Τα σκυλιά και το καραβάνι: πολιτική κατάθλιψη και εθνική μελαγχολία

Η νέα δημοσκόπηση της Kappa Research – που δημοσιεύτηκε στο «Βήμα»- δείχνει τον ΣΥΡΙΖΑ στο 18, 4%. Όσο είχε το 2008, πριν αρχίσει την τρελή κούρσα- με σκαμπανεβάσματα- που τον έφερε στο 36% και πρόσκαιρα ακόμα και στο 45%. Η κοινή γνώμη δεν συμφωνεί με τίποτα από όσα κάνει η κυβέρνηση, αλλά δεν εγκρίνει και κανένα κόμμα- η ΝΔ είναι στο 14%!- από την αντιπολίτευση. Δύο στους τρεις Έλληνες λένε Όχι στο τρίτο μνημόνιο, αλλά Όχι και στον Βαρουφάκη, το Δημοψήφισμα, τη συνεργασία με τους ΑΝΕΛ.

Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι πως τα δύο μεγαλύτερα κόμματα δεν συγκεντρώνουν μαζί ούτε 35%. Το πρόβλημα είναι πως όλα μαζί τα εντός κοινοβουλίου κόμματα του «δημοκρατικού τόξου» δεν εκφράζουν ούτε το 45% των πολιτών, χωρίς αυτό να ενισχύει άλλα κόμματα εξωκοινοβουλευτικά ή αντισυστημικά. Τι μπορεί να σημαίνει για μια χώρα το ότι από τους νέους μόνο ένας στους δέκα θα πάει να ψηφίσει;

Στην πραγματικότητα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε ποτέ περισσότερη δύναμη στην κοινωνία, ακόμα κι όταν φάνηκε ότι σταθεροποίηκε στο 27%. Η προσπάθεια του να πάρει κάτι περισσότερο από μια ψήφο- ανοχής ή κριτικής υποστήριξης- δεν ευοδώθηκε όσες φορές επιχείρησε να «ανοιχτεί» στην κοινωνία –με συνέδρια και καμπάνιες για τον «Κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ». Η πραγματική δύναμή του είναι αυτή- που δείχνει η δημοσκόπηση- μετά την διάσπαση, που, ας μου επιτραπεί, ήταν αναμενόμενη από το 2014, όταν έγραφα στο βιβλίο μου «Ο Αλέξης στη Χώρα των Θαυμάτων»:

«Το κόμμα έχει πολλές συνιστώσες, αλλά το 2012 θα γίνουν, ένα ενιαίο κόμμα. Πιθανόν και δύο ενιαία κόμματα».

Η μεγάλη μάζα ψηφοφόρων προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ, αλλά εμφανίζεται το φαινόμενο οι ψηφοφόροι του πάλαι ποτέ ισχυρού κόμματος στα συνδικάτα και τους δήμους να μην ψηφίζουν ΣΥΡΙΖΑ, αλλά τις παρατάξεις του μητρικού χώρου. Η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ είναι ψήφος τιμωρίας του κόμματος που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου και είχε αναφορές τόσο στο ΕΑΜ και τον Άρη Βελουχιώτη, όσο και στον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Χαρίλαο Τρικούπη. Δεν ανέβηκε η ιδεολογική επιρροή μιας αμφίβολης ‘Αριστεράς» όσο έπεσε το εθνικό-κρατικό κόμμα που δέσποσε στον χώρο της Αριστεράς. Δεν έκλεψε το ΠΑΣΟΚ ψήφους από την Αριστερά, αλλά ήταν η δεξαμενή για άντληση ψήφων από το πρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ πιο πολύ από όσο από τις περίφημες συνιστώσες.

Δεν έγιναν ξαφνικά αριστεροί οι μισοί Έλληνες. Γιατί αν αθροίσουμε όλα τα ποσοστά των κομμάτων της Αριστεράς φτάνουμε στο 45-50% -σε μια εποχή που η στροφή της κοινωνίας γίνεται πιο δεξιά. Η «Αριστερά»- με την εναγκαλισμό της με κόμμα του Καμμένου και την Εκκλησία, πρέπει να αποδείξει ότι είναι πράγματι Αριστερά.

Η «μεγάλη εικόνα» μας δείχνει πως αν και τα κόμματα έρχονται και παρέρχονται οι παρατάξεις μένουν αναλοίωτες. Το ΠΑΣΟΚ δεν έπεσε για λόγους διαφθοράς ή φαυλότητας, αλλά επειδή δεν μπορούσε πλέον να ικανοποιήσει τα αιτήματα των ψηφοφόρων. Αυτόν τον ρόλο ανέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ με μια πρωτοφανή ψηφοθηρία. Το πρώτο του πρόγραμμα, αλλά και το δεύτερο είναι μια λίστα δώρων στους ψηφοφόρους και όχι ένα πρόγραμμα κοινωνικής αλλαγής.

Από αυτή την πλευρά ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ΠΑΣΟΚ, ούτε ο Τσίπρας είναι ο νέος Ανδρέας, όσο κι αν μιμείται την …φωνή του. Δεν υπάρχει καμιά ιδεολογική άνοδος μιας Αριστεράς που στην πιο μεγάλη κρίση της –μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού»- εμφανίστηκε ως «πρόταση» χωρίς να μπει στον κόπο μιας αυτο-κριτικής. Να δει τι δεν πήγε καλά, τι σημαίνει σήμερα «Αριστερά» και πως πρέπει να είναι μια «κυβερνώσα Αριστερά».

Η «πρώτη φορά Αριστερά» δεν είναι παρένθεση. Είναι ανέκδοτο. Ο ΣΥΡΙΖΑ προβάλλει ως η μόνη λύση διακυβέρνησης -προς το παρόν, αλλά πόσο μπορεί να κυβερνήσει ένα κόμμα με 36% και 50% αποχή ή πολύ περισσότερο ένα κόμμα του 18%; H αμείλικτη αριθμητική μας λέει πως ο Αλέξης Τσίπρας και η παρέα του εκπροσωπεί -αν αφαιρέσουμε την εσωκομματική αντιπολίτευση- λιγότερο από 10% της κοινωνίας και λιγότερο από 20% των εκλογέων. Πρόκειται για μια πρωτοφανή πολιτική κρίση που όλοι ελπίζουν να μην πάρει δραματικές διαστάσεις κι όλοι φοβούνται πως τα σταφύλια της οργής θα πάρουν την μορφή γενικευμένης εξέγερσης.

Το ιδεολογικό και πολιτικό τσίρκο που εμφανίστηκε ως αριστεροδεξιό κιτς –με τον «εθνικολαϊκό» γιορτασμό της παρέλασης της 25^ης Μαρτίου- συγκρότησε μια παρδαλή κυβέρνηση με τον Καμμένο κι ίσως αύριο με τον Λεβέντη και τον Θεοδωράκη. Ζούμε μια οικονομική κρίση, αλλά και μια πολιτική τραγωδία. Όλα τα κόμματα είναι ξεπερασμένα, ληγμένα με στόχο να διορθώσουν το παρελθόν και χωρίς σχέδια για το μέλλον.

Το βασικό στοιχείο των τελευταίων εκλογών που επιβεβαιώνει και η δημοσκόπηση αυτή είναι η μεγάλη αποχή. Η «ελπίδα» έγινε πολύ γρήγορα απογοήτευση και η «Γενιά των Απέξω»- που εξέφρασε ο Αλέξης Τσίπρας- δίνει την σκυτάλη σε μια ακόμα- εντελώς «χαμένη» γενιά. Το φάντασμα της εξέγερσης που απειλεί την πιο ασυνεπή και ανίκανη κυβέρνηση των τελευταίων δεκαετιών πλανάται πάνω από την Ελλάδα, αλλά ακόμα και μια εξέγερση κάποιος πρέπει να την οργανώσει.

Η κρίση ως τώρα σήμαινε μια αποδιάρθρωση του δικομματισμού και συντριβή των μεγάλων κομμάτων- ιδιαίτερα του ΠΑΣΟΚ- με εναλλακτική λύση τον ΣΥΡΙΖΑ που κλήθηκε να ανανεώσει το πολιτικό σύστημα με το γελαστό πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα. Τώρα πια η ελπίδα έγινε απογοήτευση και μιλάμε για κρίση όλου του πολιτικού συστήματος. Τα κόμματα που παραμένουν «αντιμνημονιακά» δεν ωφελούνται από την δυσαρέσκεια στα μεγάλα κόμματα. Οι μισοί πολίτες -και οι περισσότεροι νέοι- απέχουν από τις εκλογές.

Θα μπορούσαμε να δούμε τα πράγματα όπως πάντα σαν μια σύγκρουση ανάμεσα στο παλιό και το νέο, όπου το νέο θα κυριαρχήσει, αλλά τι θα συμβεί αν το νέο είναι χειρότερο από το παλιό ή δεν υπάρχει καν; To πιο σημαντικό αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών δεν ήταν η νίκη- αν ήταν νίκη- του ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν η ήττα όσων υποτίθεται ότι ήταν μια πολιτική αλτερνατίβα. Μην περίμενε να δείτε τους Αγανακτισμένους στις πλατείες. Υπάρχει κάτι χειρότερο από την οργή και την αγανάκτηση. Η απελπισία.

Οι Απελπισμένοι δεν αντιδρούν. Έχουν περάσει στην απάθεια, καθώς η μελαγχολία έγινε κατάθλιψη. Κι οι πιο ωραίες μέρες είναι πίσω μας. Ούτε οι νέοι, ούτε οι πολιτικοί μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Μην περίμενετε άσκοπα την Επανάσταση. Δεν θα γίνει. Θα μπορούσαμε να πούμε πως είμαστε βλάκες. Πάλι μας εξαπάτησαν. Κανείς δεν ήταν μαζί μας.

Φυσικά, ως Έλληνες, παραμένουμε αισιόδοξοι. Η αισιοδοξία, άλλωστε, είναι η έσχατη απόγνωση. Όλα αυτά κάποτε θα τελειώσουν, αλλά τίποτα και κανένας από όσους βρίσκονται στο προσκήνιο δεν θα είναι εκεί. Ο κόσμος θα αλλάξει. Προς το καλύτερο ή το χειρότερο. Θα είναι πάντως μια Νέα Ελλάδα. Γιατί η Ελλάδα δεν πεθαίνει- καθ” ολοκληρίαν!- ποτέ, αλλά αυτές τις μέρες κάποια Ελλάδα πεθαίνει.

Του Νίκου Λακόπουλου