Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΕ ΡΟΛΟ ΔΙΑΙΤΗΤΗ: ΣΦΥΡΙΖΟΝΤΑΣ ΥΠΕΡ ΡΩΣΙΑΣ

Αν προσεγγίσουμε τον παγκόσμιο χάρτη ως ένα πολιτικό μωσαϊκό και διερευνηθούν τα συμφέροντα και οι διεθνείς σχέσεις των χωρών που το απαρτίζουν, σίγουρα οι συνθήκες καθιστούν την Τουρκία βασικό πρωταγωνιστή των εξελίξεων.

Το “γιατί” είναι κρυμμένο στις αλληλεπιδράσεις της με την Ρωσία, την Ε.Ε. και έμμεσα με την Αμερική, καθώς και στην εμπλοκή της στα ζητήματα της Συρίας και του προσφυγικού.

Μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία, το Νοέμβριο του 2015 και την σειρά αντιδράσεων που αυτή προκάλεσε, οι δυό χώρες είχαν ψυχρανθεί σε πολιτικό επίπεδο. Όμως, καμία αντίστοιχη επιπλοκή δεν παρουσιάστηκε στις οικονομικές τους σχέσεις. Το ρωσικό εμπάργκο κατά των ευρωπαϊκών προϊόντων είναι η βάση πάνω στην οποία θεμελιώθηκαν επιχειρηματικές συμφωνίες Ρωσίας- Τουρκίας με μεγάλη εμβέλεια, γεγονός που απέτρεπε σε μεγάλο βαθμό μια έντονη ρήξη μεταξύ τους.

Τον τελευταίο μήνα, ο Ερντογάν επιδιώκει να επαναφέρει την καλή συνεννόηση μεταξύ τους , μια κίνηση που αποκαλύπτει πολλά για τη μέλλουσα στρατηγική του.

 Οι ΗΠΑ έχουν να επιδείξουν 2 υποψήφιους προέδρους. Η πρώτη: Χίλαρυ Κλίντον. Προωθούμενη από το ίδιο το σύστημα, αντιπροσωπεύει και ενισχύεται από ποικίλα μέτωπα. Σύμφωνα με τις πρόσφατες εξελίξεις, ένα από τα μέτωπα αυτά έχει άμεση σχέση με το κίνημα Gulen και την δραστηριότητα του επιχειρηματικά. Από την άλλη μεριά: Ντόναλντ Τραμπ.  Εκφράζει κάτι εναλλακτικό και απολαμβάνει μεγάλη απήχηση, παρόλο που το εναλλακτικό αυτό πιθανότατα είναι ένα ένα αδέξιο μείγμα λαϊκισμού και ακροδεξιών τοποθετήσεων. Μια από τις σαφείς του δηλώσεις και ιδεολογικές κατευθύνσεις στην πρόσφατη συνέντευξή του ήταν η ένθερμη υποστήριξη των Κούρδων.

Μάλλον οποιαδήποτε εκλογική εξέλιξη στις ΗΠΑ θα έχει μελανά σημεία στην συνεννόηση με τον Ερντογάν, ο οποίος έδειξε με κάθε τρόπο (απολύσεις, συλλήψεις, κατάργηση ελευθερίας του τύπου) ότι αποστρέφεται και στοχοποιεί το κίνημα Gulen και φυσικά ηγείται μιας μακροχρόνιας μάχης κατά των Κούρδων.

 Σε όλο αυτό, η Ε.Ε. ενσαρκώνει τον ρόλο του παθητικού παρατηρητή, αφού τα συμφέροντα της είναι διχασμένα. Με εξαίρεση τη φαινομενική λεκτική καταδίκη των αντιδημοκρατικών κινήσεων του Ερντογάν σε ότι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, καμία ουσιαστική τοποθέτηση δεν υπάρχει επί των εξελίξεων. Η εξάρτηση της από τις κινήσεις της Τουρκίας σε θέματα όπως το προσφυγικό σίγουρα περιορίζουν τις επιλογές της. Παρά την προκλητική πορεία του Ερντογάν λοιπόν μετά το επιχειρηθέν πραξικόπημα, διαθέτουν μέρος του προσυμφωνημένου ποσού (πάνω από 2 δις ) στην ενίσχυση των τουρκικών δομών για το προσφυγικό.

Τα παραπάνω σκιαγραφούν μια πιθανή εκδοχή των πολιτικών πολώσεων ,σε θέματα όμως που μένουν σε διαπραγματεύσεις και τραπέζια. Το πως θα επιδράσουν αυτές στα μέτωπα όπου διακυβεύονται συμφέροντα και υπάρχουν όπλα , στα μέτωπα όπου διακυβεύονται ανθρώπινες ψυχές, είναι ως ένα βαθμό μη προβλέψιμο.

Τι βλέψεις έχει η Τουρκία για την εξέλιξη του προσφυγικού? Επωφελείται από την αύξηση των ροών από την Τουρκία στην Ελλάδα τις τελευταίες μέρες, αποσύρει τους υπεύθυνους παρατηρητές με αιτιολόγηση που δεν έχει ακόμα διαλευκανθεί και εγείρει σωρό διαμαρτυρίας ως προς την γενική τήρηση των δεσμεύσεων τις (ελάχιστες επαναπροωθήσεις από Ελλάδα).

Στη Συρία? Με τον Ερντογάν να απομακρύνει από το στρατιωτικό σώμα βασικά κεφάλια στα τουρκικά σύνορα με τη Συρία , να αποκαθιστά τις διπλωματικές σχέσεις με κράτη του αραβικού κόσμου και μέσω της αναθέρμανσης των σχέσεων με τη Ρωσία φαίνεται ότι έχει επιλεχθεί ο έμμεσος τρόπος για τη συνέχεια της τουρκικής στρατηγικής. Ταυτόχρονα, η Αμερική φαίνεται να κάνει ένα βήμα πίσω αφήνοντας χώρο στις ρωσικές δυνάμεις να υποστηρίζουν τον Ασάντ.

Είναι ξεκάθαρο ότι η Τουρκία θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην σύγκρουση συμφερόντων Αμερικής – Ρωσίας καθώς και σε ένα θέμα που έχει δημιουργήσει μεγάλες ανησυχίες και αναπάντητα ερωτήματα. Την αυξανόμενη ένταση στα σύνορα Ρωσίας και χωρών της Βαλτικής και την αντίδραση του ΝΑΤΟ και της Βρετανίας.

Γιώτα Κεσσανίδου