Υπάρχει λύση
Αναδημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο, που γράφτηκε
στα τέλη του μακρινού 2011, επειδή νομίζουμε ότι μπορεί να φανεί χρήσιμο
στην κατανόηση και αξιολόγηση του έργου της σημερινής Επιτροπής Αλήθειας για το
Δημόσιο Χρέος και κυρίως, επειδή κάποιοι θέλουν να πείσουν τους βουλευτές που
θα κληθούν να ψηφίσουν την Πέμπτη, ότι η λύση των μνημονίων είναι μονόδρομος.
Ποιες προτεραιότητες, καθήκοντα
και φιλοδοξίες για το λογιστικό έλεγχο από τους πολίτες του δημόσιου χρέους
στην Ευρώπη στο καιρό της Τρόικας;
Μερικά χρήσιμα
διδάγματα από τις εμπειρίες της καμπάνιας για μια Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου
του ελληνικού δημόσιου χρέους, ένα χρόνο μετά τη συγκρότησή της
του Γιώργου
Μητραλιά
Την ώρα που η ελληνική καμπάνια για το
λογιστικό έλεγχο του δημόσιου χρέους βρίσκει μιμητές σχεδόν παντού στην
Ευρώπη, επιβάλλεται ένας πρώτος απολογισμός της δράσης της για να
εξαχθούν διδάγματα χρήσιμα για όλους. Πράγματι, με δεδομένο ότι αυτή η ελληνική
καμπάνια έκανε τα πρώτα της βήματα ακριβώς πριν από ένα χρόνο και
ότι ήταν η πρώτη που προχωρούσε σε αυτό το πείραμα που ήταν μέχρι τότε χωρίς
κανένα προηγούμενο στον παγκόσμιο Βορρά, είναι παραπάνω από φυσικό να μας
απασχολήσουν τα επιτεύγματα και τα διλήμματά της, οι
επιτυχίες και τα αδιέξοδά της ώστε να ξεκινήσει, επιτέλους (!), η συζήτηση
όχι πια για το ίδιο το χρέος, αλλά μάλλον για την πολιτική, κοινωνική και
κυρίως την κινηματική και χειραφετητική διάσταση της πάλης για τον
ανεξάρτητο και «από τα κάτω» έλεγχό του.
Έχοντας όλα αυτά κατά νου, επιβάλλεται μια πρώτη
θεμελιώδης διαπίστωση εν είδει προειδοποίησης: αν και πολύ πλούσια σε πρακτικά
και θεωρητικά διδάγματα, η (πετυχημένη) εμπειρία λογιστικού ελέγχου του
δημόσιου χρέους του Εκουαδόρ δεν μπορεί να επαναληφθεί στην Ευρώπη της κρίσης
στους καιρούς της Τρόικας! Ο λόγος είναι πολύ απλός: με εξαίρεση την
περίπτωση αυθεντικής (προ)επαναστατικής κατάστασης, δεν θα υπάρξει ποτέ
ευρωπαίος πρόεδρος Ραφαέλ Κορέα για να υπογράψει διατάγματα που διευκολύνουν
το έργο μιας ανεξάρτητης Επιτροπής λογιστικού ελέγχου του χρέους. Περιττό να
πούμε ότι, σε αυτή την περίπτωση προ-επαναστατικής κατάστασης, το ζήτημα του
λογιστικού ελέγχου του χρέους θα τείνει να περάσει σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με
κάποια άλλα κατεπείγοντα καθήκοντα…
Αυτή η πρώτη διαπίστωση είναι πλούσια σε πολύ
πρακτικά διδάγματα. Πρώτον, βοηθά πάρα πολύ να οριστούν με μεγαλύτερη
ακρίβεια οι φιλοδοξίες και η αποστολή των κινημάτων λογιστικού ελέγχου του
δημόσιου χρέους που δημιουργούνται αυτή τη περίοδο σχεδόν σε όλη την Ευρώπη.
Πράγματι, το γεγονός ότι είναι «αντικειμενικά» αδύνατο να έχουμε ευρωπαίους
"Κορέα" μεταφράζεται στο ότι είναι πρακτικά αδύνατο στις ανεξάρτητες
ΕΛΕ να εισδύσουν στο κρατικό μυστικό που είναι το δημόσιο χρέος, δηλαδή να
αποκτήσουν πρόσβαση σε όλα τα ντοκουμέντα που χρειάζονται για να ταυτοποιήσουν
το άνομο (και σκανδαλώδες) μέρος αυτού του χρέους. Στους καιρούς των
τελεσιγράφων της υπερεθνικής Τρόϊκας κατά τους οποίους η αστική τάξη παραβιάζει
ανέμελα το ίδιο το δικό της Σύνταγμα και αδειάζει από κάθε δημοκρατικό
περιεχόμενο το κοινοβουλευτικό της καθεστώς (βλέπε τη περίπτωση της Ελλάδας που
ωστόσο δεν συνιστά για κανένα λόγο μιαν εξαίρεση στο κανόνα), θα ήταν αυταπάτη
ή ακόμα και αφέλεια να πιστέψουμε πως μόνο και μόνο η επίκληση των δημοκρατικών
δικαιωμάτων θα μπορούσε να εξαναγκάσει τους φύλακες του καπιταλιστικού ιερού να
ανοίξουν τα αρχεία τους για να διευκολύνουν τη διεξαγωγή του ελέγχου του (δικού
τους) δημόσιου χρέους…
Ωστόσο, οι δυσκολίες των ευρωπαϊκών ΕΛΕ δεν
συνοψίζονται μόνο στην ενεργό παρεμπόδιση από τις αρχές της κάθε χώρας . Στην
πραγματικότητα, από εδώ και πέρα είναι η Ιερά Συμμαχία του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υποστηριζόμενη από όλες τις ευρωπαϊκές καγκελαρίες,
που απαγορεύει με όλα τα μέσα, ή τουλάχιστον καθιστά πολύ δύσκολη, την
πραγματοποίηση οποιουδήποτε πλήρους ελέγχου ενός χρέους, καθώς την θεωρεί –
εξάλλου, δίκαια- αληθινό έγκλημα καθοσιώσεως στους σημερινούς τόσο επικίνδυνους
καιρούς! Η πρακτική συνέπεια όλων αυτών είναι προφανής: Η ολοκλήρωση στη σημερινή Ευρώπη
ενός πλήρους ανεξάρτητου λογιστικού ελέγχου του δημοσίου χρέους είναι πρακτικά
αδύνατη! Αυτή την αλήθεια
πρέπει να την παραδεχτούμε, να την εξηγήσουμε και να την πούμε ανοιχτά γιατί αν
δεν το κάνουμε, η σκληρή πραγματικότητα θα πάρει εκδίκηση για τις
αβάσιμες ψευδαισθήσεις, προκαλώντας γρήγορα την απογοήτευση των
αγωνιστών και λοιπών καλόπιστων εμπειρογνωμόνων από τη στιγμή που θα
συνειδητοποιήσουν ότι κυνηγούσαν μια χίμαιρα…
Όμως, προσοχή: το γεγονός ότι είναι αντικειμενικά
αδύνατο να πάμε μέχρι το τέρμα του ένα πλήρη ανεξάρτητο έλεγχο του χρέους στη
σημερινή Ευρώπη, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση και ότι είναι
αδύνατο να ξεκινήσουμε και να προχωρήσουμε έναν έλεγχο ή ακόμη
περισσότερο, να μεταφράσουμε σε ισχυρό μαζικό κίνημα τη «φιλοσοφία» αυτού
του ελέγχου του δημόσιου χρέους. Εξάλλου,
μόνον η ανάπτυξη ενός τέτοιου ισχυρού κινήματος των «από κάτω» θα μπορούσε να
δημιουργήσει συσχετισμούς δυνάμεων ικανούς να λυγίσουν τις αντιστάσεις των «από
πάνω» ώστε να μπορέσουν να καταλήξουν οι έλεγχοι του δημόσιου χρέους…
Να ξεκινήσουμε -και να προχωρήσουμε όσο γίνεται πιο
μακριά- ένα λογιστικό έλεγχο του χρέους σημαίνει καταρχήν, να θέσουμε δημόσια
το ζήτημα της διαφάνειας και της δημοκρατικής διαχείρισης αυτού του δημόσιου
χρέους. Αυτό έχει ως σχεδόν άμεση συνέπεια την απομυθοποίηση του χρέους
στα μάτια των πολιτών που εκπαιδεύτηκαν (από τους «από πάνω») να μην
ανακατεύονται στις υποθέσεις που είναι της αποκλειστικής αρμοδιότητας των
«ειδικών» και των κυβερνώντων, να μην ασκούν το δημοκρατικό τους δικαίωμα να
ελέγχουν τις πράξεις των «αρχών». Είναι ένα καθήκον που οι καμπάνιες για τον
έλεγχο του χρέους πρέπει να επωμιστούν κατά απόλυτη προτεραιότητα αν θέλουν να
εθίσουν την κοινωνία στην ιδέα α) ότι δεν πρέπει να αφήνει τους
άλλους να αποφασίζουν για αυτήν, και β) ότι πρέπει να πάρει τις
τύχες της στα χέρια της.
Ο λογιστικός
έλεγχος υπόθεση μόνο των ειδικών;
Ο εκ των ων ουκ άνευ όρος τόσο για να ξεκινήσουμε
και να προχωρήσουμε το λογιστικό έλεγχο του χρέους με επιτυχία, όσο και για να
τον κάνουμε να εκπληρώσει την υψηλή παιδαγωγική αποστολή του απέναντι στη
κοινωνία, είναι να μην γίνει, από την αρχή του, υπόθεση μόνο κάποιων
εμπειρογνωμόνων, ακόμα κι αν αυτοί είναι αριστεροί ή πολύ ριζοσπάστες!
Πράγματι, με δεδομένο ότι είναι αδύνατο να υπάρξει συνεργασία από μέρους
των κυβερνώντων και του κράτους, είναι μόνον η κινητοποιημένη κοινωνία και οι
"ανώνυμοι" πολίτες στα υπουργεία, στις δημόσιες υπηρεσίες και
στους δήμους, στις επιχειρήσεις, στις σχολές και στα γραφεία
που μπορούν να πληροφορήσουν την Επιτροπή και τους εμπειρογνώμονές της για την
ύπαρξη άνομων και σκανδαλωδών δανείων και χρεών, που μπορούν να της παράσχουν
εμπιστευτικά έγγραφα και να προσανατολίσουν σωστά τον έλεγχο. Με λίγα λόγια,
χωρίς τη συνεργασία ή ακόμα καλύτερα, χωρίς την
ενεργό συμμετοχή αυτών
των «ανώνυμων» που έχουν άμεση γνώση των φακέλων των σκανδάλων, ο
λογιστικός έλεγχος είτε δεν θα υπάρξει είτε θα είναι
προκαταβολικά καταδικασμένος σε γενικολογίες, χωρίς να μπορεί ποτέ να
μπει την ουσία του ζητήματος των άνομων χρεών.
Είναι προφανές ότι μια τέτοια προσέγγιση του
λογιστικού ελέγχου πρέπει να λαβαίνει πάντα υπόψη της ότι αργά ή γρήγορα θα
υπάρξει παρέμβαση -ακόμη και βίαιη- από το κράτος για να σταματήσει την έρευνα
και να φιμώσει τις φωνές που αμφισβητούν τη νομιμότητα του χρέους του. Αυτό
σημαίνει α) ότι δεν καλλιεργούμε αυταπάτες σχετικά με την ενδεχόμενη τελική
κατάληξη του ελέγχου, και β) ότι προετοιμάζουμε τους αγωνιστές της καμπάνιας
του ελέγχου, αλλά και το σύνολο της κοινωνίας, εν όψει της ωμής επέμβασης
εκείνων που θέλουν να μπλοκάρουν την έρευνα.
Αυτή η ρεαλιστική προσέγγιση του ελέγχου του χρέους
έχει το προσόν ότι δεν περιορίζει εκ των προτέρων το πεδίο της έρευνας μόνο στο
"επίσημο" δημόσιο χρέος. Πράγματι, από τη στιγμή που θέλουμε και
ενθαρρύνουμε την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στον έλεγχο, θα πρέπει να
περιμένουμε ότι αυτοί οι πολίτες και τα κινήματα, τα συνδικάτα και τα άλλα
κοινωνικά τους δίκτυα θα έλθουν να χτυπήσουν την πόρτα της ΕΛΕ (ή της
εκστρατείας) για να ζητήσουν τη βοήθειά της και την εμπειρογνωμοσύνη της
(know-how) για τη πραγματοποίηση ελέγχων χρεών την ύπαρξη των οποίων δεν
υποψιαζόμασταν προηγουμένως! Και πρέπει να το παραδεχτούμε, είναι κυρίως ο
έλεγχος αυτών των χρεών που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να καταλήξει σε
απτά και πολιτικά χρήσιμα αποτελέσματα, καθώς βασίζεται στην
αναντικατάστατη συμβολή εκείνων που γνωρίζουν το ζήτημα από πρώτο χέρι και
φέρνουν πλήθος ντοκουμέντων που απόκτησαν χάρη στους αγώνες τους.
Μια άλλη πρακτική συνέπεια αυτής της «ρεαλιστικής
προσέγγισης» του ελέγχου του χρέους στην εποχή της Τρόικας και της άγριας
καταστολής, είναι ότι ο χρόνος που αυτός ο λογιστικός έλεγχος έχει
στη διάθεσή του δεν είναι απεριόριστος, ότι είναι προκαταβολικά μετρημένος. Με
απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι η ερευνητική εργασία δεν μπορεί να καλύπτει
ολόκληρο το εν λόγω χρέος, αλλά ότι πρέπει -από την αρχή- να επικεντρωθεί σε
ορισμένα χρέη (δύο ή τρία) που κρίνονται ως τα πλέον σκανδαλώδη ώστε να
καταλήξει ο έλεγχος το συντομότερο δυνατόν σε χειροπιαστά αποτελέσματα. Και
αυτό επειδή η αξιοπιστία που κερδήθηκε αρχικά στη κοινωνία μέσα από τις
εκστρατείες για τον έλεγχο του χρέους δεν είναι αιώνια, ειδικά σε αυτούς τους
καιρούς της συστημικής κρίσης που φθείρει γρήγορα το ηθικό και τα σώματα των
ανθρώπων. Κατά συνέπεια, αν θέλουμε να ανανεώσουμε και να διατηρήσουμε άθικτη
αυτή την αξιοπιστία, χωρίς την οποία δεν υπάρχει καμπάνια κατά του χρέους,
χρειαζόμαστε γρήγορα αποτελέσματα. Ακόμη και πολύ μικρά αλλά χειροπιαστά
...
Το συμπέρασμα βγάζει μάτια: δεν μπορείς να έχεις ανεξάρτητο έλεγχο
του χρέους άξιο του ονόματός του χωρίς την ενεργό και άμεση συμμετοχή της
κινητοποιημένης κοινωνίας, χωρίς τη συνεργασία στη βάση της πλήρους
ισότητας, των κοινωνικών κινημάτων, των εργατικών συνδικάτων και των κάθε
λογής συλλογικοτήτων πολιτών που θέλουν να παλέψουν ενάντια στο
χρέος και υπέρ του ελέγχου του από τα κάτω.
Τούτων λεχθέντων, η παρουσία των εργαζομένων και
των άλλων κινητοποιημένων πολιτών στις καμπάνιες για τον έλεγχο του δημόσιου
χρέους δεν μπορεί να περιοριστεί σε αυτό τον «ωφελιμιστικό» ρόλο που
μόλις πριν του αναγνωρίσαμε. Όντας πλέον αντιμέτωποι με μια κατακλυσμική κρίση
του καπιταλισμού και του πολιτικού του συστήματος που εξαναγκάζει, τουλάχιστον
-στην αρχή- σε ορισμένες χώρες, μια μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών να ριζοσπαστικοποιηθούν
και να αναζητήσουν ριζικές λύσεις, πρέπει επιτέλους να αναρωτηθούμε ποιος είναι
ο πραγματικός στόχος του ελέγχου του χρέους, δηλαδή σε τι χρησιμεύει ή
καλύτερα σε τι πρέπει να χρησιμεύει. Έτσι, στις παρούσες συνθήκες συστημικής
κρίσης και παροξυσμού της ταξικής πάλης, η απάντησή μας πρέπει να είναι
κατηγορηματική: δεν είναι οι πολίτες που πρέπει να μπουν στην υπηρεσία
του ελέγχου, αλλά είναι ο έλεγχος που πρέπει να υπηρετήσει τους αγώνες
αντίστασης και χειραφέτησης των πολιτών! Ο
έλεγχος του χρέους δεν είναι αυτοσκοπός, δεν είναι παρά ένα εργαλείο, ένα μέσο
στην υπηρεσία του αγώνα για την χειραφέτηση των εργαζομένων και όλων των
πολιτών που υφίστανται την καπιταλιστική καταπίεση.
Να γενικεύσουμε
τους λογιστικούς ελέγχους των από κάτω !
Νάμαστε λοιπόν σε αυτό που πρέπει να είναι η
αποστολή, η κορυφαία προτεραιότητα, ο απώτερος στόχος ή ακόμα και ο λόγος
ύπαρξης μιας καμπάνιας για τον έλεγχο του δημόσιου χρέους στην Ευρώπη την εποχή
της Τρόικας: η έμπρακτη
ενθάρρυνση των δράσεων που θέτουν σε κίνηση τις μάζες των
πολιτών που εξεγείρονται ενάντια στο σύστημα μέσα από τη γενίκευση των ελέγχων
που έχουν ξεκινήσει αυτοί οι ίδιοι εκεί όπου κατοικούν, εργάζονται,
καταναλώνουν, σπουδάζουν, περιθάλπονται, αναπνέουν, επικοινωνούν, εκφράζονται,
διασκεδάζουν και αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους.
Κατά συνέπεια, και με δεδομένο το σεβασμό στην
αυτονομία των κοινωνικών κινημάτων που είναι, σε τελευταία ανάλυση, μόνα
αρμόδια να επιλέξουν τους στόχους και τις μορφές του αγώνα τους, το σύνθημα
μιας τέτοιας προσέγγισης της πάλης των πολιτών ενάντια στο χρέος και υπέρ του
ελέγχου του χρέους δεν μπορεί να είναι παρά το "Να ελέγξουμε εμείς οι ίδιοι
αυτούς που μας κυβερνούν - εμείς οι ίδιοι να ανοίξουμε τα λογιστικά
βιβλία τους - να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας» !
Αλλά, θα αναρωτηθεί κανείς, σε τι συνίσταται αυτή η
«έμπρακτη ενθάρρυνση των δράσεων που θέτουν σε κίνηση τις μάζες των εξεγερμένων
πολιτών» που αναφέραμε νωρίτερα; Με λίγα λόγια, τι πρέπει να κάνει μια
εκστρατεία για τον έλεγχο του χρέους για να μεταφράσει την πάλη της με όρους
κινητοποίησης στη βάση της κοινωνίας; Η απάντηση είναι προφανής: το πρώτο
πράγμα που πρέπει να κάνει αυτή η καμπάνια είναι να απευθυνθεί κατευθείαν στη
κοινωνία για να εξηγήσει ξεκάθαρα και χωρίς μισόλογα τις προθέσεις της, το
γιατί, το πώς και τον τελικό στόχο αυτών που θέλει να πετύχει. Δηλαδή, να
εθίσει τους εργαζόμενους και τους «από τα κάτω» στην ιδέα ότι είναι ικανοί, ότι
μπορούν και ότι πρέπει να αυτοοργανωθούν για να πραγματοποιήσουν τους δικούς
τους λογιστικούς ελέγχους εκεί όπου κατοικούν, εργάζονται, σπουδάζουν και
ζουν. Τίποτα καλύτερο λοιπόν από ένα κάλεσμα/μανιφέστο προς τους
πολίτες που «νομιμοποιεί» -εξηγώντας, αναλύοντας και δίνοντάς της νόημα- τη
συγκρότηση παντού επιτροπών βάσης πολιτών γύρω από το σύνθημα «Ελέγχουμε την εξουσία, παίρνουμε
στα χέρια μας τις τύχες μας, ανοίγουμε τα λογιστικά βιβλία αυτών που μας
κυβερνούν»...
Είναι αυτονόητο ότι αυτές οι επιτροπές βάσης
πολιτών είναι απόλυτα ανεξάρτητες από την Επιτροπή λογιστικού ελέγχου του
δημόσιου χρέους, ενώ ταυτόχρονα συνεργάζονται με αυτή στο πλαίσιο της καμπάνιας
για τον έλεγχο του δημόσιου χρέους. Εδώ, φυσικά, τίθεται -για νιοστή
φορά- το ζήτημα-κλειδί της αυτονομίας των κοινωνικών κινημάτων, που εξακολουθεί
να αποτελεί πρόβλημα στους σχηματισμούς της Αριστεράς όλων απολύτως των τάσεων.
Η συζήτηση γύρω από αυτό το ζήτημα είναι σχεδόν τόσο παλιά όσο και το εργατικό
κίνημα και δεν θα θέλαμε να επαναλάβουμε εδώ τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της
ανεξαρτησίας των κοινωνικών κινημάτων. Αντίθετα, θα ήταν ενδιαφέρον να σταθούμε
λίγο σε ένα "νεωτερισμό", σε ένα πρόσθετο επιχείρημα που
προσφέρει η πιο καυτή κοινωνική επικαιρότητα: να θέλουμε να μεταχειριστούμε τα
κοινωνικά κινήματα ως ιμάντες μεταβίβασης επιλογών (πολιτικών και άλλων)
που αποφασίζονται έξω απ αυτά, είναι σήμερα ο συντομότερη δρόμος που οδηγεί
στην απομόνωση από το πιο προχωρημένο τμήμα της κοινωνίας, από τις πρωτοπορίες
της! Το να μην δείχνεις πλήρη σεβασμό στην αυτονομία των κινημάτων των «από τα
κάτω» σημαίνει ότι αποκόπτεσαι προκαταβολικά από κινήματα όπως εκείνα των
Indignados, των Αγανακτισμένων ή των των Occupy Wall Street που υπερασπίζονται
με νύχια και με δόντια την ανεξαρτησία τους και χαρακτηρίζονται από την έντονη
δυσπιστία τους προς το παραδοσιακό πολιτικό κόσμο.
Αλλά, θα αναρωτηθεί κανείς, τι θα απέμενε από τις
σχέσεις μιας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου με τις επιτροπές της πολιτών,
αν αυτές ήταν εντελώς ανεξάρτητες από αυτήν; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη: αυτή
η ανεξαρτησία δεν αποκλείει καθόλου την ύπαρξη ακόμα και εξαιρετικά
αναπτυγμένων σχέσεων υπό τον όρο, βέβαια, ότι οι σχέσεις αυτές
αναπτύσσονται σε εθελοντική βάση και επί ίσοις όροις. Πιο συγκεκριμένα, η
Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του χρέους μπορεί και πρέπει να κερδίσει την
εμπιστοσύνη των επιτροπών βάσης πολιτών αποδεικνύοντας, απλούστατα, ότι είναι
χρήσιμη στους καθημερινούς αγώνες και παρεμβάσεις τους. Πώς; Προσφέροντάς τους
τη βοήθειά της (ενδεχομένως και υλική), τις συμβουλές της, την εμπειρογνωμοσύνη
της, τις εθνικές και διεθνείς επαφές της, αλλά κυρίως τη συνολική της θεώρηση
της κατάστασης και τις προοπτικές της σε συνάρτηση με τις ανάγκες
της αντικαπιταλιστικής πάλης.
Η Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του χρέους
μπορεί και πρέπει επίσης να χρησιμεύσει ως μείζων αναφορά (προγραμματική και
πολιτική) σε όλες αυτές τις επιτροπές βάσης πολιτών, πρέπει να τις δικτυώσει,
να διευκολύνει το συντονισμό τους, να τους προσφέρει χειροπιαστή
δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με ανάλογες εκστρατείες και κινήματα στο
εξωτερικό, να κάνει ώστε να επωφεληθούν από τις εμπειρίες τους, να οργανώσει
για τους αγωνιστές τους μαθήματα θεωρητικής και πρακτικής επιμόρφωσης (π.χ. τι
πρέπει να γνωρίζουμε για να πραγματοποιήσουμε ένα λογιστικό
έλεγχο...), κλπ., κλπ. Ιδού με λίγα λόγια, σε τι πρέπει να συνίσταται η χειροπιαστή
συνεισφορά μιας Επιτροπής λογιστικού ελέγχου του χρέους σε ένα
κοινωνικό κίνημα της ίδιας ευαισθησίας. Με λίγα λόγια, να πώς μπορεί μια τέτοια
Επιτροπή να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επιτροπών βάσης και να αναπτύξει
στέρεες σχέσεις με αυτές, ενώ την ίδια ώρα σέβεται σχολαστικά την
ανεξαρτησία και την αυτονομία τους ...
Είναι ευνόητο ότι η δικτύωση όλων αυτών των
επιτροπών δεν μπορεί να γίνει σε μια μέρα και ότι χρειάζεται κάποιο χρόνο.
Ωστόσο, η προοπτική μιας τέτοιας δικτύωσης πρέπει να διατυπωθεί και να εξηγηθεί
από την αρχή, όχι μόνο επειδή αυτό ανταποκρίνεται στην αλήθεια που δεν έχουμε
κανένα συμφέρον να κρύψουμε, αλλά και επειδή χρειάζεται να εμποτιστεί η δράση
των επιτροπών βάσης πολιτών όσο γίνεται πιο έγκαιρα με αυτό το ενωτικό και
ανεκτικό πνεύμα χωρίς το οποίο δεν υπάρχει κοινωνικό κίνημα ικανό ούτε να
εμπνεύσει τους εκμεταλλευόμενους, ούτε να αμφισβητήσει την παντοδυναμία
του καπιταλιστικού συστήματος. Αλλά υπάρχει κάτι περισσότερο από αυτό. Σε
περιπτώσεις παρατεταμένων συστημικών κρίσεων που συνδυάζονται με οξυμένες
ταξικές συρράξεις (όπως συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα), δεν πρέπει να ξεχνάμε
τις δυνατότητες της δυναμικής που αναπτύσσεται από την επέκταση και τη
δικτύωση αυτών των επιτροπών βάσης πολιτών. Στο βαθμό που επιβάλλονται ως
παράγοντες αποφασιστικής σημασίας για τη διαχείριση της καθημερινής ζωής
μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας, αυτές οι επιτροπές μπορεί να αρχίσουν να
εμφανίζονται –εξάλλου, δίκαια-ως έμβρυα μιας αναδυόμενης αντι-εξουσίας, μιας
εναλλακτικής εξουσίας. Αν και φαίνεται ακόμα μακρινή, μια τέτοια προοπτική δεν
παραπέμπει πια σε σενάριο πολιτικής επιστημονικής φαντασίας αν λάβουμε υπόψη
τόσο τη σοβαρότητα της σημερινής συστημικής κρίσης, όσο και τη ριζοσπαστικότητα
της λαϊκής εξέγερσης που αυτή γεννάει στις κοινωνίες μας. Έτσι, ένα
συνέδριο όλων αυτών των επιτροπών βάσης πολιτών που ασκούν καθημερινά τον
έλεγχό τους -και ενδεχομένως το βέτο τους- πάνω στη διαχείριση των
διαφόρων δημόσιων και ιδιωτικών, εθνικών και τοπικών αρχών θα συνιστούσε ένα
τεράστιο ποιοτικό άλμα στον αγώνα «των από κάτω» ενάντια στους νεοφιλελεύθερους
δημίους τους !
Αυτό που ισχύει για τις επιτροπές βάσης πολιτών σε
σχέση με την Επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους, ισχύει και για όλα τα
κινήματα που αγωνίζονται για την ακύρωση του άνομου χρέους. Για παράδειγμα,
στην Ελλάδα η «Πρωτοβουλία των γυναικών ενάντια στο χρέος και στα μέτρα
λιτότητας», η οποία, ενώ είναι εντελώς ανεξάρτητη, συνεργάζεται στενά με
την εκστρατεία για τον έλεγχο του δημόσιου χρέους, μπόρεσε μέσα σε λίγους
μήνες όχι μόνο να αναπτύξει μία γερή επιχειρηματολογία εξηγώντας και
«νομιμοποιώντας» την ιδιαιτερότητα του αγώνα των γυναικών ενάντια στο
χρέος και στις συνέπειές του («κανένας άλλος δεν θα το κάνει στη θέση μας»),
αλλά και οργάνωσε μερικές παραδειγματικές δράσεις με σημαντικό κοινωνικό
αντίκτυπο. Τέτοια κινήματα ενάντια στο χρέος (π.χ. κινήματα νέων ενάντια
στο χρέος, των δημοσιογράφων, των καλλιτεχνών, των ανέργων, κλπ.) μπορούν
κάλλιστα να δικτυωθούν μεταξύ τους και να πυκνώσουν τις γραμμές του χώρου των
επιτροπών βάσης πολιτών. Η συνεισφορά τους σε αυτό το χώρο θα είναι εξάλλου
πολύτιμη από τη στιγμή που π.χ. το κίνημα γυναικών θα το μπολιάσει με μια
φεμινιστική ευαισθησία, πράγμα που αποτελεί το καλύτερο ανάχωμα ενάντια στο
σεξισμό, αλλά και ενάντια σε άλλες μορφές ρατσισμού ή μη σεβασμού
στο δικαίωμα στη διαφορετικότητα…
Η ΙΣΧΥΣ ΕΝ ΤΗ
(ΔΙΕΘΝΗ) ΕΝΩΣΕΙ
Από την άλλη πλευρά, βοηθούσης και της διεύρυνσης
της κρίσης, μια καμπάνια για τον έλεγχο του χρέους που διεξάγεται μόνο
μέσα στα εθνικά της σύνορα, είναι εφεξής ακόμα πιο αδιανόητη από ό,τι ήταν
χθες. Απέναντι σε έναν ενωμένο (ταξικό) υπερεθνικό εχθρό, ρονταρισμένο,
έμπειρο, συντονισμένο, πάνοπλο, και κυρίως αποφασισμένο να ξεμπερδεύει για
μεγάλο χρονικό διάστημα με την εργατική τάξη, τους εργαζόμενους-ες και όλους
τους καταπιεσμένους-ες, οποιαδήποτε προσπάθεια αντίστασης στη νεοφιλελεύθερη
βαρβαρότητα που θα ήθελε να παραμείνει κλεισμένη μέσα στα εθνικά της
σύνορα είναι προκαταβολικά καταδικασμένη σε αποτυχία. Αυτή η διαπίστωση
που ήδη ίσχυε χτες, ισχύει σήμερα ακόμα περισσότερο για κάθε
κίνημα ριζοσπαστικής αμφισβήτησης του χρέους από τη στιγμή που αυτό το χρέος
και οι πολιτικές δρακόντειας λιτότητας που αυτό γεννάει είναι ολοκληρωτικά
διεθνοποιημένες.
Αλλά υπάρχει σήμερα κάτι παραπάνω που καθιστά υποχρεωτική τη διεθνοποίηση της
πάλης για τον έλεγχο του δημόσιου χρέους. Η επέκταση της κρίσης του χρέους σε
όλη την Ευρώπη και στην αραβική της περιφέρεια έχει παρόλα αυτά μια
θετική συνέπεια: γεννάει αντιστάσεις αποκορύφωμα των οποίων είναι η
δημιουργία εκστρατειών για τον έλεγχο του δημόσιου χρέους -πολύ σύντομα – σε
μια ντουζίνα χώρες !
Η συνάντηση, η ανταλλαγή εμπειριών, η δικτύωση, ο
συντονισμός και πάνω από όλα η προγραμματική επεξεργασία και η κοινή δράση όλων
αυτών των κινημάτων και εκστρατειών στην Ευρώπη (αλλά και εκτός Ευρώπης, αρκεί
να σκεφτούμε εκείνες της Αιγύπτου και της Τυνησίας), έχουν σήμερα
εντελώς επείγοντα χαρακτήρα και αποτελούν καθήκον πρώτης προτεραιότητας για
όλους μας. Όπως το λένε και οι
αγγλοσάξονες «United we stand, divided we fall» ...
............................................
Κλείνοντας, θα μπορούσαμε κάλλιστα να πούμε ότι ο
πραγματικός λόγος ύπαρξης μιας καμπάνιας ή μιας Επιτροπής λογιστικού
ελέγχου του δημοσίου χρέους στους καιρούς της Τρόικας και των Μνημονίων,
είναι να συμβάλει να κινητοποιηθεί, να ριζοσπαστικοποιηθεί και να πορευτεί προς
τη χειραφέτησή της μια κοινωνία ήδη εξεγερμένη στα σχέδια λιτότητας και στο
σύστημα που τα γεννάει. Με ποιο τρόπο; Ενθαρρύνοντας και, όπου κρίνεται
σκόπιμο, βοηθώντας άμεσα την αυτο-οργάνωση των πολιτών σε
συλλογικότητες πάλης ενάντια στο χρέος και στη λιτότητα, ώστε να
εξοικειωθούν τόσο με τον έλεγχο των πράξεων «των από πάνω» από τους πολίτες,
όσο και με την ιδέα ότι είναι ικανοί αυτοί οι ίδιοι να διαχειριστούν δημοκρατικά
την καθημερινότητά τους. Με λίγα λόγια, για να πάρουν στα χέρια τους τις ζωές
και τις τύχες τους. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο ...
Αθήνα, 7 Δεκεμβρίου 2011
Μετάφραση από τα γαλλικά: Anne Chardonnay - Γ.Μ.
Το ίδιο κείμενο στα γαλλικά:
Το ίδιο κείμενο στη πορτογαλική μετάφρασή του:
