Η εταιρεία lafarceHolcim χρηματοδοτούσε τον ISIS.

Η LafargeHolcim, η γάλλο-ελβετική πολυεθνική εταιρεία τσιμέντου, αναγκάστηκε να παραδεχθεί πως χρηματοδότησε τον ISIS.

Συγκεκριμένα, η LafargeHolcim, σύμφωνα και με το δημοσίευμα των Financial Times, απαντώντας σε μηνυτήρια αναφορά που είχαν καταθέσει οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπου κατηγορούσαν την εταιρεία για «επαγγελματικές σχέσεις» με την στρατιωτική, τρομοκρατική οργάνωση του ISIS στη Συρία, «ομολόγησε» ότι προκειμένου να συνεχίσει τις δραστηριότητές της, η συριακή μονάδα της εταιρείας «χρηματοδότησε μεσάζοντες για να έρθουν σε συμφωνία με ομάδες ενόπλων που βρίσκονταν υπό διεθνή αποκλεισμό». Την αγωγή κατά της LafargeHolcim υποστήριξε και το Ευρωπαικό Κέντρο Συνταγματικών και Ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και 11 πρώην υπάλληλοι της εταιρείας.

Την Παρασκευή 3 Μαρτίου ξεκίνησε η ακρόαση της υπόθεσης, κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε και η εν λόγω παραδοχή και τώρα αναμένεται να αποφασίσει η Δικαιοσύνη για τις κυρώσεις που θα επιβληθούν στην εταιρεία τσιμέντου.

Σύμφωνα με όσα είχε αποκαλύψει η γαλλική εφημερίδα Le Monde από τον Ιούνιο, η έδρα της LafargeHolcim στη Συρία είναι η πόλη της Τζαλαμπίγια στη βόρεια Συρία και η οποία αποτελεί μεγάλο πεδίο μάχης μεταξύ των τζιχαντιστών του ISIS και των συμμαχικών δυνάμεων. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα της Le Monde  η εταιρεία τσιμέντου πλήρωσε φόρο προς το Ισλαμικό Κράτος μεταξύ του 2013 και του 2014  ώστε να μπορέσει να κρατήσει ανοικτές τις εγκαταστάσεις του.  Να θυμίσουμε ότι ο ISIS έχει αναλάβει την ευθύνη για τρομοκρατικά χτυπήματα σε γαλλικό έδαφος.

Πηγή: tvxs.gr – Γαλλο -ελβετική πολυεθνική χρηματοδοτούσε τον ISIS. 

Συνήγορος του Πολίτη: Η οικονομική δυσπραγία έχειμετατραπεί σε ανθρωπιστική κρίση

Διευρύνεται συνεχώς η έννοια των ευάλωτων ομάδων περιλαμβάνοντας όλο και περισσότερες ομάδες ανθρώπων που μέχρι πρόσφατα θα μπορούσαν να διατηρήσουν ένα βιοτικό επίπεδο σχετικά αξιοπρεπές, διαπιστώνει ο Συνήγορος του Πολίτη, ενώ σύμφωνα με την έκθεση της Αρχής για το 2016 διακριτά βαθιά χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης έχει λάβει η οικονομική και δημοσιονομική δυσπραγία, μετά από οκτώ και πλέον συναπτά έτη ύφεσης, συρρίκνωσης των εισοδημάτων και των δικαιωμάτων.

Παράλληλα ο Συνήγορος κάνει ειδική αναφορά στο ζήτημα της διαχείρισης των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, το οποίο χαρακτηρίζει ως «ανθρωπιστική κρίση εν μέσω μιας ανθρωπιστικής κρίσης».

Σύμφωνα με την έκθεση που παρέδωσε σήμερα στον πρόεδρο της Βουλής, ο Συνήγορος διαπιστώνει ότι οι υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης και αλληλεγγύης, οι προνοιακές δομές και πολιτικές, οι φορολογικές αρχές, οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, βρέθηκαν για άλλη μια χρονιά στην κορυφή των αναφορών από τους πολίτες.

Αυξητική τάση των αναφορών το 2016

«Συνολικά, ο Συνήγορος του Πολίτη τα τελευταία 18 χρόνια λειτουργίας του, έχει αναλάβει και επεξεργαστεί περί το ¼ του εκατομμυρίου αναφορές πολιτών. Το 2016 οι νέες αναφορές άγγιξαν τις 12.000, σημειώνοντας αυξητική τάση, σε σχέση με το 2015», είπε ο κ. Ανδρέας Ποττάκης.

Πρόσθεσε ότι βασικά σημεία που μπορεί κανείς να διακρίνει από την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, είναι πως το 2016 χαρακτηρίζεται χρονιά διαχείρισης της κρίσης, η οποία πλέον έχει πάρει άλλες διαστάσεις και από δημοσιονομική και οικονομική κρίση έχει μετεξελιχθεί σε κρίση ευρύτερα κοινωνική, αλλά με τάσεις και με χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης.

Είναι χαρακτηριστικό πως μεγάλο πλήθος αναφορών αλλά και πολιτών, απευθύνονται στον Συνήγορο του Πολίτη επειδή δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις βασικότερες των αναγκών και βασικότερες των υποχρεώσεών τους.

Αδυναμία ευελιξίας της δημόσιας διοίκησης

Σύμφωνα με τον Συνήγορο, αυτό οφείλεται εν μέρει και εκ του γεγονότος, ότι και η δημόσια διοίκηση, εξαιτίας των δημοσιονομικών προσαρμογών, έχει μεγαλύτερη δυσκολία να δείξει την ευελιξία και το ανθρώπινο πρόσωπο που οφείλει προκειμένου να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ευπαθέστερων ομάδων, των ομάδων με ειδικότερες ανάγκες κοκ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις μελέτες και τα πορίσματα του Συνηγόρου του Πολίτη, η έννοια των ευάλωτων ομάδων ολοένα και διευρύνεται και δεν είναι μόνο τα άτομα με εδικές ανάγκες ή οι άνεργοι και μακροχρόνια άνεργοι ευπαθείς ομάδες, αλλά όλο και περισσότερες ομάδες ανθρώπων, που μέχρι πρόσφατα θα μπορούσαν να διατηρήσουν ένα βιοτικό επίπεδο σχετικώς αξιοπρεπές.

Πού εντοπίζονται τα μεγαλύτερα προβλήματα

Σε ό,τι αφορά το γεγονός ότι ο Συνήγορος μιλάει για διαχείριση της κρίσης, ο κ. Ποττάκης εξήγησε, ότι μολονότι το 2016 δεν υπήρξε μια δραματική έκρηξη, όπως το 2015, με την μεγάλη αύξηση των ροών μεταναστών και προσφύγων στη χώρα, υπήρξε το πολύ δύσκολο ζήτημα διαχείρισης όλων των συναφών θεμάτων που ανέκυψαν και για το προσφυγικό και μεταναστευτικό, αλλά και για τα τρέχοντα ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες, όπως το ασφαλιστικό, οι προνοιακές υποδομές, το φορολογικό, η συρρίκνωση του πραγματικού εισοδήματος, αλλά και ζητήματα που παγίως απασχολούν το Συνήγορο και εντοπίζονται κυρίως στο χώρο των μεταφορών, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκηση, στο χώρο των υπηρεσιών δόμησης κοκ.

Σύμφωνα με την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, τα προβλήματα των πολιτών εντοπίζονται στην κοινωνική ασφάλιση, τη χωροθέτηση και τη φορολογία. Μεγάλο ποσοστό (29,11%) των προβλημάτων κακοδιοίκησης εξακολουθεί να εντοπίζεται στα ασφαλιστικά ταμεία και σε ΝΠΙΔ που εποπτεύει το υπουργείο Εργασίας, ενώ ακολουθεί η αυτοδιοίκηση (δήμοι και περιφέρειες) με 21,75%. Το 11,88% των προβλημάτων αφορούσε το υπουργείο Εσωτερικών (όπου συμπεριλαμβάνονται οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και η Αστυνομία), 11,80% το υπουργείο Οικονομικών και 7,80% το υπουργείο Παιδείας.

Ν. Βούτσης: Ουσιαστική συνεισφορά

Ουσιαστική συνεισφορά στη λειτουργία της δημοκρατίας, χαρακτήρισε ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, η οποία, όπως τόνισε, κατατίθεται σε μια ιδιαίτερη φάση της πολύχρονης κρίσης, που φαίνεται ότι έχει μετασχηματιστεί, από οικονομική σε κρίση κοινωνική και ανθρωπιστική.

Ο κ. Βούτσης χαρακτήρισε τον Συνήγορο του Πολίτη γέφυρα ανθρωπιάς για τους πολίτες που έρχονται αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα τα οποία η διοίκηση δεν επιλύει.

Ο πρόεδρος της Βουλής αναφέρθηκε, με την ευκαιρία και στον ρόλο των ανεξάρτητων αρχών, για τις οποίες υπογράμμισε ότι με τον 20ετή βίο τους αποδεικνύουν ότι είναι απαραίτητη η επικουρία και η επαφή τους με τον πολίτη σε πολύ κρίσιμους τομείς και καταξιώνεται η ύπαρξή τους.

Ταυτόχρονα, ο κ. Βούτσης προέτρεψε τον Τύπο για την ανάδειξη των προβλημάτων που επισημαίνονται από τον Συνήγορο του Πολίτη, ενώ ευχαρίστησε την ανεξάρτητη αρχή για το έργο της και το αποτύπωμα που αφήνει στην προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων.

Ανδ. Ποττάκης: Θεματοφύλακας των δικαιωμάτων ο ΣτΠ

Παραδίδοντας την ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, ο Ανδρέας Ποττάκης υπογράμμισε, ότι ο Συνήγορος το Πολίτη είναι ο θεματοφύλακας των δικαιωμάτων, τόσο των ατομικών, όσο και των πολιτικών και των κοινωνικών, όλων όσων διαβιούν στη χώρα μας και των πολιτών δηλαδή, αλλά και των υπηκόων τρίτων χωρών και με αυτή την ιδιότητα μεριμνά, φροντίζει, προασπίζει, υποστηρίζει και προάγει τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων.

Επισήμανε ταυτόχρονα, ότι ο Συνήγορος του Πολίτη έχει ειδική αρμοδιότητα για την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών, των ανηλίκων, έχει ειδική αρμοδιότητα, ως φορέας προώθησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, έχει ειδικές αρμοδιότητες για τη διαχείριση του μεταναστευτικού και προσφυγικού προβλήματος το οποίο έχει οξυνθεί τα τελευταία 2 με 2,5 χρόνια στη χώρα.

 ΠΗΓΗ

O σουλτανούκος

Ο Ερντογάν έρχεται στην εξουσία το 2002 ως αρχηγός των ισλαμιστών τη στιγμή που η Τουρκία βρίσκεται μέσα σε μια τεράστια πολιτική και οικονομική κρίση. Η πρώτη είχε να κάνει με την πλήρη κατάρρευση των παραδοσιακών κομματικών σχηματισμών που ξεκίνησε με αφορμή ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Σε αυτό το δυστύχημα, σαν σε σκηνικό από ταινία, έγινε εμφανής όλη η διαφθορά του κρατικού μηχανισμού και της εμπλοκής του με το βαθύ κράτος και το στρατό.

 Η κρίση που τον φέρνει στην εξουσία

Με λίγα λόγια τίποτα καινούργιο που οι πιο οξυδερκείς Τούρκοι δεν γνώριζαν. Αυτό που μετατρέπει το δυστύχημα σε καταλυτικό γεγονός, είναι μια τεραστίων διαστάσεων οικονομική κρίση που διαδραματίζεται την ίδια στιγμή. Κρίση που περιγράφει τέλεια ο Henry C.K. Liu σε αυτό το κείμενο για όποιον ενδιαφέρεται. 

Πέρα από τις οικονομικές λεπτομέρειες, η κρίση αυτή μαζί με την κάθετη πτώση της τουρκικής λίρας που τη συνοδεύει, επηρέασε δραματικά τις ζωές των ανθρώπων που ζούσαν στην Τουρκία. Η ελληνική κρίση σε αντιδιαστολή ήταν μια κρίση σε αργή κίνηση. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, ελάχιστα αυτοκίνητα κυκλοφορούσαν στους δρόμους λόγω της απότομης αύξησης της τιμής της βενζίνης και η κίνηση σε έναν από τους ελάχιστους καινούργιους αυτοκινητόδρομους της Τουρκίας εκείνη την εποχή (σμύρνη-τσεσμέ), έμοιαζε περισσότερο με σκηνή από ταινία καταστροφής· δεν θυμάμαι να συναντήσαμε πάνω από 5-10 αυτοκίνητα σε όλη τη διαδρομή, μέρα μεσημέρι, αλλά την ίδια στιγμή υπήρχε μια ατελείωτη σειρά από μισο-τελειωμένες και εγκαταλελειμμένες παραθεριστικές κατοικίες.

Αυτά τα δύο γεγονότα -και ένας εκλογικός νόμος που φτιάχθηκε από το παλιό καθεστώς για να απαγορεύσει στους Κούρδους την αυτόνομη είσοδο στο κοινοβούλιο- ήταν ικανά να φέρουν τους ισλαμιστές στην εξουσία. Άλλωστε δεν ήταν η πρώτη φορά. Ο Ερντογάν όμως, σε αντίθεση με τον Ερμπακάν (που δεν κατάφερε ποτέ πραγματικά να κυβερνήσει παρά την εκλογική του νίκη), έπαιξε το δημοκρατικό παιχνίδι πολύ πιο σωστά και κατάφερε να κατσικωθεί. Η τακτική του ήταν να συμμαχήσει με δύο κοινωνικές ομάδες που ήταν δυσαρεστημένες από την παλιά πολιτική συναίνεση. Η πρώτη ήταν φυσικά οι Κούρδοι που θα συμμαχούσαν με οποιονδήποτε προκειμένου να ξεφορτωθούν το στρατιωτικό κατεστημένο που τους καταδίωκε ασταμάτητα. Η δεύτερη ήταν οι “εκσυγχρονιστές” που όχι μόνο χτυπήθηκαν σκληρά από την οικονομική κρίση, αλλά έβλεπαν τις παλιές ελίτ να μην κινούνται αρκετά γρήγορα προς το ευρωπαϊκό όνειρο. Ας μην ξεχνάμε πως οι γείτονες τους στην Ελλάδα την ίδια εποχή έπλεαν μέσα στο ευρω-όνειρο, κάτι με το οποίο οι “εκσυγχρονιστές” Τούρκοι παρακολουθούσαν και ταυτίζονταν.

Σαν κοινός στόχος αυτών των τριών φαινομενικά ετερόκλητων ομάδων, τέθηκε η είσοδος στην ευρωπαϊκή ένωση και ο εκλογικός νόμος που δεν επέτρεπε εκπροσώπηση στη βουλή σε κόμματα που συγκεντρώνουν λιγότερο από 10% στις εκλογές, έκανε σίγουρο πως η ετερόκλητη συμμαχία θα κρατούσε· γι’ αυτό μεταξύ άλλων και αμιγώς εκσυγχρονιστικά εγχειρήματα σαν τον παλιόφιλο του ΓΑΠ τον υπεξ τσέμ πήγαν εντελώς άπατα.

Το πως εδραιώθηκε ο Ερντογάν στην εξουσία με τη βοήθεια των γκιουλενικών και της αστυνομίας, το πως έστειλε το στρατό στο σπίτι του και ξεπέρασε την οικονομική κρίση, είναι κάτι που δεν θα μας απασχολήσει σε αυτό το σημείο για λόγους συντομίας. Οικονομικά ο Ερντογάν ήταν βέρος φιλελές παρά τις ισλαμιστικές του καταβολές. Αλλά και πολιτικά πρόσφερε στους Κούρδους ελευθερίες που ούτε καν να ονειρευτούν δεν μπορούσαν με το προηγούμενο καθεστώς. Μέχρι και τον διάβολο Οτσαλάν έθεσε σε ενός είδους κατ’ οίκο περιορισμό. Αυτά τα στοιχεία χοντρικά κράτησαν την Τουρκία στον αφρό και ήδη το 2010-2011 με την οικονομική κρίση στη δύση και τις αμερικάνικες τράπεζες να θέλουν να στείλουν το φρεσκοτυπωμένο χρήμα εκτός ΗΠΑ, η Τουρκία φιγουράρει ανάμεσα στις ανερχόμενες επιτυχημένες οικονομίες.

 Η κατάρρευση του ευρωπαϊκού ονείρου

Αυτό που έχει χαθεί όμως μερικά χρόνια πιο πριν, είναι η ευρωπαϊκή προοπτική. Ο Ερντογάν έκανε πραγματικά φιλότιμες προσπάθειες προκειμένου να τηρήσει την υπόσχεσή του για είσοδο στην ΕΕ, περνώντας νόμους που χωρίς αυτή την προοπτική δεν θα είχαν καμία τύχη. Άλλωστε και για τις 3 ομάδες που συγκροτούσαν την πολιτική του συμμαχία, μια τέτοια εξέλιξη θα σιγούρευε ότι ο στρατός θα παρέμενε για πάντα στους στρατώνες.

Η εμπλοκή συνέβη από την ευρωπαϊκή μεριά, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της χριστιανικής ένωσης που ονομάζεται ΕΕ δεν ήθελε μια μουσουλμανική χώρα στους κόλπους της. Άλλωστε όπως φάνηκε ξεκάθαρα την ίδια περίοδο η ΕΕ δεν είχε πρόβλημα να δεχθεί Εσθονούς και Κροάτες ναζί, αλλά ήταν οι Τούρκοι που τους φαίνονταν ημιβάρβαροι. Γι’ αυτό και κρατούσαν τα πάντα παγωμένα στο καθεστώς της τελωνειακής σύνδεσης. Η Τουρκία ήταν μια μεγάλη αγορά που η ΕΕ ήθελε να κρατήσει κοντά της, αλλά δεν ήθελε να επιτρέψει την ελεύθερη μετακίνηση ή τη συμμετοχή στις αποφάσεις σε μια χώρα που πληθυσμιακά θα ήταν η τρίτη μεγαλύτερη μετά τη Γερμανία και την Ιταλία και δίπλα στην Γαλλία και την Ισπανία.

Αυτή η εξέλιξη παρότι συνέβη σε αργή κίνηση, είχε σημαντικό αντίκτυπο στο εσωτερικό. Οι πρώτοι που κατάλαβαν ότι το ευρωπαϊκό όνειρο δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί, ήταν οι ισλαμιστές που ήταν άλλωστε και ιδεολογικά πιο έτοιμοι να παρατήσουν ένα τόσο δομικό στοιχείο της συμμαχίας τους. Την ίδια στιγμή κέρδιζαν όλο και περισσότερο θάρρος καθώς έβλεπαν ότι ο στρατός είχε υποχωρήσει στους στρατώνες, ή τέλοσπάντων θα μπορούσε συνεχώς να βρίσκεται υπό την απειλή του εισαγγελέα για πραγματικά ή φανταστικά πραξικοπήματα (τύπου εργκένεκον). Επιπλέον μετά από τόσα χρόνια στην εξουσία, μια νέα γενιά γκιουλενικών κυρίως αξιωματικών είχε πάρει θέσεις κλειδιά στους στρατώνες, κάτι που διασφάλιζε την πολιτική (και βιολογική) τους επιβίωση.

Οι άλλες δύο ομάδες της συμμαχίας όμως δεν είχαν τα κατάλληλα ιδεολογικά και πολιτικά εργαλεία για να δεχθούν την κατάρρευση του ευρωπαϊκού ονείρου και γιαυτό (όπως και οι Έλληνες) παρέμειναν κρεμασμένοι επάνω του.

Το νέο όνειρο των ισλαμιστών

Εδώ λοιπόν βλέπουμε και την αρχή του σπασίματος των συμμαχιών του Ερντογάν που νιώθει συνεχώς και πιο ισχυρός. Λίγο πολύ θεωρεί πως ό,τι και να κάνει, οι άλλοι δύο σύμμαχοί του δεν θα τον παρατήσουν γιατί δεν έχουν ούτε εναλλακτική πολιτική, ούτε εναλλακτική αφήγηση. Μέσα σε αυτό το τουλρουμπούκι λοιπόν αρχίζει και δημιουργεί μια εναλλακτική αφήγηση για την Τουρκία μακριά από το ευρωπαϊκό όνειρο και πιο κοντά στην αναβίωση του οθωμανικού χαλιφάτου. 
Ταυτόχρονα τα σπάει με τον γκιουλέν και τους γκιουλενικούς (μια σύγκρουση που ομολογώ ότι δεν έχω κατανοήσει ιδιαίτερα), υιοθετεί ένα πιο αυταρχικό προφίλ (αλά Ατατούρκ), ενώ την ίδια στιγμή αποφασίζει να κάνει μια επενδυτική κίνηση μεγάλου ρίσκου. Να αναλάβει δηλαδή όλο το λογιστικό κομμάτι του πρότζεκτ αραβική άνοιξη/τζιχάντ στη Συρία.

Η κίνηση αυτή μπορεί να εκληφθεί και ως παραλογισμός, αν δεν συμπεριλάβουμε στους υπολογισμούς των Τούρκων, τον νέο τους ρόλο στον κόσμο, ως αναβίωση του οθωμανικού χαλιφάτου. Σύμφωνα με αυτή την αφήγηση, το Χαλέπι και η Μοσούλη ήταν τουρκική επικράτεια μόλις πριν από 100 χρόνια και τώρα ήρθε η ώρα να επιστρέψουν. Αυτό το όνειρο δεν θα ήταν δυνατό μέχρι το 2010 ακόμα κι αν οι Τούρκοι το αποφάσιζαν.

Προς καλή τους τύχη λοιπόν, την ίδια στιγμή το 2012 με τον συριακό εμφύλιο στα σπάργανα, η CIA από τη Λιβύη, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, οι Γάλλοι και οι Βρετανοί προσφέρουν στους Τούρκους καραβιές από χρήματα και όπλα προκειμένου να κάνουν το όνειρο τους πραγματικότητα. Υπό μια έννοια ένα παρανοϊκό σχέδιο που μετατρέπει την Τουρκία στο νέο Πακιστάν (όχι ακριβώς ένα παράδειγμα προς μίμηση). Υπό μια άλλη έννοια όμως, μια καταπληκτική ευκαιρία να αλλάξουν τον χάρτη που δεν έρχεται παρά μία φορά στα 100 χρόνια.

Οι ισλαμιστές του Ερντογάν έχουν βρει έναν νέο στόχο, την ίδια στιγμή που οι Κούρδοι και οι “εκσυγχρονιστές” νιώθουν ολοένα και πιο αποξενωμένοι. Οι μεν πρώτοι γιατί βλέπουν την ευρωπαϊκή προοπτική να απομακρύνεται και το χαλιφάτο δεν τους ικανοποιεί, οι δε δεύτεροι γιατί κατάλαβαν πως το τουρκικό κράτος συνεχίζει την πολιτική της καταστροφής τους. Σε αυτή την αποξένωση των πρώην συμμάχων, μπορούμε να δώσουμε δύο ξεκάθαρα παραδείγματα.

Για τους μεν πρώτους ήταν η εξέγερση στο Γκεζί και η σκληρή απάντηση του Ερντογάν που όχι μόνο τους έλιωσε με των αστυνομία, αλλά ταυτόχρονα τους έδειξε με τις αντίστοιχες αντι-διαδηλώσεις πόσο πολιτικά ασήμαντοι είναι. Για τους Κούρδους νομίζω αυτό το ξεκάθαρο σημείο ήταν η πολιορκία του Κομπάνι από την Ίσιδα και η συμπεριφορά του τουρκικού κράτους απέναντι στην απειλή να γίνουν οι Κούρδοι της Συρίας οι νέοι γιαζίντι της Ίσιδας.

 Η αρχή του παραλογισμού

Η πολιτική απάντηση αυτών των δύο κοινωνικών ομάδων μέσα στην Τουρκία είναι η ίδρυση του HDP, ενός κουρδο-εκσυγχρονιστικού κόμματος που επιμένει στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Στην ουσία ένα κόμμα χωρίς ιδιαίτερο στόχο, όπως ακριβώς και η εξέγερση του Γκεζί, αλλά ένα κόμμα που είναι ικανό να εκφράσει τις δύο αυτές κοινωνικές ομάδες έξω από το ΤΙΝΑ του AKP.

Αυτή η συμμαχία έδωσε καρπούς στις προτελευταίες εκλογές και στην ουσία στέρησε στο AKP του Ερντογάν την αυτοδυναμία. Κι εδώ είναι που τα πράγματα αρχίζουν να ξεφεύγουν. Μέχρι στιγμής η πολιτική της Τουρκίας στη Συρία, το εμπόριο πετρελαίου με την ίσιδα, η απευθείας δημιουργία τζιχαντιών μέσω της αχράρ αλ σάμ, είναι μια πολιτική που συνάδει με τη νέα αφήγηση των ισλαμιστών ως συνεχιστών της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αλλά η απάντηση που δίνει ο Ερντογάν στο πολιτικό πρόβλημα που του δημιούργησαν οι πρώην σύμμαχοί του με το HDP, δείχνει πως πια έχει χάσει τη μπάλα.

Διότι αποφασίζει, συμμαχώντας με τους εθνικιστές στην Τουρκία να ξεκινήσει έναν εμφύλιο, προκειμένου να τιμωρήσει τους αχάριστους Κούρδους για την “προδοσία” τους. Μάλιστα όπως έδειξαν και οι βομβιστικές επιθέσεις κατά του HDP, ο Ερντογάν δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει τα τζιχάντια για να κάνει τη βρώμικη δουλειά. Αυτός ο εμφύλιος βυθίζει την Τουρκία σε μια αβεβαιότητα, την ίδια στιγμή που η εμπλοκή των Ρώσων στη Συρία δείχνει να αλλάζει τα δεδομένα με πρώτο και βασικό για τους Τούρκους την καταστροφή του κονβόι πετρελαίου μεταξύ ίσιδας και τουρκίας. Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστικό γεγονός από την κατάρρευση του ρωσικού SU-24 από ένα τουρκικό F16, που να δείχνει ότι ο Ερντογάν κάνει το ένα λάθος μετά το άλλο. Με την κατάρριψη υπολογίζει να σύρει το ρωσοφοβικό νάτο σ’ έναν πόλεμο με την Ρωσία· δεν καταλαβαίνει φυσικά πως το ΝΑΤΟ θέλει τον μπαμπούλα, αλλά όχι και τους νεκρούς αυτής της σύγκρουσης. Με λίγα λόγια δεν είναι έτοιμο για ένα θερμό πόλεμο με την Ρωσία· αλλιώς θα τον είχε ήδη ξεκινήσει στην Ουκρανία.

Αυτός ο παραλογισμός νομίζω δείχνει το πόσο σημαντική είναι για τους ισλαμιστές του Ερντογάν η αφήγηση περί του νέου χαλιφάτου, άρα η πιθανότητα να χάσουν το Χαλέπι και την ορεινή Λατάκια που θεωρούν δικαιωματικά δικά τους, τους κάνει να αντιδρούν σπασμωδικά. Αλλά ως αντίδραση δεν είναι παρά ένα αθώο καπρίτσιο μπροστά στην έναρξη ενός εμφυλίου στο εσωτερικό της Τουρκίας προκειμένου ο Ερντογάν να κερδίσει τις επαναληπτικές εκλογές που έγιναν ένα χρόνο αργότερα. Και τα δύο, είναι εντελώς ασύμμετρα υπερβολικές αντιδράσεις σε προβλήματα που θα μπορούσαν να λυθούν διαφορετικά.

 Το πραξικόπημα και η συνέχιση της περιδίνησης

Νομίζω πως αυτός ακριβώς ο παραλογισμός του Ερντογάν και η βύθιση της Τουρκίας σε μια κατάσταση ημι-failed state (αλά Πακιστάν) είναι που κάνει τους στρατιωτικούς να αποφασίσουν το πραξικόπημα θεωρώντας εαυτούς ως τους μοναδικούς που μπορούν να αποτρέψουν την καταστροφή. Την πεποίθησή τους αυτή την ενισχύει το γεγονός πως από τη μία ο Ερντογάν τους χρειάζεται για να διεξάγει τον εμφύλιο, αλλά από την άλλη τους έχει μονίμως στη μπούκα ως αναλώσιμους. Μερικά φιλικά χτυπηματάκια στην πλάτη από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ νομίζω ήταν αρκετά για να τους θέσει σε κίνηση· ως προστάτες της τουρκικής ανεξαρτησίας βεβαίως βεβαίως.

Ο Ερντογάν φαίνεται τυχερός, ή καλύτερα διαβασμένος, το πραξικόπημα αποτυγχάνει και ταυτόχρονα τον απελευθερώνει να καταφερθεί εναντίων των υπόλοιπων πρώην συμμάχων και νυν αντιπάλων του με τον ίδιο τρόπο που καταφέρθηκε ενάντια στους Κούρδους. Οποιοσδήποτε δεν του γυαλίσει κατηγορείται ως γκιουλενικός ή προδότης, το HDP -παρότι δεν είχε καμία σχέση με το πραξικόπημα- γίνεται και επίσημα στόχος· την ίδια στιγμή ο Ερντογάν προβαίνει σε δύο ακόμα κινήσεις: μία που ταιριάζει με το νέο όνειρο των ισλαμιστών και μία που είναι “κουλή” και τον χώνει πιο βαθιά στα σκατά. Η πρώτη είναι να “διεκδικήσει” τον οθωμανικό του χώρο, χτυπώντας ταυτόχρονα και τον Ατατούρκ ως προδότη. Η συνθήκη της Λωζάνης ήταν μια απαράδεκτη συνθήκη διότι παραδίδει τα νησιά μας στους Έλληνες και τη Μοσούλη στους ιρακινούς, λέει. Η δεύτερη κίνηση είναι να έρθει σε συνεννόηση με τους Ρώσους, ένα μόλις χρόνο από την ημέρα που προσπάθησε να αναγκάσει το ΝΑΤΟ να ξεκινήσει έναν πόλεμο μαζί τους· κι αυτή ήταν μια κίνηση απελπισίας που δείχνει την κλασική day by day διαχείριση της πολιτικής που είναι τόσο γνώριμη και σε πολλές άλλες χώρες.

Το περιεχόμενο της συμφωνίας δεν το ξέρουμε, αλλά από τα αποτελέσματα μπορούμε να υποθέσουμε τα εξής: Οι Τούρκοι αποδέχονται πως η β. Λατάκια και το Χαλέπι δεν θα γίνουν δικά τους, σταματάνε την τροφοδοσία των τζιχαντιών και αποσύρουν τους δικούς τους από τα δύο αυτά μέτωπα. Ως αντάλλαγμα παίρνουν την περιοχή που ανήκει στην Ίσιδα ανάμεσα στους κουρδικούς θύλακες του Κομπάνι και του Αφριν, με λίγα λόγια την περιοχή ανάμεσα στην τζαραμπλούς και την αλ-μπάμπ. Λίγο πολύ διάφορα κωλοχώρια (σε σχέση με το διαμάντι που αποτελεί το χαλέπι), αλλά ταυτόχρονα ως δωράκι κρατάνε τις δύο περιοχές των σύριων Κούρδων διασπασμένες· κάτι που βολεύει και τους ασαντικούς που δεν θέλουν τους Κούρδους να αποκτήσουν ερείσματα ανεξαρτησίας.

 Και τα προβλήματα της πακιστανοποίησης.

Το Πακιστάν ήταν η βάση των Αμερικάνων στην προσπάθειά τους να συμβάλλουν στην καταστροφή των Ρώσων στο Αφγανιστάν. Αυτή η μπίζνα που περιλάμβανε μεταξύ άλλων, το εμπόριο ηρωϊνής, μεγάλες ποσότητες όπλων, και διάφορους φιλάνθρωπους σαουδάραβες φίλους της CIA (σαν τον Οσάμα), δημιούργησε μια βιομηχανία στο Πακιστάν, που σαν τελείωσε ο ψυχρός πόλεμος, ήθελε να βρει καινούργιους στόχους. Κάπως έτσι γεννήθηκαν οι Ταλιμπάν προκειμένου να μετατρέψουν το Αφγανιστάν σε δορυφόρο του Πακιστάν· αντί όμως να γίνει αυτό, στην ουσία ο πόλεμος του Αφγανιστάν παρέσυρε και το Πακιστάν στην κατάρρευση. Το ίδιο λίγο πολύ βλέπουμε να επαναλαμβάνεται και στην Τουρκία.

Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί τα τζιχάντια στην προσπάθεια να τιμωρήσει τους αχάριστους Κούρδους, αλλά τα τζιχάντια έχουν τη δική τους ατζέντα πέρα από το να εκτελούν τα θελήματα του Ενρτογάν· και η απάντησή τους στην ολοένα και μεγαλύτερη εγκατάλειψη που νιώθουν από την Τουρκία είναι διάσπαρτες επιθέσεις με χαρακτηριστικότερη ίσως αυτήν στο αεροδρόμιο της Ισταμπουλ. Αυτές οι επιθέσεις δεν δείχνουν έναν ανοιχτό πόλεμο ακόμα, αλλά περισσότερο λειτουργούν ως υπενθύμιση προς τον Ερντογάν να μην ξεχνά τους συμμάχους του.

Σε αυτό το μήκος κύματος κινούνται νομίζω τόσο η θεαματική δολοφονία του Ρώσου πρέσβη όσο και η λιγότερο θεαματική επίθεση με φορτηγό στο Βερολίνο. Ο Ερντογάν θα αναγκαστεί τώρα να ξεκαθαρίσει ακόμα περισσότερο τη θέση του εναντίων των τζιχαντιών στο Ιντλίμπ και το Χαλέπι, αν θέλει να κρατήσει τον θύλακά του ανάμεσα στη τζαραμπλούς και την αλ-μπάμπ. Και όταν λέω εναντίων, εννοώ πως ακόμα και ο περιορισμός της τροφοδοσίας στα τζιχάντια θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις δύο τζιχαντοπεριοχές που επικοινωνούν με τον έξω κόσμο μόνο, μέσω της Τουρκίας.

Στην ουσία ο ερντογάν έχει καταφέρει να βάλει τον εαυτό του στη γωνία με τέτοιο τρόπο, που είναι πιο πιθανό πια να τον φάει ένας δικός του για τη δική του προδοσία στη τζιχάντ. Αλλά ανεξάρτητα από τον Ερντογάν, η κατάσταση στην τουρκία αυτή τη στιγμή είναι εξαιρετικά εκρηκτική.

Οι κούρδοι, μετά την ισοπέδωση ολόκληρων πόλεων στα σύνορα με το ιρακ και τη συρία, δύσκολα θα τα ξαναβρούν με το τουρκικό κράτος.

Οι “εκσυγχρονιστές” με την ευρωπαϊκή προοπτική τους ως μοναδική πυξίδα, πιστεύουν σ’ ένα φάντασμα που δεν έχει καμία ελπίδα και η πιο καλή τους επιλογή με το σημερινό καθεστώς είναι να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Οι ισλαμιστές βρίσκονται κι αυτοί πρώτη φορά σε αδιέξοδο καθώς το όνειρο της οθωμανικής αναβίωσης δείχνει να μην αποδίδει καρπούς. 
Άλλωστε ούτε οι Ιρακινοί, ούτε οι Σύριοι το βλέπουν με καλό μάτι. Ακόμα κι αν η σύγκρουση με τη Συρία παγώσει αύριο, οι Τούρκοι θα βρεθούν με δύο μικρά προτεκτοράτα στο Ιντλιμπ και την Αλ-μπαμπ εντελώς εξαρτημένα από τους ίδιους, με τον ίδιο τρόπο που είναι εξαρτημένη η Β. Κύπρος. Σε αντίθεση όμως με την Κύπρο τα δύο αυτά προτεκτοράτα θα είναι μια μόνιμη πηγή προβλημάτων για την τουρκική ενδοχώρα, καθώς ο βαθμός της ριζοσπαστικοποίησης των εκεί ισλαμιστών είναι λόγω του πολέμου πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των Τούρκων συνοδοιπόρων τους. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι ολοένα και μεγαλύτερη αποξένωση των Κούρδων μαζί με τον εξοπλισμό των σύριων αδελφών τους από τους Αμερικάνους, θα κάνει τον εμφύλιο στην Τουρκία ακόμα πιο ζόρικο. Την ίδια στιγμή που πρακτικά δεν έχουν αεροπορία (καθώς δεν εμπιστεύονται τους πιλότους του, ή αξιόμαχο στρατό.

ΠΗΓΗ

Μερικές σκληρές αλήθειες για τα «fake news»

Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε την τέλεια προσωποποιημένη εφημερίδα για κάθε πολίτη του κόσμου», δήλωσε το 2014 ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο ιδρυτής του Facebook. Η εφημερίδα αυτή θα «σας παρουσιάζει όλα όσα σας ενδιαφέρουν». Για πολλούς, η δήλωση εκείνη εξηγεί γιατί το Facebook είναι μια τόσο προβληματική πηγή ειδήσεων.

Η υποτιθέμενη είδηση ότι ο Πάπας Φραγκίσκος είχε ταχθεί υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ ήταν, σύμφωνα με το BuzzFeed, το πιο δημοφιλές θέμα στο Facebook στο τρίμηνο που προηγήθηκε των αμερικανικών εκλογών. Αν αυτό αποφάσισαν οι αλγόριθμοι της ιστοσελίδας ότι ήταν το πιο ενδιαφέρον θέμα, τότε σίγουρα το Facebook απέχει πολύ από το να είναι η «τέλεια εφημερίδα».

Δεν είναι περίεργο, έτσι, ότι ο Ζούκερμπεργκ βρέθηκε στο στόχαστρο μετά την εκλογή του Τραμπ. Λίγο μετά τη νίκη του τελευταίου, ο ιδρυτής του Facebook χαρακτήρισε παράλογη την ιδέα ότι τα "fake news", που ήταν ένα πολύ μικρό ποσοστό του περιεχομένου της ιστοσελίδας, επηρέασαν τις εκλογές. Αλλά το σχόλιό του αυτό αντιμετωπίστηκε με περιφρόνηση.

Θα πρέπει εδώ να εξομολογηθώ κάτι προσωπικό: απεχθάνομαι το Facebook για όλους τους λόγους που έχουν κατά καιρούς αναφερθεί (ιδιωτικότητα, αποπροσανατολισμός, κουλτούρα του like κλπ). Και καθώς είμαι αρθρογράφος των Financial Times, δεν κρύβω ποια πιστεύω ότι είναι η τέλεια εφημερίδα. Παρ’ όλα αυτά, όμως, θέλω να υπερασπιστώ τον Ζούκερμπεργκ, που ανήρτησε πρόσφατα ένα κείμενο 5.700 λέξεων όπου υπερασπιζόταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα fake news φέρουν ευθύνη για μεμονωμένες πράξεις βίας και μίσους. Αλλά δεν αποτελούν μείζονα πρωταγωνιστή του συνολικού τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Όχι ακόμη τουλάχιστον.

Ένας χρήσιμος ορισμός των fake news είναι ότι αποτελούν κατασκευασμένα δημοσιεύματα που θέλουν να εμφανίζονται ως αληθινές ιστορίες. Εξαιρούνται λοιπόν τα προκατειλημμένα ρεπορτάζ, η σάτιρα και τα ψέματα των πολιτικών. Με μια πρώτη ματιά, οι απάτες μοιάζουν πανταχού παρούσες στο Facebook. Μια ανάλυση του BuzzFeed δείχνει ότι οι πέντε πιο δημοφιλείς απάτες είχαν μεγαλύτερη απήχηση από τις πέντε πιο δημοφιλείς αληθινές ιστορίες.

Όμως οι απάτες έχουν μικρότερη βαρύτητα από όσο δείχνει αυτή η ανάλυση. Ένας λόγος είναι ότι η κυριότερη πηγή ενημέρωσης για τους Αμερικανούς εξακολουθεί να είναι η τηλεόραση και όχι το Facebook. Ένας άλλος λόγος είναι ότι οι αληθινές ιστορίες εξακολουθούν να καλύπτονται σε κάποια μορφή από δεκάδες μέσα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα η δημοτικότητα κάθε μορφής να είναι σχετικά μικρότερη. Κάθε απάτη, αντίθετα, είναι μοναδική. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που οι πιο δημοφιλείς απάτες επικρατούν επί των πιο δημοφιλών αληθινών ιστοριών.

Τον Ιανουάριο του 2017, οι οικονομολόγοι Χαντ Αλκοτ και Μάθιου Γκέντζκοου δημοσίευσαν μια μελέτη με αντικείμενο τη σημασία τωνfake news πριν από τις αμερικανικές εκλογές. Η μέθοδος που χρησιμοποίησαν ήταν να ρωτήσουν ένα δείγμα πολιτών πόσα fake news θυμόντουσαν, πόσες αληθινές ειδήσεις και πόσες ψευδοειδήσεις (fake fake news). Αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι οι πολίτες δεν θυμόντουσαν πολλές κατασκευασμένες ιστορίες. Το γενικό συμπέρασμα ήταν ότι τα fake news δεν επηρέασαν τόσο πολύ τις εκλογές. «Ο μέσος ψηφοφόρος διάβασε ή άκουσε μια κατασκευασμένη ιστορία πριν από τις εκλογές», μου είπε ο Γκέντζκοου.

Αυτό που είναι πιο ανησυχητικό απ' όλα είναι ότι το Facebook -και ο αλγόριθμος που κρίνει τι είναι «πιο ενδιαφέρον» - παρέχει ειδήσεις που ανταποκρίνονται στις απόψεις και τις προτιμήσεις κάθε χρήστη. Είναι αλήθεια ότι περιβαλλόμαστε από ανθρώπους που συμφωνούν μαζί μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει και να διαβάζουμε μόνο τις απόψεις με τις οποίες συμφωνούμε. Το Twitter ήταν πολιτικοποιημένο και πριν αρχίσει να χρησιμοποιεί οποιονδήποτε αλγόριθμο. Το ίδιο συμβαίνει με τις εφημερίδες.

Μια μελέτη των Σεθ Φλάξμαν, Σάραντ Γκόελ και Τζάστιν Ράο εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνονται οι διαδικτυακές ειδήσεις. Η διαπίστωσή τους ήταν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προωθούν θέματα που δεν βρίσκονται στο κέντρο του πολιτικού φάσματος, την ίδια στιγμή όμως παρουσιάζουν στον χρήστη ένα ευρύτερο φάσμα ιδεολογικών απόψεων. Αυτό είναι σημαντικό: το να διαβάζει κανείς την ίδια εφημερίδα κάθε μέρα λειτουργεί κι αυτό ως ένα είδος αλγόριθμου.

Ο Γκέντζκοου, σε συνεργασία με τον οικονομολόγο Τζέσε Σαπίρο, συνέκρινε τη διαδικτυακή και την παραδοσιακή ενημέρωση την περίοδο 2004-2009. Το συμπέρασμά τους ήταν πως η πρώτη δεν χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη πόλωση. Η αλήθεια είναι όμως πως η εικόνα αλλάζει γρήγορα.

Η κατάσταση, έτσι, είναι κρίσιμη. Τα fake news δεν κυριαρχούν, αλλά στο μέλλον αυτό μπορεί να αλλάξει. Τα φίλτρα και οι αλγόριθμοι μπορεί να παίξουν στη συνέχεια μεγαλύτερο ρόλο. Τα πάντα θα κριθούν από τα κίνητρα των ψηφοφόρων. Είναι διατεθειμένοι να αναζητούν μια ακριβή και αληθή πληροφόρηση; Ο Γκέντζκοου πιστεύει πως κατά βάθος οι χρήστες θέλουν να μάθουν την αλήθεια για τον κόσμο. Αν όμως η πραγματική τους επιθυμία είναι να τους λένε ψέματα, τότε το Facebook είναι το μικρότερο από τα προβλήματά μας.

Τιμ Χάρφορντ

* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στους Financial Times και αναδημοσιεύθηκε μεταφρασμένο από το Αθηναϊκό Πρακτορείο

Fake news και αλλαγή παραδείγματος

Η προσπάθεια των κατεστημένων μέσων να ελέγξουν την πληροφορία είναι όσο παλιά όσο η δημοσιογραφία. Το μόνο που αλλάζει κάθε φορά είναι οι τρόποι και η μορφή, σπάνια το περιεχόμενο.

Παλιότερα το κράτος εφάρμοζε ένα κάποιου είδους μονοπώλιο σε ορισμένα μέσα (ραδιόφωνο, τηλεόραση), εναλλάσσοντας κυρίως δύο μεθόδους. Αν εμπιστευόταν τις ελίτ του, το κόστος δημιουργίας και πρόσβασης των μέσων ήταν αρκετό για να φτιάξει έναν ντεφάκτο αποκλεισμό (πχ τηλεόραση). Αν όχι ή αν το κόστος εισόδου ήταν σχετικά μικρό, τότε φρόντιζε να δημιουργήσει νομικά προσκόμματα (πχ ραδιόφωνο).

To internet από αυτή την άποψη άλλαξε πολύ τους τρόπους ελέγχου της πληροφορίας, γιατί όπως και σε πολλές άλλες παρόμοιες “τέχνες” μείωσε δραματικά το κόστος πρόσβασης και δημιουργίας μέσων. Έτσι άλλαξαν και οι τεχνικές του ελέγχου της πληροφορίας.

Από τη μία ο νομικός περιορισμός στο internet είναι πρακτικά δύσκολος λόγω της παγκοσμιοποίησης και του όγκου της πληροφορίας. Έτσι η λύση που ντεφάκτο επιλέχθηκε ήταν πιο απλή. Στο ίντερνετ ο καθένας μπορεί να φτιάξει ένα ebay αλλά είναι το ebay και το aliexpress που διαθέτουν την συντριπτική πλειοψηφία αυτής της αγοράς. Οι πρώτοι παίκτες με πολλά χρήματα κυριάρχησαν στην αγορά και έτσι είναι πολύ δύσκολο να αμφισβητήσεις την πρωτοκαθεδρία τους. Η πανίσχυρη google προσπάθησε (κι απέτυχε) να αμφισβητήσει τη facebook στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακριβώς γιατί η δεύτερη ήταν ήδη εδραιωμένη.

Κάπως έτσι λειτούργησαν και τα παραδοσιακά μέσα που άρχισαν να χρησιμοποιούν το ίντερνετ συμπληρωματικά. Το bbc ή ο guardian είχαν ένα brandname στην παραγωγή και κατανάλωση ειδήσεων το οποίο πολύ δύσκολα μπορεί να αμφισβητήσει ο κάθε τυχαίος τάκης ή τέκης, κι έτσι γρήγορα κυριάρχησαν στην αγορά παρότι ο τάκης μπορεί να ήταν εκεί πρώτος.

  Conspiracy Theories

Οι θεωρίες συνωμοσίας όπως ονομάζονται υποτιμητικά χρησιμοποιήθηκαν ως ένα επιπλέον μέτρο απονομιμοποίησης των τυχαίων τάκηδων ή τέκηδων. Ο,τιδήποτε δεν ήταν αρεστό στο κατεστημένο μπορούσε πολύ εύκολα να πάρει τη στάμπα θεωρία συνωμοσίας για να χάσει κάθε αξιοπιστία. Στην ουσία πρόκειται για ένα μέτρο αυτολογοκρισίας των ίδιων των καταναλωτών ειδήσεων που δεν θέλουν να έχουν τη ρετσινιά να πιστεύουν κάτι τόσο εξωφρενικό και εμφανώς “παράλογο”.

Το μηχάνημα ήταν για χρόνια αρκετά καλογυαλισμένο για να μην μπορεί κανένας τέκης να χωθεί ανάμεσα στα κατεστημένα και οργανωμένα μαγαζιά ροής της πληροφορίας. Οι παραπάνω μηχανισμοί όμως λειτουργούσαν πάντα συμπληρωματικά ως προς το βασικό αίτιο της λειτουργίας του συστήματος· την συναίνεση ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων.

Όλα αυτά μέχρι που έσκασε η κρίση· η οποία κρίση έκανε τους ανθρώπους που άρχισαν να νιώθουν εκτός του συστήματος να ψάξουν να βρουν εξηγήσεις πέρα από τις εμφανώς παράλογες εξηγήσεις που πρόσφεραν τα καθεστωτικά νέα. Οι πιο τυχεροί και ικανοί προφήτες από αυτούς τους νέους τάκηδες, άρχισαν σιγά σιγά να ανταγωνίζονται τα επίσημα μέσα.

 Η τέκια θεωρία της επικοινωνιακής συναίνεσης

Η θεωρία αυτή χρησιμοποιεί το παλιό ρητό της ειδησεογραφίας, όπου κατηγοριοποιεί την σημαντικότητα μιας είδησης, σύμφωνα με το μέγεθός της, την εγγύτητά της και το βαθμό εμπλοκής του ενδιαφερόμενου. Για παράδειγμα για έναν αθηνέζο, μια βόμβα στην αθήνα είναι πιο σημαντική από μια βόμβα στη μοσούλη ακόμα κι αν η δεύτερη είχε περισσότερα θύματα. Αλλά μια ατομική βόμβα στη μοσούλη είναι σίγουρα πιο σημαντική από αυτή της αθήνας.

Η τέκια θεωρία προσθέτει σε αυτόν τον κανόνα και τον παράγοντα της κοινωνικής συναίνεσης. Ισχυρίζεται δηλαδή ότι η κρίση απονομιμοποίησε το σύστημα σε ένα δραματικά αυξανόμενο τμήμα του πληθυσμού το οποίο πια δεν θεωρούσε ότι αποτελεί μέρος της συναίνεσης. Κι ότι αυτό το τμήμα του πληθυσμού αύξησε δραματικά το βαθμό εμπλοκής του στα νέα που του προσφέρονταν, ακόμα κι αν η εμπλοκή αυτή δεν ήταν προσωπική. Δηλαδή όταν βλέπεις το megamou να λέει πόσο καλό πράγμα είναι ο ΕΝΦΙΑ, τα παίρνεις στο κρανίο, ακόμα κι αν εσύ δεν πληρώνεις προσωπικά.

Από τη στιγμή που θεωρείς εαυτόν εκτός συναίνεσης, τα ίδια ψέματα, οι ίδιοι μηχανισμοί προπαγάνδας που παλιότερα ήταν πολύ επιτυχημένα παύουν να δουλεύουν· by default κι όχι τόσο επειδή ο πρετεντέρης έγινε ξαφνικα καραγκιόζης.

Δηλαδή το bbc έγραφε παιδαριώδη ψέμματα για την πολιτική κατάσταση στη βενεζουέλα ήδη από το 2003. Όμως επί 10 χρόνια ελάχιστη αξιοπιστία έχασε. Το 2011 οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αμφισβήτησαν την κάλυψή του στον πόλεμο της λιβύης. Και ξαφνικά το 2016, ό,τι και να λέει το bbc αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Αυτή η ξαφνική αλλαγή -λέει η τέκια θεωρία- δεν οφείλεται στο ότι επιτέλους ο κόσμος κατάλαβε πως το bbc λέει μαλακίες, αλλά στο ότι αυτά τα ολοένα και μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού θεωρούν εαυτούς εκτός παιχνιδιού, κι έτσι αντιδρούν με το να μην αποδέχονται και τη προπαγάνδα του παιχνιδιού.

 Fake news και Правда

Το παραπάνω σχήμα το έχουμε βιώσει δραματικά στην ελλάδα ήδη από το 2010-2011, ακριβώς διότι η απάντηση των ελιτ στην ελληνική κρίση απονομιμοποίησε το σύστημα σε τεράστια κομμάτια του πληθυσμού μέσα σε ελάχιστο διάστημα. Κάπως έτσι εξηγείται και η επιτυχία της αφεντομουτσουνάρας μου. Γι’ αυτό και όταν βλέπουμε σήμερα να συμβαίνει το ίδιο στις ΗΠΑ ή τη βρετανία, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πέσουμε από τα σύννεφα.

Είμαστε στο σημείο εκείνο όπου τα κατεστημένα μέσα θεωρούνται πως λένε ψέμματα μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Κι αυτό είναι ένα πρόβλημα που δεν λύνεται παρά με τη δημιουργία μιας νέας συναίνεσης.

Το πόσο απύθμενα ηλίθιες είναι οι ελιτ, το λέω συχνά πυκνά μέχρι να το πιστέψετε. Με αυτό για οδηγό δεν είναι παράλογη και η απάντηση που δώσανε στην συντριπτική ήττα των μηχανισμών προπαγάνδας κατά τις αμερικάνικες εκλογές*. Για μια ακόμη φορά σαν χορωδία, οι ελίτ αποφάσισαν πως για το γεγονός ότι το πόπολο δεν ακολουθεί τα κελεύσματά τους φταίνε τα “fake news”, δηλαδή οι ψευδείς ειδήσεις που διαδίδουν τα μη εγκεκριμένα από τις ίδιες μέσα.

Από τον ομπάμα, μέχρι τη μέρκελ και από το facebook μέχρι τους ΝYT, όλοι άρχισαν να λένε για το πόσο κακό κάνουν στη δημοκρατία μας αυτοί οι κακοί άνθρωποι που διαδίδουν ψευδές ειδήσεις. Το ψευδείς φυσικά δεν έχει να κάνει με το πόσο αληθής είναι μια είδηση αλλά, με το πόσο αρεστή είναι από τις ελίτ.

Μέσα σε μια εντυπωσιακής ταχύτητας κίνηση για το αδιάφορο και αδρανές γραφειοκρατικό τέρας που ονομάζεται βρυξέλλα, το ευρωκοινοβούλιο πήρε την απόφαση να πολεμήσει τη ρωσική προπαγάνδα που μολύνει τις ψυχές των ευρωπαίων μουζίκων. Την ίδια στιγμή το facebook ανακοίνωσε ότι θα εξετάζει την ακρίβεια των ειδήσεων που τα μέλη του δημοσιεύουν. Και φυσικά αυτές δεν είναι παρά οι πρώτες κανονιές της αντίδρασης των ελιτ. Πιθανότατα θα δούμε κι άλλες όσο περνάνε οι μέρες, καθώς για όλα τα δεινά του δυτικού κόσμου θα φταίνε τα fake news.

*Παρά τις μαλακίες περί popular vote, η νίκη του τράμπ ήταν σαρωτική, καθώς μάζεψε τελικά 306 από του 270 εκλέκτορες που χρειαζόταν για να εκλεγεί πρόεδρος. Σε αντίθεση με τις εκλογές bush vs gore το 2000, όπου λίγες ψήφοι στη φλόριντα έβγαλαν τον πρόεδρο, ο τραμπ κατάφερε να συντρίψει τη χίλαρη σχεδόν οπουδήποτε εκτός της νέας υόρκης και της καλιφόρνια. Κι όχι τυχαία. Η μεν πρώτη είναι η πόλη που οι φιλελέδες μετέτρεψαν από μια ήμι-εγκαταλελειμένη και χρεοκοπημένη περιοχή, στο διαμάντι του νέου παραδείγματος, η δε δεύτερη είναι ο κύριος ωφελημένος της “νέας οικονομίας”.

 Οι τελευταίες μέρες της δυτικής σοβιετίας και το νέο παράδειγμα

Ζούμε σαφώς ιστορικές στιγμές και οι αντιδράσεις των ελίτ δείχνουν πως επιτέλους το κατάλαβαν κι αυτές. Όταν οι ελιτ θεωρούν πως το βασικό μέτρο για την ανάσχεση των κακών ειδήσεων, είναι η απαγόρευση αυτών των ειδήσεων, νομίζω ότι καταλαβαίνουμε το πόσο επιτυχημένη θα είναι αυτή η εκστρατεία. Τα αγόρια της νέας τεχνολογίας που νομίζουν ότι είναι οι θεοί επί γης, θα αντιληφθούν το πόσο γρήγορα μπορούν να καταστραφούν ολόκληρες ιντερνετικές αυτοκρατορίες.

Όταν η facebook αρχίσει να κόβει τις ειδήσεις που δεν γουστάρει, θα αντιληφθεί με πόση ταχύτητα θα αρχίσει να χάνει πελάτες. Το που θα κατευθυνθούν αυτοί οι πελάτες είναι εν πολλοίς αδιάφορο. Το breibart και το alexjones ήταν δύο πραγματικά αδιάφορα μέσα, στα όρια αυτού που σήμερα έχει γίνει της μόδας να ονομάζεται alt-right. Σήμερα βρίσκονται στο επίκεντρο. Ακριβώς όσο αδιάφορο ήταν αυτό το site που διαβάζετε το κείμενο πριν από 6 χρόνια. Στην ουσία το ίδιο αδιάφορο με αυτό που κάνει το facebook, δηλαδή να βαράει το σαμάρι αντί για τον γάιδαρο.

Φυσικά δεν ισχυρίζομαι ότι ξαφνικά ο κόσμος διαφωτίστηκε και έπαψε να πιστεύει στην προπαγάνδα ή αντίθετα (αν ανήκεις στους χαμένους) ότι βυθίστηκε στο μεσαίωνα και τη βαρβαρότητα. Αυτές τις κατηγορίες γενικά τις διαβάζουμε αρκετά συχνά από την αρχαιότητα με διαφορετικές αφορμές και διαφορετικές αφετηρίες· προσωπικά πιστεύω ότι εκφράζουν περισσότερο τις νευρώσεις αυτού που τις γράφει παρά κάτι άλλο.

Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι αυτό που περιγράψω 6 χρόνια τώρα, έχει μπει ξανά σε φάση επιτάχυνσης, λίγο πολύ όπως το έλεγα από τις αρχές του χρόνου. Σε αυτή τη νέα φάση της επιτάχυνσης, τη σκυτάλη πια δείχνει να έχει ο νέος εθνικισμός. Το πόσο καλά θα τα καταφέρει ή όχι θα το δούμε, όπως άλλωστε είδαμε και στην ελλάδα τα του σύριζα το 2015. Ακριβώς όμως επειδή οι αλλαγές φέτος συνέβησαν στον πυρήνα του συστήματος (βρετανία, ηπα) κι όχι στην περιφερειακή ελλάδα, οι πιθανότητες να έχουμε μια αλλαγή παραδείγματος αυξάνονται. Ειδικά καθώς η νίκη του τράμπ και του μπρέξιτ μεταφέρει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, αυτό που τα καθεστωτικά μέσα απέρριπταν ως βδελυρό και ανάξιο λόγου. Η λεπέν, ο γκρίλο και τα υπόλοιπα κορίτσια είναι οι νέοι αστέρες της επικαιρότητας. Όσο τα καθεστωτικά μέσα τους πολεμάνε, τόσο θα αυξάνεται η αξιοπιστία τους.

Τι σημαίνει αλλαγή παραδείγματος? Πολλά πράγματα και τίποτα μαζί· με λίγα λόγια δεν μπορούμε να το προβλέψουμε. Το τέλος των σοβιετιών ήταν μια τέτοια αλλαγή παραδείγματος, όπου το πολιτικό και οικονομικό σύστημα κατέρρευσε με εντυπωσιακή ταχύτητα και πάταγο.

Παρόμοια όμως κατάσταση έζησαν και οι δυτικοί τη δεκαετία του 70, με την κατάρρευση των κευνσιανών/σοσιαλδημοκρατιζόντων και τη δημιουργία της νέας συναίνεσης των φιλελέδων. Αυτή η συναίνεση δεν ήταν ούτε δεδομένη, ούτε ακριβώς προκαθορισμένη την ημέρα που αναλάμβανε τα ηνία η θάτσερ και ο ρήγκαν. Ίσα ίσα και οι δύο δεν ήξεραν που πατούν και τι κάνουν τα πρώτα χρόνια και το νέο τους παράδειγμα κινούνταν κυρίως από τις ιδεολογικές τους νευρώσεις παρά από κάποιο σχέδιο. Η θάτσερ έφερε τον φρίντμαν αυτοπροσώπως και ο τύπος τα σκάτωσε παταγωδώς. Αντίστοιχα ο ρήγκαν εφάρμοσε τα λεγόμενα ρηγκανόμικς τα οποία χλευάστηκαν από όλη την τότε οικονομική ακαντέμια. Κι όχι άδικα καθώς δεν έβγαζαν κανένα νόημα. Ο Volker αυξάνει τα επιτόκια βυθίζοντας τις ΗΠΑ σε ύφεση, όχι γιατί είχε κάποιο σχέδιο, αλλά γιατί δεν γινόταν να συνεχιστεί η προηγούμενη κατάσταση.

Σας θυμίζουν τίποτα από την τρέχουσα ειδησεογραφία όλα αυτά? Το νέο παράδειγμα των φιλελέδων δεν άρχισε παρά να σχηματίζεται μισή δεκαετία αργότερα μετά το plaza accord του 1985. Και στην ουσία το νέο παράδειγμα της χρηματιστηριοποίησης της οικονομίας και της φούσκας των δανείων ως “ανάπτυξη” , δεν κέρδισε ευρεία αποδοχή παρά αρκετά αργότερα· κι όποιος ισχυριστεί ότι οι φιλελέδες αυτό είχαν στο μυαλό τους την ημέρα που ο ρήγκαν ορκιζόταν πρόεδρος θα είναι ένας κλασσικός ψεύτης και να του καεί το smartphone.

Το δυτικό σύστημα επέζησε της κρίσης του 70, λίγο από τύχη, λίγο από τον μηχανισμό των εκλογών που έδωσε την ευκαιρία και το χρόνο σε νέες ελίτ να πάρουν τα ηνία και να τα σκατώσουν και λίγο γιατί οι σοβιετίες την ίδια στιγμή δεν αισθάνοταν εξίσου καλά. Η περεστρόικα του γκόρμπι δεν μπόρεσε να προσφέρει στους σοβιετικούς μουζίκους μια νέα νομιμοποίηση· κι εδώ τα πρόσωπα παίζουν κι αυτά το ρόλο τους. Οι ίδιοι γραφειοκράτες με καινούργιο καπέλο είναι λιγότερο πειστικοί από τα φρέσκα πρόσωπα των φιλελέδων των εκ του σικάγο ορμώμενων. Με λίγα λόγια η νομιμοποίηση και συναίνεση που πρόσφερε δυτική δημοκρατία ήταν ισχυρότερη της σοβιετικής.

Οι τράμπ, οι μπρέξιτερς, οι γκρίλο αυτού του κόσμου θα προσπαθήσουν να κάνουν το ίδιο. Να δημιουργήσουν ένα νέο παράδειγμα μια νέα κοινωνική συναίνεση μέσα από διάφορες καραμπόλες και ιδεολογικές καθηλώσεις. Το αν θα τα καταφέρουν δεν έχει κριθεί καθόλου, καθώς το δυτικό σύστημα σήμερα είναι σαφώς πιο αποδυναμωμένο σε σχέση με το 1979.

 ΥΓ κάποιοι μουζίκοι παραπονιούνται ότι έχουν αρχίσει να βαριούνται το ποπκορν· η στοργική δικτάτωρ ακούει και απαντά στα παράπονά τους και προτείνει εναλλακτικά τσιπουράκι, λιαστές ντομάτες με καρύδια, ελιές με φετούλα και σκορδάκι, και ελαφρά φρυγανισμένη μπρουσκετούλα με πέστο από ρόκα και βασιλικό.

 ΠΗΓΗ

Μπαρούτι μυρίζει στα Σκόπια καθώς πάνε για διάσπαση.

Πολλοί λένε ότι ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα είναι απ” τους πλέον βασικούς πολιτικούς «παίκτες» όχι στην χώρα του, αλλά στα… Σκόπια.

Μοιάζει απίστευτο αλλά η χώρα έχει βυθιστεί στην ακυβερνησία καθώς παρά την πολυδιάσπαση της ψήφου του αλβανόφωνου στοιχείου οι απαιτήσεις είναι κοινές κι απαράδεκτες για τους σλαβόφωνους. Η χώρα βρίσκεται μια ανάσα απ” τη διάσπαση με αποτελέσματα που λίγοι μπορούν να προβλέψουν.

Η διακυβέρνηση απ” τον εθνικιστή Γκρουέφσκι έφερε τη χώρα στη σημερινή κατάσταση. Ο Νικόλα Γκρουέφσκι κατηγορείται για διαφθορά, αλλά και για μια σειρά από ενέργειες (διωγμούς, παρακολουθήσεις κλπ) κατά των πολιτικών και όχι μόνο αντιπάλων του. Το ποτήρι ξεχείλισε και η χώρα οδηγήθηκε σε πρόωρες εκλογές.

Τα αποτελέσματα ωστόσο οδήγησαν σε αδιέξοδο. Ο Γκρουέφσκι αν και ήρθε και πάλι πρώτος στις εκλογές δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες 61 υπογραφές για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.

Έτσι η διερευνητική εντολή σχηματισμού κυβέρνησης δόθηκε στον δεύτερο των εκλογών Ζάεφ και το κόμμα SDSM. Ο Ζάεφ κατάφερε σε συνεργασία με τρία αλβανικά κόμματα να συγκεντρώσει 67 ψήφους, ωστόσο ο πρόεδρος των Σκοπίων Γκιόργκι Ιβανόφ αρνήθηκε να προχωρήσει σε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης επικαλούμενος εθνικούς λόγους.

Αυτό καθώς κοινό αίτημα των αλβανικών κομμάτων είναι να καθιερωθούν ως δεύτερη επίσημη γλώσσα της χώρας τα αλβανικά.

Κάπου εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ο Έντι Ράμα, ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας με “εντολή” του οποίου τα αλβανικά κόμματα των Σκοπίων καθόρισαν την κοινή τους ατζέντα σε συνεδρίαση, όχι στην πόλη Τέτοβο όπως θα περίμενε κανείς, αλλά στα Τίρανα.

Αυτό ενίσχυσε τις υποψίες των σλαβόφωνων ότι η Αλβανία επιχειρεί τη διαμόρφωση των επόμενων κινήσεων σε πολιτικό επίπεδο στα Σκόπια με απώτερο στόχο την καντονοποίηση της χώρας ή ακόμη και την αυτονόμηση των αλβανόφωνων περιοχών.

Ανοιχτά κάποιοι, μεταξύ αυτών και η Μόσχα, μιλούν για προσπάθεια αποσταθεροποίησης στην περιοχή…
ΠΗΓΗ