Η θεωρία των Κύκλων

Εδώ και λίγο καιρό έχει αρχίσει να έρχεται ξανά στην επικαιρότητα μια θεωρία η οποία παρουσιάστηκε αρχικά στην αρχαιότερη θρησκεία του κόσμου, το Βενταϊσμό. Αργότερα τη δίδαξαν διάφοροι Έλληνες φιλόσοφοι και στη συνέχεια την υποστήριξαν οι Θεοσοφιστές του Μεσαίωνα.

Είναι η θεωρεία των ιστορικών κύκλων του Toynbee, o oποίος με τη δεκάτομη «Μελέτη της Ιστορίας » (1939-1953) προσπαθεί να καθορίσει τους νόμους που ρυθμίζουν την ακμή και την πτώση των πολιτισμών και επηρέασε όλη τη νεότερη ιστοριογραφία. Και προκάλεσε μια αναθεώρηση των σύγχρονων ιστορικών αντιλήψεων και μια προσέγγιση στις αντιλήψεις του Κικέρωνα (106-43π.Χ.), ο οποίος μας λέει με οξυδέρκεια ότι η Ιστορία είναι ρυθμική, κυκλική και συνεχώς μπορεί να μας προσδιορίζει την επιστροφή των ιστορικών γεγονότων. Έτσι η εμπειρία και μάθηση από το παρελθόν μπορεί να μας διδάξει για το μέλλον. Μια ανάλογη αντίληψη είχαν και ο Πλάτωνας και ο Νίτσε με την Ιστορική θεωρεία των περιτροπών. Απορρίφθηκε ανοιχτά από τους σοφούς της Δύσης, και αντίθετα από τον κανόνα, εκείνοι που την υποστηρίζουν είναι οι άνθρωποι της επιστήμης.

Με τις εμπειρίες και τις διδασκαλίες του ιστορικού παρελθόντος οι άνθρωποι μπορούν να αναγνωρίσουν ότι οι αιτίες του μέλλοντος είναι σχεδόν οι ίδιες με του παρελθόντος και τότε μπορούν να κατανοήσουν ένα μέρος από το «νόημα των Κυκλικών Επιστροφών» που αποτελείται από παρόμοια γεγονότα σε όλες τις εποχές. Όλα τα πράγματα επιστρέφουν, κυκλικά και περιοδικά, στο σημείο της εκκίνησής τους και αλλάζουν μόνο φαινομενικά.

Σ' ένα άλλο επίπεδο, η Ανθρώπινη Ζωή πρέπει να συμφωνήσει με τους Κύκλους αυτούς, οι οποίοι, μέσα σε άλλους μεγαλύτερους (που διαρκούν εκατομμύρια χρόνια και περιέχουν άλλους χίλιους δυο πιο μικρούς κύκλους), επαναλαμβάνουν, στη μία ή στην άλλη κλίμακα, το ίδιο αριθμητικό-μουσικό θέμα: τη Συμφωνία της Εξέλιξης.

Οι κατηγορίες αυτές του χρόνου έχουν ονομαστεί "YUGA", από τους αρχαίους Ινδούς φιλόσοφους, τους Βραχμάνους, που σημαίνει "κρίκος αλυσίδας". Η ιδέα τους για την ιστορία μοιάζει με μια μακριά αλυσίδα που αποτελείται από κρίκους, οι οποίοι ενώνουν μεγάλους και μικρούς κύκλους. Όλη η αλυσίδα που εμείς μπορούμε να διανοηθούμε είναι όπως ένας μεγαλύτερος κρίκος μιας απέραντης Κοσμικής Αλυσίδας.

ΟΙ ΓΙΟΥΓΚΑ, ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

(Βραχμανικές χρονολογίες)

1.- Κρίτα Γιούγκα διαρκεί 1.728.000 χρόνια (4Χ1 Κάλι)

2.- Τρέτα Γιούγκα 1.296.000 χρόνια (3Χ1 Κάλι)

3.- Ντβάπαρα Γιούγκα 864.000  χρόνια (2Χ1 Κάλι)

4.- Κάλι Γιούγκα 432.000 χρόνια (Μονάδα)

Σύνολο: Μάχα Γιούγκα 4.320.000 χρόνια (10χ1 Κάλι) = (Μεγάλος Κύκλος)

Η διδασκαλία και η μελέτη του Νόμου των Κύκλων και των Εποχών επιτρέπει στο φιλόσοφο, μέσα από την εξέταση του παρελθόντος, να προβλέψει το Μέλλον με αρκετή ακρίβεια.

Στατιστικά στοιχεία από διαφορετικά γεγονότα συγκεντρώνονται γοργά και συγκρίνονται με τη σοβαρότητα που απαιτούν τα σημαντικά επιστημονικά θέματα. Στατιστική των πολέμων και των περιόδων (ή κύκλων), της εμφάνισης σπουδαίων ανθρώπων -τουλάχιστον εκείνων που αναγνωρίζονται σαν τέτοιοι από τους συγχρόνους τους άσχετα από τις μεταγενέστερες απόψεις.

Στατιστικές των περιόδων ανάπτυξης και προόδου μεγάλων εμπορικών κέντρων, της ανόδου και της πτώσης των τεχνών και των επιστημών, των κατακλυσμών, σεισμών, επιδημιών, των περιόδων του υπερβολικού ψύχους και της ζέστης, του κύκλου των επαναστάσεων, της ανόδου και της πτώσης αυτοκρατοριών κ.λπ. Όλα αυτά υποβάλλονται στην ανάλυση με λεπτομερέστατους μαθηματικούς υπολογισμούς.

Όπως λέει ένας συγγραφέας στον Novoye Vremya, εφημερίδα της Πετρούπολης,

«Αν, εξαιτίας της κυριαρχίας της σύγχρονης επιστήμης, θεωρείται παιδικό παιχνίδι ο ισχυρισμός της πρόβλεψης μελλοντικών γεγονότων ή συνειδητή απάτη, τότε χρειάζεται να δείξουμε την επιστήμη η οποία ανέλαβε και κατέγραψε το ερώτημα σε σχέση με τα γεγονότα του παρελθόντος, για το αν υπάρχει ή όχι στη συνεχή επανάληψη των γεγονότων μια ορισμένη περιοδικότητα, δηλαδή τη στατιστική. Με άλλα λόγια, για το αν αυτά τα γεγονότα επανεμφανίζονται ύστερα από μια σταθερή και καθορισμένη χρονική περίοδο σε κάθε έθνος.Και αν υπάρχει η περιοδικότητα, τότε χρειάζεται να εξεταστεί αν οφείλεται στην τυφλή τύχη ή βασίζεται στους ίδιους βασικούς νόμους πάνω στους οποίους στηρίζονται πολλά από τα φαινόμενα της ανθρώπινης ζωής».

Αναμφίβολα ισχύει το τελευταίο. Και ο συγγραφέας βρίσκει την καλύτερη μαθηματική απόδειξη του θέματος σε έργα του δρ. Ε. Ζάσε (E. Zasse) και ορισμένων άλλων. Αρκετές μελέτες που ασχολούνται με το θέμα εμφανίστηκαν πρόσφατα και μάλιστα τα περισσότερα ανήκουν σε διακεκριμένους επιστήμονες. Δημοσιεύθηκαν στο Πρωσικό Περιοδικό Στατιστικής και επιβεβαιώνουν απόλυτα την αρχαία θεωρία των Κύκλων. Αυτές οι περίοδοι που επαναφέρουν τα διαρκώς επαναλαμβανόμενα γεγονότα αρχίζουν από μια άπειρα μικρή περίοδο -ας πούμε δέκα ετών- και φτάνουν σε κύκλους που απαιτούν 250, 500, 700 και 1000 χρόνια για να ολοκληρωθούν. Όλες περιέχονται μέσα στη Μάχα Γιούγκα, η «Μεγάλη Εποχή» ή Κύκλο του Υπολογισμού του Μανού, που η ίδια περιστρέφεται ανάμεσα σε δυο αιωνιότητες -τις «Πραλάγια» ή Νύχτες του- Μπράχμα».

Σαν πείραμα προς αυτή την κατεύθυνση ο δρ. Ζάσε διάλεξε τη στατιστική διερεύνηση όλων των πολέμων, η διεξαγωγή των οποίων έχει καταγραφεί στην ιστορία. Είναι ένα θέμα που επιδέχεται πιο εύκολα την επιστημονική επαλήθευση από οποιοδήποτε άλλο. Για να αποδείξει την άποψή του με τον πιο απλό και κατανοητό τρόπο ο δρ. Ζάσε απεικονίζει τις περιόδους πολέμου και ειρήνης με τη μορφή μικρών και μεγάλων καμπυλών που κινούνται πάνω στο χάρτη του αρχαίου κόσμου. Πριν να ασχοληθεί, όμως, με τους κύκλους των πολέμων, ο συγγραφέας επισημαίνει την άνοδο και την πτώση των μεγαλύτερων αυτοκρατοριών του κόσμου και δείχνει το βαθμό της δραστηριότητας που έπαιξαν στην παγκόσμια ιστορία. Τονίζει το γεγονός ότι αν διαιρέσουμε το χάρτη του αρχαίου κόσμου σε πέντε μέρη -ανατολική, κεντρική και δυτική Ασία, ανατολική, δυτική Ευρώπη και Αίγυπτο- τότε θα αντιληφθούμε εύκολα ότι κάθε 250 χρόνια ένα τεράστιο κύμα περνάει πάνω από αυτές τις περιοχές, φέρνοντας στην καθεμία με τη σειρά τα γεγονότα που έφερε στην προηγούμενη. Τούτο μπορούμε να το ονομάσουμε «ιστορικό κύμα» του κύκλου των 250 ετών. Ο αναγνώστης παρακαλείται να παρακολουθήσει αυτόν το μυστικό αριθμό ετών.

Το πρώτο από αυτά τα κύματα άρχισε στην Κίνα το 2000 π.Χ., τη «χρυσή εποχή» της αυτοκρατορίας, την εποχή της φιλοσοφίας, των ανακαλύψεων και των αναμορφώσεων.Το 1750 π.Χ. οι Μογγόλοι της Κεντρικής Ασίας εγκαθίδρυσαν μια πανίσχυρη αυτοκρατορία. Το 1500 η Αίγυπτος αναδύεται από την προσωρινή της υποβάθμιση και απλώνει την κυριαρχία της σε πολλά μέρη της Ευρώπης και της Ασίας και περίπου το 1250 π.Χ. το ιστορικό κύμα φτάνει και διασχίζει την ανατολική Ευρώπη, γεμίζοντάς την με το πνεύμα της Αργοναυτικής εκστρατείας και πεθαίνει το 1000 π.Χ. με την πολιορκία της Τροίας.

Ένα δεύτερο ιστορικό κύμα κάνει την εμφάνισή του εκείνη περίπου την εποχή στην κεντρική Ασία.

Οι Σκύθες εγκαταλείπουν τις στέπες τους και πλημμυρίζουν το 750 π.Χ. τις γειτονικές χώρες, κατευθυνόμενοι προς το Νότο και τη Δύση. Περίπου το 500 π.Χ. στη δυτική Ασία αρχίζει μια εποχή δόξας για την αρχαία Περσία και το κύμα κινείται προς τα ανατολικά της Ευρώπης, όπου περίπου το 250 π.Χ. η Ελλάδα φτάνει στο ανώτερο στάδιο τέχνης και πολιτισμού. Προχωρά ακόμα πιο πέρα, στη Δύση, όπου κατά τη γέννηση του Χριστού, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία βρίσκεται στο απόγειο της δύναμης και του μεγαλείου της.

Στην ίδια περίοδο βλέπουμε την εμφάνιση ενός τρίτου ιστορικού κύματος στην άπω Ανατολή. Ύστερα από μακρόχρονες επαναστάσεις, αυτή την περίοδο περίπου η Κίνα σχηματίζει ξανά μια πανίσχυρη αυτοκρατορία και οι τέχνες, οι επιστήμες και το εμπόριο ανθίζουν ξανά. Διακόσια πενήντα χρόνια αργότερα βλέπουμε τους Ούννους να εμφανίζονται από τα βάθη της κεντρικής Ασίας. Το έτος 500 μ.Χ. ένα καινούργιο και πανίσχυρο περσικό βασίλειο σχηματίζεται. Το 750 μ.Χ. στην ανατολική Ευρώπη υπάρχει η βυζαντινή αυτοκρατορία και το 1000 μ.Χ. στα δυτικά της σύνορα αναπτύσσεται η δεύτερη ρωμαϊκή δύναμη, η αυτοκρατορία του Παπισμού, η οποία φθάνει σύντομα σε εξαιρετική ανάπτυξη πλούτου και λαμπρότητας.

Κατά την ίδια περίοδο το τέταρτο κύμα πλησιάζει από την Ανατολή. Η Κίνα ακμάζει ξανά. Το 1250 μ.Χ. το μογγολικό κύμα από την κεντρική Ασία πλημμυρίζει και καλύπτει μια τεράστια περιοχή, περιλαμβανόμενης και της Ρωσίας. Το 1500 περίπου, στη δυτική Ασία, η οθωμανική αυτοκρατορία εμφανίζεται σε όλη της τη δύναμη και κατακτά τη χερσόνησο των Βαλκανίων. Αλλά κατά την ίδια περίοδο στην ανατολική Ευρώπη η Ρωσία αποτινάζει τον ταταρικό ζυγό και το 1750 μ.Χ. κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Μεγάλης Αικατερίνης ανέρχεται σε απροσδόκητο μεγαλείο και περιβάλλεται με δόξα. Το κύμα κινείται ασταμάτητα προς τη Δύση. Αρχίζοντας από το μέσον του περασμένου αιώνα, η Ευρώπη ζει μια περίοδο επαναστάσεων και αναμορφώσεων και -σύμφωνα με το συγγραφέα- «μπορεί να μας επιτραπεί να προφητεύσουμε ότι το έτος 2000 μ.Χ. η δυτική Ευρώπη θα ζήσει μια από εκείνες τις περιόδους πολιτισμού και προόδου που είναι σπάνιες στην ιστορία». Τα σημεία της αναγέννησης πολλαπλασιάζονται γοργά στην Ιαπωνία και την Κίνα, αποκαλύπτοντας το πλησίασμα ενός νέου ιστορικού κύματος από την Άπω Ανατολή.

Αν από τον κύκλο των δυόμισι αιώνων περάσουμε σε εκείνους που αφήνουν το αποτύπωμά τους κάθε αιώνα και συγκεντρώσουμε τα γεγονότα της αρχαίας ιστορίας, θα εντοπίσουμε τη δημιουργία και την άνοδο αυτοκρατοριών. Τότε θα βεβαιωθούμε ότι, αρχίζοντας από το 700 π.Χ., το εκατονταετές κύμα κινείται προς τα εμπρός, φέρνοντας στο προσκήνιο τα παρακάτω έθνη -Ασσύριους, Μήδες, Βαβυλώνιους, Πέρσες, Έλληνες, Καρχηδόνιους, Ρωμαίους και Γερμανούς.

Ο δρ. Ε. Ζάσε παρατήρησε επίσης την εκπληκτική περιοδικότητα των πολέμων στην Ευρώπη. Αρχίζοντας από το 1700 μ.Χ., κάθε δέκα χρόνια σημειώνεται ένας πόλεμος ή μια επανάσταση. Οι περίοδοι έντασης και μείωσης της πολεμικής δραστηριότητας των ευρωπαϊκών εθνών σχηματίζουν ένα κύμα με κανονική περιοδικότητα, το οποίο κυλάει ακατάπαυστα σαν να ωθείται από κάποιον αόρατο σταθερό νόμο. Ταυτόχρονα, ο ίδιος μυστηριώδης νόμος φαίνεται πως προκαλεί τη σύμπτωση αυτών των γεγονότων με το αστρονομικό κύμα ή κύκλο.

Κάθε κύκλος στη νέα του περιστροφή συνοδεύεται από εμφάνιση ηλιακών κηλίδων. Οι περίοδοι κατά τις οποίες οι ευρωπαϊκές δυνάμεις έδειξαν την πιο καταστροφική ενέργεια σημειώνονται από έναν κύκλο διάρκειας 50 ετών. Θα ήταν χρονοβόρο και κουραστικό να τους αναφέρουμε από την αρχή της ιστορίας. Μπορούμε, όμως, να περιορίσουμε τη μελέτη μας στον κύκλο που αρχίζει το έτος 1712, όταν όλα τα ευρωπαϊκά έθνη πολεμούσαν ταυτόχρονα. Οι βόρειοι και οι τουρκικοί πόλεμοι και ο πόλεμος για το θρόνο της Ισπανίας. Το 1761 περίπου διεξήχθη ο «Επταετής πόλεμος». Το 1810 έγιναν οι πόλεμοι του Ναπολέοντα Α΄. Προς το 1861 το κύμα λοξοδρόμησε από την κανονική πορεία του, αλλά επανήλθε με ασυνήθιστη σφοδρότητα στον πόλεμο της Κριμαίας κατά την πρώτη περίοδο και της αμερικανικής επανάστασης κατά τη δεύτερη.

Τέλος, ο συγγραφέας φτάνει στο συμπέρασμα ότι εν όψει των γεγονότων, είναι εντελώς αδύνατο να αρνηθούμε την παρουσία μιας κανονικής περιοδικότητας στη διέγερση των νοητικών και φυσικών δυνάμεων των εθνών του κόσμου. Αποδεικνύει ότι στην ιστορία όλων των λαών και των αυτοκρατοριών των αρχαίου κόσμου, οι κύκλοι που σημειώνουν τις χιλιετίες, τις εκατονταετίες, καθώς και άλλοι μικρότεροι, διάρκειας 50 και 100 χρόνων, είναι οι πλέον σημαντικοί, γιατί προκάλεσαν αξιόλογα γεγονότα στην ιστορία των εθνών που σαρώνονταν από αυτά τα ιστορικά κύματα.

Αρκετά παρουσιάστηκαν, όμως, που αποδεικνύουν ότι ούτε οι ιδέες του Πυθαγόρα για τη μυστηριώδη επιρροή των αριθμών, ούτε οι θεωρίες των αρχαίων παγκόσμιων θρησκειών και φιλοσοφιών ήταν τόσο ρηχές και ανόητες, όσο θα ήθελαν να κάνουν τον κόσμο να πιστέψει μερικοί.

Αν και οι Κύκλοι της Ιστορίας μπορούν να επαναλαμβάνονται, αυτό γίνεται μόνον ως προς την ουσία τους και όχι ως προς τη μορφή τους (χωρο-χρονικά πλαίσια), γιατί εκεί είναι πια για πάντα ανεπανάληπτοι. Γι' αυτό κάθε γενιά είναι πρωτότυπη μόνο σε μια μικρή ποσότητα έργων.

Το ποσό αυτών των πρωτοτυπιών, με τις ανισότητές τους, κάνει να περιστρέφεται ο Τροχός της Ιστορίας και ό,τι σήμερα υπερτιμούμε, αύριο θα υποτιμηθεί και μεθαύριο θα το περιφρονήσουμε... για να ξανα-εκτιμηθεί σ' έναν άλλο χρόνο. Αλλά, αργά ή γρήγορα, ο Τροχός επανέρχεται, και ακόμη κι αν ο δρόμος είναι διαφορετικός, η σκοπιμότητα και οι ουσίες θα είναι οι ίδιες. Θα 'ρθει μια μέρα, όπου τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων θα είναι πάλι πνευματικά και θρησκευτικά, αν και σήμερα μας φαίνεται άτοπη μία τέτοια διαβεβαίωση.

Βιβλιογραφία:

1. «Βισνού Πουράνα ΣΤ'», 6.

2. «Μυστική Δοξασία» Ε.Π. Μπλαβάτσκυ

3. «Ο μύθος της αιώνιας επιστροφής» Μιρσέα Ελιάντ

4. «Το μυστήριο των κύκλων»Ε.Π.Μπλαβάτσκυ εκδόσεις Ιάμβλιχος

5. «φιλοσοφία της ιστορίας » Χέγκελ, εκδόσεις Αναγνωστίδης

6. «Οι κοσμικοί κύκλοι των 4ρων εποχών» Περιοδικό Νέα Ακρόπολη Τεύχος 16..

7. «Πλανητικές αρμονίες και Ιστορικοί κύκλοι» Περιοδικό Νέα Ακρόπολη Τεύχος 12