“Υπόγεια κόρη” - Η ζωή ξεκινά από τα υπόγεια

Ο Μάνος Ορφανουδάκης εμπνέεται από τη γυναικεία ύπαρξη και το μυστήριο που αυτή φέρει. Η ζωή δημιουργείται μέσα στα τοιχώματα του θηλυκού και όταν έρθει στο φως παλεύει να επιβιώσει. Τι γίνεται όμως με τη ζωοδότρα πηγή; Πώς καταφέρνει και αντέχει τον μοναδικό κάθε φορά πόνο της γέννησης; Πώς διατηρεί την ταυτότητα της και την επιθυμία της για έρωτα, αγάπη και νέα ζωή; Ο Ορφανουδάκης δανείζεται τον λόγο του Διονύση Καψάλη για να υπογράψει την προμετωπίδα του και μας δηλώνει: […] γυναίκα σκήνωμα της λύπης/δε σε τραγούδησε κανείς.

Η γυναίκα στο κέντρο της ποίησης του, το σώμα της θα γίνει σώμα του εν λόγω ποιητικού έργου με τίτλο της δεύτερης ποιητικής του συλλογής δηλωτικό των προθέσεων του: “Υπόγεια κόρη”, φράση που επέζησε του μύθου και περιμένει τον τολμηρό εξερευνητή να τη φέρει στο φως του λόγου.

Η “Υπόγεια κόρη” διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο δεν έχει τίτλο. Πρόκειται για ποιήματα σε ελεύθερο στίχο, με ύφος ευγενικό, αφήγηση καθαρή και εκφραστικά μέσα που επιτρέπουν στον Ορφανουδάκη κινείται ελεύθερα σε διάφορα πεδία. Ο λόγος του ενδύεται τη φρεσκάδα και τη λάμψη του λυρισμού που δεν χάνει το μέτρο για να γίνει ανόητα μελοδραματικός. Δεν αποφεύγει το ιερό που πάντα θα ακολουθεί κάθε κόρη και το χρησιμοποιεί. Ο ρομαντισμός δεν μπορούσε να απουσιάζει, όπως και ο μαγικός ρεαλισμός, ενώ πριν τη μετάβαση στο δεύτερο μέρος, φωτίζει τα όρια χρόνου-χώρου.

Ακολουθεί η “γυμνογραφία” αφιερωμένη στην “Darya. Εδώ η σύνδεση των ποιημάτων είναι εμφανής. Στην ουσία έχουμε αλληλουχία σκέψεων και εικόνων που τις ενώνει ο λόγος του Ορφανουδάκη. Η γυναίκα γίνεται Θεός και ξεκινά να φτιάχνει τον κόσμο (της). Μια κοσμογονία και προσπάθεια να επικοινωνήσει με τον άνδρα Θεό. Η πορεία τους έχει κάτι από την πνοή της αναδημιουργίας του Έλιοτ, κάτι από τον αστρικό λόγο του Καρούζου. Σαν λεπτομέρεια από πίνακα της Αναγέννησης. Το τέλος της “γυμνογραφίας” θα μας πάει στο μετά τον θάνατο.

Το τέλος της ποιητικής διαδρομής τιτλοφορείται “Σονέτα και περιθώρια”. Ο έρωτας και η αγάπη είναι το ζευγάρι που θα ακολουθήσει ο αναγνώστης. Ο λόγος γίνεται έμμετρος, αποκτά μουσικότητα, ενώ αξιοποιείται η “πλεχτή” ομοιοκαταληξία. Ουσιαστικά μας περιγράφει την εξέλιξη του έρωτα και τη μεταμόρφωση του σε αγάπη. Στις “Ερινύες” τον πνεύμα του Πόε τον βοηθά και στις “Παρενθέσεις” οι σιωπές θα ενώσουν Ανδρα και Γυναίκα.Το τέλος όμως είναι αναπότρεπτο και το απόσπασμα από την νεκρώσιμο ακολουθία (ήχος β΄) υπογράφει την κατακλείδα: Ως άνθος μαραίνεται , και ως όναρ/παρέρχεται , και διαλύεται πας άνθρωπος.

Ο Μάνος Ορφανουδάκης δεν επιλέγει κάτι πρωτότυπο. Η γυναίκα, η φύση της, ο έρωτας και η αγάπη είναι διαχρονικά θέματα στον ποιητικό λόγο, είναι όμως η ευαισθησία, η αισθαντικότητα, το μέτρο και η διακριτική παρουσία του δημιουργού που δίνουν το στίγμα μιας ποίησης ελκυστικής. Η “Υπόγεια κόρη” διαθέτει τη χάρη της απλότητας και την ουσία της φαντασίας και του ονείρου. Τίποτα δεν περισσεύει, τίποτα δεν λείπει. Μόνο  σεβασμός για την ομορφιά του λόγου και τη ζωή που ξεκινά από τα υπόγεια.

Γράφει: Αλέξανδρος Στεργιόπουλος

Info: Μάνος Ορφανουδάκης, “Υπόγεια κόρη”, Εκδ. Μετρονόμος

ΠΗΓΗ