"Eκτός τόπου και χρόνου" o υπολογισμός της δαπάνης αφήνει τα νοσοκομεία χωρίς φάρμακα 4 μήνες!

Η λανθασμένη εκτίμηση του κλειστού προϋπολογισμού για το νοσοκομειακό φάρμακο αποτελεί  απειλή τόσο για την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες όσο και για τη βιωσιμότητα των παρόχων υγείας”. Η εταιρεία  Roche Hellas κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου  σε ειδική εκδήλωση κατέστησε σαφές παρουσιάζοντας στοιχεία και αριθμούς ότι εάν δε ληφθούν συγκεκριμένα και απαραίτητα  μέτρα, τίθεται εν αμφιβόλω τόσο η βιωσιμότητα των παρόχων όσο και η πρόσβαση των ασθενών στις νέες θεραπείες που μπορούν να σώσουν τη ζωή τους.

Η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Roche Hellas κα Anne Nijs που πρώτη φορά τοποθετήθηκε δημόσια κάλεσε την Πολιτεία να υιοθετήσει άμεσα μια σειρά από μέτρα – μεταξύ των οποίων η εξαίρεση φάρμακων όπως τα αντιρετροϊκά, οι αυξητικές ορμόνες και οι αιμοποιητικοί παράγοντες από το προϋπολογισθέν όριο αποζημίωσης για νοσοκομειακά φάρμακα (570εκ), καθώς ο νοσοκομειακός προϋπολογισμός, οφείλει να περιλαμβάνει αμιγώς νοσοκομειακά φάρμακα και φάρμακα για νοσηλευόμενους και όχι για περιπατητικούς ασθενείς. Επί πλέον η κα Νijs ανέφερε τα παραδείγματα άλλων χώρων που μπόρεσαν να βρουν τρόπους να αποζημιώνονται οι θεραπείες βάσει της αποτελεσματικότητας τους. Δηλαδή το κράτος αποζημιώνει το φάρμακο όταν ο ασθενής γίνεται καλά και έτσι τα χρήματα  πιάνουν τόπο. Η Roche έχει ήδη κάνει τέτοιες συμφωνίες σε άλλες χώρες και δηλώνει έτοιμη να το κάνει και στην Ελλάδα. 

Το ότι έπεσαν έξω όλες οι εκτιμήσεις για τον κλειστό προϋπολογισμό φαρμάκων στα νοσοκομεία το απέδειξε η Διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων της Roche Hellas κα Ξένια Καπόρη, «μιλώντας τη γλώσσα των αριθμών» . Και τα νούμερα είναι «εύγλωττα»:

- Η νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη το 2015 ήταν 734 εκ. καλύπτοντας τη συνολική και   πραγματική ανάγκη του έτους. 

-Το 2016 αυθαίρετα και χωρίς κάποια τεκμηρίωση ορίστηκε ο κλειστός προϋπολογισμός στα 570 εκ. - ως εκ τούτου μειώθηκε κατά 22,3% (164 εκ.) από τη δαπάνη του 2015. 

-Συνολικά για το 2016 εκτιμάται ότι η πραγματική δαπάνη θα ανέλθει σε περίπου 853 εκ., δηλαδή 49,6% (283 εκ.) υψηλότερα από το όριο του κλειστού προϋπολογισμού και 16,2% υψηλότερα από την δαπάνη του 2015.

Βάσει λοιπόν της προσδιοριζόμενης από το υπουργείο φαρμακευτικής δαπάνης για το 2016 (853 εκ. €), η μηνιαία φαρμακευτική δαπάνη και ζήτηση εκτιμάται περίπου 71 εκ. Ως εκ τούτου, ο κλειστός προϋπολογισμός των 570 εκ. επαρκεί για την κάλυψη της ανάγκης των 8 πρώτων μηνών του έτους. Τι συμβαίνει λοιπόν;  Εάν σωστά διαμορφώθηκε ο προϋπολογισμός, μένουν ακάλυπτα τα νοσοκομεία μας 4 ολόκληρους μήνες και οι εξηγήσεις οι προφανείς για αυτό δεν  δίνουν λογικές  απαντήσεις. Η κα Καπόρη τις παρουσίασε συνοπτικά:

 α)υπερσυνταγογράφηση (γιατί; Αφού με δεδομένο το clawback και το rebate δεν υπάρχει κίνητρο για τις φαρμακευτικές)

β) απροσδόκητα σημαντική αύξηση των εισαγωγών ασθενών στα νοσοκομεία (δύσκολα τεκμηριώνεται επιδημιολογικά η αύξηση κατά 33% των εισαγωγών μέσα σ’ ένα χρόνο)

γ) εισαγωγή νέων φαρμακευτικών αγωγών. (από τα μέσα του 2015, 34 νέες δραστικές ουσίες εισήχθησαν στα νοσοκομεία η επίδραση των οποίων στον προϋπολογισμό δεν λήφθηκε υπόψη).

 Συμπερασματικά, η κα Καπόρη κατέληξε ότι ο κλειστός προϋπολογισμός για το νοσοκομειακό φάρμακο δεν υπολογίστηκε λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους, γεγονός το οποίο οδήγησε σε υπέρβαση του προϋπολογισμού κατά 283 εκ. και τώρα η φαρμακοβιομηχανία είναι που καλείται να καλύψει αυτό το ποσό. Τι μπορεί να γίνει; Η κα Καπόρη ζητάει να  ληφθούν  μέτρα χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις όπως:

·         Ο νοσοκομειακός προϋπολογισμός να περιλαμβάνει αμιγώς νοσοκομειακά φάρμακα και φάρμακα για νοσηλευόμενους. Φάρμακα όπως τα αντιρετροϊκά, οι αυξητικές ορμόνες και οι αιμοποιητικοί παράγοντες οφείλουν να εξαιρεθούν από το προϋπολογισθέν όριο αποζημίωσης για νοσοκομειακά φάρμακα (570εκ). Η υιοθέτηση της πρότασης αυτής θα μειώσει την υπερβάλλουσα δαπάνη και το clawback για τα προϊόντα με υψηλά ανελαστική ζήτηση.

·         Η υπέρβαση και το clawback να υπολογίζεται στο σύνολο της αποζημιούμενης και πραγματικής δαπάνης (570 και 853 εκ αντίστοιχα) και όχι σε κάθε κανάλι διανομής χωριστά (νοσοκομεία και ΕΟΠΥΥ).

·         Να υπάρξει πρόβλεψη και δημιουργία χωριστού και επιπρόσθετου προϋπολογισμού για τους πρόσφυγες και αύξηση του προϋπολογισμού για την κάλυψη των ανασφάλιστων πολιτών.

·         Να εξαιρεθεί η νοσοκομειακή δαπάνη από το καθεστώς ΦΠΑ, όπως έχει θεσπιστεί για το εξωνοσοκομειακό clawback και έχει αποφανθεί το ΣτΕ. 

Παίρνοντας το λόγο  ο καθηγητής του Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Νίκος Μανιαδάκης απέδωσε  τις αρρυθμίες και τις κακοδαιμονίες του συστήματος Υγείας στις οριζόντιες περικοπές αλλά και στο λανθασμένο υπολογισμό των δαπανών για την Υγεία βάσει του ΑΕΠ. Πηγαίνοντας από τη μια άκρη στην άλλη, το κράτος όταν έπρεπε να περικοπούν οι δαπάνες που αλόγιστα έκανε πριν από τη κρίση, επέλεξε τον εύκολο δρόμο των οριζόντιων περικοπών ενώ η απόφαση ώστε οι δαπάνες για την υγεία να αντιστοιχούν στο 1% του ΑΕΠ απεδείχθη παράλογη αφού η πτώση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος δε σήμαινε και μείωση των αναγκών στην Υγεία κάποιες εκ των οποίων είναι ανελαστικές.

Τώρα μάλιστα που τα χρήματα λείπουν από τη χώρα δυστυχώς,  λείπει και ένα πολύ σημαντικό εργαλείο που χώρες προηγμένες και χωρίς το δικό μας οικονομικό αδιέξοδο έχουν βρει τρόπους να καθιερώσουν. Πρόκειται για την αξιολόγηση τεχνολογίας υγείας που όπως είπε ο κος Μανιαδάκης (health technology assessment) θα μπορούσε να υλοποιηθεί εύκολα από σχετικό φορέα  κάτι εξάλλου που είναι εδώ 5 χρόνια και μνημονιακή μας υποχρέωση, ώστε η αποζημίωση των δαπανών να βασίζεται στην «αξία» που αποφέρουν, όπως αυτή μετριέται συνάρτηση του οφέλους για τον ασθενή, αλλά και ευρύτερα για το σύστημα υγείας και για την κοινωνία.

 Επίσης πρέπει να δοθεί έμφαση στην επέκταση του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και στην εκπαίδευση του προσωπικού των δημόσιων φορέων, (τα στελέχη των εταιρειών και η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι εκπαιδευμένα),  ώστε να συλλέγονται πραγματικά στοιχεία (real word evidence) συγκριτικής αποτελεσματικότητας (relative effectiveness) και να είναι εφικτές  αποφάσεις και συμφωνίες ελεγχόμενης εισόδου φαρμάκων, (managed entry agreements), επιμερισμού κινδύνου (risk sharing), ελεγχόμενης  αποζημίωσης (adaptive or conditional reimbursement) και τιμής όγκου (price volume), αποζημίωσης με συλλογή δεδομένων, (reimbursement with evidence generation) και προγράμματα πρώιμης πρόσβασης στην θεραπεία  (early access schemes).  Επίσης, το πλαίσιο της αξιολόγησης, πρέπει να βασίζεται σε καθορισμένα και πολλαπλά κριτήρια (multiple criteria decision analysis), καθόσον η σύγχρονη πραγματικότητα έχει γίνει πολύ ποιο σύνθετη σε σχέση με το παρελθόν.

Για τον μεγάλο όγκο των υφιστάμενων φαρμάκων (of patent generics) στην αγορά θα πρέπει επίσης να εξασφαλιστεί ότι χρησιμοποιούνται ορθά και στο σωστό μείγμα και τιμές.  Η τιμολόγηση των off patent με βάση τις 3 χαμηλότερες τιμές στην Ευρώπη και των γενοσήμων στο 65% συμβάλει στην περαιτέρω εξοικονόμηση. Οριζόντιες μειώσεις και υπερβολικά rebates, δεν ενδείκνυνται και ενδέχεται να οδηγήσουν σε απόσυρση φθηνών φαρμάκων και σε αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Αυτό που απαιτείται είναι η προαγωγή της ελευθερίας της επιλογής (freedom  of choice) και του ανταγωνισμού (competition) και η ταυτόχρονη μετατροπή των οριζόντων rebates σε rebates όγκου τα οποία θα συνδέουν τις εκπτώσεις στις τιμές με τον όγκο των πωλήσεων (price volume).»

Κλείνοντας, ο κ. Μανιαδάκης σημείωσε ότι  «τα παραπάνω θα οδηγήσουν σε συγκράτηση και εξ ορθολογισμό της δαπάνης και σε μείωση του claw back, το οποίο δεδομένου του τρόπου λειτουργίας της φαρμακευτικής αγοράς θα πρέπει να αφορά το σύνολο της δαπάνης (νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή) και δεν πρέπει να αφορά μη φαρμακευτικά προϊόντα, ενώ θα μπορούσε να περιλαμβάνει και μηχανισμούς εξαιρέσεων ως κίνητρο.» 

Στην παρουσίασή του και ο κ. Αθανάσιος Βοζίκης Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, του Πανεπιστημίου Πειραιώς και Διευθυντής του Εργαστηρίου "Οικονομικών και Διοίκησης της Υγείας", ανέφερε πως οι περιοριστικές συνθήκες που διαμορφώνονται στη φαρμακευτική περίθαλψη από την εφαρμογή οριζόντιων μέτρων, όπως το νοσοκομειακό clawback, και η απουσία ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων δημιουργούν στρεβλώσεις στην αγορά οι οποίες αναμένεται να δημιουργήσουν εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα τώρα και στο μέλλον.

healthview.gr

Με κούρεμα καταθέσεων απαντούν στο ΟΧΙ των Ιταλών οι Γερμανοί τοκογλύφοι Μέρκελ και Σόιμπλε.

Σε κούρεμα καταθέσεων και capital controls ενδεχομένως να οδηγείται η Ιταλική Τράπεζα Monte Paschi. 

Η ΕΚΤ απέρριψε πριν απο λίγο το αίτημα για παράταση χρόνου ώστε να πραγματοποιήσει ανακεφαλαιοποίηση 5 δις

- Προς κρατική διάσωση και κούρεμα καταθέσεων οδεύει η 3η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας 

- Αρνήθηκε να της δώσει παράταση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

- Στον πάτο η\με  μετοχή της τράπεζας, διακόπηκε η διαπραγμάτευσή της μόλις έφτασε στο -11%

- Αναμένεται πολιτική... θύελλα στη γείτονα, η οποία πιθανότατα θα κληθεί να υπογράψει μνημόνιο με σκληρά μέτρα λιτότητας

- Αυτή θα είναι το πρώτο “κούρεμα” με τη νέα κοινοτική οδηγία που θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 2013 με αφορμή την Κύπρο

Η απόρριψη του αιτήματος της διοίκησης της τράπεζας Monte Paschi για παράταση της προθεσμίας ώστε να προσπαθήσει να αντλήσει νέα κεφάλαια από ιδιώτες, φέρνει την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας μπροστά στο μόνη εναλλακτική. Την κρατική διάσωση και το κούρεμα πιστωτών.

Η ΕΚΤ σπρώχνει σε διάσωση και κούρεμα

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, το εποπτικό συμβούλιο της ΕΚΤ απέρριψε το αίτημα της Monte Paschi Siena με το σκεπτικό πως δεν υπήρχε ιδιαίτερο νόημα σε αυτό και πως έχει φτάσει ο καιρός για την ιταλική κυβέρνηση να παρέμβει. Η ιταλική τράπεζα είχε ζητήσει παράταση της προθεσμίας που έληγε στα μέσα Ιανουαρίου, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει χρήματα από το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ, όμως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, θεώρησε ότι μια παράταση μπορούσε να οδηγήσει την κατάσταση εκτός ελέγχου.

Με βάση τη νέα κοινοτική οδηγία περί διάσωσης τραπεζών (που δόθηκε αμέσως μετά το “κούρεμα” καταθέσεων στην Κύπρο), από τη στιγμή που η τράπεζα θα λάβει χρήματα από το κράτος, οι πιστωτές της πρέπει να “κουρευτούν” ώστε το βάρος να μην μεταφερθεί εξ ολοκλήρου στους φορολογούμενους.

Έρχεται και μνημόνιο

Αν η κυβέρνηση που θα συγκροτηθεί έπειτα από την παραίτηση Ρέντσι (αν υπάρξει) αποφασίσει να διασώσει την Monte Paschi, αλλά και άλλες μικρομεσαίες τράπεζας που βρίσκονται σε διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης μέσω ESM, τότε οι πιστωτές της τράπεζας θα κληθούν να καλύψουν μέχρι και το 8% του κόστους της ανακεφαλαιοποίησης. Σε μια τέτοια περίπτωση η Ρώμη θα κληθεί να υπογράψει Μνημόνιο με την Ευρωζώνη το οποίο θα προβλέπει σκληρά μέτρα λιτότητας.

Η μετοχή της Monte Paschi υποχωρούσε στις 4 το απόγευμα κατά 7,34%. Λίγα λεπτά αργότερα διακόπκε η διαπραγμάτευση της μετοχής αφού προηγουμένως η πτώση είχε φτάσει το 11,4%.

ΠΗΓΗ

Συγκλονιστικές αποκαλύψεις από τη Βρετανία: «Το γερμανικό Ράιχ δεν τελείωσε ποτέ

Μπορεί ο « κόσμος να το είχε τούμπανο» αλλά η επιβεβαίωση αυτού που όλοι οι Έλληνες «πίστευαν» για τους σημερινούς Γερμανούς πολιτικούς, σε σχέση με την δημιουργία μεθοδικότατα μετά το 1945  ενός νέου Δ’ Ράιχ σε όλη την Ευρώπη , τώρα έχει και την σφραγίδα των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών.

Οι  βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών, οι οποίες θεωρούνται από τις καλύτερες του κόσμου, αποκαλύπτουν ότι τα  ΝΑΖΙΣΤΙΚΑ δίκτυα συνέχισαν να λειτουργούν στη Γερμανία όχι μόνο μετά το τέλος του Β “Παγκοσμίου Πολέμου αλλά μέχρι σήμερα σε ανώτερο πολιτικό, διοικητικό επίπεδο.

Τα νέα κυβερνητικά έγγραφα που έχουν αποκαλυφθεί έχουν προκαλέσει κύματα ανησυχίας στην Βρετανία, αλλά και  σε άλλες χώρες για το «εύρος..το μήκος ..και το πλάτος» της οργάνωσης ανά την Ευρώπη,  καθώς και ποιοι πολιτικοί και άλλοι αξιωματούχοι εμπλέκονται στο νέας έκδοσης σχέδιο ODESSA, το οποίο βλακωδώς μερικοί καταλογίζουν μόνο στον Γερμανό θρύλο των ες ες, τον συνταγματάρχη  Ότο Σκορτσένυ .

«Αν νομίζατε ότι το Τρίτο Ράιχ τελείωσε με την παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας, να το ξανασκεφτείτε», γράφει η βρετανική εφημερίδα .

Τα σχέδια του Αδόλφου Χίτλερ για την παγκόσμια κυριαρχία τα οποία ποτέ δεν καρποφόρησαν, όπως η εξολόθρευση των Ευρωπαίων Εβραίων, η μετακίνηση της Άριας φυλής προς τα ανατολικά σε αυτό που σήμερα ονομάζεται σήμερα Ουκρανία με τα τεράστια λιβάδια, που οι ναζί αποκαλούσαν «ζωτικό χώρο» στην Ρωσία….« πέρασαν» στους επίγονους τους και έφτασαν μέχρι σήμερα.

Τα  συγκλονιστικά νέα έγγραφα θα μπορούσαν να ρίξουν φως σε υψηλόβαθμους  Ναζί που συνέχισαν το έργο του Φύρερ τους μετά το τέλος του Β “Παγκοσμίου Πολέμου και μετά από αυτούς άλλοι φτάνοντας στο σήμερα .

Παρά το ότι η  χώρα καταστράφηκε από μια τρομερή στρατιωτική ήττα και επούλωνε τις πληγές της από το πιο στυγνό καθεστώς της ανθρώπινης ιστορίας, η ναζιστική οργάνωση των ελίτ συνέχισε να εργάζεται στην κυβέρνηση!

Σε ποσοστό έως και 77% των ανώτερων Γερμανών αξιωματούχων στη δεκαετία του 1950 και του ’60, αλλά και μετά ήταν μέλη του Ναζιστικού Κόμματος.

Απώτερος  στόχος του Χίτλερ ήταν η πτώση του «εβραϊκού κομμουνισμού» στη Ρωσία , προσπαθώντας να προκαλέσει Παγκόσμιο Πόλεμο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης σε μια προσπάθεια να εκπληρώσει το όνειρό των Ναζί για «ζωτικό χώρο».

Μια νέα έρευνα εξετάζει συγκεκριμένα τον ρόλο που διαδραμάτισε ο Hans Globke σύμβουλος  του καγκελάριου της  πρώην Δυτικής Γερμανίας, Κόντραντ Αντενάουερ, μεταξύ 1953 και 1963 , ο οποίος ήταν σκοτεινός και άκρως υποχθόνιος .

Ο Globke ήταν ο αξιόπιστος  έμπιστος  του  Αντενάουερ, όπως είναι ο Σόιμπλε σήμερα για την Άνγκελα Μέρκελ.

Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής, ο Globke εργάστηκε ως ανώτερος δημόσιος υπάλληλος στο υπουργείο Εσωτερικών και πολύ πιστεύουν ότι  σκόπιμα πίεσε την Δυτική Γερμανία να συμπράξει  με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να συγκρουστεί με τη Σοβιετική Ένωση.

Ο Globke ήταν επίσης υπεύθυνος και μάλιστα ήξερε ότι «οι Εβραίοι είχαν σκοτωθεί σε μεγάλους αριθμούς ». Στις  δίκες της Νυρεμβέργης ο ίδιος είχε εργαστεί  σώζοντας πολλούς από αυτούς  τους  Ναζί οι οποίοι στην συνέχεια  ξέφυγαν  στη Νότια Αμερική.

Αυτό που φοβάται ειδικά η σημερινή γερμανική κυβέρνηση από μία τέτοια έρευνα των Βρετανών,  είναι η αποκάλυψη της  επιρροής της ναζιστικής εποχής επί πολιτικών, νομικών εμπειρογνωμόνων, αξιωματικών, δημόσιων υπαλλήλων και πολλών άλλων κυβερνητικών, οι οποίοι κατέλαβαν υψηλές θέσεις στην μεταπολεμική κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας «αγγίζοντας» το σήμερα .

Οι Βρετανοί κεκαλυμμένα «δείχνουν στην Γερμανία του Σόιμπλε και της Μέρκελ ότι έχουν «πολλά ράμματα για την γούνα της » σε σχέση με το παρελθόν διότι κατέχουν αρχεία μαρτυρίες και ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι   οι ναζί του 1945 έχουν «πλοκάμια» που φτάνουν εν έτει 2016 σε όλο το γερμανικό πολιτικό φάσμα.

Άλλωστε οι Βρετανοί ήταν οι μόνοι που είχαν τρομερές αντιρρήσεις οι οποίες  κάμφθηκαν μετά επίπονες προσπάθειες από τους Αμερικανούς το 1990, για την ένωση το δύο Γερμανιών..διότι πολύ απλά γνώριζαν τα σχέδια των Γερμανών.

Σήμερα το όλο σκηνικό ήρθε στην δημοσιότητα από την κόντρα των Βρετανών με τους Γερμανούς για την σύσταση του Ευρωπαϊκού στρατού, ο οποίος θα ελέγχεται εξολοκλήρου από το Βερολίνο.

Οι Βρετανοί δεν μας δείχνουν μόνο τον  ορθό δρόμο μετά το BREXIT,  αλλά μας λένε τι ακριβώς μας περιμένει από την γερμανική πολιτική ελίτ.

Αυτή η ίδια  γερμανική πολιτική ελίτ που θεωρεί την Ελλάδα ως «ζωτικό της  χώρο» και την καταλαμβάνει μέσω των μνημονίων και του χρέους από το 2010 και μετά…. κομμάτι-κομμάτι.

 pentapostagma.gr

Γιατί ο Καπιταλισμός δημιουργεί άσκοπες δουλειές. του David Graeber

Το 1930, ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς, προέβλεψε ότι η τεχνολογία θα είχε προχωρήσει τόσο πολύ ως το τέλος του αιώνα, ώστε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία ή οι ΗΠΑ, θα κατόρθωναν να καθιερώσουν την 15ωρη εβδομάδα εργασίας. Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι είχε δίκιο.

Με τεχνολογικούς όρους, πραγματικά θα μπορούσαμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο. Όμως αυτό δεν συνέβη. Αντ' αυτού, η τεχνολογία έχει γιγαντωθεί, αν μη τι άλλο, για να σκαρφίζεται τρόπους για να μας κάνει όλους να δουλεύουμε περισσότερο. Προκειμένου να το πετύχει αυτό, θα έπρεπε να δημιουργηθούν δουλειές, που στην ουσία είναι άσκοπες. Πολλές χιλιάδες άνθρωποι, πρωτίστως στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική, αναλώνουν το σύνολο του εργασιακού τους βίου, εκτελώντας καθήκοντα που ενδόμυχα πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται πραγματικά να υπάρχουν. Η ηθική και πνευματική ζημιά από αυτές τις καταστάσεις, είναι βαθειά. Είναι μία πληγή στην συλλογκή μας ψυχή. Ωστόσο, επί της ουσίας, κανείς δεν μιλά γι' αυτό. 

Γιατί η υποσχεμένη από τον Κέυνς ουτοπία, που ακόμη την περίμεναν με ανυπομονησία στη δεκαετία του '60, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ; Η συνήθης απάντηση σήμερα είναι ότι δεν είχε φανταστεί ο Κέυνς, την τεράστια αύξηση του καταναλωτισμού. Ανάμεσα στις επιλογές για λιγότερες ώρες δουλειάς, ή περισσότερα παιχνίδια και απολαύσεις, συλλογικά έχουμε διαλέξει το δεύτερο. Αυτή η θεωρία είναι μία καλή ηθικοπλαστική θεωρία, αλλά ακόμη κι ενός λεπτού σκέψη, δείχνει ότι δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Ναι, έχουμε δει τη δημιουργία μιας τεράστιας ποικιλίας νέων θέσεων εργασίας και βιομηχανιών από τη δεκαετία του ΄20, αλλά πολύ λίγες από αυτές έχουν να κάνουν με την παραγωγή και τη διανομή σούσι, iPhones και φανταχερών αθλητκών παπουτσιών. 

Οπότε τί ακριβώς είναι αυτές οι νέες δουλειές; Μια πρόσφατη αναφορά που συγκρίνει την εργασία στις ΗΠΑ μεταξύ 1910 και 2000, μας δίνει μια καθαρή εικόνα (και σημειώνω, μια εικόνα που αντανακλάται στη Μ. Βρετανία). Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, ο αριθμός των εργατών που απασχολούνται σαν οικιακοί βοηθοί, στη βιομηχανία, και στον αγροτικό τομέα, έχει καταρρεύσει δραματικά. 

Την ίδια ώρα νέου τύπου “επαγγελματίες”, όπως managers, υπάλληλοι, και πωλητές, έχουν τριπλασιαστεί, αποτελώντας πλέον τα τρία τέταρτα του συνολικού παγκόσμιου αριθμού απασχολούμενων, από ένα τέταρτο που ήταν πρωτύτερα. Με άλλα λόγια, όπως είχε προβλεφθεί, οι παραγωγικές δουλειές έχουν αυτοματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, ακόμη και αν συνυπολογιστούν οι βιομηχανικοί εργάτες παγκοσμίως, με τους μεγαλύτερους αριθμούς στην Ινδία και στην Κίνα. Το ποσοστό αυτών των εργατών παγκοσμίως έχει μειωθεί. 

Αλλά αντί αυτή η κατάσταση να οδηγήσει σε μία μαζική μείωση των ωρών εργασίας, προκειμένου να απελευθερώσει τον πληθυσμό του πλανήτη, και να του επιτρέψει να επιδιώξει τα σχέδια του ο καθένας, τις επιθυμίες, τα οράματα και τις ιδέες, έχουμε δει την υπερδιόγκωση, ούτε καν τόσο πολύ του τομέα των “υπηρεσιών”, αλλά του διοικητικού τομέα, έως και τη δημιουργία ολόκληρων νέου τύπου “βιομηχανιών”, όπως οικονομικές υπηρεσίες ή telemarketing, ή η άνευ προηγουμένου επέκταση τομέων όπως το εταιρικό δίκαιο, η διοίκηση ακαδημαϊκών οργανισμών και δομών υγείας, ή η υποστήριξη ασφάλειας για τις βιομηχανίες αυτές, ή για του λόγου του αληθές, μια πλειάδα βοηθητικών υπηρεσιών (πλυντήρια σκύλων, ολονύκτιες παραδόσεις πίτσας) που υπάρχουν μόνο και μόνο επειδή όλοι οι υπόλοιποι ξοδεύουν τόσο πολύ χρόνο στη δουλειά τους.

Αυτές είναι που προτείνω να λέγονται “σκατοδουλειές”. 

Είναι σαν κάποιος εκεί έξω να επινοεί άσκοπες δουλειές μόνο και μόνο για να μας κρατάει όλους απασχολημένους. Κι εδώ ακριβώς, βρίσκεται το μυστήριο. Στον καπιταλισμό, αυτό ακριβώς είναι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει. Σίγουρα, στις παλιές και ανεπαρκείς σοσιαλιστικές κοινωνίες όπως η Σοβιετική Ένωση, όπου η εργασία θεωρούνταν παράλληλα και δικαίωμα αλλά και ιερό καθήκον, το σύστημα δημιουργούσε όσες δουλειές χρειάζονταν (γι' αυτό στα Σοβιετικά πολυκαταστήματα, χρειάζονταν τρεις υπάλληλοι για να πουλήσουν ένα κομμάτι κρέας). Όμως, όπως είναι φυσικό, αυτό ακριβώς είναι το είδος του προβλήματος που ο ανταγωνισμός της αγοράς υποτίθεται ότι θα έλυνε. 

Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, τουλάχιστον, το τελευταίο πράγμα που θα έκανε μία εταιρεία που αναζητά το κέρδος, θα ήταν να δεσμεύσει χρήματα σε εργαζόμενους που δεν της χρειάζονται. Ωστόσο, με κάποιο τρόπο, αυτό ακριβώς συμβαίνει. 

Αν και οι εταιρείες προχωρούν σε αδίστακτες συρρικνώσεις, οι απολύσεις και οι εντατικοποιήσεις ωραρίων, βαρίνουν λιγότερο την τάξη των ανθρώπων που ουσιαστικά φτιάχνουν, διατηρούν κι επιδιορθώνουν τα πράγματα. Μέσω μιας περίεργης αλχημίας, που κανείς δεν μπορεί να ερμηνεύσει, ο αριθμός των μισθωτών γραφειοκρατών, τελικά δείχνει να αυξάνεται και όλο και περισσότεροι υπάλληλοι βρίσκονται να δουλεύουν 40 ή και 50 ώρες την εβδομάδα, αλλά ουσιαστικά δουλεύουν 15 ώρες, όπως ακριβώς είχε προβλέψει ο ΚέΪνς. Ο υπόλοιπος χρόνος τους αναλώνεται στην οργάνωση ή παρακολούθηση σεμιναρίων εμψύχωσης, ενημερώνοντας το προφίλ τους στο facebook ή κατεβάζοντας τηλεοπτικές σειρές. Όχι πολύ διαφορετικά από ότι συνέβαινε στη Σοβιετική Ένωση.

Η απάντηση είναι ξεκάθαρα μη οικονομική, είναι περισσότερο ηθική και πολιτική. Η άρχουσα τάξη έχει καταλάβει ότι ένας ευτυχισμένος και παραγωγικός πολίτης με ελεύθερο χρόνο, είναι ένας θανάσιμος κίνδυνος. Σκεφτείτε τι ξεκίνησε να συμβαίνει, ήδη από την αρχή του φαινομένου, στη δεκαετία του ΄60. Και από την άλλη πλευρά, το αίσθημα ότι η εργασία είναι μία ηθική αξία από μόνη της και ότι όποιος δεν διατίθεται να υποβάλλει τον εαυτό του σε κάποιο είδος εντατικής εργασιακής πειθαρχίας για τις περισσότερες ώρες της ημέρας που είναι ξύπνιος, είναι μία εξαιρετικά βολική ιδέα γι' αυτούς. 

Μια φορά, όταν μελετούσα την φαινομενικά ατελείωτη ανάπτυξη των διοικητκών ευθυνών σε Βρετανικά ακαδημαϊκά τμήματα, βρέθηκα μπροστά σε μία πιθανή εκδοχή της κόλασης. Η κόλαση είναι μία συγκέντρωση ατόμων, που περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους δουλεύοντας για μια δουλειά που δεν τους αρέσει και δεν είναι και ιδιαίτερα καλοί σε αυτήν. Πείτε για παράδειγμα ότι προσλήφθηκαν επειδή ήταν εξαιρετικοί ξυλουργοί και μετά ανακάλυψαν ότι έπρεπε να ξοδεύουν πολύ εργασιακό χρόνο τηγανίζοντας ψάρια. 

Κανείς δεν κάνει τη δουλειά που πρέπει να κάνει, αν μη τι άλλο υπάρχει μια πολύ περιορισμένη ανάγκη για τηγανιτά ψάρια. Ωστόσο, με κάποιο τρόπο, παθαίνουν όλοι τέτοια εμμονή με τη μνησικακία στη σκέψη ότι κάποιοι από τους συναδέλφους τους, δεν επιτελούν στο βαθμό που τους αναλογεί τα καθήκοντα τηγανίσματος ψαριών, και μετά από λίγο καιρό υπάρχουν ατελείωτες στίβες από κακοτηγανισμένα άχρηστα ψάρια που όλο και πληθαίνουν και αυτό είναι το μόνο που έχει γίνει. 

Πιστεύω ότι αυτή είναι μία αρκετά ακριβής περιγραφή της ηθικής δυναμικής της ίδιας μας της οικονομίας. Τώρα συνειδητοποιώ, ότι οποιοδήποτε τέτοιο επιχείρημα, θα αντιμετωπίσει άμεση αντίδραση του τύπου: “ποιός είσαι εσύ που θα μας πεις ποιές δουλειές είναι πραγματικά απαραίτητες; Τί είναι απαραίτητο, τέλος πάντων; Είσαι ένας καθηγητής ανθρωπολογίας, ποιά η “χρησιμότητα”;” Και για την ακρίβεια, πολλοί αναγώνστες εφημερίδων, θα έπαιρναν την ύπαρξη του επαγγέλματός μου ως τον ορισμό της κατασπατάλησης δημόσιου χρήματος. Και σε ένα επίπεδο αυτό είναι απόλυτα αληθές. Δεν μπορεί να υπάρχει αντικειμενικό μέτρο της κοινωνικής αξίας. 

Δεν θα τολμούσα να πω σε κάποιον που είναι πεπεισμένος ότι κάνει μία ουσιώδη εργασία με συμβολή στο κοινωνικό σύνολο, ότι στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι τα πράγματα. Αλλά τί γίνεται με αυτούς που είναι πεπεισμένοι ότι οι δουλειές τους είναι άσκοπες; Πριν από λίγο καιρό, επικοινώνησα με ένα φίλο από το σχολείο που δεν είχα δει από τότε που είμασταν 12 χρονών. 

Εντυπωσιάστηκα όταν ανακάλυψα ότι στο μεσοδιάστημα, είχε γίνει πρώτα ποιητής και μετά τραγουδιστής σε μία indie ροκ μπάντα. Είχα ακούσει και μερικά τραγούδια του στο ραδιόφωνο, αλλά δεν είχα ιδέα ότι ο τραγουδιστής ήταν κάποιος που τελικά γνώριζα. Προφανώς ήταν ένα πολύ έξυπνο άτομο, και η δουλειά του αναμφισβήτητα, λάμπρυνε και βελτίωσε τις ζωές πολλών ανθρώπων σε όλον τον πλανήτη. Ωστόσο, μετά από μερικά αποτυχημένα άλμπουμς, έχασε το συμβόλαιό του και βουτηγμένος στα χρέη και με μια νεογέννητη κορούλα, κατέληξε όπως το λέει “να πάρω την πεπατημένη επιλογή, όπως τόσοι πολλοί αποπροσανατολισμένοι τύποι: νομική σχολή”. Τώρα είναι εταιρκός δικηγόρος, που δουλεύει σε διακεκριμένο δικηγορικό γραφείο στη Νέα Υόρκη. Ήταν ο πρώτος που παραδέχτηκε ότι η δουλειά του ήταν εντελώς ανούσια, δεν συνέβαλε τίποτα στον κόσμο και, κατά τη δική του εκτίμηση, δεν θα έπρεπε πραγματικά να υπάρχει. 

Υπάρχουν πολλά ερωτηματικά εδώ, ξεκινώντας από το τί σημαίνει για την κοινωνία μας το γεγονός ότι δείχνει ότι παράγει μία εξαιρετικά περιορισμένη ζήτηση για ταλαντούχους νέους ποιητές – μουσικούς, αλλά αντίθετα παράγει μία εμφανώς ατελείωτη ζήτηση για ειδικούς στο εταιρικό δίκαιο; Απάντηση: αν το 1% του πληθυσμού ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου πλούτου, αυτό που αποκαλούμε “η αγορά”, αντανακλά αυτό που εκείνοι πιστεύουν ότι είναι χρήσιμο ή σημαντικό, όχι αυτό που πιστεύουν όλοι οι υπόλοιποι. Αλλά επιπρόσθετα, δείχνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτές τις δουλειές, τελικά το γνωρίζουν αυτό το γεγονός.

Για την ακρίβεια δεν είμαι σίγουρος ότι έχω συναντήσει ποτέ κάποιον εταιρικό δικηγόρο που να μη νομίζει ότι η δουλειά του είναι σκατά. Το ίδιο ισχύει και για σχεδόν όλες τις νέες βιομηχανίες που αναφέραμε παραπάνω. Υπάρχει μία ολόκληρη τάξη έμμισθων επαγγελματιών που, αν τους συναντήσετε σε πάρτυ, θα παραδεχτούν ότι κάνετε κάτι ενδιαφέρον (όπως ανθρωπολόγος, για παράδειγμα) και θα θέλουν να αποφύγουν ακόμη και να ανφερθούν στη δική τους δουλειά. Δώστε τους μερικά ποτά και θα ξεκινήσουν τους εξάψαλμους για το πόσο άχρηστη και βλακώδης είναι στην πραγματικότητα η δουλειά τους.

Εδώ υπάρχει βαθιά ψυχολογική βία. Πώς μπορεί κάποιος ακόμη και να ξεκινήσει να μιλά για αξιοπρέπεια στη δουλειά, όταν ο ίδιος ενδόμυχα πιστεύει ότι η δουλειά του δεν θα έπρεπε να υπάρχει; Πώς μπορεί να μη δημιουργείται μία αίσθηση βαθιάς οργής και δυσαρέσκειας; Ωστόσο είναι η παράξενη ευφυΐα της κοινωνίας μας που οι κυβερνήτες της έχουν βρει ένα τρόπο, όπως στην περίπτωση με τα τηγανιτά ψάρια, να διασφαλίζουν ότι η οργή θα κετυεθύνεται εκριβώς ενάντια σε αυτούς που στην ουσία καταφέρνουν να κάνουν δουλειές με νόημα.

Για παράδειγμα: στην κοινωνία μας, φαίνεται ότι υπάρχει ένα γενικός κανόνας που λέει ότι όσο πιο προφανές είναι ότι η δουλειά κάποιου ανθρώπου οφελεί το κοινωνικό σύνολο, τόσο χειρότερα αμοιβώμενη είναι. Και ξανά, ένα αντικειμενικό μέτρο είναι δύκολο να βρεθεί, αλλά ένας εύκολος τρόπος για να το καταλάβουμε είναι να αναρωτηθούμε: τί θα γινόταν αν ολόκληρη η τάξη αυτών των ανθρώπων εξαφανιζόταν; Πείτε ότι θέλετε για τις νοσοκόμες, του οδοκαθαριστές, ή τους μαστόρους, είναι φανερό ότι αν εξαφανίζονταν τα αποτελέσματα θα ήταν άμεσα και καταστροφικά. Ένας κόσμος χωρίς δασκάλους, οι λιμενεργάτες σύντομα θα είχε προβλήματα, και ακόμη ένας κόσμος χωρίς συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας ή μουσικούς σκα θα ήταν σίγουρα ένα υποδεέστερο μέρος.

Δεν είναι εντελώς σαφές το πόσο θα υπέφερε η ανθρωπότητα αν όλοι οι CEO, λομπίστες, ερευνητές PR, ασφαλιστές, πωλητές telemarketing, δκαστικοί επιμελητές, ή σύμβουλοι επιχειρήσεων, ήταν να χαθούν. (πολλοί υποπτεύονται ότι θα υπάρχει θεαματική βελτίωση). Εκτός από μια χούφτα κραυγαλέες εξαιρέσεις (όπως οι γιατροί), ο κανόνας ισχύει.

Ακόμη πιο διεστραμμένη είναι η αίσθηση που φαίνεται ότι υπάρχει, ότι έτσι θα έπρεπε να είναι τα πράγματα. Αυτή είναι μία από τις μυστικές δυνάμεις του δεξιού λαϊκισμού. Μπορείτε να δείτε ότι όταν οι εφημερίδες διαρυγνύουν τα ιμάτιά τους ενάντια στους εργάτες του μετρό του Λονδίνου, που παρέλυσαν την πόλη για τις συλλογικές τους συμβάσεις, το ίδιο το γεγονός ότι οι εργάτες αυτοί μπορούν να παραλύσουν το Λονδίνο δείχνει ότι η δουλειά τους είναι στην πραγματικότητα απαραίτητη, αλλά το ίδιο γεγονός είναι ακριβώς αυτό που εκνευρίζει τον κόσμο. Στις ΗΠΑ είναι ακόμα σαφέστερο, εκεί που οι Ρεπουμπλικανοί σημείωσαν αξιοσημείωτη επιτυχία, κινητοποιόντας μισαλλοδοξία ενάντια σε δασκάλους, ή εργάτες αυτοκινητοβιομηχανίας (και όχι εναντίον των διοικητών των σχολείων ή των διαχειριστών των αυτοκινητοβιομηχανιών, που στην ουσία προκαλούν τα προβλήματα) για τους υποτιθέμενα φουσκομένους μισθούς και τα προνόμιά τους. Είναι σαν να τους λένε “μα παιδιά διδάσκεις! ή αυτοκίνητα φτιάχνες! Έχετε αληθινές δουλειές! Και από πάνω έχετε και το θράσος να ζητάτε συντάξεις μεσαίας τάξης και υγειονομική περίθαλψη;”

Αν κάποιος σχεδίαζε ενά πλάνο εργασίας τέλεια προσαρμοσμένο στο να διατηρεί τη δύναμή του εσαεί το οικονομικού κεφαλαίο, είναι δύσκολο να βρούμε πώς θα μπορούσαν να είχε γίνει καλύτερη δουλειά. Οι αληθινοί, παραγωγικοί εργάτες στριμώχνονται αδυσώπητα και γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης. Οι υπόλοιποι είναι χωρισμένοι μεταξύ ενός τρομοκρατημένου στρώματος – παγκοσμίως διασυρμένου – καταδικασμένου στην ανεργία, και ενός μεγαλύτερου στρώματος ανθρώπων που βασικά πληρώνονται για να μην κάνουν τίποτα, σε θέσεις που είναι σχεδιασμένες ώστε να τους κάνουν να ταυτίζονται με τις προοπτικές και τις ευαισθησίες της άρχουσας τάξης (managers, διοικητές κλπ) και κυρίως με τα οικονομικά της avatars. Aλλά την ίδια στιγμή, εκκολάπτουν μία αναβράζουσα δυσαρέσκεια εναντίον οποιουδήποτε έχει μια δουλειά με καθαρή και αναντίρρητη κοινωνική αξία. Είναι σαφές ότι το σύστημα δεν σχεδίασε ποτέ ενσυνείδητα. Όλα αυτά αναδύθηκαν μετά από έναν σχεδόν αιώνα δοκιμής και αποτυχίας. Αλλά είναι η μόνη εξήγηση για το γιατί – παρά τις τεχνολογικές μας ικανότητες, δεν δουλεύουμε όλοι μόνο 3-4 ώρες την ημέρα. 

 O David Graeber είναι καθηγητής Ανθρωπολογίας στο London Schools of Economics.  Γνωστός για την πολιτική του δράση ως αναρχικός στο κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης της τελευταίας δεκαετίας.

enallaktikos.gr