Τακτοποίηση αυθαίρετων κατασκευών και ευθύνη μηχανικών

Τα τελευταία χρόνια, είναι γνωστό πως υπήρξε μεγάλη κινητικότητα γύρω από το θέμα της πολεοδομικής τακτοποίησης αυθαίρετων οικοδομών. Κάτι που στο πλαίσιο της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης συντήρησε, έστω με πενιχρό τίμημα, τον κλάδο των Μηχανικών αφού η νέα οικοδομική δραστηριότητα ήταν ελάχιστη.

Αναφέρεται πως πάνω από το 80% του κτιριακού αποθέματος της χώρας είναι κτισμένο πριν από το 1985 και χρήζει στατικής καθώς και ενεργειακής αναβάθμισης. Σημειώνεται δε πως πολλά από τα κτίσματα είναι αυθαίρετα και στερούνται σε μεγάλο βαθμό στατικής επάρκειας. Το θέμα είναι σοβαρό και πρέπει να απασχολήσει πολλούς και ιδιαίτερα τους Μηχανικούς, αφού σχετίζεται με την ασφάλεια ανθρώπων και περιουσιών.

Σύμφωνα με το σχετικό νομοθέτημα οι ιδιοκτήτες, στο πλαίσιο της τακτοποίησης / νομιμοποίησης αυθαιρέτου κατασκευής που βάσει μελέτης χρήζει στατικής ενίσχυσης, μπορούν να συμψηφίσουν μέχρι και το 65% του προστίμου που επιβάλλεται για το αυθαίρετό τους, με δαπάνες που γίνονται για τη στατική μελέτη και επεμβάσεις (εργασίες και υλικά) στατικής ενίσχυσης καθώς και για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων τους. Έτσι, αντί να πληρώνουν μεγάλα πρόστιμα για τα αυθαίρετα, μπορούν να επενδύσουν τα χρήματα στην ίδια τους την περιουσία και έτσι να βελτιώνουν την ασφάλεια και την ποιότητα της ζωής τους.

Μελέτη στατικής επάρκειας αυθαιρέτων

Βασικός παράγοντας στο όλο θέμα της τακτοποίησης ακινήτων είναι ο Μηχανικός ο οποίος είναι ευνόητο πως αναλαμβάνει σοβαρή ευθύνη σε ότι αφορά την αρτιότητα και ασφάλεια των ακινήτων που τακτοποιούνται. Η Πολιτεία, πράττοντας σωστά, δίνει κίνητρα στους πολίτες που έχουν αυθαίρετα κτίσματα προκειμένου να προβούν στη νομιμοποίησή τους και έτσι να μπορούν, στο μέλλον, να τα μεταβιβάζουν ή να τα πωλούν. Ειδικότερα, σε περίπτωση στατικής ανεπάρκειας, ο ιδιοκτήτης είναι υποχρεωμένος μέσα σε διάστημα 3 ετών να προβεί στην εκπόνηση μελέτης επεμβάσεων και να υλοποιήσει τις εργασίες ενίσχυσης που προκύπτουν από τη μελέτη. Σε περίπτωση μεταβίβασης, στη βεβαίωση του μηχανικού που θα συνοδεύει το συμβόλαιο, θα αναγράφεται ρητά η συγκεκριμένη υποχρέωση ώστε ο νέος ιδιοκτήτης να είναι ενήμερος ότι αναλαμβάνει και την υποχρέωση της εκτέλεσης των εργασιών. Χρειάζεται δε προσοχή, γιατί μέχρι την υλοποίηση των εργασιών ενίσχυσης, η αυθαίρετη κατασκευή ή προσθήκη δε δύναται να μισθωθεί ή να λάβει άδεια λειτουργίας / χρήσης του ακινήτου.

Επαγγελματική Ευθύνη Μηχανικών

Γενική απαίτηση του Υπουργείου είναι να ελέγχονται για τη στατική τους επάρκεια:

·                                 Όσες κατασκευές είναι εξ' ολοκλήρου αυθαίρετες.

·                                 Όσες έχουν αυθαίρετα τμήματα τα οποία επιβαρύνουν σημαντικά την στατική επάρκεια του κτιρίου.

·                                 Όσες κατασκευές είχαν υπαχθεί παλιότερα στο νόμο περί αυθαιρέτων και σύμφωνα με την έκθεση του μηχανικού είχαν χαρακτηρισθεί ως υψηλής προτεραιότητας για επανέλεγχο.

Είναι προφανές πως πέρα από τα όποια οικονομικά κίνητρα, η στατική αναβάθμιση των ακινήτων είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει να γίνεται με τον ασφαλέστερο τεχνικοοικονομικά τρόπο. Προς τούτο, πέρα από τον Ιδιοκτήτη του ακινήτου, νομικά υπεύθυνος είναι ο Μηχανικός τόσο σε ότι αφορά στην αρχική φάση της εκπόνησης μελέτης στατικής επάρκειας και επίβλεψης των εργασιών στατικής ενίσχυσης όσο και κατά τη μελλοντική λειτουργία / χρήση του ακινήτου. Δηλαδή, η ευθύνητου σε θέματα ασφάλειας και λειτουργικότητας του ακινήτου, θα συνεχίζει να τον βαραίνει και μετά την υλοποίηση της όποιας στατικής ενίσχυσης του ακινήτου. Κάλλιστα μπορεί να φανταστεί κανείς την "περιπέτεια" που μπορεί να έχει ένας Μηχανικός όταν στα πλαίσια ενός σεισμού, προκύπτουν υλικές ζημιές ή ακόμη και σωματικές βλάβες / θάνατος σε κατασκευές που είχαν τακτοποιηθεί με την υπογραφή του. Η οικονομικά ανήμπορη Πολιτεία δε θα μπορεί πάντα να συνδράμει με επάρκεια και ο εκάστοτε Ιδιοκτήτης, που μπορεί να είναι διαφορετικός από εκείνον που αρχικά είχε μεριμνήσει για τη νομιμοποίηση, ευλόγως θα στρέφεται κατά του υπεύθυνου Μηχανικού όχι μόνο για την αποζημίωση των άμεσων ζημιών που υπέστη αλλά και των έμμεσων χρηματικών απωλειών (μετεγκατάσταση, απώλεια εσόδων κλπ). Είναι δε περιττό να γίνει αναφορά στην ψυχική ταλαιπωρία του Μηχανικού στην περίπτωση που υπάρξουν σωματικές βλάβες ανθρώπων ή θύματα και αυτεπάγγελτα ο Εισαγγελέας τον "εγκαλέσει", όπως λέγεται, για πρόκληση σωματικών βλαβών ή θάνατο από δόλο ή βαριά αμέλεια!

Κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί πως "κλειδί" για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος δόμησης είναι η ανάδειξη - αναβάθμιση του ρόλου των Μηχανικών με παράλληλη ανάληψη των ανάλογων ευθυνών από τους ίδιους.

Οι Μηχανικοί έχουν την απαραίτητη τεχνική επάρκεια για να μπορούν να αναλαμβάνουν τις επαγγελματικές ευθύνες που ούτως ή άλλως τους βαραίνουν στην πράξη. Δεν αναφέρομαι στις τυχόν Ποινικές ευθύνες αλλά στις Αστικές Ευθύνες, που σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, ασφαλίζονται. Τα λάθη ή οι παραλείψεις είναι ανθρώπινες αδυναμίες και οι τυχόν ζημιογόνες συνέπειες μπορούν και πρέπει να αποζημιώνονται σωστά από Ασφαλιστική Εταιρεία που καλύπτει την όποια αστική ευθύνη. Είναι καιρός να θεσπιστεί και στη χώρα μας, η "Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης" όπως σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Γιώργος Κουτίνας
Μηχανικός ΕΜΠ & ENSPM Γαλλίας, Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων. Διευθύνων Σύμβουλος της «ΚΟΥΤΙΝΑΣ ΑΕ – Insurance Brokers, Ανταποκριτές Lloyd's» 

asfalisi-michanikou

Τούρκος βουλευτής: Οι «μονομερείς» εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Κύπρο θα έχουν συνέπειες

Το μοντέλο της συμφωνίας των Πρεσπών επιθυμεί να προωθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για την επίλυση και των κρίσιμων ζητημάτων στις ελληνοτουρκικές και τουρκοκυπριακές σχέσεις.

Ο βουλευτής του κυβερνητικού κόμματος και επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στο ΝΑΤΟ Χρήστος Καραγιαννίδης «ξεφούρνισε» στην κοινή συνεδρίαση υποεπιτροπών της διακοινοβουλευτικής συνόδου για την ατλαντική συμμαχία απευθυνόμενος στην τουρκική αντιπροσωπεία, πως «πρέπει να λύσουμε τα μεταξύ μας προβλήματα με έναν έντιμο συμβιβασμό όπως κάναμε και με την Βόρεια Μακεδονία».

Επίσης, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Δουζίνας υπογράμμισε πως πρέπει να υπάρξει διάλογος μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας «με σεβασμό όπως κάναμε και με την Βόρειο Μακεδονία». Απαντώντας δε στις αιτιάσεις μελών της τουρκικής αντιπροσωπείας που υποστήριξαν πως μέρος των εσόδων από την εξόρυξη υδρογονανθράκων θα πρέπει να αποδοθεί και τους Τουρκοκυπρίους ο κ. Δουζίνας -ο οποίος είναι πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας- είπε: «Πάνω από το 1/3 της επικράτειας βρίσκεται υπο ξένη κατοχή. Η επίσημη θέση ως προς την Κύπρο είναι ότι όταν γίνεται εξόρυξη και εκμετάλλευση τα κέρδη θα πάνε σε κυρίαρχο ταμείο και μέρος αυτού θα πάει στον κυπριακό παράγοντα μιας ενωμένης Κύπρου. Οι δύο λαοί δεν έχουν κάτι να τους χωρίσει. Οι πολιτικές εξουσίες έχουν τις διαφορές».

Τουρκικές απειλές μέσα στη Βουλή των Ελλήνων

Νωρίτερα, ο Τούρκος βουλευτής Αχμέτ Γιλντίζ από το κυβερνών κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν και μέλος της τουρκικής αντιπροσωπείας που βρίσκεται στην Αθήνα ανέφερε κατά τη διάρκεια τοποθέτησής του μέσα στη Βουλή των Ελλήνων: «Υπάρχουν κάποιες διαμάχες. Το να τις περιγράψω ως μονομερείς παραβιάσεις δεν είναι δίκαιο. Η Τουρκία είναι η τελευταία πλευρά που έχει το φταίξιμο με την Κύπρο. Θα μπορούσε να είχε υπάρξει λύση στο Κραν Μοντανά. Στο δίκαιο της θάλασσας δεν μετέχει η τουρκική πλευρά. Η ελληνική το περιγράφει ως διεθνές δίκαιο. Η Τουρκία έχει μεγαλύτερη ακτογραμμή προς το Αιγαίο. Είναι μια διαμάχη και προϋποθέτει διαπραγματεύσεις που μέχρι τώρα δεν έχουν γίνει κατορθωτές γιατί η ελληνική πλευρά εμμένει στις μονομερείς ενέργειες και ερμηνείες».

Συνεχίζοντας την προκλητική παρέμβασή του, ο Αχμέτ Γιλντίζ, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, σημείωσε για την Κύπρο: «Στην Κύπρο υπάρχουν δύο μέρη. Αν υπάρχει ανάγκη για υδρογονάνθρακες θα γίνει μετά την επίλυση ή με κοινή συμφωνία των δύο πλευρών για να μοιράζονται τις άδειες. Είναι λοιπόν μια ευκαιρία για την περιοχή. Αν οι ελληνοκύπριοι το θέλουν η πόρτα είναι ανοικτή. Όταν όμως οι εξορύξεις σε μια περιοχή που ανήκει σε δύο περιοχές γίνονται μονομερώς αυτό δεν είναι αποδεκτό και έχει συνέπειες. Ελπίζω και οι δύο πλευρές να εργαστούν για να υπάρξει συνεργασία».

Ο εκπρόσωπος της τουρκικής αντιπροσωπείας Οσμαν Ασκίν Μπακ κλείνοντας την συζήτηση και αναφερόμενος την πρόσκληση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για επίλυση των διαφορών ακολουθώντας το μοντέλο Πρεσπών είπε «έχει περάσει ένας μήνας από την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Τουρκία και την συνάντησή του με τον Τούρκο Πρόεδρο και πιστεύω ότι θα σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος. Έχουμε πολλά κοινά και πιστεύω στο μέλλον θα έχουμε πιο αισθητή πρόοδο. Πρέπει να συζητήσουμε περισσότερο και να έχουμε περισσότερες επισκέψεις. Σήμερα γευμάτισα και με τον πρόεδρο του ελληνικού κοινοβουλίου και πιστεύω ότι στο μέλλον θα έχουμε επίλυση των διαφορών μας».

Αποστολάκης: Κίνδυνος για σοβαρό ατύχημα στο Αιγαίο λόγω τουρκικής προκλητικότητας

Για κίνδυνο σοβαρού ατυχήματος στο Αιγαίο λόγω της τουρκικής προκλητικότητας έκανε λόγο ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης μιλώντας νωρίτερα τη Δευτέρα στη Βουλή κι επισήμανε παραλλήλως ότι η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει το θέμα καταβάλλοντας «συνεχή προσπάθεια εξομάλυνσης και αποκλιμάκωσης της έντασης».

Μιλώντας στη Βουλή, στο πλαίσιο της ενημέρωσης των Υπό-επιτροπών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΝΑΤΟ για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας αναφέρθηκε στις σχέσεις της Ελλάδας με τη γειτονική Τουρκία.

«Αντιδρούμε στις προκλήσεις στο χώρο του Αιγαίου, όπου δυστυχώς ο αριθμός των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου και των εθνικών χωρικών υδάτων φτάνει σε πολύ υψηλά επίπεδα, πάντα με σύνεση και στρατηγική ψυχραιμία» υπογράμμισε ο κ. Αποστολάκης και συνέχισε: «Παρά τα υφιστάμενα προβλήματα και τα επικίνδυνα περιστατικά στον αέρα και στη θάλασσα, που μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρό ατύχημα, από την πλευρά μας καταβάλλουμε μια συνεχή προσπάθεια εξομάλυνσης και αποκλιμάκωσης της έντασης».

Η αναφορά αυτή του υπουργού Εθνικής Άμυνας προκάλεσε εντύπωση, δεδομένου ότι ετέθη ευθέως θέμα σοβαρού ατυχήματος στον αέρα ή τη θάλασσα του Αιγαίου μεταξύ των ελληνικών και των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων. Βαρύνουσας σημασίας είναι όμως η παραδοχή του Ευάγγελου Αποστολάκη ότι η ελληνική πλευρά ακολουθεί πολιτική κατευνασμού. «Από την πλευρά μας καταβάλλουμε μια συνεχή προσπάθεια εξομάλυνσης και αποκλιμάκωσης της έντασης» είπε κατά λέξη ο κ. Αποστολάκης.

Προετοιμασία για νέα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης

Στη συνέχεια της ομιλίας του και αναφερόμενος πάντοτε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας σημείωσε: «Στη λογική αυτή και στη βάση της σχετικής συμφωνίας κατά την πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου, αποφασίσαμε με τον ομόλογό μου κ. Ακάρ, στη συνάντησή μας στο περιθώριο της Συνόδου Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ, να προγραμματιστεί στο αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα συνάντηση μεταξύ τεχνικών ομάδων των δυο χωρών, για να καθοριστούν δράσεις στο πλαίσιο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Ελπίζω ότι σύντομα να έχουμε απτά αποτελέσματα επί των αποφάσεων που πήραμε, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην οικοδόμηση μιας σχέσης βασισμένης στο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου».

Ο Ευάγγελος Αποστολάκης απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με το ύψος των αμυντικών δαπανών και της οικονομικής συνεισφοράς της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, επανήλθε στα ελληνοτουρκικά λέγοντας «είμαστε πάνω από το 2%. Ο κόσμος αισθάνεται ότι είναι ασφαλής όταν οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι ισχυρές. Η Ελλάδα δεν επιδιώκει πόλεμο άλλα ειρήνη και για την ειρήνη απαιτείται ισχυρή Ελλάδα. Η προσπάθεια είναι να διατηρήσουμε ειρήνη με μια χωρά προκλητική που διεκδικεί πράγματα που δεν της ανήκουν και παραβιάζει καθημερινά τον εναέριο χώρο.

Έχουμε φροντίσει να μην υπάρξει θερμό επεισόδιο και παράλληλα να εμπεδώνεται το αίσθημα ασφαλείας με προσπάθειες επικοινωνίας και ισχυρών συμμαχιών».

Παράλληλα επισήμανε την ανάγκη ενδυνάμωσης της παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή. «Πριν από 5 χρόνια τους έλεγα να μη αποδυναμωθεί η στρατιωτική παρουσία τους γιατί άλλος θα πάρει την θέση τους. Δυστυχώς επιβεβαιώθηκα. Σήμερα έχουμε 17 ρωσικά πλοία όταν τα προηγούμενα χρόνια είχαμε 4-5. Η Ελλάδα δίνει διευκολύνσεις στις ΗΠΑ μέσω των υφιστάμενων περιοχών. Στη Λάρισα και αλλού και στην Σούδα που υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης δυνατοτήτων».

newmoney

Αλλάζει ο 4495/2017: δικαιολογητικά οικοδομικών αδειών, παράταση αυθαιρέτων, κατεδαφίσεις κλπ.

Στο Σχέδιο Νόμου του ΥΠΕΝ που κατατέθηκε στη Βουλή με τίτλο "Έρευνα, εκμετάλλευση και διαχείριση του γεωθερμικού δυναμικού της χώρας, σύσταση Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, ιδιοκτησιακός διαχωρισμός δικτύων διανομής φυσικού αερίου και άλλες διατάξεις", έχουν προστεθεί σημαντικές αλλαγές που αφορούν στον ν.4495/2017 για την αυθαίρετη δόμηση, με αλλαγές-προσθήκες στα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την προέγκριση και την έκδοση οικοδομικής άδειας, τις ρυθμίσεις υπαγωγής στο νόμο για τα αυθαίρετα, τις κατεδαφίσεις κλπ.

Χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων εισάγονται οι εξής αλλαγές:

• Προστίθεται στα δικαιολογητικά για την έκδοση προέγκρισης οικοδομικής άδειας και η τεχνική έκθεση που να περιγράφει με ακρίβεια το έργο, τα μεγέθη και τις χρήσεις, με σκοπό την πληρέστερη εξέταση της αίτησης για χορήγηση της προέγκρισης.
• Προστίθεται στα συνυποβαλλόμενα έγγραφα για την έκδοση οικοδομικής άδειας κατηγορίας 3, υπεύθυνη δήλωση του μελετητή μηχανικού κατά το άρθρο 8 του μ.1599/1986, ως συνοδευτικό έγγραφο της βεβαίωσης όρων δόμησης και απαιτούμενων εγκρίσεων που αναφέρονται στο αντίστοιχο άρθρο. Με τον τρόπο αυτό ο μελετητής μηχανικός βεβαιώνει τη μη μεταβολή των όρων και προυποθέσεων δόμησης στην περιοχή του ακινήτου για το οποίο εκδόθηκε η έγγραφη βεβαίωση, από το χρόνο έκδοσής της έως και την υποβολή της.
• Προστίθενται στα δικαιολογητικά για την έκδοση άδειας κατεδάφισης, οι τίτλοι ιδιοκτησίας, πρόσφατο πιστοποιητικό ιδιοκτησίας ή κτηματολογικο φύλλο και απόσπασμα κτηματολογικού διαγράμματος για κάθε κατεδαφιζόμενο ακίνητο, με σκοπό την πληρέστερη εξέταση του σχετικού φακέλου για τη χορήγηση άδειας κατεδάφισης.
• Εισάγεται ρύθμιση για την υπαγωγή στις διατάξεις του ν.4495/2017 για αυθαίρετα που βρίσκονται μεταξύ της οριογραμμής και της οικοδομικής γραμμής. Περαιτέρω, εισάγεται ρύθμιση για την προσωρινή οριοθέτηση ρεμάτων τα οποία δεν έχουν οριοθετηθεί ή στα οποία ελλείπουν οι προσωρινές οριογραμμές, η οποία εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο για τη διευκόλυνση της υπαγωγής κατά τις διατάξεις του νόμου και δεν επεκτείνεται σε καμία άλλη περίπτωση πλην της παρούσας.
• Δίδεται παράταση στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που επιθυμούν να προβούν οικιοθελώς σε κατεδάφιση των αυθαιρέτων κτισμάτων τους έως τη λήξη της προθεσμίας για υπαγωγή στις διατάξεις του ν.4495/2017. Επίσης, προβλέπεται η άμεση κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων κτισμάτων και αλλαγών χρήσης που θα εντοπίζονται από την 9-11-2019, είτε κατά την ώρα που κατασκευάζονται είτε ενώ έχουν συντελεσθεί και τα οποία δεν υπήχθησαν στις διατάξεις του παρόντος νόμου έως την 8-11-2019.

 michanikos

Νεοφιλελευθερισμός ή θάνατος: Ο οικονομικός πόλεμος των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα

«Οπουδήποτε υπήρχε σοσιαλισμός, παντού, όπου εφαρμόστηκε, δημιούργησε φτώχεια, δυστυχία, καταπίεση και απελπισία [...] Οι μέρες τους τέλειωσαν». Τάδε έφη Ντόναλντ Τραμπ, προσπαθώντας να ιδεολογικοποιήσει μια ακόμη ξεκάθαρη επέμβαση των ΗΠΑ στην Λατινική Αμερική, αυτή τη φορά εναντίον της Βενεζουέλας.

Η αμερικανική ερευνητική ιστοσελίδα The Intercept, αναφέρεται στο παραπάνω απόσπασμα της ομιλίας του Τραμπ σχετικά με το πώς οι ΗΠΑ επιχειρούν να προσδώσουν «ανθρωπιστικό» χαρακτήρα στην υποστήριξή τους σε ένα πραξικόπημα σε εξέλιξη. «Αυτή τη στιγμή είμαστε μάρτυρες μιας συντονισμένης, στοχοπροσηλωμένης, διακομματικής (σσ. εννοεί και με τη στήριξη των Δημοκρατικών) εκστρατείας για την ανατροπή της κυβέρνησης της Βενεζουέλας» σημειώνει το δημοσίευμα, χαρακτηρίζοντας το κομβόι της «ανθρωπιστικής βοήθειας» των ΗΠΑ στην Βενεζουέλα και της προβοκάτσιας που έχει στηθεί γύρω από την είσοδό του στα σύνορα ως «όπλο» υπέρ του πραξικοπήματος.

Προπαγανδιστικό «πογκρόμ» στην αλήθεια

Ο τρόπος με τον οποίο προβάλλεται η κατάσταση στην Βενεζουέλα από τα μεγάλα ΜΜΕ των ΗΠΑ είναι σχεδόν «αρχετυπικός» για την αμερικανική συστημική δημοσιογραφία, όταν επιστρατεύεται ως επικοινωνιακό «όπλο» που ανοίγει το δρόμο για τις επεμβάσεις σε άλλες χώρες, πριν «μιλήσουν» τα πραγματικά όπλα: Ο Μαδούρο είναι «δικτάτορας» που ηγείται ενός «αντιδημοκρατικού καθεστώς», οδηγεί στην «πείνα» τον λαό του, του «στερεί» τα φάρμακα, τον «καταπιέζει» και τον «καταστέλει» με το στρατό, «εμποδίζοντας» την «ανθρωπιστική βοήθεια».

Για το The Intercept, αυτή η εκστρατεία αλλαγής καθεστώτος εκ μέρους των ΗΠΑ, δεν αφορά την «απελευθέρωση» του λαού της Βενεζουέλας. «Πρόκειται για τη διασφάλιση της εφαρμογής του καπιταλισμού, της ελεύθερης αγοράς και της νεοφιλελεύθερης ατζέντας». Η προπαγανδιστική μηχανή της Ουάσιγκτον εμφανίζει τον Μαδούρο ως έναν «άκαρδο τύραννο» που εμποδίζει την «ανθρωπιστική βοήθεια» να φτάσει στο λαό του. Πιο συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ φωνάζουν ότι η Βενεζουέλα «απέρριψε» μια έκτακτη αμερικανική «βοήθεια» 20 εκατομμυρίων δολαρίων. Στην πραγματικότητα, αυτή η «βοήθεια» είναι μέρος μιας καλοστημένης προβοκάτσιας με στόχο την συκοφάντηση της εκλεγμένης κυβέρνησης της Βενεζουέλας. Διότι, η πραγματικότητα είναι, «πως οι κυρώσεις που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ στη Βενεζουέλα, κοστίζουν στο λαό της περίπου 30 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα».

Είναι χαρακτηριστικό, ότι η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού αρνήθηκε να συμμετάσχει στην «επίθεση βοήθειας» της Ουάσιγκτον, με τον εκπρόσωπο της διεθνούς οργάνωσης στην Κολομβία να δηλώνει ευθαρσώς, ότι «δεν θα συμμετάσχουμε σε κάτι που δεν είναι για εμάς ανθρωπιστική βοήθεια». Ενώ, ένας άλλος ανώτερος αξιωματούχος του Ερυθρού Σταυρού είπε ότι η βοήθεια των ΗΠΑ είχε «πολιτικό τόνο». Ούτε τα Ηνωμένα Έθνη έπεσαν στην προπαγανδιστική παγίδα της Ουάσιγκτον, τουλάχιστον ως προς το «κόλπο» της «βοήθειας». Προειδοποίησαν τις ΗΠΑ να μην χρησιμοποιήσουν τη βοήθεια ως πιόνι στη Βενεζουέλα, με τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ να λέει ότι «η ανθρωπιστική δράση πρέπει να είναι ανεξάρτητη από πολιτικούς, στρατιωτικούς ή άλλους στόχους».

Παλιά τακτική

Το δημοσίευμα θυμίζει ότι οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν και στο παρελθόν την κάλυψη της «ανθρωπιστικής βοήθειας» για να στείλουν όπλα σε δεξιές οργανώσεις στη Λατινική Αμερική. Είναι χαρακτηριστικό της συνέχειας της ίδιας πολιτικής, ότι ο Ελίοτ Αμπραμς, νυν ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ στην Βενεζουέλα, ήταν άμεσα εμπλεκόμενος σε συγκαλυμμένο πρόγραμμα του μυστικού πολέμου των ΗΠΑ στην Λατινική Αμερική τη δεκαετία του ’80, μέρους του οποίου ήταν και οι αποστολές «ανθρωπιστικής βοήθειας». «Αυτό που βλέπουμε τώρα» διαπιστώνει το The Intercept, «είναι μια εντελώς μαγειρεμένη προπαγανδιστική εκστρατεία, που στοχεύει στην εξαφάνιση οποιασδήποτε συζήτησης για τον σκληρό, αντι-ανθρωπιστικό, οικονομικό πόλεμο που οι ΗΠΑ διεξάγουν εναντίον του λαού της Βενεζουέλας. Και αυτό σκοπεύουν να κάνουν αυτές οι κυρώσεις: Στραγγαλίζουν οικονομικά, οδηγούν στη λιμοκτονία, βασανίζουν τους απλούς Βενεζουελανούς, ώστε να τους κάνουν να υποκύψουν στην Ουάσινγκτον και να υποστηρίξουν την ανατροπή μιας κυβέρνησης που δεν αρέσει στις ΗΠΑ».

Ομολογίες

Αν υπάρχει, όμως, η εντύπωση πως αυτό το κυνικό, νοσηρό και επικίνδυνο «παιχνίδι» το παίζει μόνο ο Τραμπ, τότε απουσιάζει η ακριβής γνώση για το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Διότι το πλέον υψηλόβαθμο στέλεχος των Δημοκρατικών αυτή τη στιγμή, η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών, Νάνσι Πελόζι, εγκρίνει και υποστηρίζει με τον πλέον επίσημο τρόπο την απόπειρα πραξικοπήματος στη Βενεζουέλα, ενώνοντας τις δυνάμεις της - και κατ’ επέκταση του Δημοκρατικούς - με τον Τραμπ και τους λεγόμενους νεοσυντηρητικούς.

«Σε αυτή την καμπάνια» σημειώνει το δημοσίευμα, «η αληθινή ιστορία του παρεμβατισμού των ΗΠΑ πρέπει να αγνοηθεί. Όλα τα πραξικοπήματα, οι βρόμικοι πόλεμοι, οι παρεμβάσεις στις εκλογικές διαδικασίες, οι εισβολές, η κατοχή, η υποστήριξη της τρομοκρατίας, ο εξοπλισμός και η υποστήριξη των λεγόμενων “ανταρτών”, όλα αυτά πρέπει να αγνοηθούν ή να εξηγηθούν. Αυτά είναι πραγματικά μια εξαιρετικά λειτουργική επιχείρηση αλλαγής καθεστώτων. Ας είμαστε ειλικρινείς: Οι ΗΠΑ δεν παρεμβαίνουν ποτέ για ανθρωπιστικούς λόγους. Υπάρχει πάντα κάποιο άσχημο κίνητρο στο κέντρο. Και σε αυτή την περίπτωση, οι άνθρωποι του Τραμπ το φωνάζουν δυνατά». Έτσι, μόλις τον περασμένο Ιανουάριο, ο Τζον Μπόλτον παραδέχθηκε ανοιχτά, ότι αυτό που ενδιαφέρει τις ΗΠΑ στην Βενεζουέλα, είναι το πετρέλαιό της: «Θα κάνει τη μεγάλη οικονομική διαφορά για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αν μπορούσαμε να έχουμε αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες να επενδύσουν στις παραγωγικές πετρελαϊκές δυνατότητες της Βενεζουέλας. Θα ήταν καλό για τον λαό της Βενεζουέλας. Θα ήταν καλό για τις Ηνωμένες Πολιτείες.».

Η βία ως επιλογή επιβολής της νεοφιλελεύθερης ατζέντας

Μιλώντας στο The Intercept, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Βενεζουέλας, Κάρλος Ρον σχολιάζει όντως «έχουμε οικονομική κρίση, αλλά υπάρχουν χώρες στην περιοχή μας που αντιμετωπίζουν ακόμα πιο σοβαρά προβλήματα με τις οικονομίες τους και δεν βλέπουμε κανένα κίνημα βοήθειας προς αυτές». Σε ό,τι αφορά την κατηγορία των ΗΠΑ ότι η Βενεζουέλα αρνείται βοήθεια ύψους 20 εκατομμυρίων δολαρίων, ο αξιωματούχος σημειώνει ότι έτσι χάνεται η πραγματική εικόνα της ετήσιας απώλειας 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την οικονομία της Βενεζουέλας, εξαιτίας των αμερικανικών κυρώσεων.

Ο Ρον θυμίζει ότι υπάρχει ιστορικό προηγούμενο. Το 1965, για παράδειγμα, στην Δομινικανή Δημοκρατία ήρθε στην εξουσία μια προοδευτική κυβέρνηση που δεν άρεσε στις ΗΠΑ. ‘Ετσι, μέσω του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (σσ. ο οποίος και σήμερα στηρίζει τις ΗΠΑ έναντι της Βενεζουέλας) οι Αμερικανοί έστειλαν μερικές μερίδες φαγητού… και 8.000 πεζοναύτες που ανέτρεψαν την κυβέρνηση. «Ξέρουμε λοιπόν πώς λειτουργεί όλο αυτό. Το πρώτο πράγμα που κάνουν είναι να μιλούν για βοήθεια, η οποία είναι πάντα ανεπαρκής και να προσπαθούν να δημιουργήσουν χάος. Στη συνέχεια, επικαλούμενη το χάος που προκάλεσαν λένε ότι χρειάζεται μια παρέμβαση, μια στρατιωτική παρουσία γιατί πρέπει να προστατευθεί η ανθρωπιστική βοήθεια και οι άνθρωποι στους οποίους απευθύνεται. Στο τέλος της ημέρας καταλήγουν να εισβάλουν στη χώρα και να αναπτύξουν στρατό κατοχής. Αυτό είναι κάτι που έχουμε δει να παίζεται».

Αναφορικά με τον Γκουαϊδό ο Ρον σημειώνει ότι εκλέχθηκε επικεφαλής της Εθνοσυνέλευσης από το ίδιο εκλεκτορικό συμβούλιο που εξέλεξε πρόεδρο της χώρας τον Μαδούρο. Υποστηρίζει επίσης, ότι το κομμάτι της αντιπολίτευσης που εκπροσωπεί ο Γκουαϊδό, βλέπει τη δημοτικότητά του να επιδεινώνεται τους τελευταίους δύο μήνες. Συνειδητοποίησαν, λοιπόν, ότι δεν υπήρχε τρόπος να προχωρήσουν με κανονικές, συνταγματικές διαδικασίες, αλλά ότι έπρεπε «να επιχειρήσουν κάτι πολύ τρελό», όπως το να αυτοανακηρυχθεί «πρόεδρος» ο Γκουαϊδό παραβιάζοντας κατάφωρα το Σύνταγμα.

Ο Ρον εκτιμά πως η απόπειρα βίαιης ανατροπής της κυβέρνησης προέρχεται από την αδυναμία της αντιπολίτευσης να καταστήσει δημοφιλή με δημοκρατικό τρόπο τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της. Διότι θέλουν να ιδιωτικοποιήσουν τα πάντα, μεταξύ άλλων την Παιδεία και την Υγεία. «Έτσι, όταν το σχέδιό σας δεν είναι κάτι που μπορείτε να πουλήσετε με εκλογές, τότε θα πρέπει να βρείτε άλλους τρόπους, θα στραφείτε στη βία και αυτό συμβαίνει ιστορικά από το 2014 στη Βενεζουέλα». Ο Γκουαϊδό εξελέγη στην Εθνική Συνέλευση με 97.000 ψήφους, με ένα κόμμα που εκπροσωπείται μόνο από 14 μέλη στο σώμα. «Πώς είναι αυτό πιο νόμιμο από έναν πρόεδρο που επανεξελέγη τον Μάιο του περασμένου έτους με πάνω από 6 εκατομμύρια ψήφους σε εκλογική συμμετοχή 9 εκατομμυρίων ανθρώπων;».

«Χέρι - χέρι» Τραμπ και Δημοκρατικοί

Ο Αμερικανός, Αλφρεντ ντε Ζάιας είναι δικηγόρος, συγγραφέας, ιστορικός και κορυφαίος εμπειρογνώμονας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου. Ως ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας των Ηνωμένων Εθνών, επισκέφθηκε τη Βενεζουέλα το 2017, την πρώτη επίσκεψη από εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ από τα μέσα της δεκαετίας του '90. Η έκθεσή του για τη Βενεζουέλα παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2018 και συνιστά μια σφοδρή καταγγελία των οικονομικών κυρώσεων κατά της Βενεζουέλας από τις ΗΠΑ. Στην έκθεση, ο Ζάιας σημειώνει, ότι «οι συνέπειες των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από τους προέδρους Ομπάμα και Τραμπ και τα μονομερή μέτρα από τον Καναδά και την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επιδεινώσει άμεσα και έμμεσα στην έλλειψη φαρμάκων όπως η ινσουλίνη και τα αντιρετροϊκά. Οι κυρώσεις συνέβαλαν σε πολλούς θανάτους και παραβιάζουν τις υποχρεώσεις των χωρών που τις επιβάλλουν έναντι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Πρόσθεσε ότι «οι κυρώσεις μπορούν να αποτελέσουν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» και συνέστησε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να ξεκινήσει έρευνα για τα κράτη που τις επιβάλλουν. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τον εκπρόσωπο των ΗΠΑ στην Βενεζουέλα, τον 'Ελιοτ 'Αμπραμς, ως «διαβόητο εγκληματία πολέμου», ο οποίος, μεταξύ άλλων κάλυπτε τις σφαγές σε όλη την Κεντρική Αμερική στη δεκαετία του ’80». «Κυβερνητικές οργανώσεις των ΗΠΑ όπως η U.S. aid, η DEA (σσ Υπηρεσία για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών) και το “Εθνικό Ταμείο για τη Δημοκρατία” είναι διάσημες ως δούρειοι ίπποι. Είναι πασίγνωστες ως εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να ανατρέψουν τις κυβερνήσεις που δεν είναι αρεστές στις ΗΠΑ. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι ο Μαδούρο υποπτεύεται την ανθρωπιστική βοήθεια που έρχεται στη Βενεζουέλα από την Κολομβία ή από τη Βραζιλία ή από τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Κατακεραυνώνει, τέλος, τους Δημοκρατικούς λέγοντας, ότι χειροκροτώντας τον Τραμπ για την πολιτική του στην Βενεζουέλα, παραβιάζουν τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ που απαγορεύει την παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών. «Γιατί το κάνουν λοιπόν; Διότι η Βενεζουέλα έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Έχει επίσης τεράστια αποθέματα χρυσού και βωξίτη. Υπάρχουν εν δυνάμει κέρδη τρισεκατομμυρίων δολαρίων και αυτό είναι που ενώνει τους Δημοκρατικούς με τον Τραμπ: Και οι δύο τάσσονται υπέρ της λεηλασίας της Λατινικής Αμερικής».

tvxs.gr

Πώς το υπερφυσικό παρεισφρέει στη... Φυσική

Σπύρος Μανουσέλης

Σε μια εποχή γενικευμένης και συστηματικά καλλιεργούμενης πνευματικής σύγχυσης, αποτελεί ζωτική ανάγκη κάθε ανθρώπου να μπορεί να διακρίνει την επιστημονική γνώση από την ψευδοεπιστήμη. 

Το προηγούμενο άρθρο μας στις «Μηχανές του Νου» ήταν μια πρώτη τοποθέτηση αλλά και ένα εκτενές σχόλιο –υπό τη μορφή διατύπωσης επιστημολογικών θέσεων και αρχών– στο εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ του Κώστα Ζαφειρόπουλου («Εφ.Συν.» 16–2–2019) σχετικά με τις εξαιρετικά ανησυχαστικές ψευδοεπιστημονικές απόψεις που (απρόσμενα;) διατυπώνονται από τον Ευστράτιο Θεοδοσίου και τον Παναγιώτη Φιλντίση, πρόεδρο και αντιπρόεδρο αντίστοιχα της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών (ΕΕΦ).

Στο σημερινό και το επόμενο άρθρο μας, κορυφαίοι Ελληνες ειδικοί επιστήμονες διατυπώνουν ρητά τις αντιρρήσεις τους και παίρνουν θέση απέναντι σε τέτοιες σκοταδιστικές προσπάθειες αποδόμησης του επιστημονικού λόγου στον τόπο μας. 

Με τη βοήθεια του Στέφανου Τραχανά, κορυφαίου Ελληνα κβαντικού φυσικού και αναγνωρισμένης αξίας πανεπιστημιακού δασκάλου, θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις ψευδοεπιστημονικές προκείμενες κάποιων ιδιαίτερα διαδεδομένων –στα ΜΜΕ και στο διαδίκτυο– αλλά καθαρά ψευδοεπιστημονικών παρερμηνειών της κβαντικής φυσικής.

● Σχεδόν οι πάντες συμφωνούν ότι στις μέρες μας είναι ζωτική ανάγκη να διαφοροποιείται η επιστημονική γνώση από την ψευδοεπιστήμη. Υπάρχουν, ωστόσο, αυστηρά αντικειμενικά ή, έστω, κοινά αποδεκτά κριτήρια για το τι είναι και τι δεν είναι επιστημονικό; Και αν ναι, ποια είναι αυτά;

Η διαφοροποίηση είναι εύκολη, τουλάχιστον για τις επιστήμες της φύσης που είναι εμπειρικές. Για να γίνει κάτι αποδεκτό –π.χ. ένας βιολογικός μηχανισμός ή ένας φυσικός νόμος– δημοσιεύεται σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό με κριτές και υποβάλλεται σε εξονυχιστικό πειραματικό έλεγχο από πολλούς ανεξάρτητους επιστήμονες και, αν κανείς δεν μπορέσει να το καταρρίψει, τότε γίνεται μέρος της καθιερωμένης γνώσης και συμπεριλαμβάνεται βαθμιαία –αν πρόκειται για κάτι σημαντικό– στη διδασκόμενη ύλη και στα διδακτικά εγχειρίδια από το Λύκειο έως το Πανεπιστήμιο.

Η διάκριση μεταξύ επιστήμης και ψευδοεπιστήμης είναι λοιπόν αναμφίβολη: επιστήμη και επιστημονική γνώση είναι οτιδήποτε έχει περάσει την παραπάνω ανοιχτή διαδικασία ελέγχου και έχει αποτυπωθεί στα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και τα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων ή στα καθιερωμένα πανεπιστημιακά συγγράμματα. Οτιδήποτε αρνείται να υποβληθεί σε αυτήν τη διαδικασία και μετράει μόνο προβολές στο YouTube ανήκει σίγουρα στην άλλη όχθη. Είναι η επιστήμη του… διαδικτύου ή απλώς ψευδοεπιστήμη, για να χρησιμοποιήσουμε τον καθιερωμένο όρο.

● Είναι όμως εύκολο για τον πολίτη που εκτίθεται σε καταιγισμό «επιστημονικών» πληροφοριών μέσω διαδικτύου να διακρίνει τι από αυτά είναι έγκυρη επιστημονική γνώση και τι ψευδοεπιστήμη;

Δεν είναι εύκολο, αλλά μπορούμε να τον βοηθήσουμε να το κάνει. Απευθυνόμενος, λοιπόν, στον πολίτη που μας διαβάζει, θα του έδινα μία πολύ πρακτική συμβουλή μέσα από το εξής παράδειγμα: Ας πούμε ότι παρακολουθεί μια ομιλία και ο ομιλητής ισχυρίζεται ότι η θεωρία της εξέλιξης –ο «αγαπημένος εχθρός» πολλών– είναι λάθος και επικαλείται διάφορα «ατράνταχτα» στοιχεία για να το στηρίξει.

Δεν έχει παρά να κάνει στον ομιλητή μία πολύ απλή ερώτηση: «Σε ποιο επιστημονικό περιοδικό έχουν δημοσιευτεί όλα αυτά που λέτε και πού διδάσκονται;». Διότι μία τόσο ριζοσπαστική ανατροπή της θεωρίας της εξέλιξης δεν μπορεί να έχει κρατηθεί μυστική. Σίγουρα θα έχει δημοσιευτεί στο πιο έγκυρο περιοδικό του κλάδου και σίγουρα θα διδάσκεται σε όλα τα τμήματα βιολογίας του κόσμου, μεταξύ αυτών και στα ελληνικά.

Και αν η απάντηση που θα πάρετε, αγαπητέ αναγνώστη, δεν είναι συγκεκριμένη, αλλά είναι αοριστίες και λεκτικά πυροτεχνήματα, τότε ξέρετε ότι αυτό που ακούσατε δεν είναι επιστημονικός λόγος αλλά ψευδοεπιστήμη.

● Υπάρχουν όμως και άλλα θέματα, έξω από τη σφαίρα των φυσικών επιστημών –π.χ. θεωρίες συνωμοσίας για κοινωνικοπολιτικά ή ιστορικά ζητήματα–, όπου η διάκριση μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας δεν μπορεί να γίνει με εξίσου σαφή τρόπο όπως στις θετικές επιστήμες. Σε αυτή την περίπτωση τι θα λέγατε στον ανήσυχο και ενεργό πολίτη;

Θα του έλεγα κάτι πολύ παρόμοιο με το προηγούμενο, που θα το ονόμαζα επιστημονικό τρόπο σκέψης στην καθημερινή ζωή ή απλώς καθημερινή επιστήμη. Αυτήν που χρησιμοποιούν οι στοιχειωδώς έξυπνοι άνθρωποι για να επεξεργάζονται το πλήθος των καθημερινών δεδομένων και πληροφοριών της ζωής τους και να παίρνουν όσο γίνεται πιο ορθολογικές αποφάσεις.

Αυτή η καθημερινή επιστήμη έχει δύο απλά συστατικά. Το ένα είναι η κοινή λογική. Υποβάλλεις σε έναν λογικό έλεγχο αυτά που ακούς και αντιλαμβάνεσαι αν έχουν λογική συνοχή ή είναι –όπως έλεγαν οι παλαιότεροι– λίθοι, πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα. Και το δεύτερο είναι η απλή ερώτηση: «Πώς το ξέρεις αυτό;» Δηλαδή η ερώτηση που πάντα κάνεις στον συνομιλητή σου αν πρόκειται να πάρεις μια σοβαρή απόφαση με βάση αυτά που σου λέει και θέλεις να βεβαιωθείς ότι είναι βάσιμα και όχι απλές φήμες. Με λίγη καθημερινή επιστήμη στις αποσκευές τους, οι περισσότεροι πολίτες μπορούν να αποκρούσουν εύκολα τις θεωρίες συνωμοσίας που αφθονούν «εκεί έξω».

Ενα παράδειγμα: Το ότι ο Αϊνστάιν έκλεψε τη θεωρία της σχετικότητας από τον Καραθεοδωρή είναι βεβαίως… γνωστό! Συμφωνείτε με τον συνομιλητή σας, αλλά πολύ καλοπροαίρετα τον ρωτάτε: «Ναι, αλλά πώς το ξέρουμε αυτό;» Και αφού ακούσετε διάφορα για τις επιστολές του Αϊνστάιν προς τον Καραθεοδωρή, έρχεται η αποστομωτική απάντηση: «Μα, αφού το ομολόγησε ο ίδιος ο Αϊνστάιν στην τελευταία του συνέντευξη!» Για να μη μακρηγορούμε, τέτοια συνέντευξη δεν υπάρχει.

Και όταν αναζητήσαμε την πηγή αυτής της «πληροφορίας», διαπιστώσαμε ότι ήταν η εξής μία: η εφημερίδα «Αυριανή»! Και όμως, έφτασε να αναπαράγεται αυτή η «πληροφορία» ακόμα και από επίσημους ιστότοπους.

Ενώ ο κοινός νους δεν θα χρειαζόταν τίποτα από τα παραπάνω για να «βγάλει απόφαση». Απλώς θα σκεφτόταν: Μα, καλά, και το θύμα της κλοπής –ο Καραθεοδωρής δηλαδή– γιατί δεν μίλησε ποτέ; Αυτόν τον πολίτη με τον κοινό νου χρειαζόμαστε επειγόντως, πριν ο «νέος σκοταδισμός» –όπως πολύ ωραία τον περιγράψατε, κύριε Μανουσέλη, στο τόσο στοχαστικό άρθρο σας της περασμένης εβδομάδας– φτάσει να απειλεί σοβαρά τις ήδη παραπαίουσες δημοκρατίες μας.

● Γιατί λοιπόν, σε μια εποχή σαν τη δική μας, που ορθά χαρακτηρίζεται «εποχή του επιστημονικού πολιτισμού», εξακολουθεί να υπάρχει ένας εντυπωσιακά μεγάλος επιστημονικός αναλφαβητισμός, που γεννά και τρέφει αντιεπιστημονικές ιδεολογίες και φοβικές αντιδράσεις απέναντι στα επιτεύγματα και τις εξελίξεις της σύγχρονης τεχνοεπιστήμης;

Προφανώς, αυτό είναι το ερώτημα–κλειδί για το θέμα που συζητάμε. Δεν έχει όμως εύκολη απάντηση γιατί είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα –περιλαμβάνει και πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού που δεν είναι δουλειά του καθενός μας να αναλύσει–, οπότε μόνο δύο εύκολες επισημάνσεις θα μπορούσα να κάνω. Η μία είναι ο ρόλος του νέου Μεγάλου Αδελφού: ο ρόλος του διαδικτύου και κυρίως των μηχανών αναζήτησης και του τρόπου που επιλέγουν και φέρνουν στην κορυφή τα θέματα που «μας ενδιαφέρουν». Είναι ένας μηχανισμός αόρατης χειραγώγησης που δημιουργεί μεγάλες κλειστές κοινότητες ομοφρονούντων σε ένα θέμα, ικανές να ακούν μόνο τον αντίλαλο της δικής τους φωνής.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η εγκατάλειψη από το εκπαιδευτικό σύστημα –όχι μόνο το δικό μας– της βασικής υποχρέωσης που είχε θέσει ο Διαφωτισμός και η μεγάλη παράδοση του ευρωπαϊκού ουμανισμού για την εκπαίδευση: Να διδάσκεται η επιστήμη όχι μόνο ως χρήσιμη γνώση αλλά και ως απελευθερωτική δύναμη του ανθρώπου. Να τον προφυλάσσει από τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις, όπως ονειρεύτηκε τον κοινωνικό ρόλο της επιστήμης ο Ρήγας Φεραίος όταν έγραφε το «Φυσικής Απάνθισμα». Πού να ήξερε…

● Ενα θλιβερό δείγμα εξόφθαλμης αντιεπιστημονικής προπαγάνδας στον τόπο μας το προσφέρει, δυστυχώς, η σημερινή διοίκηση της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών που, αυτές τις μέρες, βρέθηκε στο επίκεντρο μιας έντονης δημόσιας κριτικής, με την κατηγορία ότι όχι μόνον υποθάλπει αλλά και προωθεί τον ανορθολογισμό και την ψευδοεπιστήμη. Ποια είναι η δική σας άποψη γι’ αυτό το θέμα;

Δύσκολα θα μπορούσα να φανταστώ πιο μελαγχολική εξέλιξη. Η επιστήμη, που υπήρξε η κατ’ εξοχήν κινητήρια δύναμη του Διαφωτισμού, να έχει σήμερα ως θεσμική της εκπροσώπηση στη χώρα μας μια Ενωση με τα χαρακτηριστικά που έφεραν στην επιφάνεια το σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας σας αλλά και η απόφαση του τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Με δεδομένο αυτό το γκρίζο υπόβαθρο, θεωρώ αναγκαίο να εστιάσουμε την προσοχή μας στο θεσμικό πρόβλημα που ανακύπτει. Να κάνω σαφές κατ’ αρχάς ότι θεωρώ απόλυτο δικαίωμα του κάθε επιστήμονα (ή μη) –υπό τον όρο ότι εκπροσωπεί μόνο τον εαυτό του– να υποστηρίζει και να διαδίδει, με όποιο μέσο κρίνει πρόσφορο, την όποια ψευδοεπιστημονική ή συνωμοσιολογική θεωρία τον αντιπροσωπεύει. Είναι όμως εξίσου σαφές ότι δεν έχει κανένα τέτοιο δικαίωμα όταν εκπροσωπεί μια επιστημονική ένωση με θεσμικό ρόλο στην επιστημονική και εκπαιδευτική ζωή της χώρας.

Οι επιστημονικές ενώσεις έχουν ως αυτονόητη καταστατική υποχρέωση να εκπροσωπούν και να υπερασπίζονται τη θεσμική επιστήμη όπως ορίζεται σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο και, σίγουρα, στην ευρωπαϊκή μας οικογένεια. Δηλαδή, την επιστήμη όπως αποτυπώνεται στα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων και στα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά. Σε αυτό το (αυτονόητο) πλαίσιο, είναι φανερό ότι η ΕΕΦ βρίσκεται σε πλήρη δυσαρμονία με την καταστατική αποστολή της. Ο ρόλος που έχει επιλέξει για τον εαυτό της συνιστά μια θεσμική ανωμαλία.

● Ωστόσο, ούτε η θεολογία μένει έξω από τα «επιστημονικά» ενδιαφέροντα της ΕΕΦ. Δεδομένου ότι στο YouTube υπάρχουν επίσης βίντεο όπου ο πρόεδρος της Ενωσης κομίζει «επιστημονικές αποδείξεις» για την ύπαρξη Θεού και την αθανασία της ψυχής. Και για να στηρίξει αυτές τις απόψεις του επικαλείται την κβαντομηχανική! Γιατί η κβαντομηχανική είναι πανταχού παρούσα και επανέρχεται σταθερά σε όλα σχεδόν τα νέα αποκρυφιστικά σενάρια;

Να επαναλάβω πρώτα –μια και αναφερθήκατε σε συγκεκριμένο θεσμικό πρόσωπο– αυτό που υπογράμμισα και νωρίτερα. Αν ο πρόεδρος της ΕΕΦ δεν ήταν… πρόεδρος ή μέλος του Δ.Σ. της Ενωσης, τότε θα είχε κάθε δικαίωμα να υπερασπίζεται και να διαδίδει τέτοιες απόψεις. Και μπορεί να το κάνει με μεγάλη αποτελεσματικότητα, γιατί είναι ένας πολύ επιτυχημένος επαγγελματίας σε αυτόν τον τομέα.

Τώρα όμως, είναι πρόεδρος της ΕΕΦ και αυτό το δικαίωμα δεν το έχει. Διότι απόψεις και ιδέες, όπως αυτές που αναφέρατε, όχι μόνο δεν ανήκουν στον χώρο της θεσμικής επιστήμης, αλλά είναι πολύ έξω από αυτόν!

Είναι ένα τυπικό κοκτέιλ του διαβόητου «new age» –της Νέας Εποχής– που ανθεί στις ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες. Το κοκτέιλ ιδεών που περιλαμβάνει λίγο ανατολικό μυστικισμό, μια απροσδιόριστη θρησκευτικότητα αγνώστου θρησκείας και, βέβαια, ένα «επιστημονικό» περιτύλιγμα που ακούει στο όνομα κβαντομηχανική.

Αρκούντως ακατάληπτη στους ίδιους, ώστε η κάθε είδους μεταφυσική και θαυματολογία να μπορεί να χωθεί μέσα εκεί. Μια επίσκεψη στο amazon –στην κατηγορία βιβλίων Quantum Physics– είναι αποκαλυπτική. Παραθέτω μερικούς τίτλους: Κβαντική φυσική του θεού, Κβαντική θεραπεία, Κβαντική αυτοΐαση, Κβαντομηχανική για την ψυχή σας, Φυσική του χριστιανισμού (σίγουρα κβαντική), Κβαντικός βουδισμός, Κβαντικός ιουδαϊσμός κ.λπ., κ.λπ. Ο κατάλογος δεν έχει τέλος.

● Γιατί, ωστόσο, κυρίως η κβαντομηχανική προσφέρεται για τέτοιες υπερφυσικές παρερμηνείες και τόσο συχνά χρησιμοποιείται ως εννοιολογικό «πασπαρτού» διά πάσαν ψευδοεπιστημονική νόσο: κβαντικός νους, κβαντικός διαλογισμός, κβαντική θεραπεία, κβαντική θεολογία, κ.ο.κ.; Υπάρχει ίχνος επιστημονικής θεμελίωσης ή αλήθειας σε όλα αυτά;

Ισως γιατί ο εννοιολογικός πυρήνας της κβαντικής φυσικής έχει στοιχεία που ευνοούν ακραίες ιδεαλιστικές ερμηνείες, ιδίως για όσους τις επιζητούν για περαιτέρω χρήση. Ενα τέτοιο στοιχείο της κβαντικής θεωρίας είναι η περίφημη αρχή της επαλληλίας, που λέει ότι ένα μικροσκοπικό φυσικό σύστημα μπορεί να βρίσκεται ταυτόχρονα σε δύο διαφορετικές (και κλασικά ασυμβίβαστες) καταστάσεις και μόνο όταν το παρατηρήσουμε με κάποια μετρητική συσκευή πραγματώνεται η μία ή η άλλη από αυτές.

Κατά κάποιον τρόπο η πράξη της παρατήρησης είναι εκείνη που «αποφασίζει» για το ποιο ενδεχόμενο θα πραγματωθεί, άρα και την εξέλιξη του συστήματος από εκεί και πέρα. Ομως, ενώ η καθιερωμένη ερμηνεία θεωρεί το μετρητικό όργανο ως την τελική πράξη παρατήρησης, μια μικρή μειοψηφία επιμένει ότι μόνο η εγγραφή στη συνείδηση ενός νοήμονος παρατηρητή συνιστά τελεσίδικη παρατήρηση. Το οποίο οδηγεί, βέβαια, σε παράδοξες καταστάσεις όταν στο σύμπαν δεν υπήρχε ακόμα ζωή και επομένως οι κβαντικοί νόμοι θα έπρεπε να τελούν σε αναστολή, αφού ουδείς ήταν εκεί έξω για να… παρατηρεί!

Επομένως –συνεχίζει αυτή η ερμηνεία– η συνείδηση είναι εκείνη που πραγματώνει το ένα ή το άλλο από τα δυνατά ενδεχόμενα του παρατηρούμενου συστήματος και άρα καθορίζει το μέλλον του. Και κάνοντας ακόμα ένα γενναίο άλμα προς το υπερφυσικό, η «ερμηνεία» αυτή καταλήγει στο ότι ο νους είναι εκείνος που «διατάσσει» την ύλη, ενώ ο ίδιος είναι έξω από αυτήν, άφθαρτος, αθάνατος και αιώνιος. Παρεμπιπτόντως, τα παραπάνω είναι μια έντιμη παρουσίαση των επιστημολογικών «θεμελίων» της κβαντικής θεολογίας. Μην περιμένετε, όμως, να τα ακούσετε από τους προφήτες της. Δεν θα ήταν καλοί στη δουλειά τους αν καταλαβαίνατε τι λένε.

Συνοψίζουμε: Στο εσωτερικό της θεσμικής επιστήμης όχι μόνο συζητιούνται και είναι αντικείμενο σοβαρής έρευνας τα θεμέλια της κβαντομηχανικής και τα εννοιολογικά ερωτήματα που τίθενται, αλλά είναι επίσης ανοιχτά και όλα τα κανάλια επικοινωνίας με τη ραγδαία αναπτυσσόμενη νευροεπιστήμη και την ανάδυση της νόησης ως κορυφαίου ανοιχτού προβλήματος.

Κανένα όμως από αυτά τα ενεργά ερευνητικά μέτωπα δεν δίνει ούτε κόκκο αξιοπιστίας στην κβαντική μεταφυσική του διαδικτύου και τους προφήτες της. Πρόκειται για την πιο καθαρή μορφή ψευδοεπιστήμης που έχει επινοηθεί μέχρι τώρα. Είναι όμως και κάτι ακόμα χειρότερο: ένα πνευματικό ναρκωτικό. Το όπιο της Νέας Εποχής.

♦️ Ποιος είναι

Ο Στέφανος Τραχανάς διδάσκει, μεταξύ άλλων, κβαντική φυσική και διαφορικές εξισώσεις στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1983 έως σήμερα. Είναι συγγραφέας εννέα πανεπιστημιακών συγγραμμάτων στα παραπάνω πεδία και ενός βιβλίου για το ευρύτερο μορφωμένο κοινό με τίτλο «Το φάντασμα της όπερας: η επιστήμη στον πολιτισμό μας». Το βιβλίο του, «An Introduction to Quantum Physics»μόλις κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Wiley.

Το 2003 ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης ενώ το 2012 του απονεμήθηκε το Εθνικό Βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας, το οποίο επιδίδεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Για το σύνολο της προσφοράς του τιμήθηκε το 2015 με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Ως ιδρυτικό μέλος και διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, μέχρι το 2013 είχε τη βασική ευθύνη για τη δημιουργία του πρώτου πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου της χώρας. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται πυρετωδώς για την υλοποίηση και στην Ελλάδα της Διαδικτυακής Εκπαίδευσης και συνεπώς για τη δημιουργία του νέου είδους εκπαιδευτικού υλικού που απαιτείται για να την στηρίξει.

Πεπεισμένος ότι η χώρα δεν μπορεί να μείνει έξω από τις επαναστατικές αλλαγές που συντελούνται αλλού σε αυτό το πεδίο, πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Mathesis –ενός ιδιαίτερου τμήματος των ΠΕΚ– στο οποίο και προσφέρει εθελοντικά την εργασία του τόσο ως διευθυντής του (πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης) όσο και ως δάσκαλος ή συγγραφέας. «Η επιτυχία αυτού του “πειράματος” είναι το προσωπικό μου στοίχημα για τα επόμενα χρόνια», δηλώνει ο ίδιος.

Γιατί η ελληνική οικονομία εκφυλίζεται σε οικονομία-ζόμπι

Όπως είναι γνωστό, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη μέχρι το 2022 να έχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ και στη συνέχεια, μέχρι το 2060, 2,2%. Όταν κατά γενική ομολογία η οικονομία είναι στα γόνατα, λόγω και της έλλειψης ρευστότητας, μία τέτοιου επίπεδου αφαίμαξη δεν αφήνει περιθώρια για να ξανασταθεί στα πόδια της. Πολύ περισσότερο που η κυβέρνηση Τσίπρα παράγει τα τελευταία χρόνια υπερπλεονάσματα, πολύ μεγαλύτερα από τους μνημονιακούς στόχους. Πρώτον, για να πείσει τους δανειστές ότι δεν χρειαζόταν η μείωση των συντάξεων. Δεύτερον, για να κάνει κάποιες μικροπαροχές στους φτωχούς, τους οποίους θεωρεί εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ. 

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΕ, το 22,2% των Ελλήνων επιβιώνει σε συνθήκες ένδειας. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των φορολογουμένων προς το δημόσιο αυξάνονται με ρυθμό που φθάνει μέχρι και το ένα δισ. ευρώ τον μήνα. Σ’ αυτό πρέπει να προσθέσουμε και τις αυξανόμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές και προς τα ασφαλιστικά ταμεία και προς τις τράπεζες. Τα κόκκινα δάνεια έχουν πλέον καταστεί καρκίνος για το τραπεζικό σύστημα.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένας μεγάλος αριθμός νοικοκυριών και επιχειρήσεων αδυνατεί να ανταποκριθεί στις κάθε είδους υποχρεώσεις τους. Οι κατασχέσεις καταθέσεων σε λογαριασμούς και η δρομολόγηση των πλειστηριασμών ακίνητης περιουσίας είναι ισχυρότατο μέσο πίεσης προς τους οφειλέτες. Το γεγονός ότι τελικώς πραγματοποιούνται και κατασχέσεις και πλειστηριασμοί είναι η ατράνταχτη απόδειξη ότι ολοένα και περισσότεροι πολίτες πέφτουν στον γκρεμό και δεν είναι κακοπληρωτές. Το γεγονός ότι υπάρχουν και τέτοιοι δεν σημαίνει πως θα μετατρέψουμε την εξαίρεση σε κανόνα. 

Πολλά είναι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις που βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Εξαντλούν όλα τα περιθώρια για να ανταποκρίνονται με τα δόντια στις υποχρεώσεις τους, αλλά αρκετά δεν τα καταφέρνουν. Την ίδια ώρα, μεγάλες υγιείς επιχειρήσεις εγκαταλείπουν την Ελλάδα σε αναζήτηση φτηνότερης χρηματοδότησης, αλλά και για να αποφύγουν τις επιπτώσεις από την αβεβαιότητα, η οποία συνεχίζει να αιωρείται πάνω από την ελληνική οικονομία. Αβεβαιότητα, η οποία λειτουργεί ως πρόσθετο αντικίνητρο για νέες άμεσες ξένες παραγωγικές επενδύσεις, αλλά και για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες από νέους επιστήμονες.

Φοροδιαφυγή και δημόσιες δαπάνες

Προφανώς, υπάρχουν στρώματα που έχουν φοροδιαφύγει και συνεχίζουν να φοροδιαφεύγουν. Και σ’ αυτό το επίπεδο πρέπει να ληφθούν συστηματικά και στοχευμένα μέτρα, τα οποία ούτε αυτή η κυβέρνηση έχει λάβει, παρά την αντίθετη ρητορική της. Είναι αληθές ότι έγινε προσπάθεια και ότι της έβαλαν εμπόδια, αλλά αυτό μόνο εν μέρει δικαιολογεί τα πενιχρά αποτελέσματα.

Αν και με τις δραστικές περικοπές των δημοσίων δαπανών μαζί με την υποβάθμιση των προσφερομένων υπηρεσιών έχει περιορισθεί και η σπατάλη, παραμένει ζητούμενο η μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των δημοσίων δαπανών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μία από μηδενική βάση επανεξέταση κάθε δημόσιας δαπάνης με σκοπό την αξιολόγηση της αποδοτικότητας και της σκοπιμότητάς της. Μία τέτοια διαδικασία όχι μόνο θα εξοικονομούσε πόρους, αλλά και θα διευκόλυνε την παραγωγική ανασυγκρότηση του κράτους. 

Αυτός, όμως, είναι ο δύσκολος δρόμος, τον οποίο δεν ακολούθησε η κυβέρνηση Τσίπρα, όπως δεν τον είχαν ακολουθήσει και οι προηγούμενες. Αυτό που έκαναν και σε γενικές γραμμές συνέχισε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, μέχρι πρότινος ευθέως υπό την καθοδήγηση της Τρόικας και τώρα πλέον υπό την έμμεση καθοδήγηση των δανειστών, είναι κυρίως οριζόντιες περικοπές. Αυτού του είδους οι περικοπές έχουν καταστήσει άκρως προβληματική τη λειτουργία ζωτικών λειτουργιών του κράτους. 

Η επιβολή των εξοντωτικών μέτρων λιτότητας όλα τα προηγούμενα χρόνια το μόνο που έχουν καταφέρει είναι να σταθεροποιήσουν την ελληνική οικονομία σε πολύ χαμηλό επίπεδο, τόσο χαμηλό που δεν μπορεί να στηρίξει την στοιχειωδώς αξιοπρεπή διαβίωση των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων. Δεδομένου, μάλιστα, πως δεν πραγματοποιούνται σημαντικές επενδύσεις, το αποτέλεσμα είναι ένας χαμηλός ρυθμός μεγέθυνσης, παρότι έχει προηγηθεί μία πρωτοφανής συρρίκνωση του ΑΕΠ τουλάχιστον κατά 25%.

Κίνητρα για σοβαρές επενδύσεις

Μία τέτοια οικονομία μετατρέπεται σε οικονομία-ζόμπι, η οποία μπορεί να παράγει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα μόνο αν αφυδατώνει την πραγματική οικονομία. Αυτό συμβαίνει μέχρι τώρα και θα συνεχίσει τα επόμενα. Ο μόνος τρόπος για να μπορέσει η Ελλάδα να αποπληρώσει το χρέος της, όμως, είναι να τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι αφενός η διάλυση του κλίματος αβεβαιότητας που σκοτώνει την οικονομία, αφετέρου η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις. 

Οι επενδυτές δεν ενδιαφέρονται μόνο για χαμηλό κόστος εργασίας και για περικοπή των εργασιακών δικαιωμάτων. Αυτά, άλλωστε, έχουν σε μεγάλο βαθμό ήδη συντελεστεί. Στην περίπτωση της Ελλάδας ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για μία σειρά άλλους παράγοντες, όπως είναι ο καθαρός οικονομικός ορίζοντας, οι σταθεροί κανόνες, η συρρίκνωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών και η μείωση της φορολογίας. 

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να υπογραμμισθεί πως οι κάθε είδους μικρομεσαίοι υφίστανται εξοντωτική φορολογία (συνυπολογίζοντας και τις ασφαλιστικές εισφορές). Το γεγονός αυτό εμποδίζει αποφασιστικά τη δρομολόγηση μίας ενδογενούς ανάπτυξης σ’ αυτό το επίπεδο της οικονομίας, που -ας σημειωθεί- δημιουργεί θέσεις εργασίας. 

Όσον αφορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις, αναγκαία -όχι και ικανή συνθήκη- για να καθαρίσει ο οικονομικός ορίζοντας είναι η οριστική γενναία μείωση του χρέους. Τα σημαντικότερα διεθνή οικονομικά ινστιτούτα συγκλίνουν στη θέση ότι το κούρεμα (όχι απλώς η αναδιάρθρωση) του ελληνικού χρέους είναι επιβεβλημένο και ως εκ τούτου αναπόφευκτο.

Ο πέλεκυς του χρέους

Πριν αλλάξει ρόλο, ο Σόιμπλε δεν έχανε ευκαιρία να δηλώνει πως η αναδιάρθρωση δεν είναι του παρόντος. Μέχρι το τέλος, η Γερμανία παρέμεινε ουσιαστικά στην γραμμή πλεύσης. Προφανώς έκανε κάποια βήματα πίσω, αλλά, όπως φάνηκε και στη συμφωνία για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους, η Ελλάδα δεν πήρε αυτό που ζωτικά χρειάζεται η οικονομία της για να γυρίσει σελίδα. 

Υπενθυμίζουμε μία παλιά ωμή δήλωση του επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας Βάιντμαν. Σε μία έξαρση οικονομικού εθνικισμού, είχε πει το 2016 πως αυτό που έχει σημασία είναι να επιτευχθεί βιώσιμο πλεόνασμα και όχι η αναδιάρθρωση του χρέους. Προφανώς, γι’ αυτόν σημασία έχει το πρωτογενές πλεόνασμα, επειδή του εξασφαλίζει αποπληρωμή του χρέους και όχι το να ορθοποδήσει η ελληνική οικονομία. 

Το επιχείρημα του Σόιμπλε ήταν εξαρχής πως μέχρι το 2022 η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα. Άρα, το βάρος που σηκώνει δεν είναι μεγάλο. Από λογιστικής απόψεως έχει δίκιο. Το χρέος, ωστόσο, δεν είναι μόνο λογιστικό μέγεθος. Είναι και οικονομικό μέγεθος. Το μη βιώσιμο χρέος είναι παράγοντας οικονομικής αβεβαιότητας που απωθεί τις άμεσες ξένες παραγωγικές επενδύσεις, τις οποίες η Ελλάδα έχει ζωτική ανάγκη. Την προφανή αυτή αλήθεια έχει αναγνωρίσει δημοσίως και η Λαγκάρντ. Όσο το χρέος παραμένει στα ύψη, τόσο η ελληνική οικονομία θα παραμένει στα γόνατα. Αυτό ακριβώς είναι που ζούμε όλο αυτό το διάστημα, παρά τις προπαγανδιστικές κορώνες και τις προεκλογικές παροχές.

Σταύρος Λυγερός

SL press