Νίκος Μπελογιάννης: Μια ζωή προσφορά στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης

Moναδικά ντοκουμέντα από τη ζωή και τη δράση του Νίκου Μπελογιάννη δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης». Πρόκειται για ντοκουμέντα που έχουν παραχωρηθεί από το Αρχείο του ΚΚΕ στο Μουσείο «Νίκος Μπελογιάννης», το οποίο θα εγκαινιαστεί, αύριο Δευτέρα, στην Αμαλιάδα.

Συγκεκριμένα, δημοσίευσε το βιογραφικό που έγραψε ο ίδιος ο Μπελογιάννης την περίοδο που ήταν στον ΔΣΕ, όπως και σημειώσεις του από την ίδια περίοδο. Επίσης, μία μοναδική φωτογραφία από την περίοδο της πολιτικής προσφυγιάς, καθώς και το πρωτότυπο του χειρόγραφου του τελευταίου γράμματός του πριν από την εκτέλεση. Τέλος, παρουσίασε στοιχεία από τους φακέλους που διατηρούσε η Ασφάλεια για  τη δράση του Νίκου Μπελογιάννη, από καιρό ακόμα της δικτατορίας του Μεταξά. 

Αναδημοσιεύουμε ολόκληρο το αφιέρωμα του «Ριζοσπάστη», με τα ντοκουμέντα για τον Νίκο Μπελογιάννη: 

«Με πλήθος υλικών που προσφέρθηκαν από το Αρχείο του ΚΚΕ θα εγκαινιαστεί τη Δευτέρα 27 Μάρτη, στις 12 το μεσημέρι, το Μουσείο «Νίκος Μπελογιάννης» στη γενέτειρα του ήρωα του ΚΚΕ, την Αμαλιάδα.Το Μουσείο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, στο πατρικό σπίτι του Νίκου Μπελογιάννη, που έχει παραχωρηθεί στον δήμο Ηλιδας.

Με ανακοίνωσή της η ΚΟ Ηλείας του ΚΚΕ καλεί το λαό της περιοχής να συμμετάσχει στην εκδήλωση των εγκαινίων σημειώνοντας:

Ο Νίκος Μπελογιάννης στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας
 (φωτογραφία Απόστολος Μουσούρης – Αρχείο ΚΚΕ)

«Τιμάμε τον κομμουνιστή Νίκο Μπελογιάννη. Διδασκόμαστε, εμπνεόμαστε, συνεχίζουμε. Καλούμε το λαό της περιοχής να συμμετάσχει στα εγκαίνια του Μουσείου «Νίκος Μπελογιάννης», στην Αμαλιάδα, την πόλη που γεννήθηκε κι έκανε τα πρώτα του βήματα ο κομμουνιστής ήρωας Ν. Μπελογιάννης. Τιμάμε στο πρόσωπο του Ν. Μπελογιάννη την ιστορία του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα, την Πελοπόννησο. Ο Μπελογιάννης αναδείχθηκε μέσα απ’ την ηρωική πάλη του λαού μας, του ΚΚΕ. Ηταν σάρκα απ’ τη σάρκα τους. Οι λαογέννητοι ηγέτες, σαν τον Μπελογιάννη, που έδωσαν και τη ζωή τους για την υπόθεση της εργατικής τάξης, του σοσιαλισμού, αποτελούν το ζωντανό παράδειγμα της αστείρευτης δύναμης που έχει η ταξική πάλη, όταν οι εκμεταλλευόμενοι και καταπιεσμένοι παίρνουν την τύχη και το μέλλον στα δικά τους χέρια. Αυτή είναι που γεννά την αντοχή, κάτω απ’ όλες τις συνθήκες (…) Το Μουσείο μπορεί να αποτελέσει τόπο ζωντανής και δημιουργικής μνήμης, ιστορικής μνήμης και διαπαιδαγώγησης, για τις σημερινές και μελλοντικές μάχες του λαού μας, που σίγουρα θα αναδείξουν νέους «Μπελογιάννηδες»».

Η εκδήλωση διοργανώνεται από τον δήμο Ηλιδας και είναι υπό την αιγίδα της Βουλής. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Βουλής, τα εγκαίνια θα κάνει ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, και θα χαιρετίσουν ο δήμαρχος Ηλιδας,Χρήστος Χριστοδουλόπουλος, ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης και ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει και σήμερα την παρουσίαση υλικών που σχετίζονται με τη ζωή και τη δράση του ηρωικού στελέχους του ΚΚΕ.

Παρουσιάζουμε σήμερα στοιχεία από τους φακέλους που διατηρούσε η Ασφάλεια παρακολουθώντας τη δράση του Νίκου Μπελογιάννη, από τον καιρό ακόμα της δικτατορίας του Μεταξά.

Παράλληλα, όμως, παρουσιάζουμε ορισμένα από τα μοναδικά ντοκουμέντα που έχουν παραχωρηθεί από το Αρχείο του ΚΚΕ στο Μουσείο «Νίκος Μπελογιάννης». Υλικά που, σε αντιδιαστολή με την εικόνα που επιχείρησε να φιλοτεχνήσει η αστική τάξη για τον Μπελογιάννη, αναδεικνύουν το μεγαλείο του κομμουνιστή ηγέτη σε όλο το διάβα της ζωής του, μιας ζωής αφιερωμένης – έως και την τελευταία ρανίδα του αίματός του – στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Ανάμεσά τους, το βιογραφικό που έγραψε ο ίδιος ο Μπελογιάννης την περίοδο που ήταν στον ΔΣΕ, όπως και σημειώσεις του από την ίδια περίοδο. Μία μοναδική φωτογραφία από την περίοδο της πολιτικής προσφυγιάς, καθώς και το πρωτότυπο του χειρόγραφου του τελευταίου γράμματός του πριν από την εκτέλεση.

Οι καταγραφές της Ασφάλειας για τον «επικίνδυνον κομμουνιστήν»

Γνώριμος της Κρατικής Ασφάλειας από τα παιδικά του – σχεδόν – χρόνια, ο Νίκος Μπελογιάννης αποκαλύπτεται μέσα από τους φακέλους της ίδιας της Ασφάλειας ως μόνιμος μπελάς για την αστική τάξη. Οντας οργανωμένος από τη γυμνασιακή ακόμα ηλικία και έχοντας ήδη στο ενεργητικό του μια εξορία στην Ιο το 1936, λίγο μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Μεταξά, παραμένει στο στόχαστρο των χωροφυλάκων της εποχής, οι οποίοι περιχαρείς στις 18 Απρίλη 1938 ανακοινώνουν στους ανωτέρους τους:«Σύλληψις καταδιωκομένου επικινδύνου κομ/στου Μπελογιάννη Νικολάου του Γεωργίου εξ Αμαλιάδος». Οπως αναφέρει η σχετική υπηρεσία, «ούτος υποβληθείς εις μακράν και εξαντλητικήν ανάκρισην ωμολόγησεν ότι είναι ο δράστης της συντάξεως και κυκλοφορίας της ριφθείσας προκήρύξεως ως και συντάκτης και διανεμητής του κομ/κου παρ αυτού εκδιδομένου εντύπου «Αγωνιστής» πλην παρ’ όλας τας προσπαθείας της υπηρεσίας μας καιπαρά την εξαντλητικήν εξέτασιν, εις ην υπεβλήθη παρά της υπηρεσίας μου δεν ομολόγησε μέχρι σήμερον τα πρόσωπα μεθ’ ων ήρχετο εις επαφήν και συνεργάζετο προς διάθεσιν των κομ/ων αρχών εν Πελοποννήσω».

Η σχετική αναφορά καταγράφει διάφορες ευτράπελες υποθέσεις των αστυνομικών οργάνων, όπως ότι αυτός δεν είχε γίνει νωρίτερα αντιληπτός γιατί «πραγματοποιών ως φαίνεται εκδρομάς πεζή εις τα διάφορα χωρία της Επαρχίας Ολυμπίας Ηλείας», ενώ «κατά τας ημέρας δε εκρύπτετο επιμελώς κυκλοφορών μόνον κατά τας νύκτας και εις ωρισμένα απόκεντρα μέρη».

Το ενδιαφέρον εντοπίζεται στην εκτίμηση ότι καθώς «επ’ αυτού ευρέθη επιστολή συνθηματικού περιεχομένου (…) και ήτις φαίνεται μεν ότι πραγματεύεται περί οικογενειακών ζητημάτων, κατ’ ουσίαν όμως το περιεχόμενόν της αφορά κομ/κας ενέργειας, πληροφορίας και οδηγίας», τις οποίες το αστυνομικό όργανο εκτιμά ότι «άς λαμβάνει ούτος παρ’ άλλων κομ/κων παραγόντων ή οργάνων του». Και προς λύπην του το αστυνομικό όργανο ομολογεί ότι «το πρόσωπον όπερ του απέστειλε την επιστολήν ταύτην δεν κατονόμασεν, παρ όλας τας πιέσεις της υπηρεσίας μου». Από τα παραπάνω, η υπηρεσία εκτιμά ότι αυτός τον οποίο κρύβει ο Μπελογιάννης δεν μπορεί παρά να «πρόκειται περί σοβαρού τινός παράγοντος του Κομ/κου Κόμματος διαμένοντος εις Πάτρας και πιθανόν διευθύνοντος τας εν Πελοποννήσω κινήσεις και ενεργείας των λοιπών πρακτόρων κομ/στων».

Καθώς τα επόμενα χρόνια κινείται μεταξύ φυλακής και εξορίας, με τα διαλείμματα να είναι στο βουνό μεσούσης της Κατοχής, η Ασφάλεια χάνει μεν τα ίχνη του, δεν παύει όμως να συγκεντρώνει πληροφορίες, τις οποίες τελικά βρίσκουμε σ’ ένα συγκεντρωτικό σημείωμα, στο οποίο συνοπτικά αναφέρεται ότι ο Μπελογιάννης «εις τον κομμουνισμόν εμυήθη το έτος 1932, διήλθε διάφορα στάδια κομματικής δράσεως και το έτος 1937 ανέλαβε την Γραμματείαν της Περιφ. Επιτροπής Πελ/νήσου – Επτανήσου και Δυτ. Ελλάδος του ΚΚΕ. Το έτος 1936 κατεδικάσθη υπό του Εφετείου Πατρών ερήμην εις φυλάκισιν 2 ετών και χρηματικήν ποινήν 5.000 δρχ. επί παραβάσει του Ν. 4229 «περί μέτρων ασφαλείας, του Κοινωνικού Καθεστώτος». Συλληφθείς το έτος 1938 δυνάμει της ως άνω αποφάσεως εκρατήθη εις τας φυλακάς και εν συνεχεία εις Ακροναυπλίαν. Κατά την κατοχήν της χώρας έδρασεν ως μέλος του Κομματικού Γραφείου Περιοχής Πελ/νήσου μετά δε την Συμφωνίαν της Βάρκιζας μετέβη εις Περιοχήν Αρκαδίας και επεδόθη εις την οργάνωσιν του συμμοριτισμού. Το έτος 1947 ενετάχθη εις τα συμμοριακά τμήματα Βορ. Ελλάδος, ένθα έδρασεν ως διοικητής της Δ/σεως Λαϊκής Πολιτοφυλακής του Αρχηγείου των συμμοριτών επί κεφαλής συμμοριακού τμήματος».

Τα ίχνη του Νίκου Μπελογιάννη χάνονται για την Ασφάλεια εντελώς μέσα στη φωτιά των μαχών, ώσπου περιχαρής ξανά η Ασφάλεια διαπιστώνει ότι:

«Ούτος τον Ιούλιον του έτους 1950 προερχόμενος εκ των εχθρικών προς την Ελλάδα χωρών, αφίχθηκε ενταύθα ένθα εντολή του δρώντος εν τω εξωτερικώ Πολ. Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ ανέλαβε μέλος του εν Αθήναις Κλιμακίου αυτού και καθοδηγητικόν όργανον του ανακαλυφθέντος δικτύου κατασκοπείας. Ούτω από του ως άνω χρόνου μέχρι της 20 Δ/βρίου 1950 ημέραν της συλλήψεώς του καθοδηγεί τον μεθ’ ού διατελεί εν επικοινωνία υπεύθυνον επί των διαβιβάσεων του δικτύου κατασκοπείας, δίδων εις αυτόν εντολάς και οδηγίας σχέσιν έχουσαν με την συγκέντρωσιν και διαβίβασιν εις εχθρικάς χώρας και οργανώσεις πληροφοριών στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας επαγρυπνών άμα δια την πιστήν υπ’ αυτού εκτέλεσιν των εντολών του τούτων. Κατά τον αυτόν ως άνω χρόνον και υπό την ανωτέρω ιδιότητά του ενδιαφερόμενος δια την διαβίβασιν όσον οίον τε περισσοτέρων τοιούτων στοιχείων εις εχθρικάς χώρας και οργανώσεις, συλλέγει δια των ειδικών ασχολουμένων υπό την καθοδήγησίν του πρακτόρων μυστικάς πληροφορίας στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας άς παραδίδει εις τον υπεύθυνον επί των διαβιβάσεων του δικτύου κατασκοπείας και ούτος δια των εις την διάθεσίν του συσκευών διαβιβάσεων διαβιβάζει αυτάς εις τας εν λόγω χώρας και οργανώσεις».

Εχοντας ονομάσει από το 1938 «πράκτορα» τον Μπελογιάννη και στο σύνολό τους τους κομμουνιστές, η Ασφάλεια καταλήγει στο 1952 να ολοκληρώσει την κατασκευή, μιλώντας πλέον για «κατασκόπους» ξένης δύναμης και με αυτήν την κατασκευή να εκτελέσει τελικά τον Μπελογιάννη, για να σπείρει τον τρόμο σ’ ένα κίνημα που μόλις τρία χρόνια μετά τη στρατιωτική του υποχώρηση, σήκωνε ήδη ξανά κεφάλι ρωμαλέο…

Μια ζωή προσφορά στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης

Εκτενή αποσπάσματα από το βιογραφικό που συνέταξε το 1947 ο ίδιος ο Νίκος Μπελογιάννης λίγο μετά την άφιξή του στην έδρα του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ.

«Γεννήθηκα στην Αμαλιάδα (Πελ/σου) στα τέλη του 1915. Ο πατέρας μου ήταν αγρότης από τα ορεινά χωριά της περιοχής μας που κατέβηκε στην πόλη και έγινε επαγγελματίας. Επίσης και η μητέρα μου είναι αγρότισσα, αγράμματη αλλά πολύ καλή γυναίκα. Είχα δύο ακόμη μικρότερες αδερφές, από τις οποίες η μία δεν άντεξε στα κυνηγητά και τις κακουχίες που πέρασαν στην πρώτη κατοχή, αρρώστησε και πέθανε. Ολοι οι δικοί μου είναι δοσμένοι στον αγώνα και έχουν υποστεί κάθε είδους καταστροφή.

(…)Μαθητής ακόμα από το γυμνάσιο μαζί με μια άλλη παρέα συμμαθητών μου, αρχίσαμε να συζητάμε για το Σοσιαλισμό, κάναμε αγώνα με τους καθηγητές για την επιβολή της δημοτικής και οργανώσαμε (1931) δύο απεργίες (…) Το 1934 έγινα μέλος του Κόμματος σε ηλικία 19 χρονών.

Στην πρώτη γραμμή

Με πήρανε κατευθείαν στο Κόμμα γιατί οργάνωση της ΟΚΝΕ δεν υπήρχε τότε στην Αμαλιάδα. Το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου πήγα να δώσω εξετάσεις στο πανεπιστήμιο. Γράφτηκα στα Νομικά και ξαναγύρισα στην πατρίδα μου με σκοπό να πηγαίνω στην Αθήνα μόνο για εξετάσεις.

Το 1935 τοποθετήθηκα Γραμματέας στην ΚΟ -υπαχτίδα τότε- της πατρίδας μου. Το Σεπτέμβρη ανέβηκα στην Αθήνα για εξετάσεις. Γνωρίστηκα με τους συντρόφους της Πανεπιστημιακής Αχτίδας της ΟΚΝΕ (Δρακόπουλο, Βέττα κ.λπ.) και χρησιμοποιήθηκα, χωρίς να έχει έρθει ακόμα η σύνδεσή μου, σε διάφορες δουλειές (ομιλητής στις παράνομες φοιτητικές συγκεντρώσεις της Κονδυλικής κοσμογονίας, επίσης στις διαπραγματεύσεις με τις άλλες οργανώσεις της νεολαίας κ.λπ.). Τα Χριστούγεννα του ΄35 ξαναπήγα Γραμματέας της Οργάνωσης της πατρίδας μου και τον Μάρτη του ΄36 πιάστηκα και εκτοπίστηκα ένα χρόνο στην Ιο και το Μάη δικάστηκα ερήμην 2 χρόνια για κάτι απεργίες που είχαν γίνει στην Αμαλιάδα.

Εν τω μεταξύ η σύγκλητος με απόφασή της με απέβαλε από το Πανεπιστήμιο.

Καταδιωκόμενος

Η δευτεροβάθμια επιτροπή Ασφαλείας εμείωσε την ποινή εκτοπισμού σε 4 μήνες (…) γύρισα από την εξορία στα τέλη του Ιούλη του 1936. Από τότε έζησα καταδιωκόμενος ή στη φυλακή.

(…) Τον Οκτώβρη του 1936 που η κλάση μου κλήθηκε στον στρατό, πήρα εντολή να παρουσιαστώ, γιατί η νέα εκτόπιση που είχαν αποφασίσει, θα αναστελλόταν εφόσον ήμουνα φαντάρος και η δικαστική απόφαση για να εκτελεστεί, έπρεπε πρώτα να εκδικαστεί η ανακοπή.

Από την προηγούμενη χρονιά το περιοδεύον συμβούλιο, μην ξέροντας ποιος είμαι με είχε τοποθετήσει στη σχολή εφέδρων αξιωματικών του Μηχανικού. Μόλις όμως παρουσιάστηκα με έδιωξαν αμέσως, γιατί εν τω μεταξύ είχαν πάει από την ασφάλεια τα χαρτιά μου. Με έστειλαν απλό φαντάρο στο σύνταγμα της Πάτρας.

Εκεί η Κ.Ο με τοποθέτησε Γραμματέα της Στρατ. Οργάνωσης.

Το Δεκέμβρη του ΄36 που πιάστηκε το Πελ/κό Γραφείο της Κ.Ε. και η καθοδήγηση της Πάτρας (Στρίγγος, Σινάκος, Βατουσιανός κ.λπ.), ο σύνδεσμος της έξω οργάνωσης με το Σύνταγμα, στον οποίο ο υπεύθυνος για την στρατιωτική δουλειά είχε πει το όνομά μου – καθώς και του βοηθού μου Γιάννη Ντάβου -, πιάστηκε και μας μαρτύρησε. Μας έπιασαν και τους δύο μάς βασάνισαν, αλλά δεν απέσπασαν τίποτα και η Στρατιωτική οργάνωση έμεινε άθιχτη.

(…) μας δίκασαν 3 μήνες φυλακή και 6 εξορία. Μόλις τελείωσε η φυλακή μου, επειδή την εξορία την έκανες μετά το τέλος της θητείας, με έστειλαν στο πειθαρχικό λόχο της Κεφαλονιάς, που είχε τότε φτιάξει ο Μεταξάς. Τον Ιούλη του ΄37 κατάφερα και έφυγα. Ηρθα στην Πάτρα και δούλεψα στην οργάνωση της Π.Ε.

Τον Οκτώβρη ήμουνα βοηθός του Γραμματέα της οργάνωσης και όταν οι νομοί Ηλείας – Ολυμπίας και Ζακύνθου έγιναν ξεχωριστή Περιφερειακή Οργάνωση στάλθηκα εκεί Γραμματέας.

Το Πάσχα του ΄38 προδόθηκα στον Πύργο από τον φοροεισπράκτορα και πιάστηκα στο δρόμο.

Πήγα να φύγω, με πυροβόλησαν, έπεσα και με έπιασαν. Επίσης ύστερα από λίγες μέρες έφυγα από το κρατητήριο, αλλά με κυνήγησαν πολύ και επειδή από το πολύ ξύλο δεν μπορούσα να τρέξω, με έπιασαν.

Δεσμώτης

Με πήγαν στην Αίγινα όπου έμεινα μέχρι την άνοιξη του 1942 και από κει μεταφέρθηκα στην Ακροναυπλία. Το Δεκέμβρη του ΄42 οι Ιταλοί μάς πήγανε στα στρατόπεδα Κατούνας, Βόνιτσας, Κέρκυρας.

Εκεί με ενέργειες της ομάδας, οι Ιταλοί ξεχώρισαν οχτώ άρρωστους συντρόφους (το Ζαχαράτο, εμένα και 6 άλλους) και μας έστειλαν για τη φυλακή της Σωτηρίας, τέλη Αυγούστου 1943. Με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών Σ/βρης 1943 καταφέραμε να απελευθερωθούμε. Στάλθηκα στην Πελ/σο όπου δούλευα σαν β΄ στην αρχή και ύστερα σαν α΄ Γραμματέας στην ΚΟ της Πάτρας.

Την Ανοιξη του ’44 στάλθηκα οργανωτής του Γραφείου Περιοχής στη Ν. Πελοπόννησο. Αργότερα έγινα μέλος του Γραφείου κ΄ δούλεψα σε όλες τις περιφέρειες της Πελ/σου. Δούλεψα επίσης στην διαφώτιση λίγο διάστημα, με απόφαση του Γραφείου τοποθετήθηκα καπετάνιος στη Μεραρχία του ΕΛΑΣ Πελ/σου (…).

Στο βουνό

Μετά την απελευθέρωση δούλεψα επικεφαλής της Διαφώτισης κ΄ σαν μέλος της γραμματείας της κομ. Επιτροπής της Περιοχής, παρακολουθούσα ορισμένες οργανώσεις. Αργότερα δούλεψα σαν μέλος της γραμματείας της ΚΟ Πάτρας κ΄ τέλος από τον Αύγουστο του ΄46 παρακολουθούσα την οργάνωση της Κ και Ν Πελ/σου κ΄την οργάνωση του αντάρτικου.

Μόλις είχε γίνει το αρχηγείο Πελ/σου ειδοποιήθηκα και ανέβηκα στην Αθήνα (Φλεβάρης του ΄47). Από κει μέσω Θεσ/ίας έφυγα για την έδρα του Γ.Α.

Περιπλανήθηκα 4 περίπου μήνες σ’ όλη σχεδόν την Μακεδονία κ’ την Ηπειρο γιατί έπεσα πάνω στην «εαρινή εκστρατεία».

Στο Γ.Α. τοποθετήθηκα πρώτα στο ΙΙο Γραφείο, ύστερα υποδιοικητής στη σχολή αξιωματικών, σήμερα δουλεύω στην διαφώτιση. Δεν έχω κανένα λόγο να μην είμαι ικανοποιημένος από τη δουλειά που έχω τοποθετηθεί. Δεν είμαι όμως ικανοποιημένος από την απόδοση ή την ποιότητα της δουλειάς μου, που ακόμα δεν μπόρεσα να την πλησιάσω στο ύψος, που απαιτούν οι σημερινές περιστάσεις.

Νίκος Μπελογιάννης». 

Με τους σταυραετούς στον ΔΣΕ

 Ενα ακόμα σπάνιο ντοκουμέντο από τη ζωή του Νίκου Μπελογιάννη. Πρόκειται για το ημερολόγιο που κρατούσε κατά τη διάρκεια της συμμετοχής του στον ΔΣΕ στον Γράμμο. Οι συγκεκριμένες σελίδες αφορούν λίγο πριν και λίγο μετά τον τραυματισμό του στο ύψωμα Γκόλιο το 1948.

«2/8 Αρχισε επίθεση στη Χελώνα.

3/8 Το ατύχημα του Μπαντέκου. Κι εδώ φαίνεται πληρώσαμε την υποχώρηση μπροστά στις δυσκολίες. Συμβιβάστηκαν με την κούραση

4-5-6-7 Η τιτανομαχία του Γράμμου συνεχίζεται. Στις 6 και στις 7 παρακολούθησα τη μάχη του Τσάρνου.

8/8 Ηρεμία παντού. Οργανώσαμε δοκιμαστική πορεία.

9/8 Χάσαμε πάλι το Ανώνυμο του Κάμενικ τζάμπα. Ευτυχώς που τους τις βρέξαμε στον Πρ. Ηλία».

Και παρακάτω:

«Πόσο δραματική καταντάει μερικές φορές η ζωή μας και σε πόσο δύσκολη θέση βρίσκεσαι! Αντλείς όμως πάντοτε απέραντες κι ανεξάντλητες δυνάμεις από την πίστη σου στο Κόμμα και στη νίκη.

Πήραμε επαφή μ’ έναν ασυρματιστή της ΙΙης Μεραρχίας, τον Νικοτσάρα. Μίλησε μαζί του ο Χαρίλαος. Πήγε, μας είπε, και τους βρήκε ο ασυρματιστής του Μπέικου.

(…) 10/8 Ετοιμαζόμαστε να φύγουμε. Πληροφορίες λένε ότι ο εχθρός ετοιμάζεται για το Βίτσι.

 13/8 προς 14. Περάσαμε σχετικά καλά μέσω Σμόλικα. Το μεσημέρι σταματήσαμε πάνω από το Δίστρατο. Τα μεσάνυχτα ξεκινήσαμε.

20/9 Βρισκόμαστε μεταξύ Κασιδιάρη και Μουργκάνας. Δραματική μέρα και προπαντός δραματική νύχτα.

21/9 στην Αλβανία. 40 μέρες πορεία αδιάκοπος αγώνας και μάχες.

Από τις 25/9 – 15/10 με την πρώτη Μεραρχία στο στρατόπεδο του Ελβασάν. Μια ζωή μονότονη, πληκτική, χωρίς σοβαρό περιεχόμενο. Οαση η συνδιάσκεψη και η 6η Ολομέλεια. Ο καιρός περνάει με το διάβασμα και με την προσμονή να ριχτούμε από μέρα σε μέρα στη δουλειά και στη δράση.

16/10 Σήμερα μου είπαν ότι δεν θα είμαι στον κατάλογο αυτών που θα φύγουν για πάνω. Οπως φαίνεται θα γυρίσω στην Ελλάδα, σε καμιά μεγάλη πολιτεία. Χάρηκα πολύ. Τόσα χρόνια τώρα συνήθισα να ζω έντονη και τον περισσότερο καιρό δύσκολη είτε και δραματική ζωή, σε βαθμό που σήμερα η ζωή του στρατοπέδου δεν μου αρέσει καθόλου, οτιδήποτε υλικές ευκολίες κι αν έχεις στη διάθεσή σου. Χάρηκα ακόμα και γιατί η «μοίρα» μου εξακολουθεί. Από τότε που ‘γινα μέλος του Κ. πάντοτε, όσο θυμάμαι, κάθε καινούργια δουλειά που μου αναθέτουν είναι ή εξαιρ. δύσκολη, ή μια οργάνωση ή τμήμα που δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση, ή μου αναθέτουν τη δημιουργία μιας καινούργιας. Αυτή είναι η «μοίρα» της κομματικής μου ζωής μέχρι σήμερα κι όταν κάθε φορά το αναλογίζομαι νιώθω μέσα μου μια ξεχωριστή περηφάνεια».

Πηγή: Ριζοσπάστης. Τα δημοσιεύματα εδώ κι εδώ.