Η μεγαλύτερη ζαριά του Ταγίπ Ερντογάν

"Από αυτή την κρίση η Τουρκία είτε θα χάσει εδάφη είτε θα κερδίσει εδάφη: στόχος μου είναι να παραδώσω μια μεγαλύτερη Τουρκία". Αυτό φέρεται να τόνισε σε κάποια από τις συνεδριάσεις του υπουργικού του συμβουλίου ο Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με τα τεκταινόμενα στη Συρία. Η αποστροφή αυτή που του αποδίδεται δεν είναι, άλλωστε, άσχετη με τις συχνές αναφορές του στα "συνόρα της καρδιάς" του, στον "Εθνικό Όρκο του 1920" (με βάση τον οποίο η Τουρκία θα διατηρούσε τη Θράκη, την Κύπρο, τα Δωδεκάνησα, το Χαλέπι και τη Μοσούλη) ή στη Συνθήκη της Λωζάνης, από την οποία η χώρα του βγήκε"χαμένη" – προφανώς, όπως υπονοεί, λόγω της διαπραγματευτικής γραμμής του Κεμάλ και του Ινονού.

Οι καλειδοσκοπικές αλλαγές συσχετισμών και συμμαχιών στη Συρία και την ευρύτερη περιοχή έχουν φέρει τον Ερντογάν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Όμως, την ίδια στιγμή, του προσφέρουν παραδόξως τη δυνατότητα και για ένα μεγάλο βήμα προς την υλοποίηση του νεο-οθωμανικού του ονείρου προς Ανατολάς. Ο κίνδυνος παραμένειαξεδιάλυτα μπλεγμένος με την ευκαιρία. Όλα βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού.

Το δέλεαρ

Για άλλη μία φορά, τον ρυθμό των εξελίξεων δίνει ο Ντόναλντ Τραμπ. Έχοντας υποχρεωθεί να αναδιπλωθεί, λόγω των αντιδράσεων στην Ουάσινγκτον, από την αρχική εξαγγελία του (κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Ερντογάν) για άμεσηαπόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από την κουρδοκρατούμενη βορειοανατολική Συρία, ο ένοικος του Λευκού Οίκου επανήλθε με μια ακόμα τολμηρότερη προσφορά προς τον Τούρκο ηγέτη: τη συγκατάθεσή του στη δημιουργία μιας "ζώνης ασφαλείας" στην επίμαχη περιοχή ελεγχόμενης από τουρκικές δυνάμεις, υπό την αεροπορική κάλυψη των ΗΠΑ.

Η εν λόγω ζώνη, εκτεινόμενη από τον Ευφράτη μέχρι το ανατολικό άκρο της Συρίας, προβλέπεται να έχει μήκος 420 χιλιομέτρων και βάθος 32 χιλιομέτρων, καλύπτοντας δηλαδή μια έκταση μεγαλύτερη, λ.χ., από αυτήν του Λιβάνου. Πρόκειται για το αντάλλαγμα που προτίθεται να αποσπάσει η Άγκυρα, επικαλούμενη τον κίνδυνο ασφαλείας που αντιπροσωπεύουν για την ίδια οι Κούρδοι αντάρτες του PYD (αδελφής οργάνωσης του ΡΚΚ), ώστε να επαναβεβαιώσει τη σύμπλευσή της με τους αμερικανικούς σχεδιασμούς.

Άλλωστε, ήδη οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κατέχουν άλλα τμήματα της συριακής επικράτειας, όπως είναι η αλ-Μπαμπ, η Τζαράμπουλους και το Αφρίν, που τα κατέλαβαν υπό το πρόσχημα της μάχης κατά της "τρομοκρατίας" (ισλαμιστικής ή κουρδικής, αδιάφορο). Ο τρόπος που διοικούνται έκτοτε οι εν λόγω περιοχές περισσότερο παραπέμπει στο προηγούμενο της Βόρειας Κύπρου και δεν προoιωνίζεται διαθέσεις γρήγορης αποχώρησης. Επιπλέον, η δημιουργία μιας ευρείας ζώνης ασφαλείας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί (με μονιμότερα δημογραφικά αποτελέσματα) για την εγκατάσταση των Σύρων προσφύγων που έχουν καταφύγει στην Τουρκία και η παρουσία τους επιβαρύνει τα μεγάλα αστικά κέντρα και ερεθίζει τους Τούρκους εθνικιστές.

Τα ρίσκα

Ωστόσο, πέρα από τα προφανή επιχειρησιακά ρίσκα, που καθιστούν το τουρκικό Γενικό Επιτελείο μάλλον απρόθυμο να συμμεριστεί τους "οραματισμούς" του Ερντογάν, το σχέδιο δημιουργίας αυτής της ζώνης ασφαλείας προϋποθέτει έναν βαθμό αποδοχής του από τη Ρωσία. Ήταν, άλλωστε, η δική της ανοχή που επέτρεψε την κατάληψη του Αφρίν.

Αυτό ακριβώς υπήρξε και το κύριο αντικείμενο της νέας συνάντησης Πούτιν-Ερντογάν την Τετάρτη στη Μόσχα, σε κλίμα που προς τα έξω έδειχνε πάντοτε εγκάρδιο.

Είχαν προηγηθεί οι σαφείς, αν και σε συγκρατημένους τόνους, τοποθετήσεις της ρωσικής διπλωματίας ότι η μόνη αποτελεσματική και σύμφωνη με τη νομιμότητα λύση για τη βόρεια Συρία είναι η επάνοδος στον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης της Δαμασκού – όπως συνέβη, προς μεγάλη τουρκική ενόχληση, με την κουρδική πόλη Μπάνμπιτζ στα δυτικά του Ευφράτη. Την ίδια ώρα, η Μόσχα μεσολαβούσε εντατικά σε διακριτικές συνομιλίες μεταξύ των Κούρδων και της κυβέρνησης Άσαντ για την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας.

Ρωσική ακροβασία

Η "πανουργία" της πρότασης Τραμπ είναι σαφής, εφόσον με το δέλεαρ της "ζώνης ασφαλείας" επιχειρείται διάρρηξη της σχέσης συνεργασίας που έχει δημιουργηθεί μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας, αποκατάσταση της "ψυχικής ενότητας" στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και ανατροπή των συσχετισμών στη Μαύρη Θάλασσα.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν καλείται να κινηθεί ακροβατικά, καθώς η Μόσχα πήρε το ρίσκο να διαπλέξει το συριακό ζήτημα, επί του οποίου συγκρότησε τη "διαδικασία της Αστάνα"(Ρωσία, Τουρκία, Ιράν), με την όλο και πιο στενή οικονομική και ενεργειακή συνεργασία με την Άγκυρα. Οι αναγεννώμενες αποκλίσεις στο πρώτο πεδίο θέτουν υπό διακινδύνευση και το δεύτερο, τη στιγμή που προχωρούν τα σχέδια του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream, του πυρηνικού σταθμού του Ακουγιού και της παραγγελίας ρωσικών συστημάτων S-400 από την Τουρκία.

"Χαρτί" η Ίντλιμπ

Κρατά, βεβαίως, ο Ρώσος πρόεδρος ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί έναντι του Τούρκου ομολόγου του: την τύχη της επαρχίας Ίντλιμπ στη βορειοδυτική Συρία, που ελέγχεται από ισλαμιστές αντάρτες φίλα προσκείμενους στην Τουρκία και τελεί υπόεύθραυστη εκεχειρία με ρωσοτουρκική εγγύηση. Η μετάθεση του επιχειρησιακού ενδιαφέροντος της Άγκυρας και των συμμάχων της προς τα βορειοανατολικά θα καθιστούσε την Ίντιλμπ εύκολο στόχο για τη Δαμασκό και την προστάτιδά της Μόσχα, αποκλείοντας, έτσι, το ενδεχόμενο μελλοντικής επέκτασης της ζώνης ασφαλείας μέχρι τη Μεσόγειο.

Κατά τη συνάντηση της Τετάρτης ο Πούτιν προανήγγειλε περαιτέρω δράση για να "ρευστοποιηθεί η δράση των τρομοκρατικών οργανώσεων" στην Ίντλιμπ, επί τη βάσει της προεργασίας των υπουργείων Άμυνας των δύο χωρών. Χαιρέτισε, δε, ως βήμα σταθεροποίησης της περιοχής τον τερματισμό (αν όντως υλοποιηθεί, όπως τόνισε) της "παράνομης" αμερικανικής παρουσίας. Από την πλευρά του, ο Ερντογάν επέμεινε ότι η αμερικανική απόσυρση δεν πρέπει να δημιουργήσει "κενό εξουσίας".

Βαθύτερη καχυποψία

Την επομένη της συνάντησης Πούτιν-Τραμπ ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία έχει την ικανότητα να δημιουργήσει μια "ζώνη ασφαλείας" μόνη της στη Συρία, αλλά δεν θα αποκλείσει τις ΗΠΑ, τη Ρωσία ή άλλους εάν θέλουν να συνεργαστούν. Είναι, ωστόσο, πολύ νωρίς για να επιβεβαιωθεί αν η Άγκυρα εξασφάλισε τη ρωσική συναίνεση στα σχέδιά της ή απλώς καλλιεργεί εντυπώσεις προς διαπραγματευτική εξαργύρωση έναντι των ΗΠΑ.

Από την άλλη πλευρά, η βαθύτερη καχυποψία του Ερντογάν έναντι της Ουάσινγκτον και η μόνιμη αντιφατικότητα των μηνυμάτων του Τραμπ πιθανότατα θα τον αποτρέψουν από το να αναλάβει το ρίσκο μιας εκτεταμένης εισβολής. Κινδυνεύει, έτσι, να βρεθεί στο τέλος μετέωρος και απομονωμένος από όλες τις πλευρές.

*Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί

assemblage - του φωτη μισόπουλου

Η πραγματικότητα συχνά χρειάζεται να εφευρεθεί για να γίνει αλήθεια

      ΧΟΡΧΕ ΣΕΜΠΡΟΥΝ [1] 

...ναι βλέπω την εικόνα της θάλασσας κυνισμός για τους άλλοτε γνώριμους δρόμους που τώρα είχαν χάσει την παραμυθία τους ο αέρας κάνει πιο διάπλατο το πέρασμα     αν μπορούσα να είμαι     θα προχωρούσα    χωρίς ήχο     σχεδόν με κοιτάζει στα μάτια όπως αδειάζει από τοκετούς ένας άνθρωπος μόνος με την ομπρέλα του ανοιχτή στην αποβάθρα περιμένοντας τις σιωπές ή να πυροβολείς ανάμεσα στα δόντια χρόνος κρυμμένος σε σπηλιές οι λέξεις σταματούν σ' ένα αφηρημένο Παράδεισο     το κοπάδι που ξεμάκρυνε     ''δεν είσαι υποχρεωμένος να μείνεις'' ''είναι κανείς εδώ ;'' ανόητη επιβεβαίωση ν' αντέξει το αύριο     ή πάλι εκείνος ο άσπρος κύκλος πάνω απ' τα μάτια σαν βίαιη αποστροφή ένα σχέδιο υπέροχο μακρόπνοο ν' αφιερώνω τη ζωή μου όπως τα βράδια στον αφώτιστο δρόμο που ανοίγεται όπως η μεγάλη ερώτηση ''και συ'' μου λέει ''ποιον περιμένεις αφού τα σπουδαία πράγματα μάς προσπέρασαν''    όταν πηγαίνω στο σπίτι είναι αργά λείπουν τα ραγισμένα μαλλιά εκείνες οι σήραγγες που κάνουν τα σώματα να κοινωνούν υπόγεια μεταξύ τους ο χρόνος μάς ξεβράζει όλους μέχρι να δείξει με σαφήνεια πως ο λύχνος του τυφλού αποφεύγει αναπάντεχες καταστροφές υπεκφυγές ή τ' αξιοσημείωτα βράδια από μόνα τους     Συνάντησα τον     ΚΥΡΙΛΟΦ [2] : .......η βία η βροχή τα μάτια ορθάνοιχτα οι αιτίες που έκλαιγες το παράθυρο έχουν όλα χαθεί βούλιαζα κεραυνόπληκτος στη μέση του δωματίου Ένα σούρουπο ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς μου είπε ''τα σκοτεινά συναισθήματα ο,τι πιο ανυποψίαστο άκουσε ο κόσμος τους τρεις τελευταίους αιώνες'' Η φωνή που κάποτε συνόδευε το άλλο χέρι του φονιά      ΛΟΛΙΤΑ [3] : .....''είναι ανάγκη να παντρευτώ κάποιον Όποιον    Που δεν αφήνει ποτέ τα εγκόσμια    Να ζήσουμε ανθρωπινά σε αιώνιες λευκές νύχτες''  ''Ώστε αυτός ήταν''   σκέφτηκα    αν περίσσευε λίγος τόπος άδειος η φωνή του θα περιδιάβαινε το ανοιχτό στόμα του τελευταία φορά Πυροβόλησε σχεδόν εξ επαφής ακούστηκε αχνά ''κάποιον Όποιον''

...ή ο Θεός υπάρχει οπότε πρέπει να βρούμε το τραγικό τέλος που Τον δικαιώνει ή δεν υπάρχει μέσα στην έσχατη Επανάσταση επειδή όλα επιτρέπονται    ΚΥΡΙΛΟΦ : .....αύριο θα διαπιστώσει ο καθένας τη μαρτυρική αίγλη του γκρίζα βαθιά με μια ασπρισμένη βρωμιά στα βρεγμένα ρούχα ή ένα κλειδί σαν το ρολόι του μονόφθαλμου που στάζει χαιρέκακα    Φιόντορ Μιχαήλοβιτς    του λέω    μένω στον πίσω εξώστη το φως ξεθωριάζει τις αμίλητες όψεις τη σκοτεινή άμμο αλλά πέστε μου    εκείνο    το άσπρο νεφέλωμα δεν ήταν το κηροπήγιο του τρελού που ψέλλιζε χωρία από τη Βίβλο στη λεωφόρο Νιέβσκι ;   Όχι   μου λέει   ήταν απλά μια μοχθηρή προφητεία που δεν επαληθεύτηκε    όπως το έλεος κάποιου στυγνού κακουργιοδικείου ή όπως η άλλη πλευρά του μυθιστορήματος που μάς βρίσκει καταδικασμένους σε θάνατο ανέτοιμους για την αθανασία [μικρή παύση]    Η ΦΩΝΗ : ......αλλά μ' εκείνη τη βροχή το πρόβλημα έγινε ακόμα πιο παράλογο     σκόπιμη αναχώρηση     παράξενο καθώς τα χρόνια μου προκαλούν σύγχυση κάποτε είχαν συντεθεί θα διαλυθούν προτού καν αποκτήσουν σχήμα     μέσα στην αντίφαση αυτή δεν έχουν νόημα η θάλλουσα απόχρωση κι η μέλλουσα ζωή Στέκουν απόμερα Τα δέντρα έλαμπαν σκοτάδι ή την απόλυτη υστεροφημία  Νύχτα  Τα δέντρα μου τα χαμόδεντρά μου σύντροφοι ο σκύλος μου γύρισε τον λένε Πρίγκηπα έρχεται μόνος του χρήσιμος στις δημοσιές βλέπει τα ίχνη των πουλιών στα ξέφωτα ζει ένα είδος τεχνητής εμψύχωσης σκέψεις μισοτελειωμένες όπως μια άκαιρη αθώωση   εσείς   μου λέει   για ποιον ενδιαφέρεστε   και   ω   αιώνιες φιλοδοξίες όνειρα και σιωπές ένα απόγεμα θα μιλήσουμε απ' το βάθος της οδύνης για την θάλασσα για την οποία δεν θα πω τίποτα σάρκες πουθενά ούτε και τόποι μια ολόκληρη πνιγηρή μεταμφίεση μέχρι ν' αψηφήσουμε τους καθρέφτες κι οι ένοικοι διατηρούν πάντοτε την ψευδαίσθηση των έρημων δρόμων Αφήναμε     λοιπόν     ένα κερί αναμμένο συνεχώς για το καλό της ανθρωπότητας     μετά το δείπνο 

....η μέρα τέλειωσε κι ο,τι έρχεται θα κρατήσει λιγότερο φτωχοί γκρίζοι στην άκρη του ποιήματος αιώνιοι συνοδοιπόροι της ευαγγελικής μελαγχολίας και της μοναξιάς ''είμαι ο Ιβάν''  είπε   ''αλλά μετά τους τρεις μουσικούς δολοφονήθηκε κι ο ίδιος ο Θεός γιατί έπρεπε να ζήσω απερίσπαστος το σκοτεινό μου συναίσθημα όπως κάποιος που λησμονήθηκε για τα τιμωρημένα του λόγια ή εκείνο το ψεύτικο κόσμημα να διαπεράσω το κιγκλίδωμα κρύβοντας την εντάφια προσωπίδα και τις αλήθειες της''   ακούστε    τους λέω    αναίτια λόγια παραπλανητικά    ''αλλά τώρα μ' ακολουθεί ο τελευταίος νεκρός για το κονιάκ που μύριζε το ατιμασμένο παλτό μου κι έτσι στην κατακόμβη κρίθηκε η πιο απόμακρη κι ατέλειωτη νύχτα εδώ που με βλέπετε καθισμένο στην πόρτα της αυλής αλλά ήταν προορισμένο να βρεθώ στον διπλανό θάλαμο   ψάχνω την Αποκάλυψη''   ξέρετε   ''ένα πρωί θα φανεί ξανά ο τεράστιος δρόμος της συγκομιδής ή ο αλλόκοτος σπαραγμός ο,τι βιώσαμε μπροστά στο απότομο τέλος     Comes like a night [4]    θα υπάρξω ακίνητος για πολλά αργόσυρτα χρόνια ξεψυχισμένα     προσχήματα     η βόλτα των ενόρκων Κυριακή στο πάρκο οι φωνές απ' όπου κι αν έρχονται μάταιες επειδή μάλλον είμαστε φανταστικοί χρειάζεται να εξηγήσω τις αιτίες συγκινημένος για ποιο λόγο άραγε με καταδίωκε πρόκειται για ένα στενό δρόμο που μοιάζει με σύμμαχο ύστερα επαληθεύτηκε όλη αυτή η δυσπιστία όπως μια γέφυρα απαγχονισμένη στην ομίχλη τα βλέφαρα αφανίζουν στο ξεκίνημα την αστρική τους διαίσθηση     η πραγματικότητα συχνά χρειάζεται να εφευρεθεί για να γίνει αλήθεια   ΚΥΡΙΛΟΦ : .......For thou needst no excess of thee to don Perfect to be, being perfection

                                                                    The rain is silent.......[5]

ΤΕΛΟΣ

ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Χόρχε Σεμπρούν, Ο νεκρός που μάς χρειάζεται, μτφρ. Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Εξάντας, 2003

[2] προσωπικότητα στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφσκι. Για τα ζητήματα του θανάτου που θέτει, μιλά ξανά ο Αλμπέρ Καμύ στον Μύθο του Σισύφου 

[3] τίτλος γνωστού μυθιστορήματος του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ

[4] [Σαν νύχτα έρχεται] - Fernando Pessoa, Αντίνοος, μτφρ. Κώστας Λάνταβος, Αρμός, 2006

[5] [Kαι δεν χρειάζεσαι καμία υπερβολή

       Να γίνεις τέλειος, είσαι η τελειότης

       Η βροχή ήσυχα πέφτει........] Fernando Pessoa ο.π.