H λεγόμενη «απελευθέρωση της ενέργειας» έγινε με μοναδικό στόχο την
γενικευμένη είσοδο του κεφαλαίου σ αυτόν τον τομέα, για την όλο και μεγαλύτερη
αποκομιδή κερδών, αδιαφορώντας για τις οικονομικές, κοινωνικές και
περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις.
του Κώστα Ασαλουμίδη και Στέφανου Πράσσου
Δεν θα περίμενε κανένας βέβαια ότι σε αυτήν την
επέλαση του κεφαλαίου, η προστασία του περιβάλλοντος, της υγείας των ανθρώπων
και του πλανήτη, θα είναι στις προτεραιότητες αυτών που δε νοιάζονται για τις
δολοφονίες εκατομμυρίων ανθρώπων που γίνονται στους πολέμους που οι ίδιοι
δημιουργούν προς χάριν των κερδών που τους αποφέρει η πολεμική βιομηχανία.
Και
επειδή η κυριαρχία του κεφαλαίου είναι ολοκληρωτική και σε όλους τους τομείς,
έφτιαξε και επέβαλε μια δική του ατζέντα για το τι θεωρούμε περιβάλλον και την
προστασία του. Κατόρθωσαν έτσι και με την αμέριστη βοήθεια των οργανώσεων MME και
της «βαθιάς και διαπλεκόμενης οικολογίας» να μας κάνουν όλους να βγάλουμε
εντελώς από τη συζήτησή, το πραγματικό περιβάλλον και
κυρίως τις επιπτώσεις που έχει η ρύπανση στην υγεία των ανθρώπων. Έτσι οι 500
περίπου πυρηνικοί αντιδραστήρες που λειτουργούν σήμερα καθαγιάζονται γιατί
παράγουν φθηνή και «καθαρή ενέργεια» αφού δεν αυξάνουν τις εκπομπές διοξειδίου
του άνθρακα (CO2) και
ας έχουν αναφερθεί ήδη μεταλλάξεις
σε ανθρώπους, ζώα και φυτά λόγω των άπειρων ατυχημάτων αλλά και τον
διασκορπισμό των πυρηνικών αποβλήτων. [1]
Ένα
άλλο παράλογο για μας, αλλά λογικό για τους σκοπούς του κεφαλαίου, είναι ότι
ενώ τίθενται περιορισμοί στην καύση των ορυκτών καυσίμων δεν γίνεται καν
κουβέντα για περιορισμό στην έρευνα και στην εξόρυξή τους.
Γιατί δε μιλάει
κανείς πχ για τον τερματισμό της εξόρυξης γαιανθράκων;
Δεν
είναι παράλογο να επιτρέπεις το εμπόριο
δικαιωμάτων εκπομπών CO2 τη
στιγμή που το θεωρείς υπεύθυνο για μελλοντική καταστροφή του πλανήτη;
Αλλά, αν
όπως έλεγε ο Λένιν, «οι καπιταλιστές είναι σε θέση να σου πουλήσουν και το
σχοινί που θα τους κρεμάσεις» γιατί να μην πουλήσουν και το «δικαίωμα στη
ρύπανση»; Για αυτό το «δικαίωμα» (εξαγορά δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του
άνθρακα) κάποιοι «γνωστοί άγνωστοι» οικονομούν
200 δισ. δολάρια το χρόνο!
Ποιο
είναι λοιπόν το επίσημο «αφήγημα» του συστήματος για την κλιματική αλλαγή και
την επικείμενη καταστροφή του πλανήτη;
Αφού
έχουν εγκαταλειφθεί κάποια παλιά επιχειρήματα για την «τρύπα του όζοντος» και
«το φαινόμενο του θερμοκηπίου», έχουμε περάσει πλέον στη γενικευμένη, «κλιματική
αλλαγή». Ναι, αλλά η «κλιματική αλλαγή», από όσα γνωρίζουμε, συντελείται από
την ώρα που γεννήθηκε αυτός ο πλανήτης και νομοτελειακά θα συνεχίσει να γίνεται
μέχρι να πεθάνει. Επίσης, μαθαίνουμε ότι χωρίς το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν
θα υπήρχε ζωή στον πλανήτη.
Επίσης, το διοξείδιο του άνθρακα δεν είναι ρύπος
αλλά ένα χρήσιμο αέριο. Είναι ένα από τα βασικά συστατικά της ζωής γι’ αυτό και
όλοι οι οργανισμοί είναι φτιαγμένοι απ’ αυτό και το αποβάλλουν στην ατμόσφαιρα
ζωντανοί και νεκροί. Επίσης, συντελεί στην ανάπτυξη των δασών και γενικότερα
της φυτικής ζωής. Αυτά μπορεί να τα επαληθεύσει κάποιος και από την ιστοσελίδα
του WWF[2] για
την κλιματική αλλαγή που όμως, «ως
είθισται», δε λέει όλη την αλήθεια.
Η
αλήθεια είναι ότι το διοξείδιο δεν είναι το πρώτο, όπως το τοποθετεί η
οργάνωση, αλλά το τρίτο σε ποσότητα αέριο του θερμοκηπίου με ποσοστό 5%. Το
δεύτερο είναι το μεθάνιο που το «παράγουν» οι αγελάδες και τα «άλλα ζώα» και το
πρώτο είναι οι υδρατμοί, οι οποίοι μαζί με τα σύννεφα ευθύνονται για το 90% των
αερίων που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν η ανθρώπινη
δραστηριότητα σταματήσει να εκπέμπει εντελώς διοξείδιο του άνθρακα αυτό θα
μειωθεί κατά 3% αλλά συνολικά στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου θα συμβάλει
1%! Και σ’ αυτά όλα πρέπει να συμπληρώσουμε ότι το διοξείδιο του άνθρακα που
εκπέμπεται από την ηλεκτροπαραγωγή παγκόσμια είναι στο 5% ενώ οι μεταφορές στο
77%. [3]
Σήμερα
όλο και περισσότεροι επιστήμονες, με στοιχεία, αμφισβητούν αυτό το «αφήγημα».
Κάποιοι μάλιστα μέσα από επιστημονικές έρευνες μιλούν για επερχόμενη νέα
περίοδο παγετώνων. Παρόλα αυτά εμείς για να μπορέσουμε να δούμε, ανά πηγή
ενέργειας, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον θα υιοθετήσουμε ως σωστή τη θεωρία της
κλιματικής αλλαγής. Επίσης παίρνουμε ως δεδομένη της συμμόρφωση της χώρας μας
στις αποφάσεις του Κιότο, του Παρισιού κλπ για τη μείωση του διοξειδίου του
άνθρακα.
Θα
ανοίξουμε τη συζήτηση όμως, γενικότερα για το περιβάλλον, με ταξικούς όρους
γιατί, όπως γνωρίζουμε, ο καπιταλισμός εκμεταλλεύεται και καταστρέφει
παραγωγικές δυνάμεις, ανθρώπους ζώα και φύση. Να ορίσουμε δηλαδή την «ατζέντα»
με βάση την προστασία της υγείας των εργαζομένων, του λαού, της χλωρίδας και
της πανίδας και όχι τα κέρδη των βιομηχάνων.
Λιγνίτης
και Περιβάλλον
Μόνιμη
και σταθερή απάντηση των υπερασπιστών εγκατάστασης των β.ΑΠΕ στη χώρα μας, προς
τα κινήματα που αγωνίζονται ενάντια στις εγκαταστάσεις των, είναι ότι «πρέπει
να μπουν για να σταματήσει η καύση του λιγνίτη που γεμίζει ρύπανση και
καρκίνους, ειδικότερα στους κατοίκους της Περιοχής Πτολεμαΐδας».
Είναι
όμως έτσι;
Εμείς
που έχουμε υποστεί τις συνέπειες της εξόρυξης και της καύσης του λιγνίτη, ως
εργαζόμενοι των λιγνιτωρυχείων, θα ήμασταν οι τελευταίοι που θα υποστηρίζαμε
ότι αυτή η διαδικασία δεν δημιουργεί ρύπανση και προβλήματα στην υγεία των
κατοίκων των γύρω περιοχών αλλά και των εργαζομένων σε αυτές τις εργασίες. Το
Συνδικάτο που εκπροσωπούμε άλλωστε ήταν το μοναδικό που συμμετείχε στην προσφυγή
του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΙΜΔΑ) στο Συμβούλιο της
Ευρώπης (ΣτΕ) εναντίον της ΔΕΗ και της χώρας μας
για μη λήψη μέτρων προστασίας της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων στις
περιοχές Πτολεμαΐδας, Κοζάνης, Φλώρινας και Μεγαλόπολης[4]. Το αποτέλεσμα ήταν
να καταδικαστεί η χώρα μας για παραβίαση του Χάρτη Κοινωνικών Δικαιωμάτων του
ΣτΕ αλλά και να χαρακτηριστεί για πρώτη φορά παγκοσμίως ως «έγκλημα
κατά της ζωής» η μη λήψη μέτρων προστασίας
της υγείας κατοίκων και εργαζομένων κατά τη διάρκεια εξορυκτικών δραστηριοτήτων. Επομένως
μακριά από μας η προσπάθεια συγκάλυψης του κράτους και της εργοδοσίας. Αντίθετα
παλέψαμε και παλεύουμε για την υλοποίηση αυτής της απόφασης και γενικότερα
ενάντια στη ρύπανση του περιβάλλοντος.
Η
διαδικασία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο τον λιγνίτη δημιουργεί
πολλά περιβαλλοντολογικά, οικονομικά, κοινωνικά, ακόμη και πολιτιστικά
προβλήματα[5]:
·
Η εξόρυξη του λιγνίτη στις περιοχές που προαναφέραμε δημιούργησε τους πρώτους
περιβαλλοντολογικούς πρόσφυγες στη χώρα μας αφού μετεγκαταστάθηκαν,
διασπάστηκαν ή ακόμα και διαλύθηκαν ολόκληρα χωριά που είχαν την ατυχία να
κρύβουν στα σπλάχνα τους τον λιγνίτη. Αυτό είχε πάρα πολλές και πολύμορφες
συνέπειες. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι έγιναν εργάτες ή άνεργοι αφού έχασαν
τα βοσκοτόπια και χωράφια τους που γι αυτούς ήταν μέσα παραγωγής. Καταστράφηκαν
πολιτιστικά μνημεία,εκκλησίες κλπ.
·
Η όλη εξορυκτική διαδικασία δημιουργεί σκόνη που διαχέεται στους γύρω
οικισμούς, θορύβους και εκρήξεις από τις ανατινάξεις βράχων αλλά και μετατόπιση
του υδροφόρου ορίζοντα σε μεγάλα βάθη. Επίσης καταστράφηκαν βιότοποι άγριας
πανίδας και η αισθητική του τοπίου.
·
Η μη τήρηση των μεταλλευτικών κανονισμών δημιουργεί κατολισθήσεις και
μετακινήσεις τεραστίων εκτάσεων όπως έγινε τελευταία στους Αγίους Αναργύρους
της Φλώρινας όπου ολόκληρο το Χωριό έμεινε «κρεμασμένο» στους γκρεμούς που
δημιούργησε η κατολίσθηση του Ορυχείου Αμυνταίου[6]. Κατά καιρούς είχαμε
διαρροές μεγάλων ποσοτήτων βιομηχανικών λιπαντικών και άλλων βλαβερών χημικών
υλικών από τους Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς (ΑΗΣ).
· Μεγάλη περιβαλλοντολογική καταστροφή έγινε από φωτιά σε μετασχηματιστή που
περιείχε κλοφέν στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου. Η απαράδεκτη τακτική της ΔΕΗ να
κρατήσει μυστική την ύπαρξη κλοφέν έβαλε σε μεγάλο κίνδυνο τη ζωή, πυροσβεστών
που κλήθηκαν να σβήσουν χωρίς ειδικά μέσα ατομικής προστασίας τη φωτιά και
εργαζομένων που μάζευαν απροστάτευτοι αυτά τα υλικά. Επίσης βγήκαν στην
επιφάνεια περιπτώσεις εργαζομένων που έπλεναν τα χέρια, ακόμα και το πρόσωπο με
αυτό το καρκινογόνο υλικό αφού κανείς δεν τους ενημέρωσε περί τίνος πρόκειται.
Μετά από το ατύχημα το κλοφέν αποσύρθηκε από όλους τους μετασχηματιστές της
ΔΕΗ.
·
Τα μεγαλύτερα προβλήματα στην υγεία των εργαζομένων και των κατοίκων των γύρω
περιοχών προέρχονται από την καύση του λιγνίτη στους ΑΗΣ. Η καύση του λιγνίτη
παράγει οξείδια του αζώτου (NOX ),
οξείδια του θείου (SOX), και αιωρούμενα
σωματίδια που εκπέμπονται στην
ατμόσφαιρα. Όλα αυτά είναι υπεύθυνα για το παιδικό άσθμα, τις ρινίτιδες και τις
πνευμονοπάθειες που είναι αυξημένες στις περιοχές με λιγνιτική δραστηριότητα.
·
Σε ότι αφορά τους καρκίνους όμως δεν έχει διαπιστωθεί επιστημονικά ότι οι
λιγνιτικές περιοχές έχουν μεγαλύτερα ποσοστά από άλλες περιοχές αντίθετα με
βάση τις στατιστικές περιοχές που δεν έχουν βιομηχανική δραστηριότητα
παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά. «Η Δράμα μαζί με το Κιλκίς, την Καρδίτσα και
τα Γρεβενά, καταλαμβάνουν τις τέσσερις πρώτες θέσεις σε θνησιμότητα από
καρκίνο»[7]
·
Η μεγαλύτερη πηγή ρύπανσης αυτών των περιοχών είναι η τέφρα! Είναι τα
υπολείμματα της καύσης του λιγνίτη που εμπεριέχει όλα τα παραπάνω βλαβερά
στοιχεία και ακόμη περισσότερα. Ένα πολύ μικρό μέρος της τέφρας αποβάλλεται από
την καμινάδα, ένα μέρος χρησιμοποιείται από την τσιμεντοβιομηχανία και το
υπόλοιπο παρακρατείται από τα φίλτρα και μέσω ταινιοδρόμων ή φορτηγών επιστρέφει
για ταφή στα ορυχεία. Η διαδικασία αυτή εκπέμπει τη μεγαλύτερη ποσότητα
αιωρούμενων σωματιδίων γιατί η τέφρα είναι πολύ ελαφρύ υλικό και φεύγει στην
ατμόσφαιρα από τα ξεσκέπαστα φορτηγά και τους ανοιχτούς ταινιόδρομους. Πολλές
φορές η τέφρα φεύγει ξερή, δεν βρέχεται γιατί δημιουργεί άλλους είδους
προβλήματα. Το άκρον άωτον της εγκληματικής αδιαφορίας της ΔΕΗ, του κράτους
λωποδύτη και της διαπλεκόμενης τοπικής αυτοδιοίκησης είναι οι αποθέσεις βουνών
τέφρας κοντά στους κατοικημένους οικισμούς και η διάστρωση από εργολάβους των
δρόμων που κινούνται τα φορτηγά τους με τέφρα.
·
Στα θετικά μπορούμε να επισημάνουμε τη λειτουργία της τηλεθέρμανσης. Έτσι στις
Περιοχές αυτές πάνω από 150.000 κάτοικοι θερμαίνονται με ζεστό νερό από τους
ΑΗΣ[8]. Εκτός από τα οικονομικά οφέλη έχουμε μείωση των εκπομπών διοξειδίου του
άνθρακα αλλά κυρίως μονοξειδίου του άνθρακα και αιθαλομίχλης που θα παράγονταν,
όπως βλέπουμε σήμερα σε άλλες περιοχές, από τους χιλιάδες καυστήρες που θα
λειτουργούσαν σε περιοχές που έχουν 6 μήνες χειμώνα.
· Oι εκτάσεις που
χρησιμοποιήθηκαν για εξόρυξη μπορούν να αναπλασθούν και να αναδασωθούν ή να
γίνουν γόνιμα χωράφια και αν υπάρξει πολιτική βούληση, να αποδοθούν σε
ακτήμονες ή νέους αγρότες. Όμως κι εδώ υπάρχει κυβερνητική αδιαφορία. Σύμφωνα
με δημοσιοποιημένη μελέτη τη ΔΕΗ μέχρι σήμερα έχουν αποκατασταθεί μόνο 46.500
στρέμματα από τα 170.000 που έχουν έρθει στην κυριότητα της ΔΕΗ[9] Εδώ
πρέπει να αλλάξει και το ιδιοκτησιακό καθεστώς αφού ΠΑΣΟΚ και ΝΔ σε μια νύχτα
έκαναν τη ΔΕΗ ιδιοκτήτη, (άρα και τους επίδοξους αγοραστές της) τον μεγαλύτερο
«τσιφλικά» της χώρας.
Αυτά
τα περιβαλλοντολογικά προβλήματα δημιουργούνται από τη λιγνιτική παραγωγή Η/Ε
και ίσως να υπάρχουν και κάποια άλλα που να μας διαφεύγουν. Είναι γενικότερα
προβλήματα που δημιούργησε η βιομηχανική παραγωγή. Κάποια από αυτά έχουν
αντιμετωπιστεί, κάποια άλλα μπορούν να αντιμετωπιστούν με πολιτική βούληση και
κάποια οικονομική επιβάρυνση αφού υπάρχει η τεχνογνωσία και η τεχνολογία.
Κάποια άλλα όμως δεν αντιμετωπίζονται γιατί είναι σύμφυτα με την εξορυκτική
διαδικασία. Έτσι τα ζητήματα της διαρροής λαδιών και τοξικών αντιμετωπίστηκε με
τη χρήση εγκαταστάσεων βιολογικών καθαρισμών. Σε ότι αφορά τις εκπομπές
οξειδίων του αζώτου και του θείου υπάρχει η τεχνολογία μέσω της κατασκευής
μονάδων αποθείωσης. Σήμερα υπάρχει από κατασκευής στον ΑΗΣ Μελίτης όπου δεν
υπάρχει καν καμινάδα και ακόμα καλύτερα με τη χρήση της πιο σύγχρονης
τεχνολογίας στην υπό κατασκευή της 5ης μονάδας
του ΑΗΣ Πτολεμαΐδας. Επίσης έχουν αναβαθμιστεί περιβαλλοντολογικά, ώστε να
πληρούν τους όρους που θέτει η ΕΕ, οι μονάδες της Μεγαλόπολης και βρίσκονται σε
διαδικασία αναβάθμισης οι μονάδες του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου[10]. Οι ΑΗΣ Αμυνταίου
και Καρδιάς αν δεν αναβαθμιστούν μέχρι το 2020, θα κλείσουν. Τελευταία βλέπουν
το φως της δημοσιότητας δηλώσεις του Μυτιληναίου, μόνιμου «εραστή» της ΔΕΗ,
όπου εκδηλώνει το ενδιαφέρον να χρηματοδοτήσει αυτός την περιβαλλοντολογική
αναβάθμιση στον ΑΗΣ Αμυνταίου ίσως και του ΑΗΣ Καρδιάς, αρκεί να δεσμευτεί η
ΔΕΗ ότι θα συνεχίσει να του δίνει ρεύμα κάτω του κόστους (τζάμπα για την
ακρίβεια) για την ενεργοβόρα βιομηχανία του, την Αλουμίνιον της Ελλάδας[11]
Σε
ότι αφορά τα αιωρούμενα σωματίδια, τα σημερινά φίλτρα των μονάδων είναι πολύ
καλά αφού μπορούν να συγκρατήσουν μέχρι και το 99,9% των σωματιδίων[12]. Το
μεγάλο πρόβλημα είναι με την τέφρα και τα άλλα υλικά που παρακρατούν τα φίλτρα
και ο τρόπος διακίνησής τους. Ο σημερινός τρόπος με φορτηγά και ανοιχτούς
ταινιόδρομους ή σκεπασμένους με καπάκια όπως στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου είναι
απαράδεκτος και δημιουργεί τεράστια προβλήματα στην υγεία των κατοίκων και των
εργαζομένων. Όμως τεχνολογία και τεχνογνωσία υπάρχει για να λυθεί έως και 100%
το πρόβλημα. Κλειστούς, σωληνωτούς ταινιόδρομους διακίνησης τέφρας. Έναν
κανονικό και έναν εφεδρικό σε κάθε ΑΗΣ. Συστήματα διαβροχής - εκνέφωσης στα
σημεία μεταφόρτωσης κάθε κεφαλής. Πλήρη απαγόρευση διακίνησης τέφρας με
φορτηγά. Πλήρη απαγόρευση με επιβολή ποινών στη διάστρωση με τέφρα δρόμων,
δαπέδων ορυχείων κλπ αλλά και απόθεσης της τέφρας. Οι νέες τεχνολογίες
προσφέρουν και άλλες λύσεις και χρειάζεται να μεταφερθεί τεχνογνωσία από άλλες
χώρες όπως Γερμανία κ.α
Σε
ότι αφορά τη διαδικασία εξόρυξης του λιγνίτη υπάρχουν πολλές βελτιωτικές λύσεις
για μείωση της ρύπανσης (ψεκασμοί, μόνιμες διαβροχές δρόμων, εκνέφωση σε σημεία
εκσκαφών και μεταφόρτωσης) αλλά τα βασικά προβλήματα που προαναφέραμε θα
παραμείνουν λόγω της φύσης των εξορύξεων.
Και
τέλος, αυτοί που όψιμα ενδιαφέρονται για τις «καμένες» από το λιγνίτη περιοχές
και την υγεία των κατοίκων της απαιτώντας εδώ και τώρα παύση των εξορύξεων,
ξεχνούν ή δε γνωρίζουν ότι: Με την παύση «εδώ και τώρα» της εξορυκτικής διαδικασίας
θα συντελεστεί το μεγαλύτερο περιβαλλοντολογικό έγκλημα που θα το υποστούν όλες
οι επόμενες γενιές σ’ αυτές της περιοχές και όχι μόνο. Επειδή μόνο η συνέχιση
της εξορυκτική διαδικασίας μπορεί να κλείσει τα ορυχεία που είναι τρύπες βάθους
250 μέτρων
και έκτασης αρκετών χιλιάδων στρεμμάτων. Αυτό φυσικά πρέπει να γίνει
προγραμματισμένα ώστε σε βάθος χρόνου, που θα οριστεί από τώρα, να εξορυχτούν
τα αποθέματα, να κλείσουν τα ορυχεία, να αποκατασταθούν και να επαναποδοθούν τα
εδάφη στην τοπική κοινωνία. Και όλα αυτά με σεβασμό στο περιβάλλον, στην τοπική
κοινωνία και στις εργασιακές και μισθολογικές σχέσεις των εργαζόμενων. Τα
κλείσιμο των εξορυκτικών δραστηριοτήτων χωρίς τα προηγούμενα σημαίνει:
·
Διαρκής και επ΄ άπειρον εκπομπή σκόνης και αιωρούμενων σωματιδίων λόγω των
ανοιχτών αποθέσεων τέφρας και άγονων υλικών που υπάρχουν στα ορυχεία.
·
Συνεχής εκπομπή μονοξειδίου του άνθρακα που θα γίνεται λόγω αυταναφλέξεων των
λιγνιτικών κοιτασμάτων. Το δηλητήριο αυτό που θα παράγεται από εκατοντάδες
εστίες λόγω ατελούς καύσης θα το αναπνέουν για δεκάδες ίσως και εκατοντάδες
χρόνια όλες οι επόμενες γενιές.
·
Τα νερά της περιοχής θα μαζεύονται στον πυθμένα των ορυχείων άρα και ο
υδροφόρος ορίζοντας θα είναι μόνιμα σ’ αυτό το βάθος.
·
Πραγματικά δεν γνωρίζουμε ακόμα τι άλλου είδους προβλήματα μπορούν να
δημιουργηθούν όταν θα υπάρχουν τόσες πολλές και τεράστιες «ανοιχτές πληγές στο
σώμα» αυτών των περιοχών.
Να
δούμε όμως και τα περιβαλλοντολογικά προβλήματα που δημιουργούνται από τις
«καθαρές» μορφές ενέργειας.
Πυρηνική
Ενέργεια
Τα
τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια, από το πυρηνικό λόμπυ αλλά ακόμα και
από οικολογικές οργανώσεις, «αναβάπτισης» της πυρηνικής ενέργειας ως
ανανεώσιμη, καθαρή, ασφαλή και φτηνή μορφή ενέργειας. Όμως ποια είναι η
αλήθεια;
·
Τα ατυχήματα που γίνονται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες έχουν καταστροφικές
συνέπειες στην υγεία ανθρώπων, ζώων και φυτών. Έχουμε δει απίστευτες εικόνες
τερατογενέσεων λόγω μεταλλάξεων του DNA. Και
δεν είναι μόνο το Τσερνομπίλ και η Φουκοσίμα. Έχουν καταγραφεί τα τελευταία 25
χρόνια 800 διαρροές από πυρηνικά εργοστάσια[13]. Η διαρροή της ραδιενέργειας
δεν μένει μόνο στον τόπο του ατυχήματος αλλά μεταφέρεται εκατοντάδες και
χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μολύνοντας ολόκληρες χώρες και δεν έχει σύνορα.
· Τα πυρηνικά απόβλητα
που παράγονται κατά χιλιάδες τόνους θάβονται σε ωκεανούς και χωματερές αλλά
σκέφτονται να τα στείλουν και στο διάστημα. Δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος
αποθήκευσης αφού η διάρκεια ζωή τους ξεπερνά και τα 20.000 χρόνια. Επίσης
είναι υλικά που τροφοδοτούν και τα πυρηνικά οπλοστάσια.
·
Τα ίδια τα εργοστάσια μετά το τέλος της ζωής τους γίνονται πυρηνικά απόβλητα
τεραστίων διαστάσεων και ανυπολόγιστων συνεπειών για το μέλλον του πλανήτη
·
Ακόμα και σε κατάσταση ομαλής
λειτουργίας, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες εκπέμπουν ραδιενεργά αέρια που
διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα. Επίσημες καταγγελίες γερμανικών Μη Κυβερνητικών
Οργανώσεων έχουν διαπιστώσει επίπεδα ραδιενέργειας της ατμόσφαιρας κοντά σε
πυρηνικούς αντιδραστήρες που ξεπερνούν τα καθορισμένα ανώτατα όρια (που και
αυτά είναι πλασματικά και αμφισβητούνται και από τους ειδικούς) [14].
·
Ακόμα και να αντικατασταθεί ολόκληρη η παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από
πυρηνικά η μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα είναι πολύ μικρή αφού η
παραγωγή διοξειδίου γίνεται κυρίως από τις μεταφορές, τη βιομηχανία και την
οικιακή θέρμανση[15]
·
Η πυρηνική ενέργεια έχει εν τέλει καταστροφικές συνέπειες. Οι περισσότερες από
αυτές (λευχαιμίες, καρκίνοι, μεταλλάξεις οργανισμών, τερατογενέσεις κλπ)
γίνονται ορατές στο βάθος χρόνου και είναι μη αναστρέψιμες.
Αιολική
Ενέργεια
Η
εγκατεστημένη ισχύς από ανεμογεννήτριες υπερβαίνει πλέον τις 3.000 MW.
Τεράστια ισχύς για μια χώρα που καταναλώνει μέσο όρο 5.500 MWh και
έχει σύνολο εγκατεστημένης 22.000 MW. Κι
όμως στα σχέδια της ΕΕ, του ευρωπαϊκού και ντόπιου κεφαλαίου που ανέλαβε να
υλοποιήσει η Κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είναι ο τριπλασιασμός αυτών των
εγκαταστάσεων και μάλιστα μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.[16] Αφού
λοιπόν οι αριθμοί λένε πως ελάχιστο ωφέλιμο ρεύμα παίρνουμε από τις
ανεμογεννήτριες για να δούμε και τη σχέση τους με το περιβάλλον:
·
«Οι ανεμογεννήτριες δεν εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα». Εκτός από αυτό που
εκπέμπεται για να κατασκευαστούν και αυτό που εκπέμπουν οι άλλες μορφές
ενέργειας που μπαίνουν για να στηρίξουν τα σκαμπανεβάσματα των ανέμων[17].
Χιλιάδες τόνοι χάλυβα, χιλιάδες τόνοι πλαστικό και σπάνιες γαίες που για να
εξορυχτούν μετακινούνται εκατομμύρια κυβικά γης. Επιστήμονες απέδειξαν ότι «η
ενέργεια που καταναλώνεται για να κατασκευαστεί μια γεννήτρια δεν θα παραχθεί
σε ολόκληρη τη διάρκεια ζωής της ίδιας ανεμογεννήτριας.»[18]
·
Τεράστιες περιβαλλοντολογικές καταστροφές γίνονται στα βουνά όλης της χώρας για
να στηριχτεί το «όραμα» των ελλήνων και ξένων βιομηχάνων για επιδοτούμενη
εγκατάσταση και επιδοτούμενο παραγόμενο προϊόν. Τεράστιες αναλογικά είναι και
οι εκτάσεις που δεσμεύονται στα βουνά και για να γίνουν οι βάσεις των
ανεμογεννητριών αλλά και για δρόμους που χρειάζονται για να συγκοινωνούν μεταξύ
τους και κυρίως για τη μεταφορά τους.
·
Παίρνουμε ένα τυπικό παράδειγμα για το όρος Βέρμιο όπου έχουμε τη Μελέτη
Περιβαλλοντολογικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για την ACCIONA ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. και συγκεκριμένα
για εγκατάσταση 155 Ανεμογεννητριών
(Α/Γ) συνολικής ισχύος 465 MW. Η ΜΠΕ
προβλέπει να κατασκευαστούν δρόμοι μήκους 104, 5 χιλιομέτρων και
πλάτους 5 μέτρων.
(η αλήθεια είναι ότι στην πράξη το πλάτος «τους ξεφεύγει λίγο» και σε κάποια
σημεία έφτασε τα 10 μέτρα)
Για τις βάσεις των Α/Γ θα πέσουν 160.000 τόνοι μπετόν! Το σύνολο των εκσκαφών
θα είναι 3.280.000m3 (τρία
εκατομμύρια και 280 χιλιάδες κυβικά)! Όμως, επειδή στις βάσεις θα πέσει μπετόν
θα περισσέψουν και τα μισά περίπου χώματα 1.700.000m3 για
τα οποία πρέπει να δεσμευτεί κι άλλος χώρος για να αποτεθούν![19]
·
«Για ένα αιολικό πάρκο 174 ανεμογεννητριών σε όλο το πλάτωμα του Βερμίου και
εντός των ορίων Ημαθίας και Κοζάνης , προϋπολογισμού 750 εκατ. ευρώ, συνολικής
ισχύος 614 MW. Οι ανεμογεννήτριες
θα εγκατασταθούν σε έκταση 120.000 στρεμμάτων.»[20] Δηλαδή
για 614 MW που στην καλύτερη
περίπτωση και με όλες τις προϋποθέσεις θα πάρουμε ενέργεια 25% (περίπου 150 MWh μ.ο)
θα καταστρέψουμε 120.000 στρέμματα δάσους όταν για τη λειτουργία όλων των
λιγνιτωρυχείων επί 70 χρόνια χρησιμοποιήθηκαν 170.000 στρέμματα κατά τη ΔΕΗ ή
250.000 στρέμματα που τα ανεβάζουν άλλοι. Ο λιγνίτης όμως που παράχθηκε από
αυτά τα ορυχεία φώτισε όλη τη χώρα και ηλεκτροδότησε τη βιομηχανία για 70
χρόνια. Επίσης μεγάλο μέρος αυτών των ορυχείων, όπως είδαμε παραπάνω,
αναπλάστηκε και επέστρεψε κανονικά στη φύση όπως πρέπει και μπορεί να γίνει και
για όλες τις υπόλοιπες εκτάσεις. Τα τσιμέντα όμως θα μείνουν μόνιμα στο βουνό,
φράζοντας τις αρτηρίες του, όπως θα μείνουν και τα εκατομμύρια τόνοι χάλυβα,
πλαστικού και άλλων βλαβερών υλικών από τις χαλασμένες ή πεθαμένες
ανεμογεννήτριες αφού καμία σύμβαση, καμία ΜΠΕ «δεν προέβλεψε» να υποχρεώσει
τους ιδιοκτήτες να τα μαζέψουν μετά το τέλος της ζωής τους.
·
Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε τις διαρροές λαδιών που καταστρέφουν τις
πηγές και τον υδροφόρο ορίζοντα, τις ζημιές στην κτηνοτροφία και τη
μελισσοκομία, την αύξηση του διοξειδίου από την καταστροφή χιλιάδων στρεμμάτων
δάσους και τις τεράστιες επιπτώσεις που επιφέρουν στη δημόσια υγεία όπως
περιγράφει ο γιατρός Γιώργος Καλλιβρούσης[21]
·
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η προσπάθεια εγκατάστασης των ανεμογεννητριών
ξεσήκωσε κύματα διαμαρτυρίας σε όλη την Ελλάδα και την δημιουργία αντιφατικών
πολλές φορές, αλλά μαζικών και δυναμικών κινημάτων.[22] Στο
πλαίσιο αυτό γίνονται πολλές προσπάθειες πανελλαδικού συντονισμού αυτών των
κινημάτων ανεβάζοντας και γενικεύοντας τους στόχους σε όλη την παραγωγή και την
κατανάλωση Η/Ε, ξεφεύγοντας απλά από την προστασία μόνο του «δικού μας βουνού»
που είναι μεν σημαντικό αλλά δε φτάνει. [23]
Ηλιακή
Ενέργεια - Φωτοβολταϊκά (Φ/Β)
Τα
φωτοβολταϊκά συστήματα είναι καλύτερα μεν από τις ανεμογεννήτριες γιατί ο ήλιος
εκπέμπει με μια σχετική σταθερότητα αλλά έχει και μειονεκτήματα:
Η
ενέργεια που παράγουν στοιχίζει πανάκριβα στον καταναλωτή Η/Ε αφού η τιμή της MWh τους
στη χοντρική είναι τριπλάσια από την αιολική και εξαπλάσια από την ΟΤΣ
Ο
χρόνος ζωής τους είναι μικρότερος ακόμα και από τις ανεμογεννήτριες
Η
εγκατάστασή τους στους κάμπους στερεί από την αγροτική
παραγωγή χιλιάδες στρέμματα γόνιμης γης
Επιστήμονες
εκφράζουν την άποψη ότι τελικά μπορεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη να
γίνει από το γυαλί και το μέταλλο που θα καλύψει όλη την επιφάνεια της γης.
Σε
ότι αφορά την εγκατάσταση βιομηχανικών ηλιακών συστημάτων έχει σταματήσει στη
χώρα μας αφού ο στόχος για το 2020 που ήταν 2.300 MW έχει υπερκαλυφτεί
πολλά χρόνια πριν. Η ηλιακή ενέργεια έχει πολύ καλή εφαρμογή στην οικιακή χρήση
όπως ηλιακοί θερμοσίφωνες, ηλιακά στέγης κλπ
Υδροηλεκτρικά
Στη
χώρα μας έχουμε εγκατεστημένη ισχύ περίπου 3.500 MW από μεγάλους και
μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς (ΥΗΣ). Τα μεγάλα υδροηλεκτρικά ισχύος 3.300 MW περίπου ανήκουν στη
ΔΕΗ και δεν υπάγονται στις ΑΠΕ οι οποίες πριμοδοτούνται μέσω ΕΤΜΕΑΡ και άλλων
πόρων. Η δικαιολογία είναι ότι δεν είναι ανανεώσιμες διότι έχουν δεσμεύσει γη
για να γίνουν οι ταμιευτήρες (τεχνητές λίμνες)… Άραγε
τα αιολικά και τα ηλιακά τι δεσμεύουν; Τα
μικρά υδροηλεκτρικά που τα έχουν ιδιώτες ανήκουν όμως στις ΑΠΕ και
επιδοτούνται! Ακόμα και τα υβριδικά που πολυδιαφημίζονται μάλιστα παρότι στην
ουσία ανακυκλώνουν το νερό ανάμεσα σε δυο λίμνες, πάνω και κάτω από το φράγμα
και σταματάν τον ρου του ποταμού.
Η
ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τα υδροηλεκτρικά, παρότι κι εδώ η ποσότητά
της εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες, είναι όμως πολλαπλά χρήσιμη ενέργεια
γιατί:
·
Είναι ενέργεια που αποθηκεύεται (σε μορφή νερού) και δύναται να χρησιμοποιηθεί
όταν χρειαστεί.
·
Λόγω της αποθήκευσης και λόγω της «ελαστικότητας» του εξοπλισμού (μπορεί να
μπαίνει και να βγαίνει στο σύστημα εύκολα και πολύ σύντομα) γι’
αυτό και είναι αυτή που εξισορροπεί το σύστημα και στηρίζει όλες τις άλλες
μορφές ενέργειας.
·
Η χώρα μας έχει αποφύγει πάρα πολλά μπλακ άουτ, όπως και τον Γενάρη του 2017,
χάρη στα υδροηλεκτρικά, τα οποία σε περιόδους με ευνοϊκές καιρικές συνθήκες
έχουν δώσει σημαντικές ποσότητες ενέργειας.
·
Οι ταμιευτήρες χρησιμοποιούνται για ύδρευση αλλά και για άρδευση των αγροτικών
καλλιεργειών με προτεραιότητα μάλιστα έναντι της παραγωγής Η/Ε. Επίσης είναι
κυρίως αυτά μαζί με τον λιγνίτη που μπορούν να κρατάν σχετικά χαμηλά τις τιμές
που οι κερδοσκόποι της ενέργειας προσπαθούν να εκτινάξουν!
·
Έχει κι αυτή η μορφή ενέργειας τα αρνητικά της όπως η δέσμευση (καταστροφή)
γόνιμων εκτάσεων για τη δημιουργία τεχνιτών λιμνών και η καταστροφή μετακίνηση
οικισμών με όλα τα αρνητικά που αναφέραμε και για το λιγνίτη. Και το κυριότερο
αν υπάρξει αστοχία στην κατασκευή των φραγμάτων πιθανά να έχουμε «βιβλικές»
καταστροφές.
·
Από κάποιους επιστήμονες ενοχοποιούνται για την αλλαγή του μικροκλίματος και τη
δημιουργία σεισμών στις περιοχές που λειτουργούν.
Γεωθερμία-
καύση βιομάζας κλπ
Είναι
ήπιες μορφές ενέργειας με μικρή αξιοποίηση προς το παρόν που πρέπει να αναπτυχθούν
περαιτέρω με σεβασμό στην αειφορία και το περιβάλλον.
Φυσικό
αέριο
Το
φυσικό αέριο είναι μια αξιόπιστη πηγή ενέργειας με πολύ καλή απόδοση, λίγο
μεγαλύτερη από τον λιγνίτη, και με μικρότερη σχετικά ρύπανση και εκπομπές
διοξειδίου του άνθρακα που κινούνται στο 1/3 σε σχέση με την καύση λιγνίτη. Η
διαρροή άκαυστου Φ.Α στην ατμόσφαιρα δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στη δημόσια
υγεία. Τα μειονεκτήματα του είναι η αυξημένη τιμή, η έλλειψη αναγκαίων
ποσοτήτων και το κυριότερα ότι είναι εισαγόμενο με ότι αυτό σημαίνει για την
περίοδο κρίσεων και οξυμένων καταστάσεων.
Στη
χώρα μας υπάρχει ένας αγωγός που φέρνει αέριο από τη Ρωσία και γίνονται
εισαγωγές υγροποιημένου Φ.Α. (LNG) από
την Αλγερία. Σήμερα υπάρχει και λειτουργεί ένας τερματικός σταθμός
Υγροποιημένου Φυσικού αερίου (LNG) στη
Ρεβυθούσα[24] Αττικής όπου αποθηκεύεται σε
δυο δεξαμενές χωρητικότητας 130.000m3. Επίσης ετοιμάζεται
να λειτουργήσει άλλη μια πλωτή δεξαμενή στην Αλεξανδρούπολη[25] Εκτός όλων των
άλλων οι ποσότητες Φ/Α που εισάγονται στη χώρα μας είναι λίγες και δεν αρκούν
για να τροφοδοτήσουν και την οικιακή κατανάλωση και τα 5.000 MW και πλέον
εγκατεστημένης ισχύος παραγωγής Η/Ε.
Ένα
ζήτημα στο οποίο συγκλίνουν όλοι είναι ότι το φυσικό αέριο είναι από μόνο του
μορφή ενέργειας και μπορεί να αποδώσει απ’ ευθείας στην οικιακή κατανάλωση
(θέρμανση ψύξη κλπ). Όταν το μετατρέπεις σε μια άλλη μορφή ενέργειας όπως είναι
ο ηλεκτρισμός χάνεις το 50% της ενέργειας.
Ασαλουμίδης
Κων/νος: Εργαζόμενος στο Ορυχείο Νοτίου Πεδίου, Πρόεδρος του ΣΕΕΝ «Εργατική
Αλληλεγγύη»
Πράσσος
Στέφανος: Συνταξιούχος, πρώην
εργαζόμενος στο Ορυχείο Καρδιάς και πρώην Πρόεδρος του ΣΕΕΝ «Εργατική
Αλληλεγγύη»
Αναφορές
[1] οι επιπτώσεις της πυρηνικής εποχής στην ανθρώπινη υγεία-
