Τα 5 ρίσκα για τον προϋπολογισμό

Αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά περίπου 2,2 έως 2,5 δισ. ευρώ, παρά την επιβολή των νέων μέτρων που επιφέρουν μείωση εισοδήματος, προσέλκυση νέων επενδύσεων της τάξης του 1% του ΑΕΠ ή περίπου 1,8 δισ. οι οποίες θα οδηγήσουν στη δημιουργία τουλάχιστον 50-55 χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας, αλλά και μείωση του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών μέσα από σημαντική τόνωση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά τουλάχιστον 2,6 δισ. προϋποθέτει η εντός στόχων εκτέλεση του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς. 

 Ο στόχος για ανάπτυξη της τάξης του 2,7% ή περίπου 6 δισ. για να υλοποιηθεί προϋποθέτει ότι η επόμενη χρονιά δεν θα φέρει αρνητικές εξελίξεις εντός και εκτός Ελλάδας (πολιτική αβεβαιότητα, έξαρση προσφυγικού, κρίση στις διεθνείς αγορές λόγω Deutsche Bank κ.λπ.) προκειμένου να επιτευχθούν και οι επιμέρους στόχοι που προαναφέρθηκαν. Όσον αφορά στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, προϋποθέτει όχι μόνο την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων αλλά και την πλήρη απόδοση δημοσιονομικών μέτρων που έχουν συμπεριληφθεί κατά κύριο λόγο στα έσοδα της επόμενης χρονιάς. 

 Η λεπτομερής ανάλυση των οικονομικών μεγεθών που έχουν εγγραφεί στο προσχέδιο του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς αναδεικνύει και τις προβλέψεις αυξημένου ρίσκου που έχουν ενσωματωθεί: 

   1  Η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί το 2017 κατά 1,8%. Το ποσοστό φαίνεται μικρό -μικρότερο από τον προβλεπόμενο ρυθμό αύξησης της οικονομίας που είναι 2,7%- αλλά σε απόλυτους αριθμούς η μεταβολή είναι μεγάλη. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να διαμορφωθεί το 2016 περίπου στα 122-123 δισ. ευρώ. Αύξηση της τάξης του 1,8% σημαίνει ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα διαμορφωθεί περίπου στα 125 δισ. Άρα, το υπουργείο Οικονομικών προσβλέπει σε αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 2,2-2,5 δισ., παρά την επιβολή εισπρακτικών μέτρων που θα χτυπήσουν απευθείας το διαθέσιμο εισόδημα και κατά συνέπεια την κατανάλωση. Μόνο από την αυστηροποίηση των εισοδηματικών κριτηρίων για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ θα χαθούν μέσα στο 2017 εισοδήματα τουλάχιστον 430 εκατ., ενώ αν προστεθεί και η καθαρή απόδοση των φορολογικών μέτρων στην έμμεση φορολογία (ΦΠΑ, καφές, τσιγάρα, καύσιμα κ.λπ.) το ποσό που θα αφαιρεθεί από το διαθέσιμο εισόδημα προσεγγίζει το 1,5 δισ., χωρίς να υπολογίζονται οι επιπτώσεις από τις αυξήσεις στους άμεσους φόρους και τα υπόλοιπα μέτρα. Το θέμα της ιδιωτικής κατανάλωσης έχει και δημοσιονομική ανάγνωση: αν δεν τονωθεί στα επίπεδα που έχει προϋπολογιστεί η ιδιωτική κατανάλωση θα υπάρξει επίπτωση και στην απόδοση των έμμεσων φόρων. 

   2  Στο προσχέδιο έχει εγγραφεί πρόβλεψη για αύξηση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου κατά 9,1%. Με επίτευξη του στόχου του 2016, οι επενδύσεις θα κλείσουν λίγο πάνω από τα 20 δισ. Για το 2017 αναζητούνται πρόσθετες επενδύσεις της τάξης των 1,8-2 δισ. Ο στόχος είναι εφικτός λόγω του εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου στο οποίο έχουν υποχωρήσει οι επενδύσεις (σ.σ.: εφικτός χαρακτηρίζεται ο στόχος και από το δημοσιονομικό συμβούλιο) αλλά η υλοποίηση προϋποθέτει ευνοϊκό κλίμα εντός και εκτός συνόρων. 

   3  Αύξηση εξαγωγών. Συνολικά οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών για το 2016 αναμένεται να διαμορφωθούν -συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών- λίγο κάτω από τα 50 δισ. ευρώ. Για το 2017 αναζητείται αύξηση της τάξης του 5,3%, ποσοστό που μεταφράζεται σε τουλάχιστον 2,6 δισ. ευρώ επιπλέον. Η επίτευξη του στόχου προϋποθέτει μια εξαιρετικά καλή χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό, αλλά και «άνοιγμα» των αγορών για τα ελληνικά προϊόντα. Το ρίσκο στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου προέρχεται κυρίως από τους εξωγενείς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν και το τουριστικό ρεύμα αλλά και τη ζήτηση στις ευρωπαϊκές αγορές. 

   4  Στο προσχέδιο έχει ενσωματωθεί η πρόβλεψη ότι θα υπάρξει το 2017 αύξηση των εσόδων από την άμεση φορολογία. Εμφανίζεται ποσό της τάξης των 371 εκατ. ευρώ αλλά στην πραγματικότητα η αύξηση που απαιτείται το 2017 σε σχέση με το 2016 προσεγγίζει το ένα δισ. ευρώ (σ.σ.: αυτό συμβαίνει διότι έχουν μεταφερθεί έσοδα ασφαλιστικών εισφορών της τάξης των 670 εκατ. τα οποία μέχρι τώρα πιστώνονταν στην άμεση φορολογία αλλά από την επόμενη χρονιά θα αποτελούν έσοδα του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης ως εισφορές των δημοσίων υπαλλήλων). Για να εξασφαλιστεί αυτό το επιπλέον ένα δισ. ευρώ έχουν ληφθεί νέα μέτρα τουλάχιστον 1,45 δισ. (κυρίως με την αύξηση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και την αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης). Το ερώτημα είναι σε ποια βάση θα επιβληθούν οι αυξημένοι συντελεστές. Με τις περικοπές εισοδημάτων και τη μετατροπή συμβάσεων από πλήρους απασχόλησης σε μερικής απασχόλησης, αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός φορολογουμένων που πέφτει κάτω από τα όρια του αφορολόγητου, με αποτέλεσμα να μην πληρώνει καθόλου φόρο. Η επίτευξη του στόχου προϋποθέτει και την αύξηση της απασχόλησης αλλά και την τόνωση των συνολικών εισοδημάτων λόγω της ανάπτυξης. 

   5  Ο προϋπολογισμός έχει στηριχθεί και σε νέα μέτρα τα οποία σχεδιάζονται και εφαρμόζονται για πρώτη φορά, με αποτέλεσμα η απόδοσή τους να είναι αβέβαιη. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα μέτρων τα οποία έχει προϋπολογιστεί να αποφέρουν περίπου 220 εκατ. ευρώ είναι τα εξής: Από τη φορολόγηση ως εισόδημα των εταιρικών αυτοκινήτων έχει προϋπολογιστεί να εισπραχθούν περίπου 90 εκατ. Ήδη όμως πολλοί επαγγελματίες εγκαταλείπουν εταιρικά αυτοκίνητα ή τα αντικαθιστούν με άλλα μικρότερης αξίας προκειμένου να περιορίσουν το κόστος. Στις φορολογικές δηλώσεις της επόμενης χρονιάς θα κριθεί αν η είσπραξη των 90 εκατ. είναι εφικτός στόχος. Δεύτερο μέτρο από το οποίο προβλέπεται αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών που θα καταβάλουν οι επαγγελματίες κατά 135 εκατ. είναι η σύνδεση των εισφορών με το δηλωθέν εισόδημα. Η μεγάλη πλειοψηφία θα έχει ελάφρυνση σε σχέση με το 2016 λόγω χαμηλού εισοδήματος. Στην πράξη θα φανεί αν ο μικρός αριθμός επαγγελματιών που θα κληθεί να πληρώσει περισσότερες εισφορές θα είναι σε θέση και να καλύψει την απώλεια εσόδων από τη μεγάλη πλειοψηφία που θα αποδίδει στο εξής λιγότερες εισφορές, αλλά και την προϋπολογισθείσα διαφορά των 135 εκατ.