O «σοσιαλισμός των διανοουμένων» και το Κεφάλαιο του Μαρξ…!

Ο έφεδρος υπαξιωματικός Αφανάσι  Ματιουτσένκο, αρχηγός των εξεγερμένων του Θωρηκτού Ποτέμκιν, φτάνει στη Ρουμανία και συναντά τον Κρίστιαν Ρακόφσκυ ( φυσιογνωμία της ντόπιας σοσιαλδημοκρατίας).

Ο Ρακόφσκυ του εκθειάζει τις αστικές «ελευθερίες» του καθεστώτος και τους νόμους του «επιστημονικού σοσιαλισμού» και τον επιτιμά, όταν ο Ματιουτσένκο του μιλά για σοσιαλισμό και για εργατική ελευθερία, και όχι μόνο αστική. 

Τότε ο Ρακόφσκυ, τον νουθετεί, του λέει ότι είναι ελάχιστα συνειδητοποιημένος, ότι πρέπει να μάθει ακόμα πολλά και γι’αυτό πρέπει να διαβάσει πολύ. 

Ο Ματιουτσένκο, πειραγμένος, ακολουθεί τη συμβουλή και διαβάζει πολύ. Αλλά οι ριζοσπαστικές του απόψεις δεν αλλάζουν. Ίσα-ίσα, ότι του φαινόταν απλό, τώρα του φαίνεται μπερδεμένο και σύνθετο.  

Κάποιος διανοούμενος του δανείζει το «Κεφάλαιο» του Μαρξ και του υπόσχεται ότι θα καθαρίσει το μυαλό και η ματιά του. 

Ο Ματιουτσένκο, ρίχνεται στο διάβασμα, αλλά σταματά λόγω των πολλών ξένων όρων και αλγεβρικών πράξεων που δεν κατανοούσε. Συνειδητοποιεί ότι για να το διαβάσεις χρειάζεται να γνωρίζεις ήδη πολλά, αλλά και αμέτρητες ώρες μελέτης που ένας εργάτης με δέκα ώρες εργασίας, δεν μπορεί να δώσει. Ξέχωρα από το γεγονός ότι το βιβλίο ήταν ακριβό για εργάτες. 

Όταν του λένε ότι από τα βιβλία αυτά, οι άνθρωποι «που καταλαβαίνουν», παίρνουν τη σπίθα για να τη μεταδώσουν στο λαό, ο Ματιουτσένκο, μιλά αυστηρά για τα κείμενα που «γράφτηκαν για τον λαό» και όλο συναντάς διαταγές και συμβουλές του τύπου: «Περίμενε», «δεν πρέπει να κάνει αυτό ή το άλλο», «μην κάνεις τίποτα μόνος σου»,  «έχε εμπιστοσύνη σε μας, εμείς θα κάνουμε αυτό που πρέπει για σένα», κ.α.  

Κάποιος του λέει , ότι «δεν καταλαβαίνει» και ότι «αν δεν υπήρχαν ο Καντ, ο Μαρξ και άλλοι διάσημοι, θα «είχε παραμείνει πίθηκος». 

Ο Ματιουτσένκο, του αποκρίνεται ότι «αν δεν υπήρχε άνθρωποι σαν αυτόν, Καντ, ο Μαρξ και οι άλλοι διάσημοι θα είχαν πεθάνει από την πείνα σαν τα σκυλιά». 

Ο Ματιουτσένκο κρίνοντας τη φιλοσοφία αυτή από τα έργα της, απομακρύνεται από τον Μαρξισμό και γίνεται αναρχοσυνδικαλιστής. Αφού ταξίδεψε στην Ευρώπη και στην Αμερική, γύρισε στην Ουκρανία (1907) για να αγωνιστεί, αλλά πιάστηκε από τον τσαρικό στρατό και εκτελέστηκε.