Πανάρχαιοι ιοί έχουν... "τρυπώσει" στο ανθρώπινο DNA και πολεμάνε νέους

Τείνουμε να θεωρούμε τους ιούς ως κάτι τελείως ξένο από εμάς και επικίνδυνο. Όμως μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει ότι τελικά τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα διαχωρισμένα: εμείς οι ίδιοι «κουβαλάμε» στο DNA μας ουκ ολίγους πανάρχαιους ιούς, που όχι μόνο έχουν πια γίνει ένα με μας, αλλά μας βοηθούν καθοριστικά στο να καταπολεμάμε άλλους σύγχρονους παθογόνους ιούς.

Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι γύρω στο 8% του σημερινού DNA μας έχει προέλευση από αρχαίους ιούς-εισβολείς. Ανάμεσα στα γονίδιά μας, υπάρχουν πάνω από 100.000 τέτοια γενετικά «απολιθώματα» μαχών ανάμεσα στους παλιούς μολυσματικούς μικροοργανισμούς και στους προγόνους μας, τους πιθήκους, πριν δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

Αυτοί οι λεγόμενοι «ενδογενείς ρετροϊοί» (ERVs), που κληρονομούνται απο γενιά σε γενιά μαζί με τα ανθρώπινα γονίδια και οι οποίοι είναι πια ακίνδυνοι, έως τώρα αντιμετωπίζονταν μάλλον ως μια βιολογική παραδοξοτότητα χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Αλλά η νέα μελέτη ανατρέπει αυτή την εικόνα, καθώς φαίνεται πως, με το πέρασμα του χρόνου, οι άνθρωποι έχουν «εξημερώσει» ορισμένους ιούς και τους χρησιμοποιούν προς όφελός τους.

Έτσι, μέσω των εξελικτικών βιολογικών μηχανισμών, το DNA των ιών γίνεται πλέον «όπλο» για την ενίσχυση του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος. Κάτι ανάλογο είναι πιθανό να έχει συμβεί και σε άλλα θηλαστικά.

Οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γιούτα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή ανθρώπινης γενετικής Σέντρικ Φεσκότε, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανακάλυψαν ότι ορισμένα τουλάχιστον τμήματα του DNA των αρχαίων ιών, που έχουν ενσωματωθεί στο ανθρώπινο γονιδίωμα, ρυθμίζουν τη δράση σημαντικών γονιδίων του ανοσοποιητικού συστήματος. Δηλαδή συμβάλλουν καθοριστικά στην άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού απέναντι στα μικρόβια και σε άλλους ιούς.

Μάλιστα, όπως έδειξε η νέα έρευνα, αν τμήματα αυτού του ξένου (προερχόμενους από τους ιούς) γενετικού κώδικα αφαιρεθούν με τη νέα ισχυρή τεχνική επεξεργασίας γονιδίων CRISPR/Cas9, τότε όλο το ανθρώπινο αμυντικό σύστημα καταρρέει, καθώς παύουν πια να ενεργοποιούνται ζωτικά γονίδια που πυροδοτούν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν όμως -όπως διαπιστώθηκε από τους ερευνητές-- το DNA των αρχαίων ιών επιστρέψει στην αρχική θέση του μέσα στο ανθρώπινο γονιδίωμα, τότε αποκαθίσταται η φυσιολογική αμυντική λειτουργία του οργανισμού μας.

«Δείξαμε ότι μερικοί από αυτούς τους ενδογενείς ιούς έχουν διαμορφώσει τη βιολογία μας», δήλωσε ο Φεσκότε, ο οποίος πρόσθεσε ότι θα περάσουν αρκετά χρόνια, εωσότου οι επιστήμονες κατανοήσουν την πλήρη σημασία και συμβολή των αρχαίων ιών στην εξέλιξή μας και στην υγεία μας.

Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν μάλιστα ότι ένα γονίδιο-κλειδί για τη δημιουργία του πλακούντα στις έγκυες γυναίκες προήλθε από αρχαίο ιό. Με άλλα λόγια, αν δεν υπήρχε κάποτε αυτός ο «εισβολέας», ίσως σήμερα κανείς άνθρωπος να μην είχε γεννηθεί!

ΠΗΓΗ

Η αρρώστια του καπιταλισμού

Θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε «εργοδική ανεπάρκεια». Eπειτα από τρεισήμισι αιώνες οικονομικής θεωρίας οι μαθηματικοί βρίσκουν τώρα σε αυτήν θεμελιώδη συστημικά λάθη

Αυτοματοποίηση της παραγωγής, υπερπληθυσμός και εξάντληση των φυσικών πόρων έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την ανάπτυξη. Το πεπερασμένο του πλανήτη πρέπει να συμπεριληφθεί στους υπολογισμούς

Καφαντάρης Τάσος

Το παράδοξο των αρχών του 21ου αιώνα ήταν το ότι «όλα τα προβλήματα τα λύνει, ένα-ένα, η επιστήμη» εκτός… από την οικονομία. Ναι, με το συμπάθιο, φίλτατοι οικονομολόγοι: όλοι αναρωτιούνται τι τρέχει με την οικονομική επιστήμη και δεν μπορεί να βρει τι φταίει στο όλο σύστημα και η κρίση «θερίζει» συχνότερα από γρίπη. Ιδού όμως που εμφανίζεται από μηχανής θεός η μαθηματική επιστήμη: ένας νομπελίστας φυσικός, συνεργαζόμενος με τρεις μαθηματικούς, αναδίφησε τα κιτάπια του καπιταλισμού, του κυρίαρχου πλέον οικονομικού συστήματος του πλανήτη, και εντόπισε τα τρωτά του. Συγκεκριμένα βρήκε ότι η αστάθεια της οικονομίας οφείλεται στα ελλιπή μαθηματικά των θεμελιωτών της οικονομικής θεωρίας και λάθη «χαμένα στη μετάφραση». Καθώς ο ένας εκ των μαθηματικών που προέβησαν σε αυτή τη ρηξικέλευθη ανάλυση είναι Κύπριος, «Το Βήμα» έσπευσε να του ζητήσει εξηγήσεις και ερμηνείες. Διαβάστε στις σελίδες μας το τι μας φταίει κατά τη γνώμη του και τι μπορούμε να κάνουμε για να «ξανα-αποκτήσουμε μέλλον». Και όσοι οικονομολόγοι, τραπεζίτες και υπουργοί Οικονομικών δεν… φοβάστε τα μαθηματικά, διαβάστε τις τρεις απανωτές δημοσιεύσεις της εν λόγω ομάδας, μη τυχόν και έχουν δίκιο!

Αυτό που συνέβη στον δεύτερο μήνα του 2016 ήταν σίγουρα ένας διπλός θρίαμβος των μαθηματικών: από τη μία, οι μαθηματικές εξισώσεις που έγραψε ο Αϊνστάιν στη Θεωρία της Σχετικότητας πριν από έναν αιώνα δικαιώθηκαν τώρα πειραματικά με την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων· από την άλλη, οι εδώ και έναν αιώνα αποτυχημένοι πειραματισμοί των οικονομολόγων για αντιμετώπιση κρίσεων χωρίς την καταφυγή στο «γιατρικό του πολέμου» βρήκαν επιτέλους τη θεωρητική τους εξήγηση χάρη στα μαθηματικά – και πάλι. Η αντιδιαστολή είναι βέβαια τεράστια καθώς στην πρώτη περίπτωση η προφητική φυσική επωφελήθηκε και τώρα καλπάζει, ενώ στη δεύτερη η απονενοημένη οικονομία κατατροπώθηκε και τώρα όλοι υποφέρουμε.

Συνταγή παιγνίων με δόση χάους

Η εργασία που δημοσίευσαν στις 2 Φεβρουαρίου 2016 ο γερμανός μαθηματικός Ole Peters και ο αμερικανός φυσικός Murray Gell-Mann είχε έναν μάλλον μη αξιοπρόσεκτο τίτλο: «Αξιολόγηση παιγνίων μέσω δυναμικής» (Evaluating gambles using dynamics). Ακόμη και το επιστημονικό περιοδικό όπου τη δημοσίευσαν, το «Chaos», δεν ήταν οικονομικό αλλά περιοδικό για «μη γραμμικά δυναμικά συστήματα, νευρωνικά δίκτυα, ρευστοδυναμική, ανάλυση χρονοσειρών και άλλα». Ο Murray Gell-Mann όμως είναι ο νομπελίστας Φυσικής του 1969 που εισήγαγε τα κουάρκ στη θεωρία των στοιχειωδών σωματιδίων, οπότε αρκετοί έσπευσαν να διαβάσουν τι το νέο είχε βρει και… έπεσαν από τα σύννεφα.

Αυτό που εξηγούσε η εν λόγω εργασία ήταν ότι από την κρατούσα οικονομική θεωρία λείπει εξαρχής η παράμετρος του χρόνου. Ο τρόπος υπολογισμού του επιχειρησιακού κινδύνου στις επενδύσεις δεν παίρνει υπόψη του τις διαφοροποιήσεις που φέρνει ο χρόνος – πράγμα κατάλληλο ίσως για τις αργές οικονομικές εξελίξεις του 17ου αιώνα αλλά τελείως ανεπαρκές για το δυναμικό οικονομικό περιβάλλον της βιομηχανικής και μετα-βιομηχανικής εποχής του 20ού και του 21ου αιώνα. Δηλαδή, προκειμένου να σταθμίσουν οι θεμελιωτές της οικονομικής θεωρίας το αναμενόμενο κέρδος από μια επένδυση, εξέταζαν το πιθανό κέρδος σε έναν αριθμό σεναρίων και έβγαζαν τον μέσο όρο του. Αυτό όμως ήταν στατικό καθώς έβλεπαν τα διαφορετικά σενάρια ως «παράλληλους κόσμους» που δεν εξελίσσονταν χρονικά.

Πώς δραπέτευσε ο χρόνος από τη θεωρία

Από μαθηματικής σκοπιάς, την ελλιπή αυτή φόρμουλα εισήγαγε το 1738 ο Ολλανδός Daniel Bernoulli. Ο επίσης πασίγνωστος Γάλλος Pierre Laplace αντελήφθη το λάθος το 1814 και το σημείωσε αλλά – ευγενής ων – δεν το διατυμπάνισε. Το αποτέλεσμα ήταν να μην το προσέξει ο Αυστριακός Carl Menger το 1934 και να επανεισαγάγει το λάθος του Bernoulli στην οικονομική θεωρία. Η συνέχεια γράφτηκε από τη χαρακτηριστική α-γλωσσομάθεια των αμερικανών οικονομολόγων: διαβάζοντας μόνο τη σύνοψη της εργασίας του Μένγκερ και ποτέ το πλήρες περιεχόμενό της (στα γερμανικά), τη χρησιμοποιούσαν όλοι στη βιβλιογραφία τους χωρίς ποτέ να προσέξουν ότι… είχαν πάρει τον καπιταλισμό τους λάθος.

Αυτοματοποίηση της παραγωγής, υπερπληθυσμός και εξάντληση των φυσικών πόρων έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την ανάπτυξη. Το πεπερασμένο του πλανήτη πρέπει να συμπεριληφθεί στους υπολογισμούς

Προσπαθώντας να μην υποπέσουμε στην απροσεξία των προαναφερθέντων εμείς διαβάσαμε προσεκτικά τόσο τη νυν εργασία όσο και τη βιβλιογραφία της. Και τότε αντιληφθήκαμε δύο τινά: αφενός ότι πίσω από τη δυναμική θεώρηση της οικονομικής θεωρίας κρυβόταν η «εργοδική υπόθεση» της θερμοδυναμικής και, αφετέρου, ότι πίσω από την αίγλη του ονόματος του αμερικανού νομπελίστα κρυβόταν το μαθηματικό εργαστήρι τριών φίλων (Alexander Adamou, Nicholas Moloney, Ole Peters) στο Λονδίνο, με έναν Κύπριο ανάμεσά τους!

Οπότε – τι πιο φυσικό – επικοινωνήσαμε με τον Αλέξη Αδάμου του London Mathematical Laboratory (LML) και του ζητήσαμε να μας εξηγήσει ο ίδιος το τι σημαίνουν τα όσα βρήκαν με μη μαθηματικούς όρους.

Ο πολλαπλασιασμός που μας αφήνει άφραγκους

Ο Αλέξανδρος Αδάμου σπούδασε Μηχανολογία και Ρευστομηχανική στα πανεπιστήμια Cambridge και Imperial College. Εξειδικεύτηκε στα εφαρμοσμένα μαθηματικά και εργάστηκε στη ναυτιλία. Σήμερα είναι μέλος του Μαθηματικού Εργαστηρίου του Λονδίνου (LML) και ακαδημαϊκός επισκέπτης του Imperial College.

Τον ρώτησα εξαρχής αν η μόλις δημοσιευθείσα εργασία εντόπισε την αιτία που το παγκοσμίως κυρίαρχο οικονομικό σύστημα, ο καπιταλισμός, αδυνατεί να αντιμετωπίσει την κρίση. Χαμογέλασε και μου είπε ότι η εργασία αυτή είναι μαθηματικός λόγος και όχι πολιτικός. Χαμογέλασα κι εγώ, στη σκέψη ότι η ερμηνεία του από εμάς τους πολίτες τον καθιστά αναπόφευκτα πολιτικό. Και όντως, όταν ο ευφυέστατος αυτός ερευνητής βάλθηκε να μου εξηγήσει με απλά λόγια το πώς δουλεύει το σύστημα, μου είπε:

«Ο καπιταλισμός είναι θεμελιωδώς ένα πολλαπλασιαστικό φαινόμενο. Και όταν έχεις πολλαπλασιαστική ανάπτυξη, αυτή δεν είναι εργοδική: η συμπεριφορά της δεν είναι διαχρονικά η ίδια. Το τι επίπτωση έχει αυτό διαφάνηκε στη συγκεκριμένη εργασία, όπου μοντελοποιήθηκε ένα στοιχειώδες καπιταλιστικό σύστημα, όπως αυτό προδιαγράφεται από την οικονομική θεωρία. Και εκείνο που αποδείχθηκε είναι ότι ακόμη και τότε, στη μορφή του πιο αγνού καπιταλισμού, προκύπτει ως αναπόφευκτο συστημικό λάθος η ανισότητα!

Ο λόγος, δηλαδή, που «η οικονομία δεν διορθώνεται ό,τι κι αν κάνουμε» είναι πως η ανισότητα είναι εγγενής στο σύστημα. Οι όποιες διορθωτικές μας πολιτικές για τα τρωτά του καπιταλισμού που ως τώρα νομίζαμε ότι θρέφουν την ανισότητα (διαφθορά, φοροαποφυγή, κακοδιαχείριση και τα τοιαύτα) δεν επαρκούν για να την ξεριζώσουν. Γνωρίζαμε μέρος της αλήθειας αλλά όχι όλη την αλήθεια επειδή δεν είχαμε τον πλήρη επιστημονικό ορισμό της ανισότητας. Είχαμε μια στατική άποψη της οικονομικής εξέλιξης επειδή τα μαθηματικά της οικονομικής μας θεωρίας ήταν κολοβωμένα και δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν τη δυναμική της. Αναπόφευκτα λοιπόν λείπουν οι ασφαλιστικές δικλίδες αποτροπής των κινδύνων που θα μας παρείχε η μετατροπή του πολλαπλασιαστικού μηχανισμού κέρδους σε εργοδικό μηχανισμό».

 Τα μαθηματικά της φούσκας

Τον ρώτησα αν αυτό σημαίνει πως το ίδιο το λάθος βρίσκεται πίσω και από τις «φούσκες» και τις καταρρεύσεις των χρηματιστηρίων. Μου απάντησε:

«Βεβαίως, και μάλιστα αυτό ήταν που εντοπίσαμε στην πρώτη εργασία που δημοσιεύσαμε ο Ole Peters κι εγώ το 2011 (βλ. «Stochastic market efficiency», http://arxiv.org/pdf/1101.4548.pdf). Βρήκαμε ότι από τη στιγμή που δανείζεσαι χρήματα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική οικονομική σου δυνατότητα για να τα ρισκάρεις στο χρηματιστήριο, τροφοδοτείς τη μακροπρόθεσμη δημιουργία μιας φούσκας. Σε οικονομικούς όρους αυτό σημαίνει «μόχλευση μεγαλύτερη του 1″. Οταν είδαμε θεωρητικά αυτό, σπεύσαμε να το επαληθεύσουμε και ιστορικά. Πήραμε τις χρηματιστηριακές επενδύσεις μισού αιώνα, από τον δείκτη S&P500 των αμερικανικών χρηματιστηρίων μεταξύ 1955 και 2010, και είδαμε εμβρόντητοι την πλήρη επαλήθευση της θεωρίας μας: μόλις η μόχλευση ξεπέρασε  τη μονάδα, η φούσκα έσκασε! Είναι σαν ελατήριο που αντέχει την πίεση μέχρις ενός σημείου αλλά μετά τινάζεται».

«Στον κόσμο των μηχανικών» παρατήρησα, «όταν ένα σύστημα απορρυθμίζεται, χρησιμοποιούμε ό,τι ασφαλιστικές δικλίδες και βαλβίδες εκτόνωσης διαθέτουμε για να το σταθεροποιήσουμε. Πιστεύετε ότι ο έλεγχος των επιτοκίων και η κοπή πληθωριστικού χρήματος (ποσοτική χαλάρωση) είναι τα κατάλληλα και επαρκή εργαλεία των κεντρικών τραπεζών για να εκτονωθεί η τρέχουσα κρίση;».

«Θα ήταν» μου απάντησε «αν γνώριζαν αυτή την απλή μαθηματική αλήθεια: ότι η μόχλευση πρέπει να επανέλθει στη μονάδα. Οι οικονομολόγοι όμως δεν γνωρίζουν ακόμη ότι εκεί βρίσκεται το πρόβλημα και γι’ αυτό οι ρυθμίσεις τους διακινδυνεύουν όχι μόνο να μη σταθεροποιήσουν το σύστημα αλλά και να το φέρουν στο σημείο μέγιστης αποσταθεροποίησης. Το δίδαγμα που εμείς αποκομίσαμε είναι πως δεν θα πρέπει να είναι συνεχώς επικερδές το να μετατρέπεις δανεικά σε μετοχές ή το να δανείζεσαι σε μετοχές για να αποκτήσεις επενδυτικό κεφάλαιο. Οποτεδήποτε η βέλτιστη μόχλευση σε μια χρηματαγορά απομακρύνεται από τη μονάδα, έχουμε ένα ασταθές σύστημα που τείνει να αυτοδιορθωθεί. Οι όποιες κυβερνητικές παρεμβάσεις καθυστέρησης ή αποτροπής της αυτοδιόρθωσης (π.χ., μέσω κοπής πληθωριστικού χρήματος) ενδέχεται να μετατρέψουν μια ομαλή και αργή διόρθωση σε ταχύτατη, μεγάλη και βίαιη (κραχ)».

Η χίμαιρα της ανάπτυξης

«Εστω ότι αποφεύγουμε την κατάρρευση στην παρούσα φάση» είπα στον Αλέξη Αδάμου. «Μπορούμε να συνεχίσουμε στο μέλλον να έχουμε ανάπτυξη όταν οι καταναλωτές έχουν μεταβληθεί σε νεόπτωχους και δεν υπάρχει ζήτηση; Αφήνουν τα μαθηματικά τέτοιο περιθώριο διεξόδου για τον καπιταλισμό;».

«Αυτό είναι κάτι που με απασχολεί πραγματικά» μου απάντησε. «Βλέπετε, τόσο από τη θεωρία των πιθανοτήτων όσο και από την πρακτική των οικονομικών πολιτικών αντιλαμβανόμαστε ότι η διηνεκής επίτευξη ευημερίας μέσω συνεχούς ανάπτυξης που πρεσβεύει ο καπιταλισμός έχει να κάνει μόνο με τους δείκτες ανάπτυξης του μέσου όρου και όχι του κάθε πολίτη ξεχωριστά. Επίσης ο άλλος παράγοντας που με ανησυχεί είναι ότι η αυτοματοποίηση της παραγωγής, ο υπερπληθυσμός του πλανήτη και η εξάντληση των φυσικών πόρων του έχουν αρχίσει να επηρεάζουν τόσο πολύ την ανάπτυξη ώστε να γίνεται πλέον πιεστικό το να συμπεριλάβουμε στους υπολογισμούς μας το πεπερασμένο των δυνατοτήτων του πλανήτη μας. Με άλλα λόγια, νομίζω ότι επείγει να αναθεωρήσουμε ως κοινωνία των ανθρώπων το ποιος είναι πλέον πραγματικά ο στόχος της οικονομίας και να επαναπροσδιορίσουμε το τι συνιστά ωφέλεια στους οικονομικούς μας υπολογισμούς».

«Στην εργασία που δημοσιεύθηκε στο «Chaos»», του επεσήμανα, «αναφερόταν το ότι ο καπιταλισμός λογάριαζε τα κέρδη από τις επενδύσεις με το να παίρνει τον μέσο όρο από τα κέρδη που θα αποκόμιζε σε διαφορετικά σενάρια – σε «παράλληλους κόσμους» ήταν η ορολογία. Τώρα όμως, στον 21ο αιώνα, βλέπουμε ότι οι «παράλληλοι κόσμοι» έχουν περιοριστεί. Ενώ παλιά οι επενδυτές είχαν τη δυνατότητα να απλώσουν τα σενάριά τους σε διάφορες αγορές ανά τον κόσμο, η αγορά τώρα έχει γίνει μία, ενιαία και παγκόσμια. Μήπως αυτό συντελεί τελικά στην κορύφωση του κινδύνου και στην επαπειλούμενη κατάρρευση;».

Με κοίταξε συλλογισμένος. «Νομίζω ότι αυτή είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Δεν το είχα σκεφθεί ως τώρα. Μου λέτε στην ουσία ότι πριν είχαμε μια διαμερισματοποίηση – πολλά ανεξάρτητα συστήματα».

«Ναι. Λέω, δηλαδή, μήπως η παγκοσμιοποίηση κατέληξε τελικά να μας μπάσει σε ένα καράβι που δεν έχει πια πολλαπλά αμπάρια αλλά ένα και μοναδικό, με αποτέλεσμα να φοβόμαστε ότι το ένα και μοναδικό ρήγμα θα το βυθίσει».

«Αυτό είναι κάτι που πρέπει όντως να κοιτάξουμε. Το ενδεχόμενο της υπερσυγκέντωσης του κινδύνου είναι κάτι που δεν έχουμε μοντελοποιήσει ως τώρα. Και με κάνει να νιώθω ιδιαίτερα ανήσυχος όταν αναλογίζομαι τους τρελούς ρυθμούς με τους οποίους έχει αυξηθεί η οικονομική ανισότητα τα τελευταία χρόνια».

«Οπότε αντιλαμβάνομαι ότι δεν έχετε ακόμη απάντηση στο ερώτημα της ανάπτυξης χωρίς ζήτηση».

«Θα ήταν εύκολο να πω ότι η απάντηση θα προκύψει από τη διόρθωση της οικονομικής θεωρίας ώστε ο καπιταλισμός να καταστεί εργοδικό σύστημα. Ο καπιταλισμός όμως πάντα θα είναι μη εργοδικός διότι είναι πολλαπλασιαστικός. Αλλωστε ο πολλαπλασιασμός είναι στην καρδιά όλων των δομών που βλέπουμε στη φύση και δεν είναι αφ’ εαυτού κακό πράγμα. Εκείνο που είναι κακό είναι η χάραξη οικονομικής πολιτικής με άγνοια των επιπτώσεων του πολλαπλασιασμού στην πάροδο του χρόνου.

Ο «στραγγισμένος» μας πλανήτης και η συνεργασία

Εδώ υπεισέρχεται το θέμα της ανάπτυξης που θέσατε: αν σκεφτόμαστε την ανάπτυξη με αναφορά στο σύνολο του πληθυσμού (όπως πράττει το γνωστό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν), τότε είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς μπορεί να συνεχίσει η ανάπτυξη σε έναν πλανήτη του οποίου αγγίζουμε πλέον τα όρια εκμετάλλευσης. Αντίθετα, αν σκεφθούμε την ανάπτυξη με αναφορά στα μεμονωμένα άτομα (ένα δημοκρατικό εγχώριο προϊόν), τότε μπορούμε να πετύχουμε ανάπτυξη και καλύτερα κοινωνικά αποτελέσματα απλά με την ανακατανομή αυτών που ήδη έχουμε. Τότε θα μειωθεί η απληστία και θα πάψουμε να δανειζόμαστε δύο κόσμους προκειμένου να αποκτήσουμε τον έναν όπου ζούμε».

Αυτή η καταληκτική ρήση του συνομιλητή μου παρέπεμπε σε μία ακόμη πρόσφατη μαθηματική διαπίστωσή του: τον Ιούλιο του 2015 ο Αλέξης Αδάμου και ο Ole Peters δημοσίευσαν μια εργασία όπου αποδείκνυαν μαθηματικά ότι η βιολογική εξέλιξη ευνοείται από τη συνεργασία (βλ. http://arxiv.org/pdf/1506.03414.pdf). Σε αυτήν έθεταν το ερώτημα: Γιατί μια οντότητα που βρίσκεται ήδη σε πλεονεκτική θέση να επιζητεί τη συνεργασία με άλλους; Το ερώτημα ισχύει είτε για κύτταρα που συνεργάζονται και σχηματίζουν πολυκύτταρους οργανισμούς είτε για αγέλες ζώων που κυνηγούν από κοινού ένα θήραμα ή για σύγχρονα έθνη ανθρώπων που συγκεντρώνουν και διαμοιράζονται οικονομικούς πόρους. Η απάντηση που προέκυψε – ως μαθηματικό μοντέλο μηχανισμού – είναι ότι οι εξελικτικές διεργασίες της φύσης τείνουν να είναι πολλαπλασιαστικές. Αλλά σε μια πολλαπλασιαστική ανάπτυξη η εργοδικότητα του συστήματος διασπάται σε τρόπο ώστε οι διακυμάνσεις που προκύπτουν έχουν συν τω χρόνω αρνητικό καθαρό αποτέλεσμα. Αυτό «θεραπεύεται» με τη συνεργασία για από κοινού συγκέντρωση και διαμοίραση πόρων: οι διακυμάνσεις μειώνονται και, μολονότι ο μέσος όρος απόδοσης του συνόλου παραμένει αμετάβλητος, ο ρυθμός ανάπτυξης του κάθε μέλους της ομάδας είναι διαχρονικά υψηλότερος.

Ας διδαχθούμε – και εμείς και οι δανειστές μας.

Εργοδικά και πολλαπλασιαστικά συστήματα

Εργοδικά (από τις ελληνικές λέξεις έργον και οδός) ονομάζονται τα συστήματα που εξελίσσονται στον χώρο και στον χρόνο σύμφωνα με κάποιους νόμους πιθανοτήτων. Ειδικότερα η έννοια αυτή πρωτοχρησιμοποιήθηκε πριν από έναν αιώνα για να εξηγηθούν θεωρητικά διεργασίες διάχυσης όπως η κίνηση των μορίων σε ένα υγρό.

Στα μαθηματικά ο όρος εργοδικό χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα δυναμικό σύστημα το οποίο έχει την ίδια συμπεριφορά στον μέσο όρο του χρόνου και του χώρου. Στη φυσικοχημεία ο όρος χρησιμοποιείται για συστήματα που πληρούν την εργοδική υπόθεσητης θερμοδυναμικής: «Ο μέσος όρος των επαναλαμβανόμενων μετρήσεων της τυχαίας κίνησης ενός μορίου είναι ίδιος με την τυχαία κίνηση ολόκληρου του συνόλου των μορίων». Η υπόθεση αυτή παρέμεινε ανεπιβεβαίωτη πειραματικά ως το 2011, οπότε αποδείχθηκε από την ομάδα του Christoph Bräuchle στο Πανεπιστήμιο Christoph Bräuchle του Μονάχου.

Την εργοδική θεωρία θα τη βλέπουμε όλο και συχνότερα μπροστά μας καθώς επηρεάζει πλέον και τη σκέψη πολλών πρωτοπόρων της τεχνολογίας και της τέχνης: από τον Claude Shannon, που το 1948 πρωτομελέτησε τη σχέση μεταξύ εντροπίας (τυχαιότητας, αβεβαιότητας) και μετάδοσης της πληροφορίας, ως τον Espen Aarseth που το 1977 όρισε τοκυβερνοκείμενο (στο βιβλίο του Cybertext: Perspectives on ergodic literature) και εκκίνησε την εργοδική λογοτεχνία, που «η ανάγνωσή της απαιτεί μια μη προβλέψιμη προσπάθεια από την πλευρά του αναγνώστη».

Γιατί ο καπιταλισμός είναι πολλαπλασιαστικός;

Μία από τις κεντρικές ιδέες του καπιταλισμού είναι η αποκαλούμενη «συσσώρευση κεφαλαίου»: κεφάλαια επενδύονται σε παραγωγικές επιχειρήσεις για να παράξουν περισσότερα κεφάλαια. Οταν συμβαίνει αυτό, η απόδοση της επένδυσης συνδέεται πάντοτε με το ποσό που επενδύθηκε και, σχεδόν πάντοτε, σε άμεση αναλογία με αυτό. Σκεφθείτε για παράδειγμα τα χρήματα που καταθέτετε στην τράπεζα: ο τόκος που σας καταβάλλεται είναι σε άμεση αναλογία με το ποσό που κατατέθηκε (π.χ. 3% ετησίως). Αυτό οδηγεί σε πολλαπλασιαστική (ή και εκθετική) ανάπτυξη των πόρων. Το ίδιο αυτό είδος πολλαπλασιαστικής ανάπτυξης το συναντάμε παντού στη φύση, αρχίζοντας π.χ. με την ανάπτυξη μιας αποικίας βακτηριδίων.

 "Πηγή:tovima.gr"

H Eλλάδα γίνεται "δορυφόρος" της Τουρκίας - Ανοίγουν "λεωφόρο" με σιδηρόδρομο που διατρύει τα οχυρά του Εβρου!

Υπεγράφη σύμφωνα με ασφαλείς πηγές συμφωνία Ελλάδας-Τουρκίας η οποία, έτσι όπως είναι διατυπωμένη και με αυτά που προβλέπει σε ότι αφορά την ελεύθερη διακίνηση των Τούρκων υπηκόων εντός της ελληνικής επικράτειας και την διεύρυνση... της σιδηροδρομικής γραμμής η οποία θα διατρύει την αμυντκή διάταξη στον Εβρο και θα περνά από την Ανατολική Θράκη στην Δυτική και από εκεί στην Θεσσαλονίκη, ανοίγοντας διάπλατα μια λεωφόρο σε 80 εκατομμύρια Τούρκους να εποικίσουν την Βόρειο Ελλάδα.

Για Δυτική Θράκη, καλύτερα να μην μιλήσουμε...

Σύμφωνα με πληροφορίες μέχρι στιγμής Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν στα εξής:

Ανανέωση συμφωνίας επανεισδοχής μεταναστών. Οι μετανάστες εκτός Συρίας και Ιράκ θα επιστρέφουν στην Τουρκία. Δηλαδή το 80% θα παραμένει στην χώρα μας!

Επίσης:

Συμφωνία για σιδηροδρομική γραμμή που θα συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την Κωνσταντινούπολη.

Σύνδεση του λιμένα Σμύρνης με Κωνσταντινουπολη.

Τα δύο τελευταία είναι άκρως σημαντικά, καθώς με μεγάλη ευκολία οι Τούρκοι που δεν θα έχουν πλεόν βίζα θα διεισδύουν ανενόχλητοι στην χώρα μας, και θα την καταστήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα "επαρχία" της "νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας".

Δηλαδή η χώρα των 80.000.000 κατοίκων και με-το τονίζουμε-νεανικό πληθυσμό θα "απορροφήσει" νομοτελειακά την Ελλάδα των 10.800.000 κατά την τελευταία απογραφή με τους μισούς να είναι... μεσήλικες και άνω.

Δεδομένου ότι η τουρκική οικονομία έιναι δυναμική και εξαγωγική ενώ η ελληνική υπάρχει πλέον μόνο ως ανάμνηση ελέω μνημονίων και.. Γερμανών (των παραδοσιακών συμμάχων των Τούρκων από τότε που μαζί βρίσκονταν οι πρόγονοί τους στις ίδιες κοιλάδες κάτω από τα Ουράλια όρη) τα πράγματα διαγράφονται άσχημα για τον Ελληνισμό.

Συμφωνίες υπήρξαν και στον ενεργειακό τομέα.

 ΠΗΓΗ

ΕΚΤΑΚΤΟ: Σφοδρές ανταλλαγές πυρών μεταξύ τουρκικού και συριακού πυροβολικού - Νεκροί και τραυματίες Τούρκοι

Κλιμακώνεται η κατάσταση στα συροτουρκικά σύνορα καθώς υπάρχει σφοδρή ανταλλαγή πυρών μεταξύ του τουρκικού και συριακού πυροβολικού με νεκρούς και τραυματίες ενώ ο εκπρόσωπος του YPG, Redur Xelil, καταγγέλλει ότι οι ισλαμιστές στην Sheikh Maqsood χρησιμοποίησαν χημικά όπλα εναντίον των Κούρδων.

Η τουρκική προκλητικότητα στην περιοχή δεν έχει σταματήσει καθώς η Άγκυρα σφυροκοπά συνεχώς θέσεις των Κούρδων και του συριακού Στρατού εδώ και ένα μήνα ενώ επιτρέπει απροκάλυπτα την διέλευση ισλαμιστών από την Τουρκία προς την Συρία.

Συγκεκριμένα, δύο Τούρκοι σκοτώθηκαν μεταξύ των οποίων και ένα τετράχρονο παιδάκι ενώ δύο ακόμα βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση μετά από σφυροκόπημα του συριακού πυροβολικού στην τουρκική πόλη Kilis κοντά στα σύνορα με την Συρία.

Ο δήμαρχος της πόλης ανέφερε πως οκτώ ρουκέτες Katyusha κτύπησαν την τουρκική πόλη ενώ οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις απάντησαν άμεσα στην πρόκληση και ακολούθησαν σφοδρές ανταλλαγές πυρών.

Οι Τουρκικές αρχές μεταδίδουν συγκεχυμένες πληροφορίες λέγοντας από τη μια πως οι ρουκέτες προήλθαν από μια περιοχή που ελέγχεται από το ISIS στα συριακά σύνορα ενώ από την άλλη αφήνουν να εννοηθεί πως ευθύνεται ο συριακός Στρατός.

Μάλιστα μία από τις εκρήξεις καταγράφτηκε σε ζωντανή μετάδοση από το κανάλι TRT WORLD με τον ανταποκριτή Francis Collings να μεταδίδει ζωντανά από το Kilis. 

Το μέλος του Κοινοβουλίου Mustafa Hilmi Dulger ανέφερε ότι τα σχολεία στο Kilis έκλεισαν καθώς πυροσβεστική και ασθενοφόρα έφτασαν στο σημείο των εκρήξεων για να παραλάβουν νερκούς και τραυματίες.

Στο σημείο βρίσκονται ισχυρές τουρκικές δυνάμεις μεταξύ των οποίων ο αρχηγός της Αστυνομίας Candemir Ozdemir και ο διοικητής της στρατοχωροφυλακής Gokhan Sahin.

Δεν πρέπει να διαφεύγει ότι η Ρωσία έχει καταγγέλλει τουρκική προβοκάτσια καθώς οι τρομοκράτες της Al-Nusra σφυροκοπούν το έδαφος της Τουρκίας για να προκαλέσουν ανταλλαγή πυρών από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και να βρουν δικαιολογία για εισβολή στην Συρία ενώ η ΕΕ δέχτηκε χτες να συζητήσει την τουρκική πρόταση δημιουργίας ζώνης ασφαλείας στην Συρία

 ΠΗΓΗ

Άλλο η εκπαίδευση και άλλο η παιδεία.

Γράφει ο Μανώλης Μπρίμπος

Που έχει χαθεί, σήμερα, η φαντασία και η δημιουργικότητα ενός παιδιού, από το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα; Μήπως εξυπηρετούν κάποιες ανάγκες και αυτοσκοπός τους είναι να εκπαιδεύονται με αυτήν τη λογική;

Τα παιδιά, όταν κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην εκπαίδευση, τα ξεκινούν με πλούσια φαντασία, απίστευτη δημιουργικότητα και όρεξη. Και μόλις τελειώσουν τις σπουδές τους, καταλήγουν, η φαντασία και η δημιουργικότητα να έχει εξαλειφθεί τελείως και να μην υπάρχει καν ούτε σαν σκέψη.

Η σημερινή εκπαίδευση αντί να εμπνέει τα παιδιά και να τονώνουν τη δημιουργική τους εξέλιξη, το μοναδικό που καταφέρνει και κάνει είναι να τους φορτώνει με γνώσεις και τίποτε άλλο ενώ θα έπρεπε να τους καλλιεργεί το εφόδιο της φαντασίας για να μπορούν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις που τους φορτώνουν. Και αυτό συμβαίνει διότι κάθε μορφή εξουσίας, δε θέλει να ανέχεται τέτοιες μορφές διαφορετικότητας από αυτό που μας επιβάλλει ρευστά η πραγματικότητα μας. Έτσι μόνον η κάθε εξουσία αισθάνεται ασφαλής. Και αυτοί που την ασκούν θέλουν αυτήν τη στασιμότητα και φοβούνται την έννοια του αντιφατικού και του υπερβατικού. Βλέπουν, λοιπόν, αυτήν την αντιφατική πλευρά της εκάστοτε φαντασίας ως απειλή, όπως μέχρι και σήμερα, που έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο εξαθλίωσης και το μόνο σίγουρο είναι πως αν είχαμε ανθρώπους με φαντασία όλα θα ήταν διαφορετικά.

Αλλά για να έχεις πολιτισμό πρέπει να υπάρχει και φαντασία και όχι να κακοποιούμε λεκτικά όποιον έχει αντίθετη γνώμη. Είναι πολίτης, όχι μόνο στον πολιτισμό των γραμμάτων της τέχνης και της μουσικής αλλά στην ποιότητα της διαφορετικότητας και συμπεριφοράς του. Γιατί ένα παιδί, σήμερα, πρέπει να μάθει σωστά την εκπαίδευση, όταν βέβαια αυτή δεν είναι διαμορφωμένη έτσι ώστε να εξυπηρετεί κάποιους σκοπούς. Γιατί, η παιδεία δε μπαίνει σε καλούπια, δεν εφαρμόζεται, δε διαμορφώνεται όπως θέλουν να την πλασάρουν στα σημερινά παιδιά. Πρέπει να υπάρχουν εκπαιδευμένοι καθηγητές για να υπάρχει και εκπαιδευμένο κοινό.

Αντίθετα, στην εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η παροχή εφοδίων και κυρίως η εξειδίκευση στην επαγγελματική πορεία του κάθε παιδιού. Όμως το σημερινό ελληνικό σύστημα, το μόνο που δίνει είναι η μεγάλη παροχή κατακερματισμένης γνώσης που μετατρέπει έναν μαθητή σε έναν άριστο καταρτισμένο τεχνίτη χωρίς κριτική σκέψη, χωρίς φαντασία, χωρίς συνείδηση και βούληση. Ουσιαστικά πρόκειται για μία εκπαίδευση χωρίς παιδεία. Η εκπαίδευση, λοιπόν, αυτό που έχει ανάγκη είναι αποδεικτικά στοιχεία για να είναι πειστική και υπολογίσιμη. Χρειάζεται εξετάσεις, βαθμούς, αριστεία, απολυτήρια, πανεπιστημιακά πτυχία, διπλώματα ξένων γλωσσών, διδακτορικά κ.α. Η παιδεία, από την άλλη, έχει τόσο μεγάλο ορίζοντα που δε μπορεί να μετρηθεί.

Το σχολείο και γενικότερα η εκπαίδευση έχει καταντήσει σήμερα να ψάχνει μόνον τους ικανούς και τους βάζει ταμπέλες επαγγελματικής κατάρτισης. Παιδιά δεκαπέντε χρονών, καλούνται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για το επαγγελματικό τους μέλλον με αποτέλεσμα να εγκλωβίζονται σε αυτές χωρίς διέξοδο. Υποβάθμισαν τον πολιτισμό και τις τέχνες σε εμπόρευμα, βρήκαν ότι τώρα σειρά έχει η εκπαίδευση και η αγορά έχει ανάγκη από χέρια και εργαλεία και όχι από μυαλά. Τα σχολεία έχουν μετατραπεί σε χώρους όπου τα παιδιά «μπολιάζονται» στη λογική της αγοράς και του ακραίου ανταγωνισμού και ατομικισμού. Στα πλαίσια αυτά, η παιδεία επιδιώκει ο άνθρωπος να παλεύει για τη βελτίωση και των υπολοίπων συνανθρώπων του και όχι να μεθοδεύει τη δική του αναρρίχηση εις βάρος αυτών. Η εκπαίδευση έχει στόχο το «εγώ» ενώ η πραγματική παιδεία το «εμείς».

Η κοινωνική και επαγγελματική καταξίωση στην Ελλάδα στηρίζονται σε ένα καλό πτυχίο ή πλέον σε πολλά καλά πτυχία. Οπότε, όλες οι οικονομίες της οικογένειας εστιάζουν σε αυτόν το στόχο και είναι αποφασισμένη να δαπανήσει ένα πολύ μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της σε ιδιωτικά σχολεία, φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα κ.α. Για καλλιέργεια και για ολοκληρωμένη μόρφωση δε γίνεται ούτε κουβέντα και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είμαστε ένας λαός που κατεξοχήν ταυτίζει και συγχέει τις έννοιες εκπαίδευση και παιδεία. Τα πράγματα μάλλον είναι διαφορετικά. Δεν υπάρχει έλλειμμα εκπαίδευσης, υπάρχει έλλειμμα παιδείας. Αυτό το έλλειμμα παιδείας είναι που κάνει τους γονείς να θέλουν οπωσδήποτε να σπουδάσουν τα παιδιά τους άσχετα αν αυτά το θέλουν ή αν έχουν και τις δυνατότητες-ικανότητες να το κάνουν.

 "Πηγή:republicadaily.wordpress.com"

Αν σου αρέσει ο σανός, όλο και κάποιος θα βρεθεί να σου τον δώσει. Καλή μάσα.

Εκμεταλλευόμενος την απάτη και την ανυπαρξία του Αλέξη Τσίπρα και της παρέας του, ο Αντώνης Σαμαράς έσκασε μύτη σαν πετυχημένος πρώην πρωθυπουργός που τον αδικήσαμε, λες και όλοι οι Έλληνες έχουν πάθει Αλτσχάιμερ.

Η αλήθεια είναι πως τον Τσίπρα και την παρέα του τους έκανε κυβέρνηση ο Αντώνης Σαμαράς με την δική του ακροδεξιά παρέα.

Όταν γίνεται κυβέρνηση η ακροδεξιά του Αντώνη Σαμαρά, του Μάκη Βορίδη, του Άδωνι Γεωργιάδη, του Παναγιώτη Μπαλτάκου και άλλων τέτοιοων εξαιρετικών ανθρώπων, είναι κάπως λογικό η κοινωνία να τρομάζει και να κάνει κυβέρνηση τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ευτυχώς που υπάρχει ο Αντώνης Σαμαράς και όλοι αυτοί οι φασιστοφιλελέδες στα social media, που μας θυμίζουν πώς και γιατί έγινε κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ.

Αφήνω κατά μέρος πως ο Σαμαράς εξαπάτησε τους πολίτες όπως ακριβως έκανε και ο Τσίπρας -και οι δυο έκαναν τα αντίθετα από αυτά που έλεγαν προεκλογικά- και στέκομαι σε όσα είπε ο Αντώνης Σαμαράς για τους πρόσφυγες και τους «παράνομους μετανάστες» που «προσκλήθηκαν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και παγιδεύονται εδώ».

Πώς ακριβώς προσκαλείς κάποιον στη χώρα σου, όταν αυτός δεν θέλει να μείνει στη χώρα σου;

Όπως ξέρουμε όλοι, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα.

Εκτός αν κάποιος νομίζει πως χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες κοιμούνται εδώ και μέρες στα σύνορα όχι επειδή θέλουν να φύγουν από την Ελλάδα αλλά από κάποιο προσωπικό τους βίτσιο.

Γιατί ο Αντώνης Σαμαράς δεν κατηγόρησε την Άνγκελα Μέρκελ που είπε πως η Γερμανία μπορεί να φιλοξενήσει 1 εκατομμύριο πρόσφυγες;

Πώς θα πάνε οι πρόσφυγες στην Γερμανία; Πετώντας; Δεν θα περάσουν από την Ελλάδα;

Ο Αντώνης Σαμαράς είναι θλιβερός.

Να θυμίσω πως, πριν από τις εκλογές του 2012, ο Αντώνης Σαμαράς ούρλιαζε πως θα επανακαταλάβει τις πόλεις μας από τους μετανάστες.

Βέβαια, αυτά ήταν για εσωτερική κατανάλωση. Ήταν για τα χάπατα.

Λίγους μήνες μετά τις εκλογές, τον Οκτώβριο του 2012, ο πρωθυπουργός πια Αντώνης Σαμαράς πήγε στο Παρίσι και μίλησε σε εκδήλωση για τα 125 χρόνια της Herald Tribune.

Εκεί μιλώντας για τους μετανάστες, ο Αντώνης Σαμαράς είχε πει το εξής:

«Στην Ελλάδα, όμως, οι μετανάστες είναι σαν όμηροι, αφού στην ουσία αλλού θέλουν να πάνε».

Παραδέχτηκε δηλαδή στο Παρίσι πως προεκλογικά έλεγε ψέματα στους Έλληνες.

Δηλαδή, ο Αντώνης Σαμαράς ήξερε πως οι μετανάστες είναι όμηροι στην Ελλάδα αλλά έλεγε στα χάπατα πως θα ανακαταλάβει τις πόλεις μας από τους «παράνομους μετανάστες».

Ωραία φάση να κρατάς εγκλωβισμένους τους μετανάστες σε μια χώρα και να τους κάνεις ακόμα πιο απελπισμένους, για να πουλάς σανό στα χάπατα.

Σανό δίνει στους Έλληνες ο Τσίπρας, σανό έδινε και ο Σαμαράς.

Σανό θα δώσει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που έρχεται παρέα με τον Σαμαρά.

Είναι να μη σου αρέσει ο σανός· δεξιός ή αριστερός σανός.

Αν σου αρέσει ο σανός, όλο και κάποιος θα βρεθεί να σου τον δώσει.

Καλή μάσα.

 ΠΗΓΗ

ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΙΑ.

Ο νέος κίνδυνος από τα παράγωγα

Της συντακτικής ομάδας του Bloomberg View

Οι διεθνείς ρυθμιστικές αρχές στρέφουν την προσοχή τους σε μία σημαντική εκκρεμότητα: να διασφαλ­ίσουν ότι ένα λάθος ποντάρισμα στα παράγωγα δεν μπορεί να αναστατώσει ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Έχουν βρει μία καλή λύση -υπό την προϋπόθεση ότι μπορούν να αποτρέψουν το ενδεχόμενο να μετατραπεί και αυτή σε απειλή.

Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 απέδειξε ότι τα παράγωγα είχαν βγει εκτός ελέγχου. Ορισμένοι από τους συμμετέχοντες στην αγορά έβαζαν τεράστια στοιχήματα -για παράδειγμα στην πιθανότητα αθέτησης πληρωμής ομολόγων- χωρίς να παρέχουν εξασφαλίσεις (collateral) για να εγγυηθούν την πληρωμή σε περίπτωση που το στοίχημα δεν "έβγαινε”. Όταν η εταιρεία ασφαλειών AIG δεν μπόρεσε να καλύψει χρέος σχεδόν 50 δισ. δολαρίων που σχετιζόταν με παράγωγα, παραλίγο να οδηγήσει στην κατάρρευση πολλές από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου.

Ως απάντηση, οι ρυθμιστικές αρχές έχουν στραφεί σε ένα παραδοσιακό εργαλείο: στον οίκο εκκαθάρισης, που παρεμβαίνει στις συναλλαγές και συγκεντρώνει εξασφαλίσεις από όλα τα μέλη του. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη μεταφέρει τα περισσότερα συμβόλαια παραγώγων σε κεντρικό συμψηφισμό και ακολουθεί η Ευρώπη. Οι οίκοι εκκαθάρισης θα διαδραματίσουν έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στον περιορισμό του συστημικού κινδύνου, θέτοντας όρια μόχλευσης στις τράπεζες, στα hedge funds και σε άλλους επενδυτές.

Ωστόσο, οι οίκοι εκκαθάρισης παρουσιάζουν κι αυτοί έναν κίνδυνο. Εάν μία κρίση πυροδοτήσει αθετήσεις πληρωμών που ξεπερνούν τις παρεχόμενες εγγυήσεις, διαθέτουν λίγα ίδια κεφάλαια για να απορροφήσουν τις απώλειες. Πέραν τούτου, βασίζονται στην αξιοποίηση ενός προεγκατεστημένου ταμείου εγγυήσεων και έπειτα στην άντληση μετρητών από τα χρηματοπιστωτικά ινστιτούτα τα οποία είναι οι βασικοί πελάτες τους – απαιτήσεις που σε μία κρίση θα μπορούσαν να προκαλέσουν εξάπλωση του προβλήματος. Εάν αυτοί οι πόροι αποδειχθούν ανεπαρκείς, η κυβέρνηση θα πρέπει πιθανότατα να παρέμβει για να αποτρέψει μία πλήρη κατάρρευση.

Οι οίκοι εκκαθάρισης είναι πολύ σημαντικοί για να καταρρεύσουν και οι ισχύοντες κανόνες που διέπουν την διαχείριση κινδύνων τους είναι πολύ χαλαροί. Τα ταμεία εγγυήσεων πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον δύο μεγάλες αθετήσεις πληρωμών, αλλά οι οίκοι εκκαθάρισης επιτρέπεται να αποφασίσουν πόσα είναι τα χρήματα που πραγματικά χρειάζονται γι' αυτό -και πόσα κεφάλαια πρέπει να εισφέρουν οι μέτοχοί τους για να απορροφήσουν τις πρώτες απώλειες. Το μέγεθος αυτής της εισφοράς των μετόχων έχει μεγάλη σημασία, διότι ο φόβος της ζημιάς αποτελεί κίνητρο για σύνεση όσον αφορά τον καθορισμό των απαιτήσεων εξασφάλισης από την πρώτη στιγμή.

Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους πελάτες των οίκων εκκαθάρισης -μεταξύ αυτών οι JPMorgan Chase, Pimco και BlackRock- έχουν επισημάνει αυτές τις ελλείψεις και οι παγκόσμιες ρυθμιστικές αρχές σκοπεύουν να τις αντιμετωπίσουν φέτος. Η μεγαλύτερη διαφάνεια και οι συγκεκριμένες κεφαλαιακές απαιτήσεις θα ήταν μία καλή αφετηρία. Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει δημοσίως να ελέγξουν τις αντοχές των οίκων όπως κάνουν με τις τράπεζες (stress tests) και θα πρέπει να τους ζητήσουν να αποκαλύπτουν αρκετές πληροφορίες για την αξιολόγηση της διαχείρισης κινδύνων τους (μία διαδικασία που έχει ξεκινήσει ήδη). Ακόμη, η έρευνα υποδεικνύει ότι οι εισφορές των μετόχων στα ταμεία εγγυήσεων θα πρέπει πιθανότατα να είναι υψηλότερες από τον σημερινό μέσο όρο του περίπου 3% μεταξύ των κορυφαίων αμερικανικών και ευρωπαϊκών οίκων εκκαθάρισης.

Τα παράγωγα δεν πρέπει να αποτελούν "χρηματοπιστωτικά όπλα μαζικής καταστροφής”, όπως τα αποκάλεσε ο Warren Buffett. Μπορούν να βελτιώσουν τη λειτουργία των αγορών και να παρέχουν χρήσιμα εργαλεία για την αντιστάθμιση κινδύνων – εφόσον τεθούν σε ισχύ οι σωστοί κανόνες και κίνητρα.

ΕΠΙΚΕΦΑΛΙΔΑ

Και οι εσωστρεφείς, άνθρωποι είναι.

Γράφει η Μαρία Βασιλάκη

Εσωστρέφεια. Μία λέξη, τόσα βαθιά νοήματα. Τόσες προσωπικότητες και τόσοι άνθρωποι έρμαια της. 

Πολλοί, τη θεωρούν πρόβλημα. Για μένα είναι μία ιδιαιτερότητα που συντροφεύει τον άνθρωπο στη ζωή και σίγουρα δεν αποτελεί επιλογή. Δημιουργείται από τα βιώματα σου και από τον τρόπο που ανατράφηκες. Άραγε έχετε νιώσει ποτέ ντροπή επειδή διαφέρετε και δεν είστε τόσο κοινωνικοί και ομιλητικοί σε σχέση με τους άλλους; Επειδή απολαμβάνετε να μένετε μόνοι περισσότερο από το να βρίσκεστε σε μεγάλες θορυβώδεις παρέες; Σας έχει τύχει να μην εκφράζεστε όπως θέλετε γιατί φοράτε προσωπεία και φοβάστε πως εάν αποκαλύψετε αυτό που είστε θα σας ασκήσουν αρνητική κριτική ή πιθανώς να σας παραμερίσουν επειδή δεν προσιδιάζετε στις προσδοκίες τους; Μήπως πάσχετε από κοινωνικό άγχος; Eάν η απάντηση σας είναι θετική σε κάποιο από τα παραπάνω ερωτήματα τότε ανήκετε στην κατηγορία των εσωστρεφών ανθρώπων. Ενδεικτικά σας αναφέρω πως το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού ή το 1/3 εξ αυτών είναι εσωστρεφείς, δηλαδή απολαμβάνουν τη μοναχικότητα ή αποζητούν τη συντροφιά λίγων και καλών φίλων και κυρίως την ενασχόληση με τα  ενδιαφέροντά τους.

Η εσωστρέφεια είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των μοναχικών ανθρώπων. Σχετίζεται εν μέρει με την έλλειψη κοινωνικότητας από πλευράς του ατόμου καθώς και από την ανάγκη του να στρέφεται κυρίως στον εαυτό του και όχι στον έξω κόσμο. Συχνά, κριτικάρουμε τέτοιου είδους «διαφορετικούς» ανθρώπους και  απόρροια αυτού είναι η περιθωριοποίησή τους. Η εσωστρέφεια είναι η μελαγχολία της ανθρώπινης ύπαρξης και έκφρασης και ως τέτοια θα πρέπει να χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης και χειρισμού από τους άλλους ανθρώπους. Κατ’αρχάς, δε θα πρέπει να αντιμετωπίζεις την εσωστρέφεια με αρνητική ή κακεντρεχή κριτική και σαφώς όχι βάζοντας της ταμπέλες. Αυτές του βαρετού, αμίλητου, περίεργου και αντικοινωνικού ανθρώπου. Τα παραπάνω, μπλοκάρουν ακόμη περισσότερο τον εσωστρεφή και τον κάνουν να αποκτά περισσότερες αναστολές και να κλείνεται -συχνά άθελά του – ακόμη περισσότερο στον εαυτό του. Οι εσωστρεφείς επιζητούν την αληθινή αγάπη, την ευγένεια και την αποδοχή από μερικά άτομα. Δεν τους νοιάζει η μάζα και ο πολύς κόσμος. Στόχος τους είναι να αντιμετωπίζονται όπως όλοι οι άλλοι γιατί δεν είναι ωραίες οι στερεοτυπικές και υπεραπλουστευμένες αντιλήψεις γι’ αυτούς. Η εσωστρέφεια δεν είναι πρόβλημα, ούτε θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κάτι τέτοιο. Είναι δύναμη και διαφορετικότητα. Και τι θα ‘ταν ο κόσμος χωρίς ποικιλία και ιδιαιτερότητα; Βαρετός το λιγότερο.

Σίγουρα από την σκοπιά του εσωστρεφούς ατόμου δε θα πρέπει να λείπει και η εσωτερική διεργασία ή με άλλα λόγια η ενδοσκόπηση ώστε  να συνειδητοποιήσει το άτομο την ομορφιά που κρύβει μέσα του ασχέτως της διαφοράς του με τους άλλους ανθρώπους. Κι αυτό γιατί, συχνά, οι εσωστρεφείς νιώθουν ντροπή με τον εαυτό τους και με το γεγονός πως δε συμβαδίζουν με το κυρίαρχο πρότυπο του «κοινωνικού» ανθρώπου. Ακόμη, διακατέχονται από απογοήτευση, άγχος (για το γεγονός ότι πρέπει να ικανοποιούν τους γύρω τους, ακόμα και αν δε νιώθουν καλά στο πλήθος) και θλίψη διότι νιώθουν παράταιροι με το κοινωνικό σύνολο. Αν συνειδητοποιήσουν και αποδεχτούν το ποιοι είναι τα πράγματα θα είναι πολύ πιο καλά γι’ αυτούς στο μέλλον. Ζούμε σε μία κοινωνία όπου το ιδανικό είναι πλέον το εξωστρεφές άτομο που προβάλλει τον εαυτό του, είναι ο ηγέτης της αγέλης και νιώθει απολύτως άνετα σε κάθε προβολή και σε κάθε παρουσίαση του «εγώ» του.

Δυστυχώς, το σύστημα των αξιών μας, παραγκωνίζει οτιδήποτε διαφορετικό από αυτό το  πρότυπο, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται ρατσιστικά και υποδεέστερα ένα άτομο το οποίο αρέσκεται στο να αντλεί δύναμη είτε από τον εαυτό του, είτε από λίγα άτομα και το οποίο επιδιώκει την εσωτερικότητα.Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ισότιμοι, είτε λεγόμαστε εσωστρεφείς, είτε εξωστρεφείς. Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να γίνουμε πολίτες «δύο ταχυτήτων», ενταγμένοι σε κατηγορίες και παγιδευμένοι στις ταμπέλες που άλλοι μας έχουν βάλει. Το πώς φαίνεται και συμπεριφέρεται κάποιος σε διάφορες κοινωνικές επαφές και συζητήσεις δεν είναι δείγμα του τι πραγματικά είναι και τι μπορεί να προσφέρει. Σαν άνθρωποι, οφείλουμε να κοιτάμε μέσα από αυτό που φαίνεται, πετώντας το πέπλο της επιφάνειας και βλέποντας με τα μάτια της αλήθειας τον εσωτερικό κόσμο και το ενδόμυχο της ψυχής του καθενός. Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που κρύβουν τον εσωτερικό τους κόσμο, δεν τους αρέσει να επιδεικνύονται, ωστόσο αξίζουν πολλά. Αυτοί λέγονται εσωστρεφείς. Ίσως διαθέτουν ταλέντα και κλίσεις που πιθανόν με την πρώτη ματιά να μην τα βλέπει κανείς. Αυτό επιβεβαιώνεται και από έρευνες οι οποίες δείχνουν ότι οι εσωστρεφείς είναι πολύ καλοί στο να ακούν, είναι ειλικρινείς και δεν ακολουθούν το πλήθος, κάτι το οποίο είναι σίγουρα θετικό χαρακτηριστικό καθώς δεν προσπαθούν να κάνουν συζήτηση-ψιλοκουβέντα με όλους αλλά είναι επιλεκτικοί. Σκέψου πόσα πράγματα θα σου προσέφερε ένας τέτοιος άνθρωπος σε κάθε είδους σχέση.

Kάποια στιγμή θα πρέπει να υπάρξει απενοχοποίηση αυτών των ανθρώπων που, ναι μεν, είναι διαφορετικοί αλλά δε, είναι και αυτοί άνθρωποι που αξίζουν το ενδιαφέρον και την προσοχή μας και μάλιστα συχνά έχουν να προσφέρουν πολλά περισσότερα από πολλούς κοινωνικούς και δυναμικούς ανθρώπους. Πολλές εξέχουσες προσωπικότητες και διάνοιες σε όλην τη διάρκεια της ιστορίας ήταν εσωστρεφείς χαρακτήρες. Για του λόγου το αληθές, οι Άλμπερτ Αϊνστάιν, Τζορτζ Όργουελ, Βαν Γκογκ και πολλοί άλλοι, αγκάλιασαν την εσωστρέφεια. Χωρίς αυτούς δε θα είχε ανακαλυφθεί η θεωρία της σχετικότητας, δε θα είχε γραφτεί το περίφημο βιβλίο «1984», ούτε θα υπήρχε ο διάσημος πίνακας ζωγραφικής «Τα Ηλιοτρόπια». Θέλω να πω, πως η αξία κάθε ανθρώπου δεν καθορίζεται από το πόσο πολύ μιλάει, πόσους φίλους έχει και πόσο πολύ προβάλλεται αλλά κρύβεται στα μύχια της ψυχής του.

Συμπερασματικά, κάθε άνθρωπος είναι χρήσιμος και αναγκαίος στην κοινωνία, ανεξαρτήτως των χαρακτηριστικών και των ιδιαιτεροτήτων που διαθέτει. Για να γίνει ο κόσμος ένα καλύτερο μέρος αρκεί το να δώσουμε στον καθένα ξεχωριστά το χώρο και την ελευθερία να αναπτυχθεί και να εκφραστεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Αυτό είναι το κλειδί. Η καθολική αποδοχή και η ισότιμη αντιμετώπιση κάθε είδους προσωπικότητας. Άλλωστε, σε περιβάλλοντα αποδοχής και αγάπης ακμάζουν και βελτιώνονται και οι εσωστρεφείς αλλά και οι εξωστρεφείς. Ας βάλουμε όλοι μαζί λοιπόν, τα θεμέλια για έναν κόσμο ίσης και όχι στερεοτυπικής αντιμετώπισης, έναν κόσμο σεβασμού και αποδοχής του διαφορετικού από εμάς. Ας ξεκινήσουμε από σήμερα κιόλας, μιλώντας για την εσωστρέφεια. Θεωρώντας τη, επιλογή του κάθε ανθρώπου και όχι πρόβλημα στην επικοινωνία αλλά είδος της.

ΠΗΓΗ