Ο πολιτισμός του φόνου και το όπλο-χρήμα

Όλα αρχίζουν μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Βρισκόμαστε στη Νέα Υόρκη το 1956, η εποχή που μόλις αρχίζει και της οποίας το πνεύμα θα επιβληθεί πλήρως στις μέρες μας σε ολόκληρο τον πλανήτη, περιγράφεται ανάγλυφα από τον Μπέλοου[1]: «Κανείς δεν φαινόταν ευχαριστημένος κι ο Ουίλχελμ είχε τρομάξει ειδικά με τον κυνισμό των επιτυχημένων. Ο κυνισμός ήταν ψωμοτύρι για όλους. Και η ειρωνεία, επίσης... Στο τέλος της μέρας, την κούραση που αισθανόταν συνήθως την απέδιδε εκεί. Μπίζνες και τίποτε άλλο. Μπίζνες και ψέμα. Είχε μια σειρά από λέξεις για να εκφράσει το πως αισθανόταν. “Δειλία! Βρωμιά! Στριμωξίδι!” φώναζε μες την καρδιά του. “Υπάνθρωποι! Απατεώνες! Εγκληματίες! Να τηρείτε τους κανόνες! Μαλάκες!”». Εδώ πλέον αρχίζει η λατρεία του «Άγιου χρήματος» και η χωρίς κανόνες και όρια περιπέτεια για την κατάκτησή του. «Για όλα κόντευαν οι άνθρωποι να καταντήσουν μικρόμυαλοι, εκτός από το χρήμα». Όποιος δεν το έχει θεωρείται ηλίθιος, αποτυχημένος, «χέστης». Αυτή η γραμμή των σκέψεων οδηγούσε με μαθηματικά βέβαιο τρόπο στην κρίση. Ο άνθρωπος τρελαίνεται από αυτή τη διάταση της σκέψης του και των ενοχών του. Ουσιαστικά, ο Μπέλοου αποτυπώνει κι αυτός το δράμα των μεσαίων τάξεων που αναδύθηκαν τη δεκαετία του 1960 στις ΗΠΑ: «Ένας πλούσιος μπορεί να ’ναι ελεύθερος αν έχει ένα εκατομμύριο καθαρό εισόδημα. Ένας φτωχός μπορεί να ’ναι ελεύθερος γιατί κανείς δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτόν. Αλλά κάποιος σαν κι εμένα[2] πρέπει να ιδρώσει για να επιβιώσει, όσο να πέσει κάτω νεκρός». Ο φτωχός είναι ελεύθερος γιατί δεν φαίνεται, δεν έχει εικόνα, δηλαδή δεν υπάρχει! Και ο «μεσαίος», ο ενδιάμεσος, είναι αυτός που βρίσκεται μεταξύ φωτός και σκότους, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, που φαίνεται και ύστερα δεν φαίνεται, που υπάρχει κι ύστερα δεν υπάρχει. 

Η επιβίωση συνυφαίνεται με την εικόνα, με την αναγνώριση, με τη σύσταση και την ανασύσταση του Εγώ, η οποία διέρχεται μέσα από τη δύναμη, το χρήμα. Το χρήμα, αρχικά, δεν είναι ένας αυτοσκοπός, αλλά το «κλειδί» που ανοίγει την πύλη στον κόσμο του εμφαίνεσθαι, στον κόσμο της ορατότητας. Αυτό το «μέσα-έξω» των μεσαίων τάξεων, η ζωή στα όρια της φωτεινότητας ή του σκότους, αποτελεί και τη μεγάλη ανασφάλειά τους, την οδύνη, το σοκ να είσαι και την επόμενη στιγμή να μην είσαι. Αντίθετα, στους «πάνω», το χρήμα παύει να είναι «μέσο» αναγνώρισης και γίνεται ένα φετίχ, καθώς η συσσώρευση γίνεται αυτοσκοπός, ενώ τα «χρυσά μπούνκερς» παρέχουν προστασία από τους άλλους αλλά και αθανασία, ως ζωτική ψευδαίσθηση.

Το Χρήμα είναι θεϊκό, εκφράζει τη θεϊκή δύναμη. Η λατρεία εκκινεί από τη νέα ιδιότητα του Θεού, τη δύναμη που θα επισκιάσει τη συμπόνια και την απολεσθείσα «άγια συμπάθεια» που αναζητά ο Χώθορν. Όχι, ο Homo Americanus δεν είναι ο άνθρωπος της συμπόνιας αλλά της δύναμης. Η συμπόνια έχει μεταμορφωθεί σε μία διαστροφική επίδειξη δύναμης και ένας εξευτελισμός των δυσανεκτούντων δια της φιλανθρωπίας[3]. Όλα αυτά οξύνονται στο βαθμό που οι άλλες μορφές αναγνώρισης (τα συμβολικά κεφάλαια) παύουν να έχουν αξία αφού όλα γίνονται ανταλλακτικές αξίες (δηλαδή αγοράζονται). Το κύρος, η γοητεία, η μόρφωση και η καλλιέργεια, η νεότητα, ακόμη και ο «έρωτας» καθίστανται προϊόντα της αγοράς. Το χρήμα γίνεται έτσι ο παγκόσμιος μπαλαντέρ. Η «αγιοποίησή του» συνεπώς είναι θέμα χρόνου.

Η κοινωνία του ρίσκου (ή της διακινδύνευσης) είναι εδώ, εδώ όπου λατρεύεται το Άγιο χρήμα, ήδη από το 1956 αλλά και από πολύ πιο πριν. Ο Μπέλοου εξετάζει τις επιπτώσεις στο κατ’ εξοχήν δυναμικό κομμάτι αυτών των αλλαγών, τις λεγόμενες ανώτερες τάξεις των επιχειρηματιών: «Όλοι ήσαν όπως τα πρόσωπα στα τραπουλόχαρτα: ίσια ή ανάποδα τα ίδια. Κάθε δημόσιο πρόσωπο είχε κάποια νεύρωση. Οι πιο τρελοί ήσαν οι μπίζνεσμαν, η τάξη των επιχειρηματιών: άκαρδοι, επιδειξιομανείς, φασαριόζοι, κυβερνούσαν τη χώρα με σκληρότητα, με τα τολμηρά ψέματα και τα ασύλληπτα λόγια τους που κανένας δεν μπορούσε να πιστέψει. Ήσαν οι πιο τρελοί απ’ όλους. Ήσαν μια μάστιγα»! Η παράνοια του «αμερικανικού ονείρου» στον Χέγκελ, στους μπήτνικς, στον Μπέλοου, στον Μέηλερ, σε όλους, παντού.

Τελικά, η τροποποίηση της βιογραφίας των ανθρώπων (ή της ιστορίας) θα γίνει με νέες ακολουθίες ομόλογων συμβάντων, που θα γιατρέψουν τις πληγές δίκην ομοιοπαθητικής. Ο Ουίλχελμ, ο ήρωας του Μπέλοου, συναντά ένα υποκατάστατο του πατέρα του, τον κομπογιαννίτη ψυχαναλυτή-λειτουργιστή (χρηματιστή), και γκουρού, τον Τάμκιν. Ο Τάμκιν εξηγεί ότι οι άνθρωποι πηγαίνουν στο χρηματιστήριο για να σκοτώσουν, αλλά επειδή δεν έχουν το πραγματικό κουράγιο να σκοτώσουν στήνουνένα σύμβολο του φόνου, το χρήμα. Με άλλα λόγια σκοτώνουν συμβολικά, που είναι χειρότερος θάνατος γιατί είναι ζωντανός, σκοτώνουν για την κυριότητα, για την αναγνώριση, για την απόλαυση, εντέλει σκοτώνουν για να σκοτώσουν την ανία τους. Ο άνθρωπος στην αρχή «κυνηγά» για την επιβίωση, τώρα για την απόλαυση μέσω της χωρίς όρια και χωρίς κανόνες συσσώρευσης! «Να τηρείτε τους κανόνες, μαλάκες». Αυτή είναι η κραυγή του έντιμου, του νόμιμου, δηλαδή του θύματος-θηράματος που ζει στον σύγχρονο «πολιτισμό του φόνου».

Τα δάση του οργανωμένου κυνηγιού λέγονται πλέον Χρηματιστήρια. Ο Λέστερ Θόροου[4] ο οικονομολόγος του ΜΙΤ και σύμβουλος του Κλίντον θα «δοξολογήσει» αυτή τη λειτουργία του Χρηματιστηρίου, θα επικροτήσει το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ ψηφίζουν μόνο οι πλούσιοι, αγοράζοντας τα πακέτα των ψήφων των φτωχών, με το επιχείρημα ότι απλώς «έτσι έχουν τα πράγματα». Απλώς «Είμαι». Η Αμερική απλώς «Είναι». Στην πραγματικότητα, όμως, ο φόνος είναι πάντα και μια αυτοχειρία, γιατί στρεφόμαστε εναντίον του εαυτού μας, τον οποίο θέλουμε να εξαπατήσουμε, ή γιατί είναι ο ίδιος που μας... εξαπάτησε. Εδώ, όλα έχουν ένα κοινό κέντρο αναφοράς, την αγορά, όπου όλα πωλούνται και ξεπουλιούνται, ακόμα και ο εαυτός. Για «…το καινούργιο πωλητήριο που θα με πουλάει στον ίδιο μου τον εαυτό…» μιλάει και ο Μαρκ Τουαίν[5]. Εδώ ο ψυχωτικός θα βρει το μισητό και συγχρόνως λατρεμένο ομοίωμά του. Εδώ θα διαχειριστή την ψύχωσή του, που θα τον σώσει από τον εγκλεισμό, με το να γίνει ο καλύτερος απατεώνας του εαυτού του. Όπως και στην πουριτανική Αμερική, το γέλιο εξορίζεται ως σπατάλη ενέργειας. Γι’ αυτό ο πουριτανισμός είναι πρωκτερωτικός. Το χιούμορ αποδιοργανώνει. Γι’ αυτό αντικαθίσταται από το χάχανο. Και το ερώτημα που τίθεται συνεχώς είναι πως μπορεί κάποιος να πορευτεί σ’ αυτόν τον κόσμο χωρίς να τρελαθεί; Να αφεθεί στο παρόν, στο εδώ και τώρα, στο κυρίαρχο ρεύμα προτείνει ο… μπιχεβιοριστής και τυπικός Αμερικανός Μπέλοου: «Η φύση ξέρει μόνο ένα πράγμα κι αυτό είναι το παρόν... σαν ένα γιγάντιο κύμα... γεμάτο θάνατο και ζωή...». Η Αμερική είναι το παρόν. Όλα συμπυκνώνονται στον πραγματισμό του παρόντος, σε μία στιγμή, σε ένα κύμα, μία μόδα. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον, που μ’ ένα τρόπο μπορούν να θέσουν κάποια όρια. Γι’ αυτό σκότωσε, εδώ και τώρα, πριν σε σκοτώσουν, όπως στη φύση, όπως στη σύγχρονη χομπσιανή ζούγκλα, όπου ο άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο λύκος! Μόνο που ο Αμερικανός αρχικά θα σκοτώσει για να επιβιώσει και στη συνέχεια αυτή η ζωική επιθυμία θα αντικατασταθεί από την ανθρωπογόνο επιθυμία, καθώς τώρα θα σκοτώνει όχι τόσο για να αντιμετωπίσει το απρόβλεπτο, αλλά για είναι ο καλύτερος κυνηγός, ο πλουσιότερος κτήτορας, τουτέστιν για την απόλαυση ενός τεράστιου Εγώ που περικλείει το Σύμπαν, που είναι Θεός. Η τρέλα όταν είναι διαχειρίσιμη είναι απλώς μία εκκεντρικότητα, μία διακινδύνευση, όπως ακριβώς η «αίσθηση» του ευρωπαϊκού ρομαντισμού στην κανιβαλική της, όμως, εκδοχή. Γι’ αυτό ο άνθρωπος είναι χειρότερος κι από τα ζώα, όταν σπέρνει παντού το θάνατο για να αποδείξει ότι «είναι ο μόνος κύριος», ότι αυτός είναι το αφεντικό, όπως συνέβη με τους Αμερικανούς στη στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ, σύμφωνα με τον Ν. Τσόμσκι.

Γενικά, ο μόνος συνεκτικός ιστός των Εγώ της αμερικανικής κοινωνίας θα είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα το κοινό αίσθημα του «ξένου» και ύστερα (ή συγχρόνως) το κοινό αίσθημα εναντίον του ξένου! Εναντίον του ίδιου του πρώην εαυτού. Έποικοι εναντίον εποίκων στην αρχή, μετανάστες εναντίον μεταναστών έπειτα, παλιοί εναντίον νέων, ξένοι εναντίον ξένων. Η σύγκρουση αυτή, εκτός των άλλων, θα συνέχει τους παλιούς μετανάστες έναντι των νέων και θα αποτελεί τον καλύτερο τρόπο εξαμερικανισμού. Αυτό είχε μια σειρά από συνέπειες. Αλλά και η έλλειψη συναισθηματικής σχέσης των πρώτων μεταναστών με τη νέα τους πατρίδα θα τους κάνει σύμφωνα με τον Ζόμπαρτ να βλέπουν τις ΗΠΑ με το ψυχρό και πρακτικό βλέμμα της εκμετάλλευσης και ως «όργανο για πλουτισμό». Αυτή είναι η αιτία της επιβολής του οφέλους και από εκεί του κέρδους ως η αρχή και το τέλος, ως το μοναδικό κριτήριο και νόημα της ζωής.      

---

[1] Σωλ Μπέλοου: Άδραξε τη μέρα

[2] Ο Ουίλχελμ, ο ήρωας του Μπέλοου, προσπάθησε να ξεφύγει. Δεν επέλεξε το επάγγελμα (εικόνα) που του είχε διαλέξει ο πατέρας του. Στο τέλος άλλαξε ακόμα και το επώνυμό του, ώστε αποκηρύσσοντας το όνομά του να αποκηρύξει και τη γνώμη του πατέρα του γι’ αυτόν, εις μάτην όμως. Τα βάσανα συνεχίζονται και ως διέξοδος αναζητείται «μια αλλιώτικη ζωή». Αυτό θα συμβεί, αν εν τω μεταξύ δεν προλάβει η τρέλα, ή μάλλον αν δεν προλάβουν οι άλλοι να σε τρελάνουν. Και εν προκειμένω τον πρώτο λόγο έχουν τα οικεία πρόσωπα. Τα οικεία πρόσωπα είναι ο «γυάλινος βράχος» της εικόνας μας που μπορεί και να μας πλακώσει. 

 [3] Δεν είναι τυχαία η διαφορά Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών σχετικά με την αναδιανομή του εισοδήματος και τη μείωση των ανισοτήτων. Οι πρώτοι μιλούν για την αναδιανομή μέσω της φιλανθρωπίας και οι δεύτεροι μέσω του κράτους πρόνοιας.

[4] Λέστερ Θόροου: Η πυραμίδα του πλούτου

[5] Μαρκ Τουαίν: Ο Γουίλσον ο σαΐνης.

*Απόσπασμα από το βιβλίο Homo Americanus (Καστανιώτης, 2008)

Λονδίνο, μόνο και διχασμένο απέναντι στους αρραγείς «27»

Μπορεί η τελευταία Σύνοδος Κορυφής την περασμένη εβδομάδα να μην είχε καμία ουσιαστική εξέλιξη στις διαπραγματεύσεις του Brexit, αλλά αυτό που έγινε πιο ξεκάθαρο από ποτέ είναι η αδιάρρηκτη κοινή στάση των «27» ως προς το θέμα. Επειτα από δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι ότι η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι έχει απέναντί της ένα ιδιαίτερα συμπαγές μπλοκ 27 ηγετών, το οποίο δεν έχει αποκλίνει μέχρι σήμερα ούτε σπιθαμή από τη γραμμή που δίνει ο επικεφαλής των Ευρωπαίων διαπραγματευτών, Μισέλ Μπαρνιέ. Αυτό δεν συνηθίζεται στις Βρυξέλλες και έχει εντυπωσιάσει έμπειρους Ευρωπαίους διπλωμάτες.

Ούτε η Ολλανδία, που είναι από τις χώρες που έχουν τη μεγαλύτερη οικονομική συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά ούτε η Πολωνία ή η Ουγγαρία, που βρίσκονται σε ανοικτή αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες αυτό τον καιρό, καθώς κατηγορούνται για υπονόμευση του κράτους δικαίου, έχουν παρεκκλίνει έστω στο ελάχιστο από την κοινή ευρωπαϊκή γραμμή. Και ενώ η τοποθέτηση της Βρετανίδας πρωθυπουργού ενώπιον των «27» την περασμένη Πέμπτη αναμενόταν με ενδιαφέρον, η Τερέζα Μέι εμφανίστηκε μάλλον αμήχανη και νευρική, ανήμπορη να εξηγήσει με απλά λόγια τις κόκκινες γραμμές της κυβέρνησής της. Οι ηγέτες έφυγαν από τις Βρυξέλλες μάλλον πιο μπερδεμένοι σχετικά με το τι ακριβώς ζητάει το Λονδίνο, ενώ ο Μισέλ Μπαρνιέ ζήτησε από τη βρετανική κυβέρνηση να αποσαφηνίσει τις θέσεις της.

Λάθος εκτίμηση

Το Λονδίνο ανέμενε πως, από τη στιγμή που έγινε το δημοψήφισμα τον Ιούνιο του 2016, η Μεγάλη Βρετανία θα ήταν απολύτως ενωμένη, έχοντας απέναντί της 27 ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με διαφορετικά συμφέροντα και προτεραιότητες. Στην πραγματικότητα έγινε ακριβώς το αντίθετο. Οι «27» είναι ακόμα πραγματικά ενωμένοι στο θέμα, ενώ η Μεγάλη Βρετανία βαθιά διαιρεμένη. «Πολλοί έλεγαν ότι αν φύγει η Βρετανία από την Ευρωπαϊκή Ενωση, η τελευταία θα καταρρεύσει σαν πύργος του Jenga. Αντί γι’ αυτό, ο πύργος παρέμεινε ανέπαφος, με μία τρύπα όταν θα φύγει η Μεγάλη Βρετανία, αλλά ανέπαφος», έλεγε χαρακτηριστικά Ευρωπαίος διπλωμάτης στην «Κ».

Η κούραση και η απογοήτευση είναι φανερές στις συνομιλίες του Brexit, οι οποίες δεν φαίνεται να προχωρούν, καθώς το βασικό πρόβλημα είναι πώς θα αποφευχθεί η δημιουργία σκληρού συνόρου με την Ιρλανδία όταν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την Ε.Ε. και δεν θα συμμετέχει στην τελωνειακή ένωση. Και όσο περνάει ο χρόνος, τόσο οι επιχειρήσεις που έχουν τη βάση τους στη Βρετανία προετοιμάζονται για το χειρότερο σενάριο – έξοδο χωρίς συμφωνία, ενώ Βρετανοί πολίτες, που έχουν τη δυνατότητα, βρίσκονται στην ουρά για να λάβουν την εθνικότητα άλλης χώρας-μέλους της Ε.Ε. Κανένας δεν μπορεί να πει ακόμα με σιγουριά αν μέχρι τις 29 Μαρτίου του 2019 το Ηνωμένο Βασίλειο θα καταφέρει να αποσπάσει ένα συναινετικό διαζύγιο από την Ε.Ε. ή θα βγει από την Ενωση χωρίς συμφωνία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Στις Βρυξέλλες αναμένουν ότι η Σύνοδος του Δεκεμβρίου θα είναι αυτή στην οποία θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις, αλλά και πάλι το μπαλάκι βρίσκεται στο γήπεδο της Μέι, η οποία έχει να αντιμετωπίσει το ίδιο της το κόμμα. Καθώς αυτή προκάλεσε πρόωρες εκλογές τον Ιούνιο του 2017, στις οποίες έχασε την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, γνωρίζει ότι τα περιθώριά της για τη διαπραγμάτευση του Brexit είναι πολύ μικρά και μπορεί η συμφωνία με τις Βρυξέλλες, αν επιτευχθεί, να μην ψηφιστεί από τη βρετανική Βουλή. Η κατάσταση, όπως περιέγραφε Eυρωπαίος διπλωμάτης, μοιάζει πολύ με αυτήν στην οποία βρέθηκε ο Ελληνας πρωθυπουργός το καλοκαίρι του 2015. Η Τερέζα Μέι μπορεί να χρειαστεί να φτάσει, όπως ο Αλέξης Τσίπρας, τη διαπραγμάτευση μέχρι το τελευταίο χρονικό όριο και να παρουσιάσει μια συμφωνία στη Βουλή των Κοινοτήτων την οποία θα αναγκαστεί να ψηφίσει το «σώφρον» κομμάτι του κόμματός της αλλά και οι μετριοπαθείς των Εργατικών, θέτοντας το συμφέρον της χώρας πάνω από το κομματικό. Λίγο-πολύ αυτό που έγινε στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 2015, με τη Νέα Δημοκρατία να ψηφίζει τη συμφωνία για το τρίτο πρόγραμμα μόνο και μόνο για να κρατήσει τη χώρα στο ευρώ.

Τζαμάλ Κασόγκι και Ντόναλντ Τράμπ.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Trump αντιμετώπισε την υπόθεση της δολοφονίας του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, δείχνει ότι η ζωή, η δημοκρατία, η ελευθερία και ότι άλλο χρησιμοποιεί ο καπιταλισμός και οι πραιτοριανοί του για να πείσουν περί του δίκαιου και έντιμου δυτικού κόσμου, «πλημμυρισμένου» από υπέρτατες αρχές και αξίες δεν είναι τίποτε άλλο παρά …παπάρια που τα απαγγέλουν μπαγλαμάδες του κερατά.

Ο γεροTrump ήταν σαφής, μετά την …ομολογία του δολοφόνου ότι τον έσφαξε μέσα στην πρεσβεία. Συχωρεμένος νάνε ο σφαγμένος, είπε, αλλά την σχέση μας με τον δολοφόνο δεν θα την διαταράξει κανείς καθώς αυτή στηρίζεται σε 450δις δολάρια, πράγμα που …αυτόματα απαλλάσσει τον δολοφόνο.

Νομίζω ότι οποιαδήποτε άλλη αναφορά σε αυτό το θέμα είναι περιττή καθώς είδη ο δημοσιογράφος αποτελεί παρελθόν. Ίσως γίνουν μερικές ακόμα αναφορές και το θέμα θα σβήσει όπως και τα άπειρα εγκλήματα που έγιναν στο όνομα της θρησκείας, της δημοκρατίας, της ελευθερίας και σε όλα τα εις «ιας» λήγοντα.   

Ανδρέας Κεσίδης

ΤΙΤΑΝ: Άντεξε δύο παγκόσμιους πολέμους και έναν εμφύλιο – Φεύγει από την Ελλάδα μετά από 116 χρόνια λόγω οικονομικής απαξίωσης

Άντεξε δύο παγκοσμίους πολέμους, έναν εμφύλιο και όμως παρέμεινε στην Ελλάδα. Η παρατεταμένη οικονομική κρίση όμως διώχνει μία από τις ελάχιστες ελληνικές πολυεθνικές εταιρίες από την χώρα. Ήταν κοινό μυστικό τα τελευταία χρόνια ότι η ΤΙΤΑΝ εξέταζε την αποχώρησή της από την Ελλάδα και δυστυχώς χθες αργά το βράδυ ο φόβος αυτός επιβεβαιώθηκε.

Η εταιρία ανακοίνωσε ότι μεταφέρει την έδρα της στο Βέλγιο, ενώ η διοίκηση θα ασκείται από την Κύπρο. Χώρες απείρως πιο φιλικές προς την επιχειρηματικότητα και χωρίς το τεράστιο country risk που έχει η Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι η απόφαση αυτή λαμβάνεται μόλις δύο μήνες, μετά την έξοδο της Ελλάδος από το Μνημόνιο και ενώ η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών και των αγορών προς την χώρα αντί να εμπεδώνεται χάνεται.

Η ΤΙΤΑΝ έρχεται να ακολουθήσει το παράδειγμα της Βιοχάλκο, της ΦΑΓΕ και της Coca Cola 3E, που έκαναν ακριβώς το ίδιο. Έφυγαν από την Ελλάδα.

Όπως ανακοινώθηκε, η Titan Cement International προχωρά στην υποβολή προαιρετικής δημόσιας πρότασης προς τους μετόχους της Α.Ε. Τσιμέντων Τιτάν για την ανταλλαγή όλων των κοινών και προνομιούχων μετοχών της εταιρείας με μετοχές της.

Σκοπός της Δημόσιας Πρότασης Ανταλλαγής δεν είναι η απόκτηση του ελέγχου της ΤΙΤΑΝ, αλλά η διευκόλυνση της εισαγωγής της ΤΙΤΑΝ και των θυγατρικών της (εφεξής «Όμιλος ΤΙΤΑΝ») στο Euronext Βρυξελλών μέσω της εισαγωγής προς διαπραγμάτευση όλων των μετοχών της TITAN Cement International στην αγορά κινητών αξιών του Euronext Βρυξελλών.

Μέσω της Δημόσιας Πρότασης Ανταλλαγής επιδιώκεται περαιτέρω η TITAN Cement International να καταστεί η άμεσα μητρική εταιρία της ΤΙΤΑΝ και η απώτατη μητρική εταιρία του Ομίλου ΤΙΤΑΝ, με μετοχική δομή στην οποία όλοι οι μέτοχοι της ΤΙΤΑΝ θα καταστούν μέτοχοι της TITAN Cement International.

Η TITAN Cement International θα υποβάλει αίτηση στο Euronext Βρυξελλών, ένα από τα μεγαλύτερα χρηματιστήρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την πρωτογενή εισαγωγή προς διαπραγμάτευση όλων των μετοχών της, συμπεριλαμβανομένων των Μετοχών του Ανταλλάγματος, καθώς και αίτηση για τη δευτερογενή εισαγωγή προς διαπραγμάτευσή τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών (εφεξής «Χ.Α.») και το Euronext Παρισίων.

Όπως σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση, η παρουσία του Ομίλου ΤΙΤΑΝ στην Ελλάδα θα παραμείνει αμετάβλητη με δεδομένη τη διατήρηση της τοπικής παραγωγής, των επενδύσεων στις δραστηριότητες και το ανθρώπινο δυναμικό του στη χώρα, της συνεχούς συνεισφοράς του στην τοπική οικονομία και κοινωνία, όπως και μέσω της δευτερογενούς διαπραγμάτευσης της ΤΙΤΑΝ στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

Αναφέρεται, επίσης, πως η καταστατική έδρα της TITAN Cement International είναι στο Βέλγιο, μία χώρα που βρίσκεται στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η διοίκησή της θα ασκείται από την Κύπρο, χώρα στην οποία ο Όμιλος ΤΙΤΑΝ έχει πολύχρονη παρουσία και εμπειρία.

Σχολιάζοντας την ανακοίνωση της TITAN Cement International S.A, ο κ. Τάκης Αράπογλου, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Α.Ε. Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ, ανέφερε: «Η δημόσια πρόταση της TITAN Cement International S.A. έχει κατ’ αρχήν τη στήριξη του Διοικητικού μας Συμβουλίου, καθότι αναμένεται να ωφελήσει σημαντικά τον Όμιλο ΤΙΤΑΝ, τους μετόχους και τους εργαζομένους μας και είναι απολύτως ευθυγραμμισμένη με την στρατηγική ανάπτυξής μας. Διατηρούμε στις άμεσες προτεραιότητές μας τη γεωγραφική διαφοροποίηση και την ενίσχυση της επιχειρηματικής θέσης του Ομίλου, καθώς και τη συνεχή βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του. Η προτεινόμενη εισαγωγή στο Χρηματιστήριο Euronext Βρυξελλών, με παράλληλη διαπραγμάτευση στο Χρηματιστήριο Αθηνών και στο Euronext Παρισίων, αποτελεί έναν ακόμα σταθμό αυτής της εξωστρεφούς πορείας του Ομίλου. Μια στρατηγική κίνηση περαιτέρω ενίσχυσης της διεθνούς δυναμικής του Ομίλου ΤΙΤΑΝ η οποία αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ανταγωνιστικότητα και στην μελλοντική ανάπτυξή του.»

Ποια είναι η ΤΙΤΑΝ

Ο Όμιλος ΤΙΤΑΝ συμπληρώνει εφέτος 116 χρόνια δραστηριότητας, καθώς η μητρική Εταιρία Α.Ε. Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1902. Η εταιρία είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο από το 1912, ο Όμιλος αναπτύσσει σήμερα καθετοποιημένη δραστηριότητα, παραγωγική και εμπορική, σε 13 χώρες. Απασχολεί περισσότερους από 5.432 εργαζομένους (συμπεριλαμβανομένων και των κοινοπραξιών) και έχει κύκλο εργασιών 1,506 δις. ευρώ με βάση τα στοιχεία του 2017.

Σπάνια η ιστορία μιας εταιρίας είναι τόσο άμεσα συνδεδεμένη με την πορεία της χώρας. Η τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ όμως, είναι μια τέτοια περίπτωση που έχει αφήσει την «σφραγίδα» της από τα Οχυρά του Ρούπελ ως τη Γέφυρα Ρίου – Αντίρριου…

Με δουλειά στρωμένη από τον πατέρα τους, τον σταφιδέμπορο, Κανέλλο Κανελλόπουλο, ο Νικόλαος Κανελλόπουλος από το Αίγιο, δεν είχε κανένα λόγο να ανησυχεί για το μέλλον. Η εύφορη γη της Πελοποννήσου με το εμπόριο σταφίδας να κυριαρχεί, δεν άφηνε χωρίς μεροκάματο τους ανθρώπους της που πάσχιζαν καθημερινά να επιβιώσουν.

Οι φοιτητές που άλλαξαν την εγχώρια βιομηχανία

Όμως, ο Νικόλαος Κανελλόπουλος είχε άλλα σχέδια. Το ημερολόγιο έδειχνε 1902, όταν αποφάσισε με τον Αλ. Ζαχαρίου, τον Ν. Χατζηκυριάκο και τον Λ. Οικονομίδη να δημιουργήσουν την σημερινή εταιρεία Τιτάν.

Πολλοί ήταν οι ντόπιοι που απόρησαν με αυτή τους κίνηση. Όμως, γόνοι καλών και εύπορων οικογενειών όλοι τους, δεν θέλησαν να αρκεστούν στα «έτοιμα» αλλά να πάνε την περιουσία τους ένα βήμα παραπέρα. Με σπουδές Χημείας στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης, έμειναν αργότερα γνωστοί ως ο«Κύκλος της Ζυρίχης» καθώς υπήρξαν ο «πυρήνας» της εκβιομηχάνισης της χώρας.

Για τη δημιουργία της επιχείρησης, συνεισφέρουν ο καθένας από την προσωπική του περιουσία, το ποσό των 200.000 δρχ. Σκοπός ήταν η ίδρυση μιας βιομηχανίας που θα παράγει τσιμέντο, μιας βιομηχανίας που ονομάστηκε «ΤΙΤΑΝ-ΚΥΚΛΩΨ» χάρη στην πλούσια ελληνική μυθολογία. Η ΤΙΤΑΝ απέκτησε την έδρα της στην Ελευσίνα, επειδή εκεί υπήρχαν οι πρώτες ύλες για την παραγωγή τσιμέντου, καθώς και λιμάνι για τον εφοδιασμό άλλων πρώτων υλών και τη διακίνηση ή και την εξαγωγή του προϊόντος. Μόλις 10 χρόνια μετά την ίδρυσή της, το 1912, εισέρχεται στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών.

Η κατανάλωση τσιμέντου το 1919 είχε περιοριστεί στο 1/10 της παραγωγής. Το 1925, όμως αφού προηγήθηκε η σύναψη ενυπόθηκου δανείου «δι΄ ομολογιών» 2,5 εκατ. δρχ. και η ηλεκτρική ενέργεια έδωσε τη θέση της στα λουριά και στις τροχαλίες που κινούσαν ως τότε τα μηχανήματα του εργοστασίου της Ελευσίνας, η παραγωγή έφθασε τις 23.300 τόνους.

Η ΤΙΤΑΝ δίνει «ανάσα ζωής» στη σχεδόν έρημη περιοχή της Ελευσίνας. Η περιοχή ζωντανεύει χάρη στη βιομηχανία και το ίδιο το εργοστάσιο ηλεκτροδοτείται με ιδιοπαραγωγή ρεύματος το 1924 φωτίζοντας τα σκοτεινά βράδια την Ελευσίνα.

Ελληνική «σφραγίδα» στα Οχυρά Ρούπελ

Από τα μέσα της δεκαετίας του 30 ο Τιτάνας άρχισε εξαγωγές στη Βραζιλία και αλλού. Με τσιμέντο Τιτάν, βάσει ειδικής ελβετικής πατέντας, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα φτιάχτηκαν τότε τα Οχυρά Ρούπελ, συνολικού μήκους 4.251 μέτρων, με τοίχους πάχους 2,5 μέτρων, κατασκευασμένους από οπλισμένο σκυρόδεμα.

Το 1933, η ΤΙΤΑΝ, ξεκινά τις εξαγωγές τσιμέντου εγκαινιάζοντας νέους δρόμους για την εταιρία ενώ το 1937, η ξεκινά γενική ανακαίνιση του εργοστασίου Ελευσίνας με την κατάργηση των κατακόρυφων κλιβάνων και εγκατάσταση περιστροφικών κλιβάνων.

Ο Πόλεμος, η καταστροφή και η αναγέννηση

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος όμως δεν άργησε. Οι δραστηριότητες και οι επενδύσεις ανεστάλησαν, το εργοστάσιο επιτάχθηκε από τους ναζί και το τέλος του πολέμου βρήκε την εταιρεία σχεδόν κατεστραμμένη. Ήταν τόσες οι ζημιές, που η οικογένεια Κανελλόπουλου συζητούσε σοβαρά τη διάλυσή της. Η παραγωγή τσιμέντου το 1945 ήταν μόλις 14.000 τόνοι. Προκρίθηκε τελικά η αναδιοργάνωση, η «ανοικοδόμηση». Η κάλυψη των ολοένα και μεγαλύτερων αναγκών της ελληνικής αγοράς συνοδεύθηκε με εξαγωγές, κυρίως σε χώρες της Μέσης Ανατολής. Ο εκσυγχρονισμός κορυφώνεται στα μέσα της δεκαετίας του ’50, όταν στη μονάδα της Ελευσίνας τοποθετήθηκαν -για πρώτη φορά στην Ελλάδα- ηλεκτροστατικά φίλτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, στα πλαίσια μιας πολιτικής διαχείρισης του περιβάλλοντος που αρκετά χρόνια μετά θα κατέληγε σε υψηλές εθνικές και διεθνείς βραβεύσεις.

Μεταξύ των ετών 1951-1957 η παραγωγή του εργοστασίου Ελευσίνας αυξάνεται κατακόρυφα, με συνεχή διεύρυνση των εξαγωγών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πλέον το 52% των πωλήσεων του ΤΙΤΑΝΑ και το 50% περίπου των συνολικών ελληνικών εξαγωγών τσιμέντου. Έτσι αρχίζει να παράγεται και να διατίθεται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό και λευκό τσιμέντο. Τα χρόνια που ακολουθούν η πορεία της ΤΙΤΑΝ είναι σταθερά ανοδική. Το 1962, εγκαινιάζεται το δεύτερο εργοστάσιο της εταιρίας στη Νέα Ευκαρπία Θεσσαλονίκης και το 1968, το τρίτο εργοστάσιο στο Δρέπανο Αχαΐας. Λίγο αργότερα, το 1976, λειτουργεί τέταρτο εργοστάσιο στο Καμάρι Βοιωτίας.

Η καλπάζουσα πορεία της ΤΙΤΑΝ είναι και ο λόγος που το 1980 βρίσκεται στη 2η θέση του πίνακα των μεγαλύτερων εξαγωγικών βιομηχανιών της Ελλάδας. Το 1985 πραγματοποιούνται για πρώτη φορά εξαγωγές στις ΗΠΑ και το 1988 ιδρύεται σταθμός διανομής τσιμέντου στις ΗΠΑ (Port Newark, New Jersey). Η πορεία του εγχώριου ΤΙΤΑΝΑ θυμίζει στη συνέχεια μια επιτυχημένη πολυεθνική καθώς την περίοδο 1989-1994 ιδρύονται σταθμοί διανομής στη Δυτική Ευρώπη: Βενετία – Ιταλία, Μασσαλία – Γαλλία, Hull – Ηνωμένο Βασίλειο.

Το 1992 αποκτάται ο έλεγχος τσιμεντοβιομηχανίας στις ΗΠΑ (Roanoke) ενώ το 1998, ο όμιλος εξαγοράζει την πλειοψηφία των μετοχών της εταιρίας Plevenski Cement στη Βουλγαρία και της εταιρίας Cementarnica Usje στη FYROM και το 1999 την πλειοψηφία των μετοχών της αιγυπτιακής εταιρίας Beni Suef Cement (Κοινοπραξία TITAN – LAFARGE) και λειτουργία νέου σταθμού στη Σάφαγκα της Αιγύπτου.

Του Θανάση Παπαδή

newsit.gr