Οι πολλαπλές κρίσεις της Ευρώπης

Το γενικό πλαίσιο

Με την έναρξη του νέου έτους κατέστη σαφές ότι οι ποικιλόμορφες κρίσεις που διαπερνούν την Γηραιά Ήπειρο συμπυκνώνονται  πλέον σε  μία κατάσταση η οποία θέτει σε αμφιβολία την ίδια την πορεία και την συνέχεια  της  ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Αυτή η διαπίστωση σχετίζεται με το γεγονός ότι δύο βασικοί πυλώνες της ευρωπαϊκής ενοποίησης δηλαδή το κοινό νόμισμα στην ευρωζώνη και τα ανοικτά σύνορα στο πλαίσιο της ζώνης του Schengen έχουν εκτεθεί απέναντι σε έναν στρόβιλο  σοβαρότατων  αμφισβητήσεων. Από το 2015 άλλωστε με αφορμή την  κρίση του ευρώ και ειδικότερα με την όξυνση του  ελληνικού δημοσιονομικού ζητήματος, είχε  διαφανεί η ευθραυστότητα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, αφού   πλέον για πρώτη φορά εμφανίστηκε διάχυτα η σοβαρή πιθανότητα  εξόδου μίας χώρας μέλους από την ζώνη του ευρώ.

Ο συγκεκριμένος κίνδυνος αποσοβήθηκε μάλλον την τελευταία στιγμή λόγω της πανικόβλητης παρέμβασης κάποιων ηγετών κρατών που φοβήθηκαν έντονες αλυσιδωτές  συνέπειες για τις εγχώριες οικονομίες τους, από ένα ενδεχόμενο ελληνικής εξόδου από το ευρώ.  Εντούτοις δεν άλλαξε τίποτα στο γεγονός ότι ο κοινός ευρωπαϊκός νομισματικός χώρος παραμένει ένα ατελές εγχείρημα ενσωμάτωσης, για το μέλλον του οποίου οι χώρες του ευρώ παραμένουν βαθιά διχασμένες. Επιπλέον η προσφυγική κρίση ανέδειξε με ένταση τα πολιτικά και θεσμικά ελλείμματα του χώρου Schengen  και την έλλειψη μιας κοινής πολιτικής ασύλου.

Παράλληλα με αυτά τα ελλείμματα η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας έδειξε μία διάθεση μόνιμης απόσχισης από την πορεία ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης και διεξήγαγε τον Ιούνιο του 2016 ένα δημοψήφισμα σχετικά με την παραμονή της χώρας στην ΕΕ. Με την πλειοψηφία των Βρετανών να τάσσονται υπέρ του BREXIT. Για πρώτη φορά  φαίνεται να γίνεται πράξη η έξοδο μίας χώρας από την ΕΕ. Την ίδια στιγμή οι Ιταλοί απέρριψαν τις συνταγματικές αλλαγές που πρότεινε ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι μέσω ενός δημοψηφίσματος και κατόπιν της παραιτήσεως του ως πρωθυπουργός  η Ιταλία φαίνεται να οδηγείται  σε πολιτικές εξελίξεις οι οποίες δίνουν το πάνω χέρι στους λαϊκιστές και στις  αντιευρωπαϊκές πολιτικές  δυνάμεις.

Το Ιταλικό «όχι» ερμηνεύεται από πολλούς σχολιαστές ως ένα  διπλό μήνυμα άρνησης , αφενός απέναντι στην συνταγματική αναθεώρηση καθαυτού που σχεδίαζε ο Ρέντσι και αφετέρου απέναντι  στην Ευρώπη και τις πολιτικές της λιτότητας που αυτή προάγει υπό την πίεση της Γερμανίας. Αν  και ο Ρέντσι  είχε  συστηματικά  διαφοροποιηθεί δημόσια από τις πολιτικές λιτότητας,  οι δηλώσεις  υποστήριξης προς τον Ρέντσι από ορισμένους Ευρωπαίους, και κυρίως από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και την Άνγκελα Μέρκελ μάλλον του έκαναν ζημιά.

Ασφαλώς οι κρίσεις δεν αποτελούν ένα νέο φαινόμενο για την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση αλλά αντιθέτως πολλές φορές έχουν επιταχύνει την  πρόοδο ενσωμάτωσης. Στην σημερινή συγκυρία ωστόσο η ΕΕ λειτουργεί πολλές φορές περισσότερο ως αίτιο και ενισχυτής κρίσεων παρά ως μηχανισμός επίλυσης τους.  Ως εκ τούτου παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη μία ροπή  προς την  ενίσχυση τάσεων γενικότερα που αμφισβητούν την ΕΕ και  φορέων έντονου αριστερού και ακροδεξιού λαϊκισμού. Οι τάσεις αυτές συμμετέχουν σε ορισμένες περιπτώσεις ήδη στον σχηματισμό κυβερνήσεων.

Υπό αυτές τις συνθήκες αποκλείονται τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα βαθιές μεταρρυθμίσεις και τομές που χρειάζεται επειγόντως η ΕΕ συμπεριλαμβανομένης της τροποποίησης των ευρωπαϊκών συμβάσεων. Αντίθετα μάλιστα πολλές χώρες της ΕΕ προστρέχουν σε στρατηγικές διαφοροποιημένης ενσωμάτωσης υλοποιώντας ευρωπαϊκές οδηγίες και πολιτικές επιλεκτικά και όπως συμφέρει.

Η σωρευμένη και παράλληλη εμφάνιση κρίσεων και η αλληλουχία τους συνιστά πάντως μία νέα ποιότητα πρόκλησης για την Ευρώπη απαιτώντας άμεσα την αναζήτηση λύσεων.

Η κρίση της ζώνης του ευρώ

Από τις αρχές του 2010 η κρίση του ευρώ καθόρισε κυριολεκτικά την ατζέντα της ΕΕ. Αρχικά η Ελλάδα και μετέπειτα η Ιρλανδία, Πορτογαλία, και Κύπρο μπόρεσαν να διατηρήσουν την γραμμή αποπληρωμής του δημόσιου χρέους τους μόνο με δάνεια των ευρωπαϊκών εταίρων τους και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η Ισπανία χρειάστηκε βοήθεια για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού της τομέα .Σε δεινή θέση βρέθηκε και η Ιταλία τόσο όσον αφορά το δημόσιο χρέος της όσο και τον τραπεζικό της τομέα.

Ως όρο για την χορήγηση δανείων διάσωσης το  Eurogrοup θέσπισε την λεγόμενη  Troika αποτελούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή , την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η τρόικα ενεπλάκη σε έναν πολύ εντατικό  βαθμό και ασυνήθιστο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα  στις δημόσιες  πολιτικές των υπερχρεωμένων χωρών καθορίζοντας λιγότερο ή περισσότερο τις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές τους, υποτίθεται για να διευκολύνει την υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων.

Μέσα από σκληρές πολιτικές δημοσιονομικής σταθεροποίησης σε συνδυασμό με έναν χαμηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας, πολλαπλές τραπεζικές κρίσεις  καθώς και την απώλεια εμπιστοσύνης των επενδυτών στις χρηματαγορές, η κρίση χρέους σε πολλές χώρες του ευρώ όπως η Ελλάδα μετασχηματίστηκε σύντομα σε μία δομική οικονομική κρίση με υψηλή ανεργία και βαθιά ύφεση. Συνεπεία τούτων, εντατικοποιήθηκαν οι  δομικές οικονομικές διαφορές και αποκλίσεις μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Επιπλέον οδήγησαν οι πολιτικές διαπραγματεύσεις για την χορήγηση πακέτων  διάσωσης συνδυασμένων αντιπαραβολικά με αντίστοιχα σκληρά μεταρρυθμιστικά πακέτα  σε δραστικές πολιτικές εντάσεις μεταξύ των χωρών-δανειστών από την μία πλευρά  και εκείνων των χωρών από την άλλη  που μπήκαν είτε στον ρόλο του δανειολήπτη, είτε στον ρόλο του διεκδικητή χαλαρότερων  δημοσιονομικών  πολιτικών για να βγουν οι αριθμοί.

Για την αντιμετώπιση της κρίσης η ευρωζώνη και η ΕΕ διεύρυναν εμφανώς τα εργαλεία πολιτικής τους. Ειδικότερα εντατικοποιήθηκε ο έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών μέσω του λεγόμενου ευρωπαϊκού εξαμήνου (European Semester-Consilium) ως τακτικός κύκλος οικονομικού και δημοσιονομικού συντονισμού στα πλαίσια της οικονομικής διακυβέρνησης και μέσω  του δημοσιονομικού συμφώνου. Με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) θεσπίστηκε ένα τακτικό ταμείο για την χορήγηση δανείων διάσωσης υπό αυστηρούς όρους. Την ίδια στιγμή επιχειρείται με την τραπεζική ένωση η διάλυση του πλέγματος μεταξύ κρίσεων στον τραπεζικό τομέα και κρίσεων χρέους των κρατών και η ενίσχυση του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα. Εντούτοις παραμένουν τα κεντρικά στρατηγικά  ελλείμματα της ευρωζώνης όπως και  οι δομικές διαφορές των χωρών ενώ δεν αποκλείεται η εκ νέου ανάφλεξη κρίσεων   σε μεμονωμένες χώρες για πολιτικούς η οικονομικούς λόγους.

Η πορεία της ΕΕ προς  την μόνιμη επίλυση της κρίσης του ευρώ μπλοκάρεται μεσοπρόθεσμα  για πολιτικούς λόγους υπό την έννοια ότι η επικράτηση των συντηρητικών δυνάμεων εμποδίζει τόσο την θεσμική εμβάθυνση όσο και την δημοσιονομική χαλάρωση ως όρο για την διευκόλυνση της ανάκαμψης και συνακολούθως της άντλησης νέου κεφαλαίου εμπιστοσύνης προς το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Μακροπρόθεσμα ωστόσο ο δρόμος για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις με κοινωνικό πρόσημο εντός της ΕΕ ενδέχεται να ανοίξει και επομένως δεν αποκλείεται σε βάθος χρόνου η αλλαγή των ευρωπαϊκών συμβάσεων με κατεύθυνση την ενοποίηση να ξαναμπεί κατά προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα. Όμως οι χώρες του ευρώ παραμένουν βαθιά διχασμένες τόσο όσον αφορά τα βραχυπρόθεσμα διορθωτικά μέτρα όσο και την μακροπρόθεσμη κατεύθυνση  της ευρωζώνης.

Η προσφυγική κρίση

Στην οικονομική κρίση προστέθηκε πρόσφατα και η προσφυγική κρίση. Ο υψηλός αριθμός προσφύγων που εισέρχεται από το 2015 στην Ευρώπη θέτει την ΕΕ και τα μέλη της μπροστά σε δραστικές προκλήσεις. Σχεδόν τα περισσότερα κράτη δεν ήταν έτοιμα να αντιμετωπίσουν την ισχυρή προσέλευση προσφύγων. Πολλές χώρες στα εξωτερικά σύνορα της ζώνης του Schengen όπως η Βουλγαρία και η Ουγγαρία προσέφυγαν στην ανέγερση φραχτών στα σύνορα τους. Ακολούθησαν άλλες χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία , η Σουηδία , η Δανία και η Γαλλία με την  επαναφορά συνοριακών ελέγχων ακόμα και εντός των ορίων της ζώνης του  Schengen. Με την αμφισβήτηση των ανοικτών συνόρων τίθεται πλέον σε αμφιβολία η μεγαλύτερη πρακτική και συμβολική κατάκτηση της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης.

Την ίδια στιγμή και παρά την ύπαρξη κοινών εξωτερικών συνόρων υπάρχουν τεράστιες διαφορές των χωρών της ΕΕ τόσο όσον αφορά τις  προδιαγραφές όσο και την βούληση για την υποδοχή, υποστήριξη και φροντίδα των αιτούντων ασύλου. Συνεπώς οι πρόσφυγες κατανέμονται  εντελώς άνισα στις χώρες της ΕΕ. Ένα μεγάλο μέρος των προσφύγων συγκεντρώνεται στην Γερμανία, την Σουηδία και ορισμένες άλλες χώρες ενώ οι μεσογειακές  χώρες και ιδιαίτερα η Ελλάδα και η Ιταλία εκτίθενται τόσο ως κεντρικά σημεία μετάβασης προσφύγων όσο και ως χώρες με τις μεγαλύτερες υποχρεώσεις στην φύλαξη συνόρων.

Σίγουρα  οι χώρες μέλη της ΕΕ συμφώνησαν  κάποια κοινά βήματα  στο προσφυγικό όπως η  συγκρότηση μίας λίστας σίγουρων χωρών προσέλευσης,  η ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής Frontex και η κατανομή  160.000 αιτούντων ασύλου. Ωστόσο  το τελευταίο συμφωνήθηκε με απλή πλειοψηφία δηλαδή με σοβαρές ενστάσεις χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης οι οποίες μέχρι σήμερα αρνούνται να υλοποιήσουν την απόφαση. Σε ζωτικά ζητήματα όπως η πρακτική κατανομή των προσφύγων, η καθιέρωση ενός  μόνιμου μηχανισμού κατανομής , η συμπεριφορά απέναντι στην Τουρκία , η ενίσχυση της κοινής φύλαξης των συνόρων υπάρχουν σοβαρές αντιθέσεις μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ.

Αντιευρωπαϊκά κόμματα και λαϊκισμός

Σε ακολουθία των πολλαπλών κρίσεων αποδυναμώθηκε η εμπιστοσύνη απέναντι στην ΕΕ. Η ευρωκρίση για παράδειγμα ενίσχυσε τον σκεπτικισμό απέναντι στην ΕΕ τόσο εντός των χωρών που εκτίθενται σε σκληρά μέτρα λιτότητας συνεπεία δανείων διάσωσης, όσο και εντός των χωρών δανειστών συνεπεία των υψηλών οικονομικών μεταβιβάσεων. Κατά συνέπεια ενισχύονται συστηματικά αντιευρωπαϊκά, ακροδεξιά και λαϊκιστικά πολιτικά κόμματα και σχηματισμοί. Τα σχήματα αυτά δεν έχουν ενιαία πολιτική κατεύθυνση και καταλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα το οποίο φτάνει από τον ήπιο ευρωσκεπτικισμό που αρνείται απλά την περαιτέρω ενσωμάτωση, έως έναν σκληρό αντιευρωπαϊσμό που φτάνει στα όρια ενός ανοικτού εθνικισμού ακροδεξιών κομμάτων.

Λόγω του ευρύτατου αυτού φάσματος τα αντιευρωπαϊκά κόμματα κατανέμονται στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στις υπάρχουσες πολιτικές ομάδες και οικογένειες κομμάτων, ή εμφανίζονται ως ανεξάρτητοι βουλευτές. Ο κατακερματισμός αυτός δεν επιτρέπει στα αντιευρωπαϊκά σχήματα να έχουν ισχυρή επιρροή στην διαμόρφωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας παρά την ενίσχυση τους. Η επιρροή τους εκφράζεται επομένως περισσότερο σε εθνικό επίπεδο όπου εμφανίζουν σοβαρή εκλογική άνοδο και συμμετέχουν εν μέρει και σε κυβερνήσεις. Με τον τρόπο αυτό τα αντιευρωπαϊκά κόμματα ασκούν σοβαρή πίεση στην διαμόρφωση εθνικών πολιτικών αλλάζοντας παράλληλα το αξιακό οπλοστάσιο των καθιερωμένων κομμάτων και συνολικά την στάση τους απέναντι  στην δημοκρατία και  στην ΕΕ.

Κατακλείδα: τάσεις διχασμού

Οι τάσεις διχασμού εντός της ΕΕ αποτελούν ταυτόχρονα  αίτιο όσο και συνέπεια των κρίσεων. Από την μία πλευρά η διαφοροποιημένη ενσωμάτωση στην βάση της οποίας μόνο ορισμένες ομάδες κρατών μελών μπορούν να προχωρήσουν από κοινού, καθιερώθηκε σε πολιτικό κανόνα μιας περαιτέρω ενσωμάτωσης της ΕΕ . Κεντρικά εργαλεία πολιτικής  για την αντιμετώπιση της κρίσης όπως η τραπεζική ένωση και ευρωπαϊκός μηχανισμός σταθερότητας λειτούργησαν μόνο στο πλαίσιο  της ευρωζώνης λόγω του ότι χώρες που δεν ανήκαν στην ζώνη του ευρώ όπως η Μεγάλη Βρετανία θα έθεταν βέτο σε περίπτωση ευρύτερης εφαρμογής στο πλαίσιο της ΕΕ .

Σε ορισμένες περιπτώσεις επιτεύχθηκαν συμφωνίες μόνο μέσα από την χρήση συμβάσεων του διεθνούς δικαίου εκτός της ΕΕ διότι κάποιες χώρες της ΕΕ μπλόκαραν κάθε τροποποίηση των ευρωπαϊκών συμβάσεων όπως η εισαγωγή του  δημοσιονομικού συμφώνου. Ενώ κατά την  παράδοση της ΕΕ  οι χώρες μέλη διαπραγματεύονται αμφιλεγόμενα ζητήματα έως ότου υπάρχει κάποιος ικανοποιητικός συμβιβασμός για όλες τις πλευρές, υπό την πίεση των κρίσεων αυξήθηκε η ετοιμότητα άρνησης απέναντι σε συμβιβασμούς  η πλειοψηφικής παράκαμψης διαφωνούντων χωρών.

Η Ελλάδα βρέθηκε πολλές φορές εκτεθειμένη στην πίεση πλειοψηφικής παράκαμψης της πολιτικής βούλησης των εθνικών της αντιπροσωπειών και επομένως διαθέτει επαρκές know how στον συγκεκριμένο τομέα. Πολλές φορές μάλιστα η χώρα μας αντέδρασε στην πίεση με προσωρινή και άτυπη αναστολή η παράκαμψη των μνημονίων και αντίστοιχη αναπροσαρμογή όταν το επέβαλε η πίεση των εταίρων. Η συγκεκριμένη κατάσταση ωστόσο δεν αποτελεί στρατηγική πολιτικής, ούτε για τις χώρες μέλη της ΕΕ ούτε  για το θεσμικό της οικοδόμημα. Το ερώτημα που τίθεται είναι με πόση διαφοροποιημένη ενσωμάτωση και με πόσες αποφάσεις κατά μεμονωμένων χωρών μπορεί η ΕΕ να παραμείνει βιώσιμη.

Του Εμμανουήλ Μαυροζαχαράκη 

Δημιουργική Αντίσταση - Η Τέχνη Της Ζωής

"Η Συνείδηση δημιουργεί τον κόσμο αυτό και χάνεται στην δημιουργία της" Eckhart Tolle Δεν επικοινωνούμε πραγματικά με τους άλλους αλλά με τις ίδιες μας τις σκέψεις.

Ξυπνήστε στο Τώρα!

Εμείς οι άνθρωποι φτιάξαμε έναν κόσμο με τον όποιον καταδικάσαμε τον εαυτό μας στην ουσιαστική μοναξιά και απομόνωση. 

Νομίζουμε ότι ακούμε, αλλά δεν ακούμε, νομίζουμε ότι βλέπουμε αλλά δεν βλέπουμε, νομίζουμε ότι αγαπάμε, αλλά δεν αγαπάμε, νομίζουμε ότι υπάρχουμε αλλά δεν υπάρχουμε. Δεν επικοινωνούμε πραγματικά με τους άλλους αλλά με τις ίδιες μας τις σκέψεις. Όταν συζητούμε συνήθως δεν ακούμε τους άλλους τι λένε αλλά σκεφτόμαστε τι θα πούμε εμείς, για να κερδίσουμε τον αγώνα του διαλόγου ή να κερδίσουμε το παιχνίδι που παίζει το Εγώ μας με το Εγώ του άλλου, του συνομιλητή. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αποτυχία μας, και η κύρια αιτία της όλο και μεγαλύτερης απομόνωσης που υπάρχει στο σύγχρονο κόσμο μας.

Εμείς δημιουργούμε τον κόσμο μας την κάθε στιγμή που περνά με την παρουσία μας και μόνο. Για να το κατανοήσουμε αυτό πρέπει να είμαστε παρόντες, να είμαστε ένα με το πραγματικό μας εαυτό και όχι με το εικονικό «Εγώ» με το οποίο ταυτιζόμαστε. Την παρουσία μας μπορούμε να την αισθανθούμε μερικώς στην περιοχή του Hλιακού Συμπλέγματος (plexus solaris) και μερικώς εξωτερικά στο χώρο που βρισκόμαστε. Η εμβέλεια της παρουσίας μας είναι περίπου ένα τετραγωνικό μέτρο, μέχρι εκεί που εκτείνεται και η αύρα μας.

Εκτός της παρουσίας μας είμαστε συνειδητοί των πραγμάτων γύρω μας, της μουσικής που ακούμε, των λέξεών που εκστομίζει κάποιος δικός μας άνθρωπος, της κίνησης αυτοκινήτων και ανθρώπων, αν είμαστε στο δρόμο, των πουλιών κλπ.  Όμως τις περισσότερες φορές δεν είμαστε συνειδητοί της ίδιας της παρουσίας μας, του ατόμου μας χωρίς το οποίο θα είμαστε μόρια και στοιχεία σκορπισμένα στο χώρο. Και αυτό συμβαίνει επειδή τις περισσότερες φορές είμαστε ταυτισμένοι με κάποιες σκέψεις που μας πολιορκούν και μας βασανίζουν γιατί νομίζουμε ότι αυτό που σκεφτόμαστε είμαστε εμείς, η ζωή μας.

Δεν έχουμε καν τη δυνατότητα να δούμε από άλλη γωνία τα πράγματα. 

Μόνο όταν είμαστε χαλαροί και ήρεμοι, όταν δεν μας απασχολεί τίποτα συγκεκριμένο και δεν είμαστε αιχμάλωτοι των συναισθημάτων μας, αλλά αφήνουμε τις περιπλανώμενες σκέψεις όπως έρχονται να φεύγουν, να περνάνε μπροστά από το παρατηρητικό μάτι της συνείδησής μας, χωρίς να προσκολλούμαστε σ’ αυτές, τότε μπορούμε να πούμε πως είμαστε παρόντες. Είμαστε λοιπόν εν δυνάμει συνειδητές προσωπικότητες που δημιουργούν και αλλάζουν αυτόν τον κόσμο καθημερινά, αλλά πολλές φορές χανόμαστε στη δημιουργία μας. Και όπως λέει ένας σύγχρονος δάσκαλος της Δύναμης του Τώρα (αυτός είναι και ο τίτλος και πολύ γνωστού βιβλίου του), ο Εκάρτ Τόλλε: «Ο θεός πρέπει να έχει χαθεί μέσα στην δημιουργία και μετά ξύπνησε και κοίταξε γύρω του με έκπληξη».

Όταν μιλάμε για ύπαρξη συνήθως μιλάμε για τη μορφή με την οποία ταυτίζεται. 

Η ύπαρξη έρχεται από το αόρατο και φανερώνεται, είναι το ηλιακό μας σύστημα, το σώμα μας, τα ζώα, τα δέντρα, τα λουλούδια… άρα η ύπαρξη είναι οτιδήποτε μπορούμε να καταλάβουμε με τις πέντε αισθήσεις μας. Εδώ θα έπρεπε, αν όχι να συμφωνήσουμε, τουλάχιστόν να φανταστούμε πως υπάρχουν και υπάρξεις τις οποίες εμείς, ή τουλάχιστόν οι περισσότεροι από εμάς, δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε με τις πέντε αισθήσεις μας, όχι τουλάχιστον στις συνηθισμένες συνθήκες που ζούμε.

Όμως το σύμπαν μας, η φύση μας είναι βαθιά ριζωμένη σε κάθε ον, σε κάθε ύπαρξη γύρω μας, και εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους και με άπειρες όψεις της –ορατές και αόρατες. Για την ολιστική εξέλιξη της ανθρωπότητας, των θνητών θεών εν δυνάμει και αυτό είμαστε εξαιτίας της μοναδικής ικανότητας να κατανοούμε και να δημιουργούμε τα πράγματα, είναι πάρα πολύ σημαντική η επαφή με το δικό μας αόρατο σώμα, αυτό που δεν εκδηλώνεται, που είναι μέσα και έξω, που είναι γύρω μας, που δεν ονομάζεται και δεν έχει μορφή.

Το σώμα μας αυτό είναι ενεργειακό και δεν πεθαίνει ποτέ, όπως καμία ενέργεια δεν πεθαίνει απλά μετατρέπεται, υποβαθμίζεται ή αναβαθμίζεται και εκδηλώνεται με μια άλλη μορφή. Όταν για κάποιο λόγο, είτε εσκεμμένα είτε αυθόρμητα ανοίγει ο νους μας –άρα γινόμαστε «open minded»!–, ο εγκέφαλος αρχίζει και λειτουργεί με μεγαλύτερη αντιληπτότητα, μπορεί και αντιλαμβάνεται την αστρική φύση του. Αλλά όταν «βγαίνουμε» από αυτή την βαθιά αντίληψη και αφηνόμαστε πάλι στις «γήινες» σκέψεις-πολιορκητές του τύπου: «Εγώ έχω…,  εκείνο δεν έχω, θέλω εκείνο το αυτοκίνητο…, την θέεελω…, δεν έχω λεφτά…, δεν με αγαπάει…», αρχίζουμε πάλι και σκεφτόμαστε σαν σκεπτόμενες μηχανές πιστεύοντας ότι υπάρχουμε με αυτό τον υποκειμενικό τρόπο.

Η Αίσθηση της Παρουσίας

Ας φανταστούμε ότι είμαστε σε μια άγνωστη πόλη και αναζητούμε κάποια οδό. Συναντάμε στο δρόμο έναν τυχαίο άνθρωπο, κάποιον που δεν έχουμε ξαναδεί, και τον ρωτάμε αν ξέρει που είναι… Εκεί θα υπάρχει μια στιγμή της επικοινωνίας. Εκείνα τα τρία δευτερόλεπτα που περιμένουμε την απάντηση, εκεί υπάρχει μια σιωπή, αταραξία, ηρεμία… χωρίς την συνηθισμένη κρίση. Εκεί υπάρχει η αίσθηση της παρουσίας, εκεί καταλαβαίνουμε ότι έχουμε πραγματικά συναντήσει ένα άλλο ανθρώπινο ον, έγινε η επικοινωνία σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Και αυτό είναι μόνο δυνατόν αν δεν είμαστε αντιδραστικοί στη μορφή, αν δεν ασχολούμαστε με το πώς είναι αυτό το άτομο, μαύρο, λευκό, καλοντυμένο, κακοντυμένο κλπ…

Κανονικά θα έπρεπε να επικοινωνούμε κάνοντας ορθή χρήση του εγκεφάλου μας γιατί εκεί βρίσκεται το κέντρο των επικοινωνιακών διαύλων μας. Δυστυχώς οι περισσότεροι από μας τους ανθρώπους ακόμη επικοινωνούμε σε ένα άλλο επίπεδο, σε ένα επίπεδο των συναισθημάτων. Δεν καταφέρνουμε να δούμε συνήθως την αληθινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το άλλο άτομο, επίσης δεν καταφέρνουμε να ακούσουμε το περιεχόμενο του εγκεφάλου του, τι είναι αυτό που έχει στο νου του, την ώρα που προσπαθεί να μας πει κάτι. Δεν ακούμε αυτό που θέλει να μας πει ο άνθρωπος, αλλά ακούμε εκείνο που έχουμε εμείς στο μυαλό μας, βλέπουμε αυτό που θέλουμε να δούμε …

Ο καθαρός νους, η καθαρή συνείδηση δεν επηρεάζεται από τα συναισθήματα και γι’ αυτό επικοινωνεί ήρεμα. 

Σ’ αυτή την επικοινωνία δεν υπάρχει πάθος γιατί δεν υπάρχει το Εγώ. Σε μία σωστή επικοινωνία αναζητείται μια αντικειμενική άποψη, και μπορούμε να την αποκτήσουμε μόνο αν ξεχάσουμε το Εγώ μας και τα «συμφέροντά» μας.  Και να δώσουμε το κυρίαρχο λόγο στο νου αντί στα συναισθήματα που κυριαρχούνται από το πάθος και τον  εγωκεντρισμό –χρειάζονται μόνο μερικά δευτερόλεπτα πριν την αντίδραση. Μόνο μερικά δευτερόλεπτα χρειάζεται ο νους για να αποτρέψει το κακό, την κακή και υποκειμενική αντίδραση που μπορεί να προκαλέσει ένας θολός και μπερδεμένος από τα συναισθήματα νους.  Όταν εκείνα τα τρία δευτερόλεπτα επικοινωνούμε με τον άλλον, με τον ορθό και αληθινό τρόπο αισθανόμαστε ότι πραγματικά υπάρχουμε εδώ και τώρα και αυτό μας γεμίζει χαρά και υγεία.

Η Σιωπηλή «Ζώνη» του Νου

Η φυσική κατάσταση του νου είναι χωρίς σκέψεις. Μερικοί την ονομάζουν «Ζώνη». 

Η ονομασία αυτή έρχεται από τους μεγάλους αθλητές που ξέρουν ότι όταν βρίσκονται στην κατάσταση χωρίς σκέψεις, στη «Ζώνη» δηλαδή, η ενέργεια ελεύθερα ρέει μέσα από αυτούς και τότε βρίσκονται στο αποκορύφωμα των δυνάμεών τους.

Αν θέλουμε να εξελιχθούμε ως ανθρώπινα όντα, για να μπορούμε να ακούσουμε τις πληροφορίες που μας προσφέρονται απλόχερα από το Σύμπαν, πρέπει να μάθουμε απλά να υπάρχουμε, να βιώνουμε τα πράγματα χωρίς σκέψεις. Αυτός είναι και ο βασικός σκοπός του κάθε διαλογισμού. Όχι  ότι πρέπει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε, αυτό δεν είναι δυνατόν και να το θέλουμε, άλλωστε ο νους είναι σαν μια μαϊμού που πηδάει όλη την ώρα από ‘δω κι απ’ εκεί, αλλά μπορούμε να μάθουμε να ασκούμαστε και να χαλαρώνουμε ταυτόχρονα στην πιο φυσική και ορθή κατάσταση του νου: χωρίς σκέψεις. 

Μόνο σ’ αυτή την κατάσταση μπορούμε να δούμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι.

Μόνο σ’ αυτή τη φυσική κατάσταση του νου μπορούμε να βρούμε τη σωστή λύση σε κάποιο πρόβλημα. Μόνο σε αυτή τη κατάσταση του νου μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες από άλλα επίπεδα, από το «συλλογικό ασυνείδητο», όπως το ονομάζει ο C.G.Jung. Με τις σκέψεις επιχειρούμε και διευθύνουμε τα πράγματα και συνήθως τα κάνουμε θάλασσα…

 Εγώ, Ένας Άλλος…

Όταν λοιπόν ταυτιζόμαστε με τις σκέψεις που είναι γεμάτες από «εγώ, εμένα, μου» κλπ, νομίζουμε ότι αυτές οι σκέψεις είμαστε εμείς. Έτσι, όταν επικοινωνούμε με κάποιον που δεν συμφωνεί με τις σκέψεις μας, εμείς αισθανόμαστε κάτι σαν προσωπική επίθεση! Κάποιος μπορεί να αμφισβητεί τη δική σας γνώμη (γιατί όχι;) για κάτι, και να πει ότι «το πράγμα δεν είναι ακριβώς έτσι» και εσείς ξαφνικά ακούτε τον εαυτό σας να απαντάει αγριεμένα: «Τι θες να πεις, ότι ΕΓΩ λέω ψέματα;» Αυτός που μιλάει ταυτίζεται με μια νοητική του θέση, με μία άποψη, με μια σκέψη που μπορεί σε τελική να είναι εντελώς ασήμαντη. Όμως γι’ αυτή την άποψη είναι έτοιμος να χαλάσει τα πάντα, τη σχέση, το μέλλον, τα συμφέροντά του. Μπορεί να μαλώσετε με κάποιον, να τον προσβάλετε, να πείτε πράγματα για τα οποία θα μετανιώσετε αργότερα και μπορεί να είναι αργά, ειδικά αν και ο άλλος δεν καταλαβαίνει αυτό το παιχνίδι του Εγώ.

Ο κάθε παίχτης είναι ολοκληρωτικά ταυτισμένος με την δική του εξήγηση («μετάφραση»). Ο κάθε συμμετέχων αυτού του παιχνιδιού (δηλαδή της ζωής) νομίζει ότι αυτός κατέχει την απόλυτη αλήθεια. «Θέλεις να ακούσεις την αλήθεια;» Ρωτάει νομίζοντας ότι υπάρχει μόνο μια αλήθεια και φυσικά μόνον αυτός την ξέρει. Το παιχνίδι αυτό είναι φαινομενικό και είναι το πιο σημαντικό-ασήμαντο παιχνίδι που παίζουμε στη ζωή μας. Αν το γνωρίζουμε μπορούμε στην πραγματική πραγματικότητα να προστατέψουμε τα πραγματικά μας συμφέροντα. Είτε πρόκειται για το σύνολο είτε για το άτομο. 

Όταν υπάρχουμε ριζωμένοι στο παρόν, παρόντες στο Τώρα, η σκέψη χάνει την σοβαρότητά της και το τρομερό βάρος της. 

Οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να εκμεταλλεύονται τη δύναμη της σκέψης τους για να φουσκώνουν το «Εγώ» τους.

Ζούμε σε μια πολλαπλή ψευδαίσθηση γιατί αν το κάθε Εγώ θα μπορούσε να δημιουργεί αυτά που λέει και φαντάζεται, θα έμοιαζε αυτός ο κόσμος ολόκληρος, και όχι μόνο κάποια μέρη του, με μια αληθινή κόλαση. Ευτυχώς που η πραγματική δημιουργία βρίσκεται πάντα εκτός του κάθε Εγώ κι έτσι, σύμφωνα με τη παλιά παροιμία «τα πολλά λόγια είναι φτώχια», τα λόγια δεν έχουν μεγάλη δύναμη γιατί και η σκέψη με το που χάνει τη σοβαρότητά της χάνει ταυτόχρονα και τη δυνατότητα να σας κάνει δυστυχισμένους.

Όταν πλέον δεν είστε εκεί μέσα, δεν ενδιαφέρεστε για το παιχνίδι του Εγώ, ξέρετε ότι δεν είναι σημαντικό το αποτέλεσμα. Ξέρετε ότι τα πραγματικά αποτελέσματα έρχονται από τις πραγματικές καταστάσεις. Και οι σκέψεις είναι ψευδαισθήσεις και μάλιστα οι σκέψεις που τις λέμε στους άλλους με τις οποίες οι άλλοι ενδεχομένως δεν συμφωνούνε και γίνονται οι αντίπαλοί μας και οι εχθροί μας…

Συχνά οι άνθρωποι ρωτάνε πράγματα όπως «υπάρχει μετενσάρκωση;» Η απάντηση είναι: ναι, καθημερινά! Κάθε φορά που ταυτίζεσαι με οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένων των σκέψεων και των συναισθημάτων, έχεις ενσαρκωθεί σε μια καινούργια μορφή που γίνεται Εγώ, και μετά έρχεται η επόμενη ενσάρκωση με την οποία ταυτίζεσαι και γίνεσαι άλλο Εγώ, ενσαρκώνεσαι στα συναισθήματα που ανέρχονται, και όταν σε κυριαρχούνε εντελώς κάποιες σκέψεις έρχεται μια καινούργια ενσάρκωση… Οπότε το ερώτημα είναι πόσες φορές καθημερινά ενσαρκωνόμαστε; Και το τέλος των ενσαρκώσεων μπορεί να συμβεί μόνο αυτή την ίδια στιγμή, τη στιγμή που δεν ταυτίζομαι με την μορφή, απλά αφήνω τα πράγματα να είναι όπως είναι χωρίς την ταύτιση μου χωρίς την παρέμβασή μου.

Οι Ασυνείδητοι Άνθρωποι

Όταν λέμε ασυνείδητοι άνθρωποι εννοούμε εκείνους που ταυτίζονται εντελώς με τις σκέψεις τους. Το αν είναι κάποιος ασυνείδητος ή όχι δεν έχει να κάνει κατά πόσο μορφωμένος είναι. 

Οι μορφωμένοι άνθρωποι συνήθως είναι και εκείνοι που θεωρούν τον εαυτό τους «ανώτερο», ταυτίζονται με τις σκέψεις τους και με το Εγώ τους. Ακόμη παραπάνω ταυτίζονται με τις γνώσεις τους, στις οποίες άλλωστε έχουν επενδύσει τόσο πολύ… Αν γύρω σας έχετε μερικούς ανθρώπους που είναι ασυνείδητοι θα νιώσετε τότε το ενεργειακό πεδίο της ασυνειδητότητας. Θα νιώσετε ότι απειλήστε ανά πάσα στιγμή, θα πρέπει να απολογείστε για αυτά που πιστεύετε ή γι’ αυτά που λέτε, όσο και ασήμαντο να είναι αυτό.

Οι ασυνείδητοι άνθρωποι δίνουν συνήθως μεγάλη σημασία στα λόγια τους, άσχετα που δεν τα τηρούν καμία φορά. Θα αρχίσουν να σας προκαλούν με τον τρόπο τους για να μπείτε και πάλι στο παιχνίδι της απολογίας, αναμετρήσεις, ανταγωνισμούς ή ό,τι άλλο φέρνει η προσκόλληση στο Εγώ τέλος πάντων. Εσείς ή θα ξεκινήσετε να υποκρίνεστε ή θα μείνετε παρόντες. Η αλλαγή θα συμβεί μόνον όταν είστε παρόντες! Αν μείνετε συνειδητοί, δηλαδή παρόντες και μέσα στο σώμα σας, σε ένα περιβάλλον που δεν είναι παρόν, η αλλαγή θα έρθει αργά ή γρήγορα.

Ή θα αλλάξει το ενεργειακό πεδίο και θα αλλάξει και η αλληλεπίδραση και οι άλλοι θα νιώσουν τη διαφορετική ενέργεια και θα κάνουν λίγο πίσω, θα σωπάσουν, θα σκεφτούν. Ή θα αλλάξει επειδή οι άνθρωποι αυτοί ή ο άνθρωπος αυτός θα νιώσει ενοχλημένος ενεργειακά και θα φύγει από ‘κει γιατί δεν του αρέσει να είναι παρόν στο παρόν, και προτιμάει να είναι ασυνείδητος. Αλλά κι εσείς μπορεί να βρεθείτε στην κίνηση της αποχώρησης και θα ακούσετε τον εαυτό σας που λέει «αντίο».

Ίσως έχετε νιώσει να είναι οι άλλοι στραμμένοι εναντίον σας γιατί δεν υποφέρετε από την «ασθένεια του στρες», όπως εκείνοι. 

Πρέπει να είμαστε παρόντες όταν βλέπουμε την τρέλα στη τηλεόραση και στις ειδήσεις. Αυτά που συμβαίνουν είναι φυσιολογικά γιατί η ίδια τρέλα συμβαίνει εδώ και χιλιάδες χρόνια, μόνο που τώρα λόγω της τεχνολογίας όλοι μπορούμε να την παρακολουθούμε όπου και να συμβαίνει στον κόσμο, μέσα από την τηλεόρασή μας. Ο Πόλεμος του Βιετνάμ ήταν ο πρώτος πόλεμος που μπορούσαμε να «απολαύσουμε» άνετα ξαπλωμένοι στο καναπέ μας. Τότε για πρώτη φορά ο πόλεμος εισήλθε στο σαλόνι του καθενός. Αλλά τότε ήταν ταυτόχρονα και η περίοδος της πνευματικής αφύπνισης στην Αμερική και στην Ευρώπη.

Πολλές φορές δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την αυξανόμενη τρέλα από την αφύπνιση: έρχονται μαζί και είναι όλο και πιο πολύ ορατά και τα δύο. 

Η αφύπνιση στο ατομικό και συλλογικό επίπεδο ξεκινάει όταν αναγνωρίσουμε την τρέλα ως τρέλα. Βλέποντας γεγονότα γύρω μας στον κόσμο μας, πρέπει να τολμήσουμε, χωρίς να αμφισβητούμε τα λόγια μας, να πούμε πως «αυτό είναι τρέλα». Όταν συμμετέχουμε και εμείς σε μία συλλογική τρέλα όπως είναι ο πόλεμος, η αφύπνιση γίνεται αν παρατηρούμε ότι κι εμείς είμαστε τρελοί. Την αλήθεια πρέπει να την αντιμετωπίζουμε χωρίς φόβο, όποια κι αν είναι αυτή, είτε μας συμφέρει είτε όχι. Και όταν πέφτουμε το βράδυ για ύπνο είναι πολύ σημαντικό να είμαστε μέσα στο σώμα μας, να χαλαρώνουμε και αφήνουμε τις σκέψεις όπως έρχονται να φεύγουν χωρίς καμία προσκόλληση.

Το Φάντασμα του Στρες

Αν θέλουμε να ζούμε χωρίς το στρες πρέπει να μάθουμε να μην κολλάμε με την δική μας κατάσταση της ζωής.

Αντί να σκεφτόμαστε τη ζωή μας, καλά θα είναι να τη ζούμε, να κάνουμε τα πράγματα που μας αρέσουν και μας κάνουν ευτυχισμένους, εμάς και τους άλλους γύρω μας. Τη ζωή μας όλοι την έχουμε από μια (δεν ξέρουμε όμως για πόσο). Είναι βλαβερή η αναβίωση με το μυαλό μας των στιγμών που συνήθως πέρασαν ή των υποτιθέμενων καταστάσεων που θα έρθουν και οι οποίες συνήθως μας προκαλούν ή το άγχος ή το φόβο. Η ζωή μας, όπως τη σκεφτόμαστε, είναι οι μορφές των σκέψεων, ή το παρελθόν ή το μέλλον, ποτέ το παρόν. Είμαστε συνήθως χαμένοι στις ιστορίες διάφορων καταστάσεων που νομίζουμε ότι είναι η ζωή μας, ενώ η πραγματική ζωή συμβαίνει τώρα, αυτή τη στιγμή χωρίς εμάς να την παρατηρήσουμε. Οι καταστάσεις που τις σκεφτόμαστε και μας κλέβουν τις πραγματικές στιγμές πρέπει να τις δουλέψουμε όταν έρθει η ώρα τους.

Οι σκέψεις φόβου και άγχους είναι σαν φαντάσματα που μας στοιχειώνουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πως και πότε πέρασε η ζωή τους τόσο γρήγορα, αφού ποτέ δεν είναι καν παρόντες στη ζωή τους! Για να αποφύγουμε αυτά τα λάθη καλά είναι πάντα να ελέγχουμε και να αναρωτιόμαστε «ποια είναι η πραγματικότητα εδώ και τώρα;» και να ξεχωρίζουμε την πραγματικότητα από τις σκέψεις μας, γιατί οι σκέψεις μας είναι συνήθως υποκειμενικές και δεν είναι απαραίτητο να είναι και αληθινές. Πρέπει να δούμε ποιο είναι το πρόβλημα εδώ και τώρα. Τι μπορώ να κάνω τώρα που θα με οδηγήσει στο καλύτερο αύριο. Για παράδειγμα κάποιος είναι άρρωστος. Ακόμη και η συμβατική ιατρική έχει παραδεχτεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις της ίασης με «θαυματουργό τρόπο». Κανένας δεν έχει θεραπευτεί από καμία βαριά αρρώστια ενώ βίωνε έντονα το στρες. Όσοι έχουν θεραπευτεί είναι εκείνοι που βρήκανε την γαλήνη τους, γιατί μόνο ο  ήρεμος νους θεραπεύει.

Η δυστυχία πάντα έρχεται από τις σκέψεις, η δυστυχία είναι δημιούργημα των σκέψεων. Υπάρχει και φυσικός πόνος φυσικά, όμως η δυστυχία μπορεί να τελειώσει πριν τελειώσει ο φυσικός πόνος. Η δυστυχία μπορεί να τελειώσει πριν έρθει ο θάνατος. Μπορεί να φτάσετε στο τέλος του πόνου και να νιώσετε την ολοκλήρωση και το σκοπό της ζωής σας να απλώνεται μπροστά σας. Η απελευθέρωση έχει γίνει όταν είστε εκτός της ταύτισης με τις σκέψεις σας, όταν βρίσκεστε ΕΔΩ και ΤΩΡΑ βαθιά μέσα στο είναι σας και είστε έτοιμοι να συνεχίσετε το ταξίδι σας, χωρίς φόβο, για να εξερευνήσετε το Σύμπαν.

@Μιλιτσα Κοσανοβιτς 

συγγραφέας και αρχισυντάκτρια 

του περιοδικού ΖΕΝΙΘ.

» Δεν χρειαζόμαστε αυτόν τον αλλόκοτο ανταγωνισμό, γιατί όλοι είμαστε Ένα, και κανείς δεν μπορεί μόνος του. Είμαστε ένα και με το πιο μακρινό άτομο του πλανήτη, πόσο μάλιστα με τους δικούς μας διπλανούς συνανθρώπους, γείτονες, συγγενείς και φίλους, αδέλφια και παιδιά.

» Οι σκέψεις που μας πολιορκούν όλη την ώρα, εκτός που μας δημιουργούν άγχος, μας κλέβουν τις πραγματικές, ανεπανάληπτες  στιγμές από τη ζωή μας.

» Οι σκέψεις φόβου και άγχους είναι σαν φαντάσματα που μας στοιχειώνουν.

» Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πως και πότε πέρασε η ζωή τους τόσο γρήγορα, για τον απλό λόγο πως ποτέ δεν ήταν παρόντες στη ζωή τους!

» Όσοι έχουν θεραπευτεί από κάποια ανίατη αρρώστια είναι εκείνοι που βρήκανε την γαλήνη τους. Η γαλήνη είναι ο θεραπευτής μας, γιατί ο ήρεμος νους θεραπεύει.

ΠΗΓΗ