Ούτε Οξφόρδη, ούτε Χάρβαρντ, ούτε Κέιμπριτζ – η κορυφή του κόσμου ανήκει στη Νομική της Αθήνας

 Το σερί συνεχίζεται, αυτή τη φορά οι φοιτήτριές της βγήκαν πρώτες στον ακαδημαϊκό διαγωνισμό εικονικής δίκης «Manfred Lachs» για το Διαστημικό Δίκαιο. Τις συναντήσαμε εκτός αμφιθεάτρου.

Φωτογραφίες: Γεράσιμος Δομένικος / FOSPHOTOS

Tα τελευταία χρόνια οι φοιτητές της Νομικής Αθηνών βρίσκονται μόνιμα στην κορυφή του κόσμου. Και δε λένε να πέσουν. Συμμετέχουν στους μεγαλύτερους ακαδημαϊκούς διαγωνισμούς παγκοσμίως κι έχουν καταφέρει να κερδίσουν τα πιο φημισμένα πανεπιστήμια του κόσμου όπως είναι ασφαλώς το Χάρβαρντ, το Κέιμπριτζ και η Οξφόρδη. Η τελευταία τους επιτυχία ήρθε στον διεθνή διαγωνισμό εικονικής δίκης “Manfred Lachs”, ο οποίος βασίζεται στο Δίκαιο του Διαστήματος. 

Οι τριτοετείς Φιλαρέτη Κουϊμτζή-Φιλαρέτου, Γιολένα  Εξάρχου και Σοφία Στελλάτου, μαζί με την τεταρτοετή Γιολάντα Καλογήρου που είχε τον ρόλο της προπονήτριάς τους, κατέκτησαν τον παγκόσμιο τίτλο. Αναδείχθηκαν πρώτες ανάμεσα σε περισσότερες από 60 ομάδες φοιτητών από όλο τον κόσμο, ενώ, μάλιστα, στον τελικό γύρο τα τέσσερα κορίτσια κλήθηκαν να αγορεύσουν μπροστά σε δικαστές της Χάγης. Πώς είναι να επιχειρηματολογείς υπέρ της διάσωσης αστροναυτών ή της επιστροφής ενός δορυφόρου στη Γη όταν είσαι μόλις 20 ετών;

 Τι έκανε την ελληνική ομάδα να ξεχωρίσει, χαρίζοντάς της τη θέση στην παγκόσμια κορυφή; Πώς η Νομική Αθηνών καταφέρνει, σε πείσμα των καιρών, να αποσπά συνεχείς διακρίσεις σε διεθνές επίπεδο; Αλλά και κατά πόσο το ίδιο το πανεπιστήμιο βοηθάει σε όλα αυτά;

 Τα κορίτσια μας έλυσαν τις απορίες, δίνοντάς μας παράλληλα μια γερή δόση αισιοδοξίας για τη γενιά τους, αλλά και μια ακόμα πιο γερή δόση προβληματισμού για την ελληνική – ακαδημαϊκή και μη – πραγματικότητα…

Λίγα λόγια για τον διαγωνισμό στον οποίο συμμετείχατε… Γιολάντα:

Ονομάζεται “Manfred Lachs Space Law Moot Court Competition» και διοργανώνεται από το Διεθνές Ινστιτούτο Διαστημικού Δικαίου (International Institute of Space Law-IISL). Αρχικά, η διαγωνιστική διαδικασία περιλαμβάνει τέσσερις περιφερειακούς γύρους – Ευρώπη, Ασία, Βόρεια Αμερική κΙ Αφρική – σε καθέναν από τους οποίους παίρνουν μέρος ετησίως 20-25 ομάδες φοιτητών των αντίστοιχων πανεπιστημίων. Στη συνέχεια, οι τέσσερις νικητές προχωρούν στον τελικό, διεκδικώντας τον παγκόσμιο τίτλο. Η αξιολόγηση των ομάδων γίνεται με βάση την γραπτή και προφορική παρουσίαση των επιχειρημάτων τους επί της υποθέσεως, ενώ αντικείμενο του διαγωνισμού αποτελεί το Διαστημικό Δίκαιο, όπως αυτό αποτυπώνεται στις πέντε σχετικές συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και το Διεθνές Δίκαιο εν γένει.

Τι σας ώθησε να πάρετε μέρος; 

Φιλαρέτη:

 Έχοντας συμμετάσχει σε θερινό πρόγραμμα μαθημάτων του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διαστημικού Δικαίου το προηγούμενο καλοκαίρι, διαπίστωσα ότι μου άρεσε το συγκεκριμένο αντικείμενο και, παράλληλα, ήταν μεγάλη πρόκληση να φύγω από το στενό περιβάλλον του πανεπιστημίου, των αμφιθεάτρων και των θεωρητικών παραδόσεων και να κληθώ να μιλήσω μπροστά σε πραγματικούς δικαστές.
Σοφία: 

Σε μένα έπαιξε ρόλο η παρακολούθηση σχετικών μαθημάτων στη σχολή, αλλά και η συμμετοχή μιας άλλης ομάδας φοιτητών σε αντίστοιχο διαγωνισμό που μου είχε κάνει εντύπωση με την άψογη παρουσία της. Έτσι, θέλησα να δοκιμάσω.
Γιολένα:

Όσο ήμουν ακόμη στο λύκειο, είχα παρευρεθεί στη Διεθνή Ολυμπιάδα Διαστήματος που είχε πραγματοποιηθεί στη Ρωσία. Εκεί, είχα γνωρίσει τις διαστημικές δραστηριότητες από τη σκοπιά της φυσικής επιστήμης, οπότε μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον να τις γνωρίσω περισσότερο και από τη σκοπιά της νομικής.

Γιολάντα: 

Ούτως ή άλλως, γύρω από το Δίκαιο του Διαστήματος έχει αρχίσει να γίνεται και πάλι συζήτηση διεθνώς. Παρότι είχε μείνει σχεδόν στάσιμο, τα τελευταία πέντε χρόνια με τις νέες ανακαλύψεις που έχουν γίνει στο Διάστημα, την αποστολή που σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί στον Άρη, αλλά και τις φιλοδοξίες πολλών χωρών να εκμεταλλευτούν τους φυσικούς πόρους των πλανητικών σωμάτων, η νομική ρύθμιση τέτοιου είδους δραστηριοτήτων έχει έρθει και πάλι στο προσκήνιο.

Τι ακριβώς ζητείται στους φοιτητές να κάνουν στο πλαίσιο του διαγωνισμού;

Σοφία: Μας δίνεται ένα case study Διαστημικού Δικαίου – το οποίο, μάλιστα, βασίζεται σε πραγματικές υποθέσεις –και καλούμαστε πρώτα να καταγράψουμε σε γραπτό υπόμνημα τις θέσεις και τα επιχειρήματα του ενάγοντα και του εναγόμενου και, στη συνέχεια, στο πλαίσιο προσομοίωσης πραγματικής δίκης, να τα παρουσιάσουμε μπροστά σε δικαστές. Φέτος, ο ευρωπαϊκός γύρος πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη μπροστά σε Σκωτσέζους δικαστές και ο παγκόσμιος στο Μεξικό μπροστά σε τρεις δικαστές της Χάγης.

Τι ζητήματα Διαστημικού Δικαίου κληθήκατε να διαχειριστείτε;

Σοφία: Το Δίκαιο του Διαστήματος ρυθμίζει τις δραστηριότητες κάθε χώρας στο διάστημα, αλλά και τη σχέση μεταξύ διαφορετικών χωρών ως προς αυτές. Φέτος, η υπόθεση που μας ανατέθηκε να μελετήσουμε αφορούσε ζητήματα εκτόξευσης δορυφόρων, προστασίας του περιβάλλοντος από διαστημικές δράσεις, διάσωσης αστροναυτών, αποζημιώσεων σε περίπτωση που προκληθεί διαστημικό ατύχημα, διαχείρισης δορυφόρων που έπαψαν να λειτουργούν…

«Οι Επιτυχίες Οφείλονται Αποκλειστικά στους Φοιτητές»

Τo ελληνικό πανεπιστήμιο υποστηρίζει τη συμμετοχή σε έναν τέτοιο διαγωνισμό; 

Φιλαρέτη: 

Το βασικό πρόβλημα ήταν η έλλειψη βιβλιογραφίας. Αρκετοί τίτλοι που χρειαζόμασταν δεν υπήρχαν στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου και, τελικά, τους βρήκαμε στο διαδίκτυο. Χωρίς αυτό, δεν θα είχαμε καταφέρει να χρησιμοποιήσουμε τόσο πλούσια βιβλιογραφία.

Σοφία: 

Επίσης, καταφύγαμε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, που είχε πρόσβαση σε ψηφιακές βάσεις δεδομένων στις οποίες το πανεπιστήμιο δεν είχε. Πήγαμε εκεί και «κατεβάσαμε» την αρθρογραφία που χρειαζόμασταν, ώστε μετά να την μελετήσουμε και να την αξιοποιήσουμε πάνω στο case study που μας είχε δοθεί.

Όταν πλέον είχαμε κατακτήσει τον παγκόσμιο τίτλο, η Πρυτανεία διοργάνωσε μια εκδήλωση κατά την οποία μας βράβευσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Εφόσον, όμως, κανείς δεν μας είχε βοηθήσει όλο τον προηγούμενο καιρό, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται και λίγο υποκριτικό;

Γιολένα: 

Προσωπικά, θεωρώ αρκετά … δραματική την κατάσταση στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Δυστυχώς, δεν είχαμε βοήθεια από αυτό στη διάρκεια της προετοιμασίας και της συμμετοχής μας στο διαγωνισμό. Ουσιαστικά, όλη η προσπάθεια καταβλήθηκε από τις τέσσερις μας, μαζί με τον λέκτορα καθηγητή Διεθνούς Δικαίου κ. Γιώργο Κυριακόπουλο που αναλαμβάνει κάθε χρόνο την επίβλεψη και την καθοδήγηση σε καίρια σημεία της ομάδας που συμμετέχει. Το πανεπιστήμιο δεν μας διευκόλυνε ούτε όσον αφορά την πρόσβαση σε βιβλιογραφία και ψηφιακές βάσεις δεδομένων, ούτε όσον αφορά τις συνθήκες στις οποίες εργαζόμασταν. Σκεφτείτε ότι πολλές φορές προπονούμασταν χωρίς θέρμανση, με ελλιπή φωτισμό ή με τη σύνδεση στο ίντερνετ να διακόπτεται. Κι αν μετέπειτα ακούγεται ότι αυτές οι επιτυχίες είναι του ακαδημαϊκού ιδρύματος, στην πραγματικότητα είναι των ίδιων των φοιτητών που έχουν κοπιάσει πάρα πολύ για αυτές.

Γιολάντα: 

Πράγματι, το πανεπιστήμιο δεν στηρίζει σχετικά εγχειρήματα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η επιπρόσθετη δυσκολία, μάλιστα, βρίσκεται στη χρηματοδότηση. Δεδομένου ότι η συμμετοχή στον διαγωνισμό προϋποθέτει κάποια ταξίδια, προσπαθούμε από μόνοι μας να βρούμε χρηματοδότες – δικηγορικά γραφεία, εταιρείες… – που θα μας βοηθήσουν να καλύψουμε τα έξοδά μας. Φέτος, π.χ., ο κ. Κυριακόπουλος δεν μπόρεσε να μας συνοδέψει όταν διαγωνιζόμασταν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ακριβώς επειδή η χρηματοδότηση που είχαμε βρει κάλυπτε ίσα-ίσα εμάς τις τέσσερις. Φυσικά, οι ομάδες από όλα τα άλλα πανεπιστήμια είχαν ακαδημαϊκούς επιβλέποντες μαζί.

Γιολένα: 

Όταν πλέον είχαμε κατακτήσει τον παγκόσμιο τίτλο, η Πρυτανεία διοργάνωσε μια εκδήλωση κατά την οποία μας βράβευσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Εφόσον, όμως, κανείς δεν μας είχε βοηθήσει όλο τον προηγούμενο καιρό, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται και λίγο υποκριτικό;

Στον τελικό γύρο, που πραγματοποιήθηκε στο Μεξικό, διαγωνιστήκατε απέναντι στη ομάδα του Πανεπιστημίου της Νιγηρίας. Τι πιστεύετε ότι σας χάρισε την πρωτιά; Γιολένα: Το γεγονός ότι είχαμε κάνει τόσο μεγάλη προσπάθεια. Καθεμία από εμάς είχε καταβάλει πάρα πολύ κόπο και είχε κάνει πολλές θυσίες σε καθημερινή βάση σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας.
Γιολάντα: 

Νομίζω ότι η βασική διαφορά μας σε σύγκριση με τις άλλες ομάδες ήταν ότι είχαμε πολύ «θωρακισμένες» θέσεις. Δηλαδή, δεν παρουσιαζόμασταν μπροστά στους δικαστές, λέγοντας απλώς ότι «το επιχείρημά μας είναι το τάδε». Παρουσιαζόμασταν, λέγοντας ότι «το επιχείρημά μας είναι το τάδε και, σε περίπτωση που δεν το δεχτείτε, έχουμε κι εναλλακτικά επιχειρήματα τα οποία ενισχύουν τη θέση μας». Ενδεχομένως αυτό ήταν που τους κέρδισε, όπως ανέφεραν και στα σχόλια που μας έκαναν στο τέλος.

Φιλαρέτη, εσύ ανακηρύχθηκες η καλύτερη αγορήτρια του φετινού διαγωνισμού ανάμεσα στους συμμετέχοντες φοιτητές από όλες τις ομάδες. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού ομιλητή; 

Φιλαρέτη:Είναι σημαντικό να παρουσιάζεις τη θέση σου σαν να είναι η μόνη αλήθεια. Να δείχνεις σίγουρος, ξεκάθαρος και όχι διστακτικός ή επιφυλακτικός. Εκείνη την ώρα, μπορεί η χροιά της φωνής σου ή οι κινήσεις των χεριών σου να είναι πολύ διαφορετικές από ό,τι στην καθημερινή σου ζωή. Και, φυσικά, να διαμορφώνεις τα επιχειρήματά σου με τέτοιο τρόπο, ώστε ο άλλος, ακόμα κι αν κατά βάση δε συμφωνεί μαζί σου, να μην μπορεί να τα απορρίψει.

Πέρα από τη δική σας πρωτιά, πού οφείλονται οι συνεχείς διακρίσεις της Νομικής Αθηνών σε αντίστοιχους διαγωνισμούς τα τελευταία τρία χρόνια; 

Γιολάντα: Οι επιτυχίες οφείλονται κυρίως στο μεράκι των φοιτητών και του συγκεκριμένου καθηγητή που τους υποστηρίζει. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι στο γονίδιο του Έλληνα να αναγεννάται από τις στάχτες του. Οπότε, με την προσπάθεια που κάνουμε, είναι σα να λέμε ότι «δεν θα αφήσουμε τις δυσκολίες να μας κάνουν να υποχωρήσουμε, ούτε να νιώσουμε μειονεκτικά απέναντι σε φοιτητές άλλων χωρών. Θα τις υπερνικήσουμε και θα αναδειχθούμε». Είναι και λίγο σε πείσμα των καιρών να πεις ότι «εγώ θα καταφέρω να πετύχω».

Γιολένα: Επίσης, η συγκεκριμένη σχολή, πέρα από τα προβλήματα στη λειτουργία της, έχει αρκετά υψηλό επίπεδο σπουδών. Τόσο η απαιτητική μελέτη που χρειάζεται για να εισαχθεί κανείς μέσω των πανελληνίων εξετάσεων, όσο και τα μαθήματα που διδάσκονται μέσα στα αμφιθέατρα, παρέχουν στους φοιτητές μια πολύ καλή κατάρτιση, ώστε να είναι σε θέση να διαγωνίζονται με επιτυχία απέναντι σε πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Τι σας έλειψε πιο πολύ κατά την προετοιμασία για τον διαγωνισμό και ήταν το πρώτο πράγμα που κάνατε μόλις τελείωσε; 

Γιολάντα: Εγώ να ασχολούμαι λίγο … με τον εαυτό μου! Να ασχολούμαι και πάλι με τα χόμπι μου.
Φιλαρέτη: 

Εμένα η ελευθερία να φτιάχνω μόνη μου το καθημερινό πρόγραμμά μου χωρίς π.χ. να χρειάζεται να ρωτήσω την υπόλοιπη ομάδα αν μπορώ να βγω βόλτα την τάδε ώρα ή αν έχουμε προγραμματίσει συνάντηση.

Γιολένα: 

Εμένα το πρωινό ξύπνημα με … τάραζε λίγο! Τώρα, δεν χρειάζεται τόσο αυστηρά.

«Έχουμε δεχθεί ρατσιστική επίθεση, επειδή είμαστε Ελληνίδες»

Τι σας έκανε να επιλέξατε τη Νομική ως το αντικείμενο των σπουδών σας; Φιλαρέτη: Το αίσθημα δικαιοσύνης, το οποίο, μέσα από αυτήν, μπορώ να υπερασπιστώ.

Γιολένα: Εγώ ήθελα να ασχοληθώ συγκεκριμένα με το Διεθνές Δίκαιο, ώστε στη συνέχεια να το συνδυάσω με τις πολιτικές επιστήμες ή τα οικονομικά.

Αν μπορούσατε να αλλάξετε ένα στοιχείο του ελληνικού πανεπιστημίου, ποιο θα ήταν αυτό; 

Γιολάντα: 

Τη χρηματοδότησή του. Το πανεπιστήμιο πρέπει να έχει περισσότερους πόρους, αφενός μεν για να καλύπτει τα λειτουργικά του έξοδα κι αφετέρου για να χρηματοδοτεί τη συμμετοχή των φοιτητών σε προγράμματα και δράσεις.
Φιλαρέτη: 

Κι εγώ θα συμφωνήσω για τη χρηματοδότηση. Το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν υστερεί καθόλου όσον αφορά το επίπεδο των γνώσεων των φοιτητών και των καθηγητών. Όμως, π.χ., τώρα γίνεται κατάληψη, γιατί μπήκαν δίδακτρα 1.200 ευρώ στο μεταπτυχιακό της σχολής μας. Έτσι, κάποιος που θέλει να συνεχίσει τις σπουδές του, αλλά δεν διαθέτει τα χρήματα, θα στερείται τη δυνατότητα να το κάνει. Ακόμα κι αν έχει καλούς βαθμούς, οι υποτροφίες είναι λίγες.

Γιολάντα:

 Έστω κι αν ήταν απαραίτητο να μπουν κάποια δίδακτρα, το ποσό είναι πολύ υψηλό συγκριτικά με κάποια πανεπιστήμια του εξωτερικού, τα οποία μάλιστα έχουν υψηλότερη ποιότητα υποδομών και παροχών στους φοιτητές, όπως μεγαλύτερες βιβλιοθήκες ή υπηρεσίες επαγγελματικής αποκατάστασης μετά το τέλος των σπουδών.

Γιολένα: 

Επίσης, το ελληνικό πανεπιστήμιο χρειάζεται καλύτερη οργάνωση. Π.χ. υπάρχουν πολλοί φοιτητές που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε προγράμματα και δράσεις όπως ο διαγωνισμός στον οποίο πήραμε μέρος εμείς, αλλά είτε δεν τα γνωρίζουν καθόλου, είτε δεν ξέρουν ποια διαδικασία ακριβώς πρέπει να ακολουθήσουν. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, μια γραμματεία που να τους παρέχει την κατάλληλη πληροφόρηση και καθοδήγηση.

Πώς βλέπετε τη γενιά σας εν μέσω κρίσης; Αισθάνεται ότι της έχουν κοπεί τα φτερά ή εξακολουθεί να το παλεύει;

Γιολάντα:

 Υπάρχουν συνομήλικοί μας που το παλεύουν πολύ. Κι όταν λέω «το παλεύουν», δεν εννοώ απαραίτητα μένοντας στην Ελλάδα, γιατί, ακόμα και φεύγοντας στο εξωτερικό, είναι ένας τρόπος να παλέψεις και για τη χώρα σου, αλλά και για το προσωπικό σου μέλλον. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και εκείνοι που μέσα στην υπάρχουσα κατάσταση, δεν έχουν τη διάθεση να προσπαθήσουν ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες για λόγους που ποικίλλουν. Γενικά, πάντως, νομίζω ότι τα μηνύματα που έρχονται από τη γενιά μας είναι θετικά. Αν μη τι άλλο, δεν υπάρχει η νοοτροπία της κατάληψης μιας θέσης στο Δημόσιο όπως συνέβαινε με προηγούμενες γενιές και, με όσα συμβαίνουν, έχουμε συνειδητοποιήσει ότι χωρίς να κοπιάσεις δεν μπορείς να πετύχεις τίποτα.

Όσες φορές ταξιδέψατε στο εξωτερικό και αναφέρατε ότι είστε Ελληνίδες, δεχτήκατε κάποιο ιδιαίτερο σχόλιο; 

Γιολένα: 

Σε μένα έχει τύχει. Για παράδειγμα, στην Πράγα ορισμένοι με αντιμετώπισαν με λίγο κυνικό τρόπο. Γενικά η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό δεν είναι και η καλύτερη αυτή τη στιγμή.

Φιλαρέτη: Όταν παρακολουθούσα εκπαιδευτικό πρόγραμμα στη Γαλλία, δέχτηκα έντονη λεκτική, ρατσιστική επίθεση από φοιτητές άλλης χώρας επειδή είμαι Ελληνίδα. Αυτό συνέβαινε επί δύο εβδομάδες σε καθημερινή βάση. Αρχικά, υποστήριζαν πως για ό,τι κακό συμβαίνει φταίει η κρίση στην Ελλάδα και, στη συνέχεια, οι προσβολές έγιναν και προσωπικές εναντίον μου. Μάλιστα, δεν ήταν Γερμανοί φοιτητές, όπως ενδεχομένως θα υπέθετε κανείς. Αντιθέτως, οι Γερμανοί ήταν πολύ φιλικοί μαζί μου. Μου έχει συμβεί, λοιπόν. Από μια μεμονωμένη ομάδα μεν, αλλά μου έχει συμβεί.

«Το μήνυμα είναι: Μην απογοητεύεστε!»

Τα μελλοντικά σας σχέδια;  

Γιολάντα: Θα ήθελα να πάω τόσο για μεταπτυχιακό, όσο και για δουλειά στο εξωτερικό. Δεδομένου ότι εργάζομαι ήδη στην Ελλάδα και έχω δει πώς λειτουργεί η αγορά εργασίας εδώ, δεν θα ήθελα να παραμείνω. Προτιμώ να συνεχίσω τις σπουδές μου σε άλλη χώρα και, επειδή στα πανεπιστήμια έξω υπάρχει μέριμνα ώστε ο φοιτητής να βρίσκει εύκολα απασχόληση στον κλάδο του, πιθανότατα θα ακολουθήσω αυτό τον δρόμο.
Γιολένα: 

Κι εγώ στο εξωτερικό με φαντάζομαι. Εκεί, οι ευκαιρίες είναι πολύ περισσότερες, ενώ εδώ, δυστυχώς, με τις παρούσες συνθήκες, η προσπάθεια που έχεις κάνει δεν αναγνωρίζεται ιδιαίτερα.

Φιλαρέτη: 

Κι εμένα θα μου άρεσε να συνεχίσω τις σπουδές μου στο εξωτερικό. Χωρίς να αμφισβητώ τα μεταπτυχιακά προγράμματα των ελληνικών πανεπιστημίων, θα ήθελα να αποκτήσω και νέες εμπειρίες σε ξένα πανεπιστήμια. Και, στη συνέχεια, να υπερασπιστώ όσο καλύτερα μπορώ τη δικαιοσύνη, είτε από την Ελλάδα, είτε από κάποια άλλη χώρα.

Πώς θα θέλατε εσείς να κλείσουμε αυτή τη συνέντευξη; 

Φιλαρέτη: 

Με ένα θετικό μήνυμα: Mην απογοητεύεστε! Ό,τι κι αν συμβαίνει, πρέπει να παραμένουμε αισιόδοξοι. Εξάλλου, η δική μας νίκη στον διαγωνισμό απέδειξε πως, όταν θέλουμε κάτι, μπορούμε να το καταφέρουμε.

Γιολένα: 

Πράγματι, υπάρχουν ευκαιρίες. Αλλά δεν πρέπει να περιμένουμε να εμφανιστούν ξαφνικά μπροστά μας ή να μας τις προσφέρει έτοιμες το περιβάλλον μας. Πρέπει να τις αναζητά και καθένας από μόνος του.

 ΠΗΓΗ