Αναδιάρθρωση δημόσιου χρέους: Μηχανισμός υποδούλωσης των εργαζομένων

Μέσα από αυτό το προπαγανδιστικό σχήμα διαστρέφεται τελείως η σχέση ανάμεσα στο χρέος και τα μνημόνια και μυθοποιούνται οι υποτιθέμενες «ανακουφιστικές» συνέπειες από τη συζητούμενη αναδιάρθρωση.

Σηματοδοτώντας με τον ανασχηματισμό το σχεδιασμό για επιτάχυνση της υλοποίησης του τρίτου μνημονίου χωρίς περιττές και χρονοβόρες «αυτοκριτικές» και «ενοχικά σύνδρομα», ο Αλέξης Τσίπρας ισχυρίζεται παράλληλα ότι το μνημονιακό του success story έχει και «δώρο», ως ανταμοιβή για τη μνημονιακή συνέπεια, την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Μέσα από αυτό το προπαγανδιστικό σχήμα διαστρέφεται τελείως η σχέση ανάμεσα στο χρέος και τα μνημόνια και μυθοποιούνται οι υποτιθέμενες «ανακουφιστικές» συνέπειες από τη συζητούμενη αναδιάρθρωση.

Για άλλη μια φορά, η μνημονιακή αργκό δεν είναι η γλώσσα της αλήθειας αλλά η γλώσσα της παραποίησης της αλήθειας.

Η απάτη της νέας αναδιάρθρωσης

Τι είναι η αναδιάρθρωση του χρέους και σε τι αποσκοπεί; Η θετική σημασία της αναδιάρθρωσης συνδέεται με κάποια «ελάφρυνση» των βαρών από το χρέος. Τι είδους ελάφρυνση όμως και μέχρι ποιου σημείου; Ας τα πάρουμε με τη σειρά.

Η Ελλάδα έχασε τη δυνατότητα να δανείζεται από τις αγορές για να χρηματοδοτεί τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και να αναχρηματοδοτεί το χρέος της (δηλαδή να πληρώνει τόκους και χρεολύσια) την άνοιξη του 2010. Οι καπιταλιστικές αγορές θεώρησαν στην πράξη ότι το χρέος, που τότε κινούνταν στα επίπεδα του 125% του ΑΕΠ, ήταν μη βιώσιμο. Τα μνημόνια επιβλήθηκαν για να μειώσουν τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και έτσι ‒υποτίθεται‒ να κάνουν το χρέος βιώσιμο και να ξαναβγεί η Ελλάδα στις αγορές.

Ωστόσο, ύστερα από 7 χρόνια εφαρμογής των μνημονιακών προγραμμάτων, το έλλειμμα του προϋπολογισμού έχει μειωθεί δραστικά χάρη στις περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και δαπάνες για το κοινωνικό κράτος σε συνδυασμό με τη φορολεηλασία εις βάρος των εργαζόμενων τάξεων, το χρέος όμως αντί να γίνει βιώσιμο έχει εκτοξευτεί σε επίπεδα πάνω από το 175% του ΑΕΠ! Δηλαδή, ως αποτέλεσμα της υλοποίησης των μνημονιακών προγραμμάτων, αυξήθηκε θεαματικά κατά 50 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ! Αν ήταν μια φορά μη βιώσιμο το 2010 και ‒υποτίθεται γι’ αυτό‒ επιβλήθηκαν τα μνημόνια, τώρα είναι 100 φορές περισσότερο. Από δω ξεκινάει η συζήτηση για τη νέα αναδιάρθρωση, που πρέπει να έχει τη μορφή κάποιας «ελάφρυνσης».

Πόση «ελάφρυνση» και με τι στόχο; Αν ο στόχος είναι αυτός βάσει του οποίου επιβλήθηκαν τα μνημόνια, δηλαδή να μειωθεί τουλάχιστον κάτω από τα επίπεδα του 2010 (κάτω από 125% του ΑΕΠ), τότε πρέπει να γίνει μια γενναία διαγραφή χρέους, δηλαδή κεφαλαίου, κατά τουλάχιστον 30%. Αλλά αυτή η ιδέα έχει απαγορευτεί διά ροπάλου ‒Σόιμπλε και όχι μόνο‒ στις σχετικές συζητήσεις. Αν όμως ο στόχος δεν είναι η αποκατάσταση της βιωσιμότητας έστω με τους δικούς τους ορισμούς, τότε ποιος είναι; Τον έχουν ομολογήσει οι ίδιοι: όχι η βιωσιμότητα του χρέους, αλλά η βιωσιμότητα της εξυπηρέτησής του. Τι σημαίνει αυτή η «πονηρή» διατύπωση; Ότι η Ελλάδα μπορεί να μείνει για πολλές δεκαετίες στο μέλλον επί της ουσίας χρεοκοπημένη, αρκεί να εξασφαλίζεται ότι μπορεί να πληρώνει τόκους και χρεολύσια. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα παραμείνει επί πολλές δεκαετίες αποικία χρέους, επί της ουσίας χρεοκοπημένη, με το «μηχανισμό» του χρέους να διαιωνίζει τα μνημόνια και τον διεθνή-ιμπεριαλιστικό οικονομικό έλεγχο για πολλές δεκαετίες!

Οι... Μένγκελε του κουαρτέτου των δανειστών, του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Κομισιόν, του ESM, μέσα από τις διαφωνίες και τις συμπτώσεις τους, ψάχνουν τη «βέλτιστη» λύση με βάση την εξής κεντρική ιδέα: πρέπει να βρεθούν τα ρεαλιστικά όρια αντοχής της ελληνικής κοινωνίας στο ξεζούμισμα ώστε να εξυπηρετείται το χρέος, δηλαδή να πληρώνονται τα χρεολύσια και οι τόκοι.

Οι διαφωνίες τους οφείλονται στο ότι λογοδοτούν σε διαφορετικά συμφέροντα, έχουν επομένως δευτερεύοντα χαρακτήρα. Το ρεπορτάζ λέει ότι έχουν συμφωνήσει σε μια τέτοια φόρμουλα «βιωσιμότητας», που σημαίνει ρυθμίσεις για τα επιτόκια, μια νέα περίοδο χάριτος και μια νέα επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής. Ώστε ο «Έλλην ασθενής», δηλαδή οι εργαζόμενες τάξεις της Ελλάδας, να αντέξει βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα στο ξεζούμισμα για την εξυπηρέτηση του χρέους.

Δεν πρόκειται λοιπόν για κάποιο «αντίδωρο» ως επιβράβευση για την «καλή διαγωγή» στην υλοποίηση του μνημονίου, αλλά για τον «εξορθολογισμό» και τη μακροημέρευση του καθεστώτος ακραίας λιτότητας και εκμετάλλευσης των μνημονίων.

Και επειδή είναι έτσι, η στάση πληρωμών σε συνδυασμό με τη μη αναγνώριση και τη διαγραφή του χρέους είναι η μόνη απάντηση από τη σκοπιά των συμφερόντων της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.

Η  Επιτροπή για το Χρέος

Η Επιτροπή Αλήθειας Δημόσιου Χρέους ξαναπιάνει δουλειά! Ο Νίκος Βούτσης, πρόεδρος της Βουλής ύστερα από τις εκλογές του Σεπτέμβρη του 2015, «επικύρωσε» τη μνημονιακή στροφή του ΣΥΡΙΖΑ στον τομέα ευθύνης του καταργώντας την Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, την οποία είχε συστήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου στη διάρκεια της δικής της θητείας στο αξίωμα της προέδρου της Βουλής. Παρότι ο Νίκος Βούτσης φρόντισε να «σβήσει τα ίχνη» από τη δράση της Επιτροπής διαγράφοντας από τον ιστότοπο της Βουλής το Προκαταρκτικό της Πόρισμα του Ιούνη του 2015 (!), οι ρεβανσιστικές του ενέργειες δεν αποδείχθηκαν ικανές ούτε για να σκεπαστεί από τη λήθη το έργο της Επιτροπής στην πρώτη φάση της λειτουργίας της ως επιτροπής της Βουλής, αλλά ούτε για να αποτρέψουν τη συνέχιση των εργασιών της ‒πλέον με νέα νομική μορφή, νέο πλαίσιο λειτουργίας αλλά και νέες δυνατότητες.

Η Επιτροπή Αλήθειας συγκροτήθηκε επίσημα στις 4 Απριλίου 2015 με πρωτοβουλία της τότε προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου. Η ουσιαστική της συγκρότηση είχε ξεκινήσει δύο μήνες νωρίτερα, αφού από το Φεβρουάριο του 2015 ο Ερίκ Τουσέν είχε δεχτεί να αναλάβει το συντονισμό του επιστημονικού έργου της Επιτροπής. Δεδομένης της συγκυρίας της αργόσυρτης διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, που στα τέλη του πρώτου εξαμήνου του 2015 ήταν φανερό ότι πλησίαζε στο οριακό σημείο, η Επιτροπή Αλήθειας πύκνωσε τις εργασίες της και κατάφερε να ολοκληρώσει σε σύντομο χρόνο και να δώσει στη δημοσιότητα το Προκαταρκτικό Πόρισμα για το ελληνικό δημόσιο χρέος τον Ιούνιο του 2015, περίπου δύο μήνες ύστερα από την επίσημη συγκρότησή της. Το πόρισμα χαρακτήρισε το σύνολο του χρέους προς τους δανειστές παράνομο, απεχθές, επονείδιστο και μη βιώσιμο, τεκμηριώνοντας αυτούς τους χαρακτηρισμούς με βάση διεθνείς συνθήκες, αποφάσεις του ΟΗΕ, το δίκαιο της ΕΕ αλλά και τα καταστατικά των διεθνών καπιταλιστικών οργανισμών που συμμετείχαν στη διαχείριση του ελληνικού δημόσιου χρέους στο πλαίσιο των δανειακών συμβάσεων που συνόδευσαν το λεγόμενο ελληνικό «πρόγραμμα προσαρμογής», δηλαδή τα μνημόνια.

Επανεκκίνηση με νέα μορφή

Ύστερα από την κατάργησή της ως επιτροπής της Βουλής, η Επιτροπή συνέχισε να λειτουργεί άτυπα, δημοσιοποιώντας το Σεπτέμβρη του 2015 το δεύτερο πόρισμά της, με το οποίο χαρακτηριζόταν επίσης παράνομο, απεχθές, επονείδιστο και μη βιώσιμο το νέο χρέος που προέκυψε με τη δανειακή σύμβαση του τρίτου μνημονίου.

Το τριήμερο 5-7 Νοεμβρίου, ωστόσο, η Επιτροπή συνήλθε στην Αθήνα και επιβεβαίωσε το πλάνο για τη συνέχιση και ολοκλήρωση των διαδικασιών της υπό νέα νομική μορφή, του σωματείου.

Με την ολοκλήρωση του τριημέρου των εργασιών της, σε ανοιχτή παρουσίαση-εκδήλωση, δημοσιοποίησε τις αποφάσεις της:

·         Προετοιμασία των δύο επόμενων πορισμάτων της για τις συνέπειες της διαχείρισης του χρέους πάνω α) στις ελληνικές τράπεζες, και β) στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα.

·         Ενασχόληση με το ιδιωτικό χρέος (νοικοκυριών και επιχειρήσεων) και τον τρόπο διαχείρισής του στο πλαίσιο του μνημονιακού προγράμματος και ιδιαίτερα του τρίτου μνημονίου.

·         Παρέμβαση στη δίκη του επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή) κ. Γεωργίου για την αλλοίωση-«φούσκωμα» του ελλείμματος του 2009 και γενικότερα των ελληνικών στατιστικών στοιχείων. Με την παρέμβασή της στη δίκη, η Επιτροπή θα στραφεί όχι μόνο κατά του κ. Γεωργίου αλλά και κατά όλων των «συναιτίων» και «συνυπαιτίων», περιλαμβανομένων και των εκπροσώπων των διεθνών οργανισμών, του ΔΝΤ, της Κομισιόν, της ΕΚΤ κ.λπ.

·         Διερεύνηση (μέσω έρευνας αλλά και ακροάσεων) των ευθυνών προσώπων που διετέλεσαν σε θέσεις ευθύνης.

·         Παρουσία-παρέμβαση στη διαδικασία διαπραγμάτευσης για τη νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με δηλώσεις, ανακοινώσεις κ.λπ.

·         Συγκρότηση Παρατηρητηρίου για το ελληνικό δημόσιο χρέος και συλλογή στοιχείων για την παραβίαση συνθηκών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

·         Συγγραφή της «Μαύρης Βίβλου» για το ελληνικό δημόσιο χρέος.

Μια σημαντική αλλαγή είναι ότι στο πλαίσιο της λειτουργίας της ως σωματείου, η Επιτροπή θα δώσει μεγαλύτερο βάρος σε δράσεις αντιπληροφόρησης αλλά και στη δημιουργία ομάδων έρευνας, φιλοδοξώντας να οργανώσει με διαδραστικό τρόπο και να «απλώσει» προς τα κάτω τη δραστηριότητά της.

Πρόεδρος της νομικής μορφής σωματείου είναι η Ζωή Κωνσταντοπούλου και αντιπρόεδρος ο συνταγματολόγος Γ. Κασιμάτης. Το συντονισμό του επιστημονικού έργου της Επιτροπής θα έχει και στο εξής ο Ερίκ Τουσέν. Από ελληνικής πλευράς, στο έργο της Επιτροπής έχουν δηλώσει συμμετοχή οι Λεωνίδας Βατικιώτης, Άρης Χατζηστεφάνου, Σπύρος Μαρκέτος, Δέσποινα Σπανού, Μωυσής Λίτσης, Φ. Μαζαράκης κ.ά.

Η επανεκκίνηση λειτουργίας της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους έρχεται την «κατάλληλη στιγμή» που το ζήτημα της νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους είναι στην επικαιρότητα, με την κυβέρνηση να το παρουσιάζει ως το «μεγάλο δώρο» για τη μνημονιακή της συνέπεια. Είναι η στιγμή που χρειαζόμαστε μια μεγάλη-ενωτική καμπάνια για το χρέος, που να αναδεικνύει ότι δεν το δημιούργησαν ούτε επωφελήθηκαν απ’ αυτό οι εργαζόμενοι και οι λαϊκές τάξεις αλλά οι τραπεζίτες, οι τοκογλύφοι και το κεφάλαιο, ότι επομένως πρέπει να καταγγελθεί ως αθέμιτο, επονείδιστο, απεχθές και νη βιώσιμο, ότι πρέπει να παλέψουμε για τη μη αναγνώρισή του, τη στάση πληρωμών σε χρεολύσια και τόκους για την αποπληρωμή του και τη διαγραφή του.

*Δημοσιεύτηκε στην "Εργατική Αριστερά", φύλλο 371 (9/11/16).