Η κρίση ως μοναδική κανονικότητα - του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Το πρόβλημα της διεθνούς ελίτ είναι ότι αντιλαμβάνεται τις κρίσεις ως απόκλιση και όχι ως κανονικότητα του καπιταλισμού. Ακόμη και οι προσηλωμένοι στις θεωρίες των οικονομικών κύκλων μπερδεύονται από την αυξανόμενη ασυμμετρία τους.

Το 2017 οι ηγέτες της Ε.Ε. αναλώθηκαν στο να αλληλοσυγχαίρονται για το τέλος της κρίσης, δέκα χρόνια από τις πρώτες ενδείξεις «εισβολής» της από τις ΗΠΑ, μέσω των σύνθετων παραγώγων προϊόντων που πλημμύριζαν τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια. Η Κομισιόν, η ΕΚΤ, το Συμβούλιο της Ε.Ε., το Eurogroup ανακοίνωσαν πανηγυρικά και με αυτοπεποίθηση αυτό το «τέλος», με τελευταία ένδειξη ότι διακόπηκε η δεκαετής ύφεση και στην Ελλάδα. Παρατηρήθηκε μάλιστα και ένας μικροανταγωνισμός για το ποιο από τα θεσμικά όργανα και ποιος επικεφαλής του είχε την καθοριστικότερη συμβολή. Η Κομισιόν με τις «μεταρρυθμίσεις» της ή η ΕΚΤ με την ποσοτική της χαλάρωση;

Λίγο πολύ το ίδιο ανακουφιστικό, αν όχι πανηγυρικό, επικρατούσε στον δημόσιο λόγο και άλλων κέντρων του παγκόσμιου καπιταλισμού, από τις ΗΠΑ του Τραμπ μέχρι την Κίνα ή την Ιαπωνία. Τη σούπα της ευφορίας χάλασε πρώτο το ΔΝΤ, όταν στο forum του Νταβός εκτόξευσε τα πρώτα προειδοποιητικά πυρά για τον κίνδυνο νέας διεθνούς κρίσης. Οι προειδοποιήσεις του ΔΝΤ είχαν κυρίως πολιτικά ελατήρια: αφορούσαν πρώτα την πίεση στον Τραμπ να αποφύγει τον εμπορικό πόλεμο κι έπειτα τις πολιτικές ηγεσίες αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών να συνεχίσουν «τις δύσκολες διαρθρωτικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις», δηλαδή τη λιτότητα ως μέσο για να αντιμετωπιστεί η έκρηξη του παγκόσμιου δημοσίου χρέους, με ολίγη μέριμνα για την ακραία φτώχεια. Παρότι το ΔΝΤ αναβάθμισε τις εκτιμήσεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη στο 3,9% για το 2018- 2019, ταυτόχρονα υπενθύμισε τον συγκυριακό της χαρακτήρα και τους κινδύνους νέας ύφεσης. «Χωρίς άμεση δράση για την αντιμετώπιση των εμποδίων που φρενάρουν τη διαρθρωτική ανάπτυξη, η επόμενη ύφεση θα έρθει πιο γρήγορα και θα είναι πιο δύσκολο να την πολεμήσουμε» έχει πει επανειλημμένως ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου Μορίς Όμπστφελντ.

Στην Ευρωζώνη, κρατούν την ανάσα τους μη διαλυθεί η ατμόσφαιρα ευφορίας. Αλλά ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι αυτολογοκρίνεται όλο και λιγότερο και τονίζει πόσο εύθραυστη και επισφαλής είναι η τωρινή ανάκαμψη της νομισματικής ένωσης, έστω κι αν οι κίνδυνοι που την απειλούν προσδιορίζονται πάντα ως «εξωγενείς». Το πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης, έστω και συρρικνωμένο, δηλαδή η ένεση δωρεάν χρήματος που βρίσκεται πίσω από τη «δυναμική ανάκαμψη της Ευρωζώνης», θα διατηρηθεί για πολύ ακόμη. Και η αύξηση των επιτοκίων θα περιμένει το ίδιο, ίσως και περισσότερο.

Πέρα από τις λεκτικές ακροβασίες της ελίτ του διεθνούς καπιταλισμού, οι πρακτικές ενδείξεις ότι «η κρίση ίσως δεν είναι πίσω μας, αλλά μπροστά μας» έχουν μεγαλύτερη σημασία. Παρά τον πακτωλό του 1,5 τρισ. που έχει διαθέσει η ΕΚΤ, ο πληθωρισμός όχι μόνο δεν προσεγγίζει τον «ιερό» στόχο του 2%, αλλά απομακρύνεται κι άλλο (1,2% υποχώρησε τον Απρίλιο), σημάδι της ασθμαίνουσας ζήτησης, αλλά και της ισχνής αύξησης του δανεισμού σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Το πινγκ – πονγκ ανάμεσα στις αγορές ομολόγων – νομισμάτων – μετοχών αναδύει σύγχυση και ανασφάλεια στα στρατηγεία των κερδοσκοπικών κεφαλαίων. Ακόμη και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η υπόσχεση Τραμπ για έναν ελεγχόμενο και αποδοτικό εμπορικό πόλεμο δεν πείθει. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις αποφεύγουν τον δανεισμό -λογικό σ’ ένα περιβάλλον αυξανόμενων επιτοκίων και ιλιγγιώδους ιδιωτικού χρέους άνω των 20 τρισ. δολαρίων!-, ενώ η καμπύλη των αποδόσεων, που υποτίθεται πως είχε προβλέψει τους τελευταίους πέντε κύκλους ύφεσης, είναι αρνητική, κόντρα στην αισιοδοξία που επικρατεί στις αγορές.

Το πρόβλημα της διεθνούς ελίτ είναι ότι αντιλαμβάνεται τις κρίσεις ως απόκλιση και όχι ως κανονικότητα του καπιταλισμού. Ακόμη και οι προσηλωμένοι στις θεωρίες των οικονομικών κύκλων μπερδεύονται από την αυξανόμενη ασυμμετρία τους. Τους αποσταθεροποιεί το γεγονός ότι αντιστρέφονται οι διάρκειες των φάσεων διαστολής (ανάπτυξη) και της συστολής (ύφεση). Η συστολή γίνεται ο κανόνας και η διαστολή η εξαίρεση. Τους εκνευρίζει που διαψεύδονται οι όμορφες καμπύλες που διδάχθηκαν στο LSE και αλλού. Νεοφιλελεύθεροι και νεοκεϊνσιανοί διαπληκτίζονται αν πηγή των κρίσεων είναι οι διαταραχές της προσφοράς ή της ζήτησης. Τους είναι ασύλληπτο ότι οι κρίσεις μπορεί να μην έχουν καμιά «κανονικότητα», γιατί απλούστατα αυτές είναι η μοναδική κανονικότητα του καπιταλισμού.
Κανονικότητα μέχρι αυτοκαταστροφής. Όσο κανονική είναι η τάση του ποσοστού κέρδους να πέφτει, αν και κάθε μεμονωμένος καπιταλιστής κυνηγά την αέναη αύξησή του και τη διαρκή αντικατάσταση εργασίας από «σταθερό κεφάλαιο». Ακόμη κι όταν αυτό παίρνει τη μορφή των ρομπότ ή της ψηφιοποίησης και αποϋλοποίησης της οικονομίας που οδηγεί μερικούς στη μυστικιστική φαντασίωση ότι μεταβαίνουμε σε έναν «καπιταλισμό χωρίς κεφάλαιο».

Και μια και διανύουμε τη χρονιά της 200ής επετείου από τη γέννηση του Μαρξ, ας του αφιερώσουμε την παρατήρηση ότι και στην ερμηνεία των κρίσεων παραμένει ο μόνος αναπόφευκτος.

hereticalideas.gr

Έχει μέλλον η Αριστερά;

του Χρήστου Λάσκου

Η απάντηση στην ερώτηση του τίτλου είναι υπαρξιακής σημασίας. Μιλώντας για την Αριστερά, βέβαια, είναι αναγκαίο να βρούμε κριτήρια «ορισμού». Οπως και να έχει, πάντως, στον πυρήνα οποιουδήποτε ορισμού δεν μπορεί παρά να βρίσκεται το χειραφετητικό πρόταγμα και μαζί η τεκμηριωμένη πεποίθηση πως ο, υπερ-κυρίαρχος εδώ και κάποιες δεκαετίες, καπιταλισμός συνιστά άμεσο κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Τόσο που η υπέρβασή του να είναι εκ των ων ουκ άνευ στόχος για οποιαδήποτε ριζοσπαστική πολιτική δύναμη –η παγκόσμια οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, η επιδεινούμενη διατροφική και ενεργειακή επισφάλεια, η προϊούσα κλιματική αλλαγή είναι δείκτες αυτής της ισχυρής ιδέας.

Πράγμα που σημαίνει πως η διεκδίκηση επιμέρους αιτημάτων, ενώ δικαίως συνεχίζει να αποτελεί ύλη της πολιτικής δράσης, όταν μεταπίπτει σε πρακτικά μοναδικό ορίζοντά της αποτελεί υπονομευτικό παράγοντα για τη χειραφετητική επιδίωξη. Για να το πω λίγο διαφορετικά, σε τέτοιες εποχές, ο πολύς «ρεαλισμός», η «προσεκτική και νουνεχής εκτίμηση του συσχετισμού» δεν είναι παρά ουσιαστική εγκατάλειψη του λόγου ύπαρξης της Αριστεράς.

Οπως με μεγάλη ακρίβεια το θέτει ο Μαρκ Φίσερ («Καπιταλιστικός ρεαλισμός. Υπάρχει άραγε εναλλακτική;», εκδόσεις futura), ο ρεαλισμός, ο καπιταλιστικός ρεαλισμός δηλαδή, περισσότερο από μια στάση των pro-capitalists ακροδεξιών, δεξιών και κεντροαριστερών μπιστικών του «ιδιωτικού τομέα» και της «ελεύθερης αγοράς» είναι μια διάχυτη ατμόσφαιρα, η οποία δρα σαν αόρατο φράγμα που οριοθετεί τη σκέψη και τη δράση. Είναι σύμπτωμα μιας εκτεταμένης αποικιοποίησης του βιόκοσμου, αλλά και του ίδιου του ασυνείδητου των ανθρώπων.

Σαν να λέμε, «[ο] “ρεαλισμός” εδώ είναι ανάλογος με την οπτική γωνία ενός καταθλιπτικού που πιστεύει πως κάθε θετική κατάσταση, κάθε ελπίδα, είναι μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση». Το έχουμε βιώσει εμείς στην Ελλάδα καλά όταν όλοι μας διαβεβαίωσαν πως όχι μόνο όσα ζούμε, δοθεισών των συνθηκών –και των «συσχετισμών», βεβαίως- είναι τα καλύτερα δυνατά, αλλά και πως, αν πραγματικά επιδιώκαμε οτιδήποτε άλλο, μας περίμενε η πιο κολασμένη «καταστροφή». Σωθήκαμε την τελευταία ώρα, επειδή η ηγεσία μας αποδείχτηκε υπεύθυνη. Οτιδήποτε άλλο ήταν όχι μόνο καταδικασμένο στην αποτυχία, ήταν ο Αρμαγεδδών «αυτοπροσώπως», η σύγκρουση των Γωγ και των Μαγώγ, χιόνι στην έρημο Μοχάβε και άλλα ακόμη, εξίσου βιβλικά. Ευτυχώς μας προέκυψε ρεαλισμός.

Δεν πρόκειται, ωστόσο, για ελλαδικό σύμπτωμα. Δεν αφορά, απλώς, τη δεδομένη δική μας ανεπάρκεια, ως ελληνική Αριστερά, να αναλάβουμε μια αποστολή που φανερά υπερέβαινε κατά πολύ τις προδιαγραφές μας. Ετσι κι αλλιώς, για να θυμηθώ τον Αναγνωστάκη, «στα ψέματα παίζαμε».

Οχι, δυστυχώς. Στην πραγματικότητα, η αποτυχία της Αριστεράς είναι δεδομένη, διεθνής, κοινή, πραγματική σταθερά της κατάστασης.

Οπως σημείωνε από καιρό ο Φρέντρικ Τζέιμσον, η δεκαετία του ’80 ήταν η περίοδος στην οποία ο καπιταλιστικός ρεαλισμός εγκαθιδρύθηκε ως ΤΙΝΑ. Τότε υπήρχαν ακόμη πολιτικές εναλλακτικές στον καπιταλισμό, τουλάχιστον κατ’ όνομα. Αυτό που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα είναι μια πολύ βαθύτερη, πολύ πιο διαβρωτική αίσθηση εξάντλησης, πολιτισμικής και πολιτικής στειρότητας, κατεξοχήν συνέπεια της τρομερής ήττας που υπέστη η επαναστατική ιδέα στον 20ό αιώνα.

Εδώ είμαστε. Και αυτό, πρωτίστως, καλείται το ριζοσπαστικό κίνημα να αντιμετωπίσει.

Τα σημάδια δεν είναι καθόλου ελπιδοφόρα. Για να μείνουμε μόνο στην ήπειρό μας, το κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς ελάχιστα εμπνέει τον κόσμο της εργασίας. Η πρακτική του χαρακτηρίζεται εξαιρετικά αναποτελεσματική, για να χρησιμοποιήσω μια ήπια έκφραση, ενώ η στάση του όχι δεν είναι ριζοσπαστική κοινωνικά, αλλά μάλλον πλησιάζει στο να εμφανίζεται ψοφοδεής απέναντι στις κυρίαρχες δυνάμεις. Δεν είναι τυχαίο, από αυτήν την άποψη, πως μεγάλο τμήμα των λαϊκών τάξεων τείνει να εκπροσωπείται καλύτερα από ακροδεξιές έως αλλοπρόσαλλες δυνάμεις.

Η επίσημη Αριστερά της Ευρώπης θεωρείται από την κοινωνική πλειοψηφία καθεστωτική δύναμη, μέρος της ελίτ, έτοιμη να απολαύσει όλα τα προνόμια και τις εξουσίες που αυτή παρέχει στους ανθρώπους του. Είναι τόσο κραυγαλέα η απωθητικότητά της, που μαζικά τμήματά της, όπως η Ανυπότακτη Γαλλία, η Αριστερά των Ποδέμος και το πορτογαλικό Μπλόκο, βρίσκονται σε τριμερείς πρωτοβουλίες για να τραβήξουν σε άλλες κατευθύνσεις. Από την άλλη, η πιο ριζοσπαστική, εξωκοινοβουλευτική πτέρυγα βρίσκεται σε μια πορεία ραγδαίου κατακερματισμού.

Εχει, λοιπόν, μέλλον η Αριστερά; Ποιος ξέρει;

Αν είναι, πάντως, να έχει, προϋπόθεση είναι να επιβιώσει. Που σημαίνει, πριν απ’ όλα, στα καθ’ ημάς, η ανταγωνιστική Αριστερά, από την ελευθεριακή μέχρι την ποικίλη εξωκοινοβουλευτική και όσους αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ να δεσμευτούν στην αναδημιουργία ενός δημόσιου χώρου, στη βάση ενός πυκνού δικτύου κοινών πρωτοβουλιών. Με ορατότητα τέτοια που μόνο ένα ευρύ ενιαίο εγχείρημα μπορεί να εξασφαλίσει, δίνοντας αναφορά στις πολλές χιλιάδες ανθρώπων που ασφυκτιούν σε μια διαρκώς και πιο αβίωτη ζωή εργοδοτικού δεσποτισμού και στέρησης στοιχειωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Γίνεται; Αν δεν γίνεται, το μέλλον θα διαρκέσει υπερβολικά πολύ.

iskra

Το σκιάχτρο και η σημαία

Όταν αρχίζει η συζήτηση για τις εκλογές, συνήθως αυτή μετατρέπεται σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία και οι εκλογές εν τέλει πραγματοποιούνται. Είτε οι επόμενες εκλογές γίνουν στην ώρα τους (μάλλον απίθανο), είτε γίνουν το ερχόμενο φθινόπωρο (το πιθανότερο), είτε προκληθούν από «ατύχημα» (το μάλλον πιθανότερο), ο Τσίπρας θα πορευθεί προς αυτές επισείοντας σκιάχτρα από λάσπη και υψώνοντας σημαίες από νάιλον.

Άλλωστε στη Ελλάδα οι εκλογές, όπως και συνολικώς ο πολιτικός βίος, σπανίως ήταν θέματα σύγκρουσης στρατηγικών αλλά ήταν πάντα σύγκρουση στρατηγημάτων. Και ούτε ως προς αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε τη διαφορά, αλλά αντιθέτως υποβάθμισε ακόμα περισσότερο την πολιτική (συνεπώς και την εκλογική διαδικασία) σε επίπεδα κωλοτούμπας, δημαγωγίας, αυταρχισμού και εξαπάτησης. Πράττοντας έτσι
ο ΣΥΡΙΖΑ διαχύθηκε σε μια γιγάντια για τον ίδιο παράπλευρη απώλεια – εκείνην του εαυτού του. Έτσι, στις ερχόμενες εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υποχρεωμένος να δώσει μάχη ζωής ή θανάτου. Και θα τη δώσει με όλα τα μέσα – το «θα τους τελειώσουμε ή θα μας τελειώσουν» του Τσίπρα, λαμβάνει τώρα τις όντως υπαρξιακές παραμέτρους που περιείχε, αλλά πλέον σε εξέχουσα εκδοχή με την απειλή της στρατηγικής συντριβής του (μικρομέγαλου) κόμματος ante portas.

Ο «ύψιστος νόμος της σωτηρίας της πατρίδας» που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία (σε ένα παρελθόν που ήδη φαντάζει μακρινό) έχει από καιρό μετατραπεί σε μια νομιμοποίηση της δικτατορίας των Δυνατών και των Δανειστών, στην οικονομική φρίκη που αυτή συνεπάγεται και την κοινωνική αποσάθρωση που ως εκ τούτων βαθαίνει. Αυτό το τελευταίο είναι το μόνον όπλο που έχει απομείνει στον Τσίπρα. Να
απομουρλάνει δηλαδή την κοινωνία να την τρομοκρατήσει ακόμα περισσότερο, ώστε αυτοί που νομιμοποίησαν τη δικτατορία των Δυνατών και ανατροφοδότησαν την οικονομική φρίκη να σώσουν μέσα στη γενική σύγχιση το τομάρι τους – έστω κατά το δυνατόν, έστω ο ένας εναντίον του άλλου.

Προς τούτο οι περί τον Τσίπρα, δρώντες όλοι μαζί και ταυτοχρόνως ο ένας εναντίον του άλλου (κινούντες μέσα στο μπούνκερ του μυαλού τους ανύπαρκτες στρατιές) κατασκευάζουν χρήσιμους εχθρούς και καταφεύγουν σε προδομένους φίλους. Το πρώτο είναι εύκολο, το δεύτερο είναι δύσκολο. Χάριν του πρώτου
ο υποτελής – ο αποδεδειγμένος υποτελής – των Δυνατών Τσίπρας εξορκίζει έναν απ’ αυτούς και τον περιβάλει με όλες τις σατανικές ιδιότητες (είτε τις έχει είτε όχι) ενός Μπερλουσκόνι, τον κραδαίνει πάνω απ’ τα κεφάλια μας ως την ψυχή ενός «Μαύρου Μετώπου», που μάλιστα, καθοδηγεί την αξιωματική αντιπολίτευση και τον αδύναμο αρχηγό της. Ένα σκιάχτρο! Ένας αποσυνάγωγος Δυνατός δαιμονοποιημένος (είτε είναι δαίμονας είτε όχι, εν προκειμένω ο κ. Μαρινάκης), έτσι ώστε ο κατ’ εξοχήν κολίγος των Δυνατών στη χώρα, ο Τσίπρας, να αποκτήσει εκ νέου φιλολαϊκό προφίλ, ακόμα και να εμφανισθεί πάλι ως πρόμαχος του λαού – αυτός, το καλύτερο παιδί των Δανειστών! που η υπογραφή του για την αιχμαλωσία και τη λεηλασία της χώρας φθάνει ως τις αρχές του επόμενου αιώνος.

Με σημαία το σκιάχτρο, ή, αν θέλετε με το σκιάχτρο φιλολαϊκή σημαία ο Τσίπρας θα πορευθεί προς τις εκλογές μετερχόμενος ταυτοχρόνως τον δεύτερο και έσχατο δόλο: την υπόσχεση ότι θα προσπαθήσει να αποφύγει την εφαρμογή των ανθρωποκτόνων νόμων που ο ίδιος επέβαλε. Έτσι υπόσχεται την «καθαρή έξοδο» και ας του την αποδομεί ο Τσακαλώτος, έτσι
λέει (πάλι) ψέματα για την ελαύνουσα περεταίρω περικοπή των συντάξεων κι ας γελούν μαζί του και μαζί μας οι Δυτικοί, έτσι υπόσχεται πάλι λαγούς με πετραχήλια στα γιοφύρια.

Είναι παράδοξο, αλλά με τον ΣΥΡΙΖΑ τουρλουμπούκι είναι ακόμα πιο εύκολη η προσπάθεια του Τσίπρα να βαθύνει την αποσάθρωση της κοινωνίας. Η όποια συγκροτημένη πολιτική θα επέτρεπε στην κοινωνία να την κρίνει, αντιθέτως η διάχυση του παραλογισμού ενισχύει μέσα στην κοινωνία τις συνέπειες του «σοκ και δέους». Το γαρ πολύ του παραλογισμού, παραζάλη. Εκεί ακριβώς ποντάρει ο Τσίπρας: στην παράλυση, τη σύγχιση και τον φόβο. Και σε αυτά ακριβώς συμβάλλει ένας ΣΥΡΙΖΑ μπουλούκι – τουρλουμπούκι: στον αποπροσανατολισμό, τη διάλυση, την απελπισία, την απογοήτευση. Έτσι, οι ελπίδες που διαψεύσθηκαν γίνονται όπλοεναντίον του λαού – ένα από τα αποτελεσματικότερα.

Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα με την ψυχή στο στόμα. Οι δυνάμεις που την έφεραν έως εδώ, η Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ και οι δορυφόροι τους, δεν έχουν αλλάξει. Άλλαξε όμως ο ΣΥΡΙΖΑ, συμψηφίστηκε μαζί τους, εφάρμοσε τη νεοφιλελεύθερη και ακροδεξιά πολιτική τους, ενώ ταυτοχρόνως δολοφόνησε την έννοια της Αριστεράς στην κοινωνία.

Βρισκόμαστε συνεπώς σε αδιέξοδο. Ούτε καν στρατηγικής, αλλά λογικής. Οι ψηφοφόροι καλούνται να πιστέψουν οι μεν ότι ο κ. Μαρινάκης τους έκοψε τη σύνταξη, οι δε ότι Αριστερά είναι οι καναβουριές του κ. Καρανίκα. Ακόμα
και ο Διχασμός σ’ αυτήν τη χώρα υπάρχει ο κίνδυνος να επιβληθεί για λόγους γελοίους, σε συνθήκες τσίρκου, φρενοκομείου, Τζάκρη, Πολάκη, Γεωργιάδη – αν θέλουμε ενδεικτικώς να προσωποποιήσουμε έννοιες ζοφερές και προοπτικές αλγεινές κι ελεεινές.

Ο Τσίπρας στη Μυτιλήνη περικυκλωμένος από «ετερόκλητους όχλους», μιλώντας για «μαύρα μέτωπα» και «καθαρές εξόδους», έδωσε την εικόνα ενός δράματος που φρόντισε να γίνει γελοίο. Δηλαδή τόσον επικίνδυνο που να νομίζει ότι ο Διχασμός μπορεί να γίνει μέρος της γελοιότητάς του.

topontiki

Σε νέα φάση ο παγκόσμιος «πόλεμος» της ενέργειας

του Βασίλη Γαλούπη

Το πετρέλαιο καθόρισε τον 20ό αιώνα. Σε περιόδους πολέμου έκρινε την έκβασή τους, σε περιόδους ειρήνης κυριάρχησε στις χρηματαγορές και έστησε την οικονομία ολόκληρων κρατών. Όμως τον 21ο αιώνα θα βιώσουμε τη μείωση της επιρροής του πετρελαίου. Το φθηνό φυσικό αέριο, η ανανεώσιμη ενέργεια, τα ηλεκτρικά οχήματα και οι προσπάθειες των κρατών να αντιμετωπίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη σημαίνουν ότι η ενέργεια που θα προτιμηθεί εν τέλει θα είναι ο ηλεκτρισμός.

Ιστορικά οι ενεργειακές μεταβάσεις αλλάζουν τον κόσμο. Καθορίζουν τις γεωπολιτικές ισορροπίες και αναδεικνύουν νέες υπερδυνάμεις.

Ήδη Ευρώπη, Αμερική, Κίνα, Μ. Ανατολή και Ρωσία προετοιμάζονται για τη νέα εποχή, σύμφωνα με τον «Economist». Αναπόφευκτα θα υπάρξουν νικητές και χαμένοι από τις «καθαρότερες» πηγές ενέργειας.

Μέχρι σήμερα οι γεωπολιτικές ισορροπίες της ενέργειας, που ορίζονται ως η επίπτωση των ενεργειακών πηγών στη δύναμη και την επιρροή των κρατών, αφορούσαν την παγκόσμια δίψα για πετρέλαιο. Οι προσπάθειες των χωρών να εξασφαλίσουν τα αποθέματα πετρελαίου, να διαφυλάξουν τη μεταφορά του, να το μονοπωλήσουν και να αποτρέψουν τους εχθρούς τους από το να το αποκτήσουν κυριάρχησαν στην ιστορία του 20ού αιώνα.

Επειδή το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο έχουν συγκεκριμένα, μη ανανεώσιμα αποθέματα και δεν βρίσκονται παντού, συχνά υπήρξαν αντικείμενο εκμετάλλευσης ενός ολιγοπωλιακού γκρουπ παραγωγών.

Οι χώρες – καταναλωτές πάντοτε θεωρούσαν ότι η εξάρτηση από το πετρέλαιο τις καθιστούσε πιο ευάλωτες. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο κάθε Αμερικανός Πρόεδρος, από την πετρελαϊκή κρίση του 1973 (το αραβικό εμπάργκο πετρελαίου) και μετά, θεωρούσε την εξάρτηση των ΗΠΑ από τις εισαγωγές πετρελαίου ως τρωτό σημείο.

Πολιτικές που ξεπήδησαν έπειτα, όπως το δόγμα Κάρτερ, που υποστήριζαν το δικαίωμα των ΗΠΑ να χρησιμοποιεί στρατιωτική ισχύ για να προστατεύει τα στρατηγικά συμφέροντά της στη Μ. Ανατολή, στόχευαν στη διασφάλιση μιας ανεμπόδιστης και σταθερής ροής πετρελαίου.

Το πετρέλαιο βρίσκεται σε περιοχές που ευνοήθηκαν από τη γεωλογία, η παραγωγή του είναι συγκεντρωμένη σε λίγους και οι προμηθευτές του, από τις Επτά Αδελφές μέχρι τον OPEC και τη Ρωσία, έχουν επανειλημμένα επιχειρήσει να ελέγξουν τη ροή του στις αγορές ώστε να κρατούν τις τιμές ψηλά. Η συγκέντρωση και η καρτελοποίηση κάνουν το πετρέλαιο επιρρεπές σε κρίσεις και τις κυβερνήσεις πετρελαιοπαραγωγών χωρών επιρρεπείς στη διαφθορά.

Μετά το πετρέλαιο…

Ένας «μετα-πετρελαϊκός» κόσμος θα είναι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, καθαρότερος, ασφαλέστερος και πιο ειρηνικός. Όμως, το να φτάσουμε εκεί είναι το δύσκολο κομμάτι.

Η εποχή του ηλεκτρισμού θα φέρει τεράστιες αλλαγές στο εμπόριο του πετρελαίου, του οποίου η αξία σήμερα ανέρχεται στα 2 τρισ. δολάρια, θα μειώσει την «πίεση» σε διάφορα σημεία του πλανήτη, όπως τη Μ. Ανατολή, όπου λόγω του πετρελαίου δημιουργούνται διεθνείς εντάσεις, θα καταστήσει την παραγωγή ενέργειας ένα πιο τοπικό ζήτημα – αντί να καθορίζεται από λίγους «παίκτες» στη διεθνή σκακιέρα – και θα κάνει την ενέργεια περισσότερο προσβάσιμη στους οικονομικά ασθενέστερους.

Δεν είναι εύκολο να μονοπωλήσει κάποιος την ηλεκτρική ενέργεια, καθώς μπορεί να παραχθεί από διάφορες πηγές: Από φυσικό αέριο, πυρηνικές πηγές, αέρα, ήλιο, νερό και βιομάζα. Οποιαδήποτε χώρα μπορεί, θεωρητικά, να παραγάγει ηλεκτρική ενέργεια, από την πλούσια Γερμανία μέχρι τη φτωχή Κένυα. Για όλους αυτούς τους λόγους σχεδιάζεται παγκοσμίως η μετάβαση σε έναν ηλεκτρικό – ηλεκτροκινούμενο κόσμο. Το να φτάσουμε εκεί θα δημιουργήσει δυσκολίες για δυο βασικούς λόγους.

1. Καθώς τα κέρδη από το εμπόριο πετρελαίου θα μειώνονται, αυταρχικές κυβερνήσεις που εξαρτώνται από το πετρέλαιο, σε διάφορα μέρη του κόσμου, θα μπορούσαν να καταρρεύσουν. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι η πτώση τους θα δημιουργήσει κοινωνικές αναταραχές και διαμάχες.

Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες πήραν μια πρόγευση του τι επιφυλάσσει το μέλλον, όταν η τιμή του πετρελαίου έκανε βουτιά την περίοδο 2014-16, πράγμα που οδήγησε σε σκληρά μέτρα λιτότητας. Σαουδική Αραβία και Ρωσία ανέστειλαν προσωρινά την κατρακύλα συγκρατώντας την παραγωγή με συνέπεια να ανέβουν οι τιμές, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας των χωρών του OPEC.

Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες χρειάζονται τις υψηλές τιμές ώστε να αγοράσουν χρόνο με σκοπό την απεξάρτηση των οικονομιών τους από το πετρέλαιο. Όμως, όσο υψηλότερη είναι η τιμή του πετρελαίου τόσο αυξάνεται το κίνητρο για χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, που εισάγουν το πετρέλαιο, να επενδύσουν σε πηγές ηλεκτρικής ενέργειας. Εν ολίγοις οι χώρες – παραγωγοί ενδιαφέρονται να καθυστερήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την ενεργειακή μετάβαση, ενώ οι χώρες – καταναλωτές, με υψηλή τη δυναμική της οικονομίας τους πλέον, όπως η Κίνα και η Ινδία, να την επιταχύνουν.

2. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι οι απώλειες των επενδυτών στο πετρέλαιο. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας υπολογίζει ότι, αν η διεθνής κοινότητα λάβει πράγματι τα απαραίτητα μέτρα μέσα στα επόμενα χρόνια ώστε ένα περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου, θα χαθούν 1 τρισ. δολάρια από την αγορά πετρελαίου. Γι’ αυτό σχεδιάζεται η μετάβαση να μην γίνει υπερβολικά γρήγορα, ώστε να αποφευχθούν οι μεγάλες αναταραχές, οικονομικές και κοινωνικές.

Η ενεργειακή μετάβαση θεωρείται αναπόφευκτη. Όμως η κάθε μεγάλη δύναμη του πλανήτη έχει διαφορετικά συμφέροντα. Η γεωπολιτική τής ενέργειας θα μετατραπεί σε έναν ανταγωνισμό μεταξύ του ποια χώρα θα μπορεί να παραγάγει αυτόνομα την περισσότερη ενέργεια.

Τολμηρά σχέδια η Ευρώπη

Ο επίτροπος της Ε.Ε. για το κλίμα και την ενέργεια έχει δηλώσει: «Βρισκόμαστε σε μια μη αναστρέψιμη πορεία προς την ανανεώσιμη ενέργεια. Όσοι δεν υποστηρίξουν αυτή την ενεργειακή μετάβαση θα είναι οι χαμένοι στο μέλλον». Η Ευρώπη διαθέτει τα τολμηρότερα σχέδια διεθνώς. Έχει θέσει στόχο την πλήρη εξάλειψη του άνθρακα από την ενέργεια έως το 2050 και φιλοδοξεί να αναδειχθεί στον παγκόσμιο ηγέτη στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής αφήνοντας πίσω τις ΗΠΑ.

Η Κομισιόν βρίσκεται ήδη στη διαδικασία του οριστικού ανασχεδιασμού των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μάλιστα πρόκειται να αυξηθεί ο στόχος για το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στη συνολική ενέργεια στο 35% έως το 2030.

Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. είναι η αντίδραση των εθνικών φορέων εκμετάλλευσης ηλεκτρικού δικτύου να παραδώσουν την αυτονομία τους. Η Νορβηγία, όχι μέλος της Ε.Ε., αλλά με ειδικό εμπορικό καθεστώς με την Ένωση, με την άφθονη υδροηλεκτρική ενέργεια που διαθέτει επιθυμεί να παίξει τον ρόλο της «πράσινης μπαταρίας» της Ευρώπης. Μαζί με άλλες εννιά χώρες της Βόρειας Θάλασσας σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα περιφερειακό μεγα-δίκτυο.

Η μόνη άλλη υπερδύναμη που θα μπορούσε να πάρει τα πρωτεία από την Ευρώπη στην ενεργειακή μετάβαση είναι η Κίνα. Το Πεκίνο, μάλιστα, διαθέτει τον πλήρη έλεγχο των ενεργειακών πολιτικών στη χώρα, ενώ η Ε.Ε. πρέπει να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις των κατά τόπους εθνικών παρόχων στις διάφορες χώρες του μπλοκ.

Η Κίνα επιδιώκει αυτονομία

Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής άνθρακα στον κόσμο και ο δεύτερος μεγαλύτερος πετρελαίου μετά την Αμερική. Παράλληλα αυτή τη στιγμή είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στην καθαρή ενέργεια. Τα τελευταία χρόνια έχει ξοδέψει περισσότερα για να «καθαρίσει» το ενεργειακό της σύστημα από ό,τι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ μαζί. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η Κίνα διαθέτει το ένα τρίτο της παγκόσμιας αιολικής ενέργειας, το ένα τέταρτο της ηλιακής και τέσσερις από τους δέκα μεγαλύτερους κατασκευαστές ανεμογεννητριών. Ήδη πουλάει περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα από ό,τι ο υπόλοιπος πλανήτης συνολικά.

Οι ενεργειακές ανάγκες της Κίνας είναι γιγαντιαίες. Για τα αμέσως επόμενα χρόνια η βασική γεωπολιτική της μέριμνα είναι η διασφάλιση των ορυκτών καυσίμων. Αυτό είναι εμφανές από την πληθώρα των συμφωνιών που κάνει το Πεκίνο με πετρελαϊκές εταιρείες στη Μ. Ανατολή και τη Ρωσία. Όμως, μελλοντικά, ο στόχος της Κίνας είναι να παράγει η ίδια μεγάλο ποσοστό από την ενέργεια που χρειάζεται, μειώνοντας δραστικά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές, ώστε να θωρακιστεί από την αστάθεια και την επισφάλεια.

Ήδη ανέλαβε τον ρόλο του ηγέτη στη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα και ρίχνει όλες τις δυνάμεις της στην ανάπτυξη τεχνολογιών καθαρής ενέργειας με σκοπό, όχι μόνο να βγει μπροστά στην κούρσα της επικείμενης ενεργειακής μετάβασης από το πετρέλαιο στον ηλεκτρισμό, αλλά να την επιταχύνει κιόλας, δηλαδή να γίνει πιο σύντομα η μετάβαση στον ηλεκτρισμό.

Το Πεκίνο φροντίζει να εξασφαλίσει και τη μερίδα του λέοντος στο εμπόριο της καθαρής ενέργειας. Η μεγαλύτερη κινεζική κατασκευάστρια εταιρεία ανεμογεννητριών, η Envision, άρχισε το 2016 να χτίζει τον μεγάλο της στρατηγικό στόχο: τη δημιουργία ενός παγκόσμιου «ενεργειακού Ίντερνετ». Πρόκειται για ένα διεθνές διαχειριστικό σύστημα που θα επιτρέπει στις διάφορες εταιρείες να διανέμουν την ενέργεια που θα παράγεται σε τοπικό επίπεδο, όπως από ανεμογεννήτριες, ηλιακούς συλλέκτες μέχρι ηλεκτρικά οχήματα.

Η Envision ήδη διαχειρίζεται πάνω από 100 GW ανανεώσιμης ενέργειας διεθνώς. Δηλαδή πάνω από τη συνολική ικανότητα αιολικής ενέργειας ολόκληρης της Αμερικής.

Μέση Ανατολή – Ρωσία

Η Μ. Ανατολή και η Ρωσία δεν είναι ακόμη επαρκώς προετοιμασμένες για ένα μέλλον με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Η Σ. Αραβία αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο και ολόκληρη η οικονομία και η κοινωνία της θα δεχθούν τεράστιο πλήγμα όταν έρθει η μέρα που θα υποχωρήσει η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο. Δημοσίως οι ηγέτες της Σ. Αραβίας και της Ρωσίας δηλώνουν πως δεν υπάρχει μελλοντικά κίνδυνος να καταρρεύσει η ζήτηση για πετρέλαιο.

Όμως, οι Σαουδάραβες πουλάνε κομμάτι της Saudi Aramco. Η χώρα αποκάλυψε ότι σχεδιάζει να πουλήσει το 5% της Saudi Aramco, της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας στον κόσμο, για 2 τρισ. δολάρια, που θα πάνε στο δημόσιο ταμείο επενδύσεων. Η πώληση αποτελεί μέρος της στρατηγικής Vision 2030 της κυβέρνησης της Σ. Αραβίας, με σκοπό να μειώσει την εξάρτηση της χώρας από το εμπόριο πετρελαίου και να μετασχηματίσει την οικονομία της ώστε να παραχθούν δουλειές για το εργατικό δυναμικό της χώρας σε τομείς πέραν του πετρελαίου.

Ο κοινός κίνδυνος της μελλοντικής πτώσης στη ζήτηση για το πετρέλαιο έχει δημιουργήσει έναν άξονα μεταξύ Σ. Αραβίας και Ρωσίας. Παρά το γεγονός ότι υποστηρίζουν διαφορετικές πλευρές στον πόλεμο της Συρίας και παρά τη μακροχρόνια φιλία της Ρωσίας με το Ιράν, οι δύο χώρες βρίσκονται σε συζητήσεις για την κατασκευή κοινών πρότζεκτ φυσικού αερίου.

Έως τώρα οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μ. Ανατολής έβλεπαν την καθαρή ενέργεια ως έναν τρόπο να χρησιμοποιούν λιγότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο για τις δικές τους ανάγκες έτσι ώστε να διαθέτουν όσο το δυνατόν περισσότερο για εξαγωγές. Δεν θεωρούσαν την καθαρή ενέργεια υπαρξιακή απειλή.

Όμως, όπως τονίζει το Ινστιτούτο της Οξφόρδης για την Ενέργεια, η μετάβαση, αν και δεν θα είναι άμεση, ούτε γραμμική, θα είναι μη αναστρέψιμη. Συνεπώς τα κράτη της Μ. Ανατολής που βασίζονται στο πετρέλαιο θα πρέπει να επικεντρώσουν στο «κοινωνικό κόστος του πετρελαίου», δηλαδή τις δαπάνες για τον δημόσιο τομέα, το σύστημα υγείας και την εκπαίδευση που ουσιαστικά χρηματοδοτούνται από το πετρέλαιο. Αν οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες δεν αλλάξουν το οικονομικό τους μοντέλο στον χρόνο που απομένει, θα μπορούσαν να βρεθούν στη θέση της Βενεζουέλας, σύμφωνα με τον «Economist», όπου η πτώση των εσόδων του πετρελαίου οδήγησε στο βίαιο σπάσιμο κάθε κοινωνικού συμβολαίου του καθεστώτος με τους πολίτες, με αποτέλεσμα μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές αναταραχές.

Διχασμένες οι ΗΠΑ

Η Αμερική έχει εφεύρει ένα μεγάλο κομμάτι της παγκόσμιας τεχνολογίας καθαρής ενέργειας. Επιπρόσθετα, η αμερικανική «επανάσταση» στην εξόρυξη του σχιστόλιθου έκανε διαθέσιμα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου, ικανά να παράγουν ηλεκτρισμό με πολύ πιο «καθαρό» τρόπο από ό,τι ο άνθρακας, που θα μπορούσαν να παίξουν τον ρόλο της «γέφυρας», της ενδιάμεσης κατάστασης μέχρι τη μετάβαση στις χαμηλές εκπομπές άνθρακα.

Όμως οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή είναι διχασμένες. Η χώρα είναι μοιρασμένη ανάμεσα στους υποστηρικτές των ορυκτών καυσίμων, τα συμφέροντα των οποίων αντιπροσωπεύονται κυρίως από τους Ρεπουμπλικανούς του Ντόναλντ Τραμπ, και στους θιασώτες της καθαρής ενέργειας, υποστηριζόμενοι κυρίως από τους Δημοκρατικούς. Αυτή τη στιγμή η Αμερική δεν μπορεί να συμφωνήσει σε ένα κοινό σχέδιο για το μέλλον της οικονομίας και της ενέργειας.

Όμως, η εμμονή του Τραμπ υπέρ των συμφερόντων του άνθρακα και του πετρελαίου έρχεται σε αντίθεση με την παγκόσμια τάση για μικρότερη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να προμοτάρουν τα ορυκτά καύσιμα αντί των πηγών καθαρής ενέργειας, ρισκάρουν να «χάσουν το τρένο» και την ενεργειακή κυριαρχία τους.

topontiki.gr

Ο τραπεζίτης είναι γυμνός - του Κωνσταντίνου Κόλμερ

Η «δοκιμή κοπώσεως» (stress test) των 4 «συστημικών» Τραπεζών –όσων τελικώς απέμειναν από την διάλυση του τραπεζικού συστήματος της χώρας επί Βαγγέλη Βενιζέλου το 2012– απέδειξε ότι θα υφίσταντο 15,5 δισ. ευρώ μειώσεις κεφαλαίων και χρηματικής ρευστότητος, εις περίπτωσιν πραγματοποιήσεως ενός (διόλου) δυσμενούς σεναρίου.

Κατόπιν αυτού, οι Έλληνες Τραπεζίτες διετήρησαν αμετάβλητο το μετοχικό κεφάλαιο των 4 Τραπεζών, με σύμφωνη γνώμη της επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού των Τραπεζών της Ευρωζώνης Ντανιέλ Νουί (EMM). Εν τούτοις, το κεφαλαιακό έλλειμμα των τεσσάρων Τραπεζών αυξάνει αντί να καλύπτεται καθ’ όσον:

1. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οι διαγραφές δανείων έχουν υπερβεί τα 100 δισ. ευρώ, ως αποτελέσματος της οικονομικής δυσπραγίας που από τον περασμένο Απρίλιο επανήλθε.

2. Οι καταβλητέοι φόροι των Τραπεζών έχουν αναβληθή δι’ εύθετο χρόνο αλλά δεν διεγράφησαν.

3. Τα απαραίτητα κεφάλαια υπολογίζονται εις 7,2 δισ. ευρώ αλλά δεν υπάρχει σχέδιο τρίτης ανακεφαλαιώσεως ενώ οι δύο προηγούμενες εκόστισαν στον Έλληνα φορολογούμενο και στους μετόχους 60 δισ. ευρώ περίπου.

Προφανώς, οι μέτοχοι «έχουν μείνει στην ψάθα», το δημόσιο ταμείον έχει στερέψει από ευρώ και ο φορολογούμενος ευρίσκεται ημιθανής στο καναβάτσο μετά από επανειλημμένα «κροσέ» του Τσακαλώτου. Η κυβέρνηση εν όψει επικειμένων εκλογών ούτε που σκέπτεται  την επιστράτευση των καταθετών, του αδοκήτου θύματος των Τραπεζών, μέσα στο οθνείο νόμισμα, το ευρώ, ως απέδειξαν τα συνεχιζόμενα capital controls.

Αλλ’ η εσχάτη πλάνη (της τρίτης δοκιμής κοπώσεως) χείρων της πρώτης. Η παραίτηση του «διοικητού» της Εθνικής Τραπέζης, με μείωση κεφαλαίου 10% περίπου εις περίπτωσιν δυσμενούς εξελίξεως είναι το πρώτο θύμα του υπό ξένην ιδιοκτησία Ελληνικού Τραπεζικού συστήματος. Θα επακολουθήσουν και άλλες. Ο… «τραπεζίτης είναι γυμνός», όπως ο βασιλιάς στο ομώνυμο παραμύθι του Χάνς Κρίστιαν Άντερσεν.

 slpress.gr

Έκτακτη σύσκεψη για την πτώσης της τουρκικής λίρας συγκάλεσε ο Ερντογάν

Η τουρκική λίρα αντέστρεψε την πτωτική της πορεία και κινείται ανοδικά έναντι του δολαρίου, εν μέσω φημολογίας ότι η κυβέρνηση θα λάβει μέτρα για να στηρίξει το πληττόμενο νόμισμα, μεταδίδουν το Reuters και το Bloomberg.

Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να πραγματοποιήσει σύσκεψη με οικονομικούς αξιωματούχους, μεταξύ των οποίων και ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας Μουράτ Τσετίνκαγια, αργότερα στη διάρκεια της ημέρας, προκειμένου να συζητήσουν το θέμα της ισοτιμίας της λίρας. Το τουρκικό νόμισμα ενισχύθηκε 1,4% στις 4,2743 λίρες ανά δολάριο εν μέσω προσδοκιών ότι οι αξιωματούχοι πιθανόν να αυξήσουν τα επιτόκια. «Θεωρώ ότι η αγορά αγοράζει την ελπίδα ότι αυτή η σύσκεψη θα οδηγήσει σε μία απόφαση αύξησης (των επιτοκίων)», δήλωσε οικονομολόγος της Nomura International.

Η λίρα αντέστρεψε την πτώση της κατά 1% σε χαμηλό επίπεδο - ρεκόρ που σημείωνε πριν από την είδηση για τη σύσκεψη, διακόπτοντας ένα επταήμερο σερί απωλειών. Έχει κάνει διαδοχικά χαμηλά επίπεδα - ρεκόρ, εν μέσω μίας άτακτης υποχώρησης στις αναδυόμενες αγορές, καθώς οι επενδυτές ανησυχούν ότι τα τουρκικά επιτόκια είναι πολύ χαμηλά για να σταθεροποιήσουν την αξία των περιουσιακών στοιχείων της χώρας. «Η ενίσχυση του δολαρίου, οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου και οι αυξανόμενες διπλωματικές εντάσεις για την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ενέτειναν τις ευρύτερες μεγάλες πωλήσεις νομισμάτων αναδυόμενων αγορών σήμερα, με την Αργεντινή και την Τουρκία να βρίσκονται στη γραμμή πυρός», αναφέρει δημοσίευμα του Reuters.

Η τουρκική κεντρική τράπεζα αύξησε ένα βασικό επιτόκιό της κατά 75 μονάδες βάσης (τρία τέταρτα της ποσοστιαίας μονάδας) τον περασμένο μήνα και έχει κάνει κινήσεις για να ενισχύσει την πρόσβαση των τραπεζών σε ρευστότητα σε δολάρια, αλλά τα μέτρα έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά για να στηρίξουν το νόμισμα. Η επόμενη συνεδρίαση της κεντρικής τράπεζας είναι προγραμματισμένη για τις 7 Ιουνίου.

Η λίρα έχει χάσει πάνω από το 11% της αξίας της φέτος, καθώς οι μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες της τουρκικής οικονομίας και ο όγκος των χρεών που έχουν οι επιχειρήσεις της χώρας σε ξένο νόμισμα την καθιστούν ένα από τα πιο ευάλωτα νομίσματα στην προοπτική της αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων. Μία συνεχιζόμενη μεγάλη υποτίμηση αυξάνει τις πιθανότητες μίας έκτακτης αύξησης των επιτοκίων , δήλωσε οικονομολόγος της Capital Economics. «Έως τώρα, η πτώση της λίρας δεν φαίνεται να έχει προκαλέσει εκτεταμένες πιέσεις στους ισολογισμούς», σημείωσε, προσθέτοντας: «Υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες στον επιχειρηματικό και τον τραπεζικό τομέα. Αυτές προστίθενται στις λόγους, για τους οποίους αναμένεται η κεντρική τράπεζα να αυξήσει περαιτέρω τα επιτόκια τους επόμενους μήνες».

news247.gr

Η Αργεντινή στο ΔΝΤ, η Άγκυρα σε συναγερμό!

Σε συναγερμό βρίσκεται η Άγκυρα, καθώς η αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων και της τιμής του πετρελαίου προκαλούν ισχυρούς κραδασμούς στις πιο ευάλωτες αναδυόμενες οικονομίες, οδηγώντας ήδη την Αργεντινή πίσω στην… πόρτα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Η κατάρρευση της τουρκικής λίρας, που ακολούθησε τροχιά παράλληλη με το πέσο της Αργεντινής, προκάλεσε νέα κινητοποίηση των αρχών, με τον πρόεδρο Ερντογάν να δηλώνει, χθες, ότι έχει «σχέδιο» για να σταματήσει την πτώση του νομίσματος, χωρίς να δώσει περισσότερες πληροφορίες, και να συγκαλεί σήμερα έκτακτη σύσκεψη με το τουρκικό οικονομικό επιτελείο, περιλαμβανομένου του διοικητή της κεντρικής τράπεζας, για να συζητηθεί η λήψη νέων μέτρων στήριξης της λίρας.

Όπως μεταδίδει το “Bloomberg”, η έκτακτη σύσκεψη τροφοδότησε προσδοκίες της αγοράς συναλλάγματος για αύξηση των τουρκικών επιτοκίων εκτάκτως, πριν την προγραμματισμένη επόμενη συνάντηση των στελεχών της κεντρικής τράπεζας, με αποτέλεσμα να ανακάμψει η λίρα κατά 1,4%, ενώ χθες είχε υποχωρήσει σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, στις 4,3 λίρες/δολάριο.

Η τουρκική κεντρική τράπεζα είχε αυξήσει το βασικό επιτόκιο κατά 0,75% και είχε ανοίξει τη στρόφιγγα για παροχή δολαρίων στις τράπεζες στην προηγούμενη συνεδρίασή της, αλλά αυτά τα μέτρα είχαν κριθεί ανεπαρκή από την αγορά και δεν σταμάτησαν τη διολίσθηση της λίρας σε διαδοχικά αρνητικά ρεκόρ. Η επόμενη συνεδρίαση της τράπεζας είναι προγραμματισμένη στις 7 Ιουνίου.

Η Τουρκία βρίσκεται σε κλοιό πολλαπλών πιέσεων και είναι από τις πλέον ευάλωτες αναδυόμενες αγορές, καθώς έχει διψήφια ποσοστά πληθωρισμού και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται φέτος να ξεφύγει πάνω από το 5% του ΑΕΠ, που θεωρείται το άτυπο όριο αντοχής αναδυόμενων οικονομιών σε υψηλά ελλείμματα του ισοζυγίου.

Όπως και άλλες αναδυόμενες οικονομίες, η τουρκική βρίσκεται υπό τη συνεχή πίεση της αποχώρησης ξένων κεφαλαίων, καθώς αυξάνονται τα επιτόκια του δολαρίου, ενώ οι γεωπολιτικές αναταράξεις στη Μέση Ανατολή αυξάνουν συνεχώς την τιμή του πετρελαίου, ανατροφοδοτώντας τις πληθωριστικές πιέσεις.

Για πολιτικούς λόγους, ο Ερντογάν θέλει πάση θυσία να αποφύγει μια νέα προσφυγή της χώρας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την οποία δεν απέφυγε ο ομόλογος του στην Αργεντινή, όπου επίσης η μαζική έξοδος κεφαλαίων είχε προκαλέσει κατάρρευση της ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος.

Ο πρόεδρος της Αργεντινής, Μαουρίσιο Μάκρι, ανακοίνωσε χθες ότι άρχισε διαπραγματεύσεις με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, για μια ευέλικτη πιστωτική γραμμή (flexible credit line - FCL) 30 δισ. ευρώ. Η FCL είναι το χρηματοδοτικό εργαλείο που επιτρέπει σε μια κυβέρνηση να αντλεί όσα και όποτε χρειάζεται ως δανειακή υποστήριξη από το ΔΝΤ και σε αυτό το πρότυπο έχει βασισθεί η αντίστοιχη προληπτική πιστωτική γραμμή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που η ελληνική κυβέρνηση δεν δέχθηκε να αξιοποιήσει μετά τη λήξη του μνημονίου.

«Θα εξασφαλίσουμε υποστήριξη για να αντιμετωπίσουμε το νέο διεθνές σενάριο (σ.σ.: η αναφορά αυτή παραπέμπει στην αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου) και να αποφύγουμε μια κρίση», δήλωσε ο πρόεδρος της Αργεντινής σε μαγνητοσκοπημένο τηλεοπτικό διάγγελμα.

Το βασικό πρόβλημα της Αργεντινής αυτή την περίοδο είναι ότι έχουν αποτύχει όλες οι προσπάθειες να σταματήσει η εκροή “hot money” από τη χώρα, μέσω της αύξησης των επιτοκίων του πέσο στο 40%, που αν συνεχιζόταν θα οδηγούσε σε στραγγαλισμό της εθνικής οικονομίας, αλλά και με τις συνεχείς αγορές πέσο από την κεντρική τράπεζα, που είχαν περιορίσει κατά 5 δισ. δολ. τα εθνικά αποθέματα συναλλάγματος.

Το εθνικό νόμισμα της χώρας υποχώρησε περισσότερο από 5% χθες, έναντι του δολαρίου, χάνοντας συνολικά 12% σε οκτώ ημέρες. Η ισοτιμία ξεπέρασε τα 23 πέσο/δολάριο, που αποτελεί νέο ρεκόρ πτώσης του πέσο.

sofokleousin.gr

Τι κινδυνεύει να χάσει η Ελλάδα απ' την κίνηση Τραμπ κατά του Ιράν

Του Στέλιου Μορφίδη

Κίνδυνο εκτροχιασμού της δυναμικής που είχε αναπτυχθεί από πέρυσι στις διμερείς οικονομικές σχέσεις Ελλάδας – Ιράν αποτελεί η απόφαση Ντόναλντ Τραμπ να αποχωρήσουν απ' τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν προαναγγέλλοντας παράλληλα την επαναφορά των οικονομικών κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης μετά το καλοκαίρι.

Το διμερές εμπόριο Ελλάδας – Ιράν αυξάνεται με ραγδαίο ρυθμό απ' το 2015 όταν και έπαυσαν οι διεθνείς κυρώσεις. Πέρυσι οι εισαγωγές μας έφθασαν στα 1,26 δισ ευρώ με τη συντριπτική πλειοψηφία να αφορά πετρέλαιο και παράγωγα του, από 748 εκατ. το 2016. Την ίδια στιγμή οι εξαγωγές της Ελλάδας στο Ιράν έφθασαν τα 32,6 εκατ. ευρώ πέρυσι από 31,3 εκατ. το 2016 και 23,5 εκατ. το 2015.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εάν εξαιρεθεί το πετρέλαιο το εμπορικό ισοζύγιο γέρνει σημαντικά υπέρ της χώρας μας.

Το κύριο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας μας είναι τα φάρμακα παρά το γεγονός ότι ήδη πολλές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν σπεύσει να σχηματίσουν κοινοπραξίες με ιρανικές επιχειρήσεις με στόχο την μεταφορά της παραγωγής. Τα τελευταία διαθέσιμα αναλυτικά στοιχεία από το Γραφείο Οικονομικών Υποθέσεων της Πρεσβείας μας στην Τεχεράνη (που αφορούν το 2016) προσδιορίζει τις εξαγωγές φαρμάκων στα 3,7 εκατ. ευρώ. Ακολουθούν τα «μέρη για μηχανές» με εξαγωγές άνω των 3,1 εκατ. και «καρποί – φρούτα» με 2,9 εκατ. ευρώ.

Ενδεικτικό του μεγάλου ενδιαφέροντος που δείχνουν ελληνικές εταιρείες για την αγορά του Ιράν είναι οι πολυπληθείς αποστολές επιχειρηματιών στο πλαίσιο εκθέσεων και επίσημων επισκέψεων. Η προσέγγιση της Ελλάδας με το Ιράν έχει τεθεί ψηλά στους στόχους της οικονομικής διπλωματίας της χώρας μας, όπως είχε διαφανεί και με την επίσημη επίσκεψη του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα, συνοδεία δεκάδων ελλήνων επιχειρηματιών, στο Ιράν στις αρχές του 2016. 

Στιγμιότυπο από την επίσημη επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Ιραν το 2016 (στη φωτ. με τον Πρόεδρο του Ιράν Χασάν Ροχανί)

«Κλειδί» το πετρέλαιο 

Σε κάθε περίπτωση το σημείο «κλειδί» στις διμερείς εμπορικές μας σχέσεις είναι το πετρέλαιο με δεδομένο ότι τα ΕΛΠΕ εισάγουν μεγάλες ποσότητες «μαύρου χρυσού» απ' το Ιράν στο πλαίσιο των συμφωνιών που έχουν συνάψει την τελευταία διετία για την επανάληψη των εισαγωγών και το διακανονισμό των παλαιών οφειλών της εταιρείας. 

Παράλληλα όμως διακυβεύονται πολλά και για τους Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι αυτή τη στιγμή φαίνονται να κατέχουν τα πρωτεία στη διακίνηση του ιρανικού πετρελαίου διεθνώς. Σύμφωνα με έρευνα της Vessels Value, που ειδικεύεται στις αποτιμήσεις των πλοίων της ποντοπόρου ναυτιλίας) που δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα στη γερμανική εφημερίδα “Die Welt” στο top-ten των εταιρειών που μεταφέρουν πετρέλαιο από το Ιράν βρίσκονται σχεδόν μόνο ελληνικές. Μεταξύ αυτών οι Dynacom Tankers, Delta Tankers, Polembros Shipping, Avin International και Olympic Shipping.

Εξάλλου ο Πρόεδρος Τραμπ φρόντισε να προειδοποιήσει όλους τους εμπορικούς εταίρους του Ιράν να τερματίσουν κάθε οικονομική σχέση μαζί του μέσα στο επόμενο εξάμηνο ειδάλλως θα υποστούν κυρώσεις με τον υπ. Οικονομικών των ΗΠΑ να διευκρινίζει πως «κάθε περίπτωση θα εξεταστεί ξεχωριστά».

Βέβαια για τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Ιράν καταλυτικό ρόλο θα παίξει η στάση που θα κρατήσει τελικά η ΕΕ ως σύνολο. Τα ευρωπαϊκά συμφέροντα στο Ιράν είναι μεγάλα. Διόλου αμελητέα όμως είναι και η απειλή επιβολής κυρώσεων κατά ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην αμερικανική αγορά και έχουν σχέσεις με ιρανικές εταιρείες ή δραστηριοποιούνται στο Ιράν.

Σε κάθε περίπτωση σαφές στίγμα αναμένεται να δοθεί στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα στη Σόφια με κύριο ζητούμενο μία ενιαία στάση των Ευρωπαίων απέναντι στα νέα δεδομένα.

Newmoney.gr

Δουλεύουν για τη μονιμοποίηση της λιτότητας

Του Αντώνη Νταβανέλλου      

Πίσω από τους τακτικισμούς για το χρόνο των εκλογών

Στη δη­μό­σια συ­ζή­τη­ση κυ­ριαρ­χεί το ερώ­τη­μα για το χρόνο των εκλο­γών. Η με­γά­λη φθοράτου ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ –και η προ­ο­πτι­κή επι­δεί­νω­σης της κα­τά­στα­σης για το κυ­βερ­νη­τι­κό κόμμα– είναι η πο­λι­τι­κή βάση
για όσους ει­ση­γού­νται στον Τσί­πρα «εκλο­γές τώρα», με στόχο να κρα­τή­σει κά­ποιες δυ­νά­μεις που θα επι­τρέ­πουν ελ­πί­δες για συμ­με­το­χή στον πο­λι­τι­κό αντα­γω­νι­σμό από θέση πρω­τα­γω­νι­στή ή, έστω, ση­μα­ντι­κού παί­κτη.

Όμως, αυτή τη φορά η επι­λο­γή δεν θα γίνει «ελεύ­θε­ρα» από την ομάδα Τσί­πρα. Οι δα­νει­στές –σε αντί­θε­ση με την «κα­τα­νό­η­ση» που έδει­ξαν το Σε­πτέμ­βρη του 2015– φαί­νε­ται ότι θε­ω­ρούν από­λυ­τη προ­τε­ραιό­τη­τα τη συ­νέ­χεια και τη στα­θε­ρό­τη­τα στην προ­ώ­θη­ση του μνη­μο­νια­κού προ­γράμ­μα­τος, αδια­φο­ρώ­ντας για τις πο­λι­τι­κές συ­νέ­πειες που θα αντι­με­τω­πί­σουν όσοι ανέ­λα­βαν αυτή τη βρό­μι­κη δου­λειά. Στην επι­λο­γή αυτή συ­γκλί­νουν και ντό­πιες κα­θε­στω­τι­κές δυ­νά­μεις: Ο ακραιφ­νής νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρος Κω­στα­ντί­νος Μί­χα­λος ζή­τη­σε «να στα­μα­τή­σει η κα­ρα­μέ­λα περί πρό­ω­ρων εκλο­γών», ση­μειώ­νο­ντας ότι «το μόνο που φέρ­νουν είναι ανα­στά­τω­ση στην οι­κο­νο­μία» και προ­τεί­νο­ντας «να δούμε, επι­τέ­λους, να υλο­ποιεί­ται το Σύ­νταγ­μα που προσ­διο­ρί­ζει εκλο­γές κάθε 4 χρό­νια». Όσοι, με αυτόν τον τρόπο, υπο­στη­ρί­ζουν εκλο­γές τον Οκτώ­βρη του 2019, μοιά­ζουν επι­φα­νεια­κά να υπο­στη­ρί­ζουν τον Τσί­πρα. Όμως πρό­κει­ται για δη­λη­τη­ριώ­δη «υπο­στή­ρι­ξη»: Η ανα­βο­λή της εκλο­γι­κής ανα­μέ­τρη­σης για μετά την 1/1/2019 ταυ­τί­ζε­ται με την ανά­λη­ψη της «πα­τρό­τη­τας» των προ­νο­μο­θε­τη­μέ­νων σκλη­ρών μέ­τρων του μνη­μο­νί­ου 3 και θα έχει συ­νέ­πειες στην εκλο­γι­κή επιρ­ροή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Για να ξε­φύ­γει από ανά­λο­γα διλ­λή­μα­τα, ή απλώς για να χρυ­σώ­σει το χάπι, το κυ­βερ­νη­τι­κό επι­τε­λείο επα­νέρ­χε­ται στο «αφή­γη­μα» ότι το success story του Αυ­γού­στου του 2018 μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει εφαλ­τή­ριο για να «γυ­ρί­σει το πο­λι­τι­κό παι­χνί­δι». Πρό­κει­ται για προ­σπά­θεια χωρίς καμιά προ­ο­πτι­κή επι­τυ­χί­ας.

Η τυ­πι­κή λήξη του προ­γράμ­μα­τος του 3ου μνη­μο­νί­ου, τον Αύ­γου­στο του 2018, σε κάθε πε­ρί­πτω­ση συ­νο­δεύ­ε­ται με βα­σι­κές υπο­χρε­ώ­σεις για την κυ­βέρ­νη­ση:

– Την πα­ρα­δο­χή ότι το «προ­νο­μο­θε­τη­μέ­νο πρό­γραμ­μα» θα υλο­ποι­η­θεί στο ακέ­ραιο και εγκαί­ρως. Που ση­μαί­νει την κα­τάρ­γη­ση της «προ­σω­πι­κής δια­φο­ράς» στις πα­λιές κα­τα­βαλ­λό­με­νες συ­ντά­ξεις από 1/1/2019 και τη θε­σμο­θέ­τη­ση της μεί­ω­σης του αφο­ρο­λό­γη­του ποσού στα 5.685 ευρώ από 1/1/2020 (αν καμ­φθεί τε­λι­κά η απαί­τη­ση του ΔΝΤ να εφαρ­μο­στεί και αυτό από την 1/1/2019).

– Τη δέ­σμευ­ση μη ανα­τρο­πής όλων των πα­λαιό­τε­ρων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων των μνη­μο­νί­ων 1, 2 και 3, πι­θα­νό­τα­τα με «ρήτρα» που θα απα­γο­ρεύ­ει ακόμα και δευ­τε­ρεύ­ου­σας ση­μα­σί­ας τρο­πο­ποι­ή­σεις.

– Τη δέ­σμευ­ση για τα εξω­φρε­νι­κά πλε­ο­νά­σμα­τα, της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ, του­λά­χι­στον μέχρι το 2022.

– Την κα­τά­θε­ση συ­γκε­κρι­μέ­νης-δε­σμευ­τι­κής λί­στας ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, που θα πε­ρι­γρά­φει τον ετή­σιο ρυθμό σε αυτό το με­γά­λο πλιά­τσι­κο.

Με αυτά τα δε­δο­μέ­να θα είναι του­λά­χι­στον γε­λοία η από­πει­ρα της κυ­βέρ­νη­σης να μι­λή­σει για το τέλος της επι­τρο­πεί­ας. Το πολύ πολύ να της επι­τρα­πεί να δη­λώ­σει ότι περ­νά­με σε κα­θε­στώς «επι­τή­ρη­σης» (όπως το χα­ρα­κτή­ρι­σε ο Μο­σκο­βι­σί), για να κάνει επι­κοι­νω­νια­κό παι­χνί­δι πάνω στο αν οι «επι­σκέ­ψεις» της τρόι­κας θα γί­νο­νται 2 ή 4 φορές το χρόνο.

Στα Eurogroup στις 24 Μαΐου και 21 Ιου­νί­ου, η κυ­βέρ­νη­ση θα πε­ρι­μέ­νει να δει τις προ­θέ­σεις των δα­νει­στών για τα ζη­τή­μα­τα του χρέ­ους. Μέχρι τώρα όλα δεί­χνουν ότι η συ­ζή­τη­ση αυτή θα πε­ριο­ρι­στεί σε μια δια­σπο­ρά των πλη­ρω­μών μέσα στο χρόνο και ίσως σε μια προ­στα­σία από εν­δε­χό­με­νη αύ­ξη­ση των επι­το­κί­ων. Όπως γρά­φει και ο γερ­μα­νι­κός Τύπος, αυτό ση­μαί­νει ότι οι δα­νει­στές «κλω­τσά­νε το τε­νε­κε­δά­κι λίγο πα­ρα­πέ­ρα», αφή­νο­ντας ανοι­χτό για αρ­γό­τε­ρα το εν­δε­χό­με­νο μιας νέας «πα­ρέμ­βα­σης».

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, πέρα από τα επι­κοι­νω­νια­κά πυ­ρο­τε­χνή­μα­τα, η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα βρί­σκε­ται στη θέση: Μπρος γκρε­μός και πίσω ρέμα.

Πό­λε­μος κατά της δια­φθο­ράς

Σε αυτό το ση­μείο, το μόνο όπλο που απο­μέ­νει στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ είναι το να εκ­με­ταλ­λευ­τεί τις αδυ­να­μί­ες των αντι­πά­λων του.

Και, πράγ­μα­τι, τόσο η ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ έχουν πολ­λούς σκε­λε­τούς στην ντου­λά­πα τους. Ασκώ­ντας την κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία για δε­κα­ε­τί­ες, ταυ­τί­στη­καν με την αθλιό­τη­τα της ντό­πιας κυ­ρί­αρ­χης τάξης, που πρω­τα­γω­νί­στη­σε στη φο­ρο­κλο­πή, στη λε­η­λα­σία του Δη­μο­σί­ου και των τρα­πε­ζών, στη μίζα και στη δια­φθο­ρά.

Όμως ο πό­λε­μος κατά της δια­φθο­ράς δεν μπο­ρεί και δεν πρό­κει­ται να απο­δώ­σει πο­λι­τι­κά οφέλη, αν είναι ει­κο­νι­κός. Ο Αλ. Τσί­πρας βρί­σκε­ται στο Μα­ξί­μου, πλέον, για 3 χρό­νια. Σε αυτό το διά­στη­μα, οι δια­βό­η­τες «λί­στες» απο­δεί­χθη­καν μη αξιο­ποι­ή­σι­μες από μια κυ­βέρ­νη­ση που στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεν τολμά να συ­γκρου­στεί με τους ολι­γάρ­χες. Σε αυτό το διά­στη­μα τα θα­λασ­σο­δά­νεια των κα­πι­τα­λι­στών από τις τρά­πε­ζες εξα­κο­λού­θη­σαν να γρά­φο­νται στο χιόνι. Σε αυτό το διά­στη­μα οι ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις συ­νέ­χι­σαν να είναι ένα θερ­μο­κή­πιο δια­φθο­ράς. Σε αυτό το διά­στη­μα η κυ­βέρ­νη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ συ­νέ­χι­σε, με τα πιο απί­θα­να προ­σχή­μα­τα, να υπό­σχε­ται «φι­λέ­τα» σε ομί­λους και οι­κο­γέ­νειες κα­πι­τα­λι­στών, με όρους που θα προ­κα­λού­σαν ντρο­πή ακόμα και στα πιο διε­φθαρ­μέ­να κα­θε­στώ­τα. Και, κυ­ρί­ως, έχει δε­σμευ­τεί ότι θα συ­νε­χί­σει απα­ρέ­κλι­τα έτσι: Το λι­μά­νι του Πει­ραιά, της Θεσ­σα­λο­νί­κης, τα αε­ρο­δρό­μια, ο ΟΠΑΠ, το Ελ­λη­νι­κό κ.ο.κ. έχουν ανοί­ξει το δρόμο για όσα σχε­διά­ζο­νται σχε­τι­κά με το ΟΑΚΑ, τη ΔΕΗ, την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ κλπ.

Αυτή η πο­λι­τι­κή, παρά τα υπαρ­κτά ανά­λο­γα «εγκλή­μα­τα» των αντι­πά­λων του Αλ. Τσί­πρα, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ξε­δο­ντιά­ζει την κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και στο μέ­τω­πο της επι­κοι­νω­νια­κής αξιο­ποί­η­σης ενός, τάχα μου, πο­λέ­μου κατά της δια­φθο­ράς. Το ξε­φού­σκω­μα της υπό­θε­σης Novartis (ενός υπαρ­κτού και με­γά­λου σκαν­δά­λου) είναι δι­δα­κτι­κό. Η κυ­βέρ­νη­ση προ­σεγ­γί­ζει με τα­χύ­τη­τα το ση­μείο όπου ο «πό­λε­μος κατά της δια­φθο­ράς» θα στρα­φεί ενα­ντί­ον της, όπου τα σκάν­δα­λα θα αρ­χί­σουν να χτυ­πά­νε την πόρτα των στε­λε­χών της «πρώ­της φοράς Αρι­στε­ρά».

Απέ­να­ντι σε όλα αυτά, η μόνη προ­ο­πτι­κή είναι η πάλη για την ανα­τρο­πή. Πάλη για την ανα­τρο­πή στο κε­ντρι­κό ση­μείο, στην καρ­διά της κυ­βερ­νη­τι­κής πο­λι­τι­κής: ανα­τρο­πή των μνη­μο­νί­ων και της βάρ­βα­ρης νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης λι­τό­τη­τας. Και η πάλη αυτή ανα­πό­φευ­κτα στρέ­φε­ται κα­τε­ξο­χήν ενά­ντια σε αυ­τούς που σή­με­ρα ασκούν τις μνη­μο­νια­κές πο­λι­τι­κές, τρέ­χο­ντας με σπα­σμέ­να φρένα προς τον πάτο του βούρ­κου, χωρίς όμως να ξε­χνά­με ότι οι ομό­λο­γοί τους, αυτοί της Δε­ξιάς και του πιο πα­ρα­δο­σια­κού σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρου «κέ­ντρου» είναι μια από τα ίδια.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά