Τι μπορεί να αλλάξει ο νέος υπουργός Άμυνας του Ισραήλ στην περιοχή μας; Γιατί μας αφορά

Το Μάιο του τρέχοντος έτους σημειώθηκε μία εξαιρετικά σημαντική αλλαγή στον γεωπολιτικό χώρο της Αν. Μεσογείου, η οποία έμεινε απαρατήρητη από το ευρύ ελληνικό κοινό, λόγω εσωτερικών θεμάτων, αλλά και του μονοπωλίου, που κατέχει η συριακή κρίση στην ελληνική ενημέρωση. Πρόκειται για την αλλαγή του ισραηλινού ΥΠΑΜ, τη θέση του οποίου ανέλαβε ο Α. Lieberman, μία εξαιρετικά αινιγματική μορφή, η οποία αξίζει να αναλυθεί μιας και ο θεσμός του ισραηλινού ΥΠΑΜ, αν μη τι άλλο, αποτελεί μία εκ των σημαντικότερων στη λεκάνη της Μεσογείου.

Ο Lieberman  είναι γεννημένος στο Chișinău της Μολδαβίας, επί Σοβιετικής Ένωσης. Ο πατέρας του είχε βιώσει προσωπικά τις σταλινικές διώξεις, αφού ήταν εξόριστος στη Σιβηρία, όπου γνώρισε και τη μητέρα του. Προέρχεται από οικογένεια της φυλής Ασκενάζι, η οποία φρόντισε να μεταλαμπαδεύσει στον Lieberman τις ισραηλινές αξίες και την σκληρή υποστήριξη των ισραηλινών θέσεων. Αυτό φαίνεται όχι μόνο από το γεγονός ότι οι ίδιοι εκπαίδευσαν φανατικά το παιδί τους να ομιλεί τη διάλεκτο Yiddish, την οποία μιλούν οι Ασκενάζι, αλλά και επειδή εκτέλεσαν, το 1978, το «ιερό καθήκον» του επαναπατρισμού στην κοιτίδα των ισραηλινών, την Ιερουσαλήμ.

Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι πως ο νέος ΥΠΑΜ του Ισραήλ διέθετε αρκετά ακραίες απόψεις για τους Άραβες και ως νεαρός είχε συμμετάσχει, σε δύο περιπτώσεις, σε βίαιες επιθέσεις εναντίον αράβων συμμαθητών του, αν και σύμφωνα με μαρτυρίες η συμμετοχή του ήταν απλά φραστική, αποφεύγοντας να εμπλακεί σε βιαιοπραγίες που επακολουθούσαν. 

Η στάση του αυτή οδήγησε το 2014 την ισραηλινή εφημερίδα Haaretz να δημοσιεύσει μαρτυρίες μελών του ακροδεξιού κόμματος Kach, σύμφωνα με τις οποίες ο Lieberman αποτελούσε μέλος του κόμματος (σ.σ. ακραίο εθνικιστικό κόμμα, το οποίο καταδικάστηκε με αποβολή του από τις εκλογικές διαδικασίες, ως τρομοκρατική οργάνωση που προωθούσε το ρατσισμό και τη βία) για μικρό χρονικό διάστημα. Σημειώνεται σε αυτό το σημείο ότι ο ίδιος ο ισραηλινός ΥΠΑΜ κατήγγειλε το εν λόγω άρθρο ως ψευδές και ενορχηστρωμένο. Ωστόσο, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η φανατική, αν όχι ακραία, στάση του κατά τα φοιτητικά του χρόνια έκανε τέτοια άρθρα αληθοφανή, έστω και αν δεν ανταποκρινόντουσαν στην πραγματικότητα.

Ο Lieberman αποτελεί στενό συνεργάτη του Netanyahu από το 1988 έως το 1997 όταν και αποχώρησε από το κόμμα και την κυβέρνηση, ως πράξη διαμαρτυρίας και απογοήτευσης προς τον ισραηλινό πρωθυπουργό, λόγω της συμφωνίας Wye River που υπογράφηκε με τον παλαιστίνιο ηγέτη Yasser Arafat. Ωστόσο, δύναται αυτή η πράξη του να μην αφορούσε τη συμφωνία, εν γένει, αλλά την αποδοχή από πλευράς Netanyahu της υπαναχώρησης Clinton στην απαίτηση του Ισραήλ να αφεθεί ελεύθερος ο Jonathan Pollard, ένας αμερικανός αξιωματικός της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Ναυτικού, ο οποίος εξέτιε ισόβια κάθειρξη στις ΗΠΑ, λόγω παροχής στρατηγικών πληροφοριών των ΗΠΑ, προς την Ιερουσαλήμ. Αν και το Ισραήλ είχε θεωρήσει την απελευθέρωση του Pollard, ως προαπαιτούμενο για την υπογραφή της συμφωνίας, ο Clinton δε μπορούσε να πείσει τον Δντη της CIA να αποδεχτεί τις απαιτήσεις του ισραηλινού πρωθυπουργού κι έτσι καταλήξαμε στην ρίξη μεταξύ Netanyahu και Lieberman.

Ο ισραηλινός ΥΠΑΜ εκλεγόταν ανελλιπώς, μέσω άλλων δεξιών πολιτικών φορέων της χώρας, οι οποίοι μάλιστα αποτελούσαν και κόμματα συγκυβέρνησης στις τότε κυβερνήσεις, με αποτέλεσμα να διατελέσει υπουργός σε διάφορες θέσεις, έως το 2004, όταν και ξαναήρθε σε ρίξη με τον τότε Πρωθυπουργό Ariel Sharon, λόγω της θέσεως του τελευταίου για απεμπλοκή των ισραηλινών δυνάμεων από τη λωρίδα της Γάζα.

Το 2006 ο Lieberman διεκδίκησε την είσοδό του στη βουλή με δικό του, ανεξάρτητο, πολιτικό φορέα, με τον οποίο και πέτυχε την κατάληψη 11 βουλευτικών θέσεων. Λίγους μήνες μετά αποδέχτηκε το αίτημα συνεργασίας από τον Ehud Olmert και αποτέλεσε μέρος του κυβερνητικού συνασπισμού, ενώ του δόθηκε η θέση του αναπληρωτή Πρωθυπουργού και το νεοσύστατο Υπουργείο Στρατηγικών Υποθέσεων, με χαρτοφυλάκιο τη στρατηγική απειλή του Ιράν. Ενδεικτικό των θέσεων του Lieberman στη νέα κυβερνητική του θέση ήταν ο χαρακτηρισμός του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, ως τη μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζουν οι ισραηλινοί από τον Β’ ΠΠ. Επίσης εκείνη την εποχή υποστήριξε με θέρμη την είσοδο του Ισραήλ στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.

Από τα ανωτέρω φαίνεται πως ο Lieberman διαθέτει μία αρκετά σκληρή πολιτική ατζέντα, ως προς τις θέσεις του στην εξωτερική πολιτική της χώρας, οι οποίες στηρίζονται στην παραδοχή, πως το Ισραήλ απειλείται από τους εχθρούς του και πρέπει να αντιδράσει. Ακόμα και η Δύση θεωρεί την εμμονή του στην αντιτρομοκρατική εκστρατεία της Ιερουσαλήμ, ως ένα από τα μελανά του σημεία. Το δεύτερο είναι η υποστήριξή του και οι καλές σχέσεις που διαθέτει με τον Vladimir Putin!

Το 2011 μετά τις εκλογές, τις οποίες κέρδισε ο Ρώσος Πρόεδρος, ο Lieberman ήταν ο πρώτος πολιτικός που ευχήθηκε στο νικητή περιγράφοντας τη διαδικασία, στο συγχαρητήριο τηλεγράφημά του, «απόλυτα δίκαιη, ελεύθερη και δημοκρατική διαδικασία». Ο V. Putin με τη σειρά του έχει περιγράψει την πολιτική σταδιοδρομία του Lieberman ως λαμπρή!

Παρόλα ταύτα, όπως προαναφέραμε και παραπάνω, η πολιτική φυσιογνωμία του Lieberman είναι τουλάχιστον αινιγματική. Επί παραδείγματι από τη μία διατηρεί εξαιρετικά φιλικές σχέσεις προς τον Ρώσο Πρόεδρο, αλλά από την άλλη δεν εγκαταλείπει το όνειρο ένταξης του Ισραήλ στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ! Τούτο συμβαίνει, διότι ο Lieberman ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ θέτει το μέλλον και την ασφάλεια της χώρας του, ως εκ τούτου αυτή η συμπάθεια σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μας οδηγήσει στο εσφαλμένο συμπέρασμα πως η τοποθέτηση Lieberman στο ΥΠΑΜ του Ισραήλ θα θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ήτοι τον παραδοσιακό σύμμαχο του Ισραήλ στην περιοχή. Επίσης, ένας έτερος λόγος είναι οι ψήφοι των ισραηλινών πολιτών, που έχουν εγκατασταθεί στο Ισραήλ από πρώην σοβιετικές χώρες, αλλά και την ίδια τη Ρωσία και οι οποίοι βλέπουν θετικά την προσέγγιση Ιερουσαλήμ – Μόσχας.

Ο Lieberman είναι ο άνθρωπος που μπορεί να αποτελέσει την backstage διπλωματική διαδρομή μεταξύ των Netanyahu-Obama, οι οποίοι δε δείχνουν να διαθέτουν τις καλύτερες των απόψεων ο ένας για τον άλλο. Επίσης, δεδομένου ότι η πολιτική σκηνή στις ΗΠΑ θα αλλάξει, με έναν εκ των Clinton και Trump να διαδέχεται τον Αμερικανό Πρόεδρο, ο Lieberman αποτελεί μία λύση «αναχώματος» στη νέα σκληρή στάση που αναμένεται να ακολουθήσει η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι και οι δύο υποψήφιοι διαθέτουν την ίδια σκληρή ρητορική με τον ισραηλινό ΥΠΑΜ να είναι σε απόλυτη θέση να τους αντιληφθεί και να τους ανταπαντήσει στο ίδιο ύφος, κάτι που τον μετατρέπει σε βράχο υποστήριξης των θέσεων της χώρας ασχέτως των απαιτήσεων που μπορεί να προβάλουν οι ΗΠΑ.

Το ανωτέρω έχει ιδιαίτερη σημασία αν στο Λευκό Οίκο μετακομίσει για δεύτερη φορά η Hilary Clinton Θα πρέπει να θυμίσουμε σε αυτό το σημείο ότι  στο παρελθόν (17-6-2009), όταν και οι δύο διέθεταν τη θέση του ΥΠΕΞ για τις χώρες τους, η σημερινή υποψήφια για το προεδρικό χρίσμα απαιτούσε την υπαναχώρηση της Ιερουσαλήμ στο πρόγραμμα εποικισμού, απαίτηση στην οποία ο ισραηλινός ομόλογός της στάθηκε κάθετος. Η τότε συνάντηση περιγράφηκε ως: μία εκ των πιο τεταμένες συναντήσεις μεταξύ των δύο πλευρών επί πολλά έτη (18-06-2009 Financial Times). Ένας εκ των λόγων ήταν και η άρνηση της Clinton επί των δεσμεύσεων της προηγούμενης κυβέρνησης Bush για στήριξη της επέκτασης του προγράμματος εποικισμού.

Στα εσωτερικά της χώρας, παρά την εναντίωση του ιδίου στην εμπλοκή των ραβίνων στην πολιτική, δεν επιθυμεί την απεμπλοκή της θρησκείας από το κράτος και επιμένει στη διατήρηση των ορθόδοξων ραβινικών δικαστηρίων, με χρήση εθνικόφρονωνκληρικών, παρά υπερ-ορθόδοξων φανατισμένων. Η σκληρή δεξιά του πολιτική φαίνεται και από τις θέσεις του περί μη αναγνώρισης του πολιτικού γάμου εντός της νομοθεσίας της χώρας, αλλά στην εύρεση μίας εναλλακτικής λύσης για όσους δε μπορούν να παντρευτούν με το υπάρχον νομικό πλαίσιο.

Την ίδια στιγμή, σε ότι αφορά τη Ρωσία, ο ισραηλινός ΥΠΑΜ σίγουρα μπορεί να εξασφαλίσει τη διατήρηση των καλών διακρατικών σχέσεων. Ωστόσο αυτές θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από τον εθνικό άξονα εξωτερικής πολιτικής του Ισραήλ. Όσο για τον ίδιο το Lieberman και τις προθέσεις του, αυτές θα εξαρτηθούν από τις διμερείς ισορροπίες και κατά πόσο αυτές θα επιτρέπουν στη Μόσχα να διατηρεί τη συμμαχία της τόσο με το Ισραήλ όσο και με το Ιράν, αλλά και από την πορεία της συριακής εμφύλιας σύρραξης. Διότι μπορεί οι σχέσεις του ισραηλινού ΥΠΑΜ και του Ρώσου Προέδρου να μοιάζουν πολύ στενές, αλλά ο Lieberman, όπως προαναφέρθηκε, πάνω από όλα θέτει το συμφέρον του Ισραήλ. Το θέμα του Ιράν δε φαίνεται να επηρεάζει τις σχέσεις των δύο αντρών, όσο υπάρχει ο έλεγχος του πυρηνικού προγράμματος, από πλευράς Ρωσίας η οποία και θα διαχειρίζεται τα πυρηνικά απόβλητα των εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Τεχεράνης.

Από την άλλη η αντιμετώπιση των ισλαμιστών εξτρεμιστών μπορεί φαινομενικά να συμφωνεί με το Ισραήλ, ωστόσο ουσιαστικά η Ιερουσαλήμ εξυπηρετείται εν μέρει από την ύπαρξη του ISIS, όσο αυτό βρίσκεται σε πόλεμο με τη HEZBOLLAH του Λιβάνου, την οποία θεωρεί έναν εκ των υψηλότερων κινδύνων για την εθνική ασφάλεια. Η ανωτέρω κατάσταση εξασφαλίζει πως η HEZBOLLAH δεν έχει το χρόνο και τους πόρους να απασχοληθεί με το Ισραήλ, ενώ την ίδια στιγμή φθείρεται πολεμώντας μία άλλη εξτρεμιστική μουσουλμανική οργάνωση. Την ίδια στιγμή η Μόσχα βλέπει πως η HEZBOLLAH είναι μία συμμαχική δύναμη στην καταπολέμηση της «τρομοκρατίας» στη Συρία και στη στήριξη του Assad. Ενός Προέδρου τον οποίο το Ισραήλ χαρακτήριζε και προφανώς ακόμα χαρακτηρίζει ως σατανά… Ως εκ τούτου η σχέση Lieberman-Putin δεν πρόκειται να κλονιστούν όσο η συριακή κρίση μαίνεται αμείωτη, ωστόσο είναι άγνωστο πώς θα επηρεαστούν αναλόγως των επιδιώξεων της Μόσχας για το μέλλον της γειτονική προς το Ισραήλ χώρας και το μέλλον του Σύριου Προέδρου.

Ένα ιδιαίτερα καυτό θέμα για την εξωτερική πολιτική του Ισραήλ με τον Lieberman στη θέση του ΥΠΑΜ είναι οι σχέσεις με την Αίγυπτο. Ο ακροδεξιός πολιτικός ποτέ δεν ήταν φίλα προσκείμενος προς το Κάιρο, το οποίο πάντα αντιμετώπιζε, τουλάχιστον, με καχυποψία. Παρόλα αυτά η λύση έχει δοθεί από την ίδια τη χώρα του Νείλου με την ανάδειξη του Morsi στο ανώτερο πολιτειακό αξίωμα της χώρας. Είναι η πρώτη φορά που ο Lieberman προχώρησε σε δηλώσεις υπέρ ενός Αιγυπτίου αξιωματούχου και σε πρόσκληση ανάπτυξης διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την καταπολέμηση της παγκόσμιας τρομοκρατίας, τόσο στη Χερσόνησο του Σινά, όσο και στη Β. Αφρική.

Ένα από τα δυνατότερα χαρτιά του Lieberman είναι οι διασυνδέσεις που διατηρεί με την Ανατολική Ευρώπη, λόγω της καταγωγής του. Δεν είναι τυχαίο ότι ως ΥΠΕΞ είχε επιτύχει την οικονομική διείσδυση του Ισραήλ σε διάφορες χώρες της περιοχής, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί και τώρα, περισσότερο λόγω και της θέσης του, η οποία σχετίζεται με την πλούσια σε υποδομές και φτωχή σε κεφάλαια, παραπέουσα αμυντική βιομηχανία της Ανατολικής Ευρώπης. Μάλιστα με αυτό τον τρόπο το Ισραήλ μπορεί να εξυπηρετήσει τον εαυτό του, αλλά και τους Ρώσους, οι οποίοι δεθα ήθελαν επουδενί να δουν την πτώση και άλλων κρατών στην αγκαλιά του Βερολίνου και των ΗΠΑ.

Φυσικά πάντα το ερώτημα που τίθεται σε τέτοιες αναλύσεις είναι: Η Ελλάδα πώς θα επηρεαστεί; Η χώρα μας έχει ήδη αναπτύξει καλές σχέσεις με το Ισραήλ, μέσω κοινών ασκήσεων και άλλων διπλωματικών κινήσεων, έστω και αν αυτές γίνονται αργά και δειλά. Αυτό όμως που μας αφορά σε πολύ σημαντικό βαθμό είναι οι σχέσεις της Ιερουσαλήμ και της Άγκυρας, που είχαν διαταραχθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα. Με το Lieberman υπεύθυνο για την άμυνα της χώρας, η πιθανότερη εξέλιξη είναι η επιβράδυνση αποκατάστασης των σχέσεων με την Τουρκία, τόσο λόγω των σχέσεων Erdogan-Putin, όσο και λόγω της ακτιβιστικής δράσης της Άγκυρας με τη στήριξη της Γάζας το 2010 και την υποστήριξη προς τους μαχητές της HAMAS.

Το γεγονός ότι ο Erdogan έχει προβεί σε εξαιρετικά επιθετικές, έως και προσβλητικές, δηλώσεις για το Ισραήλ και τον ισραηλινό Πρωθυπουργό, λειτουργεί κατά ερεθιστικό τρόπο στην ευαίσθητη, συναισθηματική και παρορμητική ψυχολογία ενός προστατευτικού χαρακτήρα όπως ο  Lieberman. Αυτό το ψυχογράφημα φαίνεται τόσο από τον τρόπο που αναφέρθηκε εντός του Knesset (ισραηλινό κοινοβούλιο) για το Mubarak (Αν ο Μουμπάρακ θέλει να μας μιλήσει ας έρθει εδώ, αν πάλι όχι πείτε του να πάει στο διάολο), καθώς και τον τρόπο που αντιδρούσε στις διαφωνίες του με τους πρωθυπουργούς, σε παλαιότερες περιπτώσεις, όσο και με την καταδίκη του για βιαιοπραγία εναντίον ενός δωδεκάχρονου, όταν αυτό είχε πειράξει το παιδί του. Αυτές οι πράξεις δείχνουν ότι, ως πολιτικός, αδυνατεί να διαχειριστεί ψύχραιμα και βαθύτερα κρίσεις, που οπωσδήποτε θα συναντήσει και στις οποίες θα αντιδράσει εν θερμώ και δραστικά. Ίσως να είναι μία περίεργη σύμπτωση το γεγονός ότι και ο δικός μας ΥΠΑΜ έχει δείξει τέτοια δείγματα σε εκφράσεις του και αντιδράσεις του, μία λεπτομέρεια που ελπίζουμε να βοηθάει τη σύγκλιση των απόψεων των δύο αντρών και την αμοιβαία κατανόηση επί των γεωπολιτικών θεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου.

 militaire.gr