Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ - Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ

Θα γίνουμε πιο συντηρητικοί ή ριζοσπάστες; Θα καταστρέψουμε ή μήπως θα δημιουργήσουμε; Πανεπιστημιακοί και συγγραφείς εξηγούν με ιστορικά παραδείγματα πώς επηρεάζουν τους λαούς οι ακραίες συνθήκες σαν αυτές που ζούμε κι εμείς σήμερα

Νομίζουμε ότι ονειρευόμαστε και όταν ξυπνήσουμε ο εφιάλτης θα έχει φύγει. Ομως, η μείωση των μισθών, η εξαθλίωση των κατώτερων στρωμάτων, οι απολύσεις, η ανεργία, οι βίαιες συμπεριφορές δεν είναι όνειρο, αλλά η σκληρή πραγματικότητα. Απογοήτευση, ανασφάλεια, οργή ή όπως καυστικά το θέτει ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης: «Είναι σα να σου λένε στα γεράματά σου ότι είσαι υιοθετημένος. Είναι αυτό που λέει ο Καραγκιόζης, θα φάμε θα πιούμε και νηστικοί θα κοιμηθούμε...»

Πώς όμως η παρατεταμένη οικονομική και πολιτική κρίση επιδρά στην ψυχολογία του καθενός και όλων μας διαμορφώνοντας νέες στάσεις και συμπεριφορές; Πώς μια κοινωνία αλλάζει όταν αισθάνεται πως δεν υπάρχει διέξοδος στο μέλλον, ούτε δικαίωση από το παρελθόν; Παρότι σήμερα βιώνουμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, οι συνομιλητές μας επιχειρούν να περιγράψουν πώς διαμορφώνεται το πρόσωπο της κοινωνίας σε κρίσιμες περιόδους συνεκτιμώντας και τα ιστορικά παραδείγματα.

«Τα τελευταία 36 χρόνια και οι δύο μεγάλες πολιτικές παρατάξεις πρότειναν ένα αναπτυξιακό μοντέλο που βασιζόταν στην κατανάλωση και στον δανεισμό. Δανειζόμασταν για να περάσουμε καλά και το λογαριασμό θα τον πλήρωναν τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Τελικά, όμως, τον πληρώσαμε εμείς», λέει ο συγγραφέας Πέτρος Τατσόπουλος. «Την ώρα που βρεθήκαμε στο στόχαστρο της αγοράς ήμασταν τελείως απροετοίμαστοι ψυχολογικά. Δεν είχαμε την ψυχολογία που είχε ο Ελληνας μέχρι τη Δικτατορία, ότι δηλαδή είμαστε φτωχοί, "αυτά έχουμε, με αυτά θα ζήσουμε". Είχαμε περάσει σε ένα καταναλωτικό πρότυπο. Τώρα υπάρχει μεγάλη απογοήτευση και όσο περισσότερο πιεζόμαστε τόσο περισσότερο εξοργιζόμαστε».

Παρανοϊκή βία

Ενας άλλος πόλος που αναπτύχθηκε ανεξάρτητα είναι, κατά την απόψή του, «η κουλτούρα της βίας». Οπως τονίζει: «Θεωρούνταν δεδομένο ότι και στην πιο ειρηνική διαδήλωση μπορούσαμε να πετάξουμε και μια μολότοφ. Ομως όταν πετάς μια μολότοφ, οι πιθανότητες να κάψεις κάποιον είναι τεράστιες. Αν την πετάξεις σε έναν κλειστό χώρο και μετά ρίξεις και βενζίνη, όπως έγινε στη Marfin, τότε μιλάμε για έγκλημα. Είχε γίνει ένα είδος νοσηρής λοταρίας, εάν θα προλάβουν οι άνθρωποι να βγουν ζωντανοί. Και το άλλο αποκρουστικό ήταν ο χλευασμός προς την αγωνία των θυμάτων. Αυτό δεν λέγεται απλώς ασύμμετρη βία, αλλά παρανοϊκή και ηλίθια βία».

Οταν ένα κράτος ενδιαφέρεται να σώσει μόνο την οικονομία, όχι την κοινωνία, τότε το κόστος είναι μεγάλο. Οι άνθρωποι θα πληρώνουν μόνο φόρους, χωρίς να έχουν το «δικαίωμα» να ονειρεύονται, να ελπίζουν για το μέλλον. Θα ακυρώνεται το ίδιο το νόημα της ύπαρξής τους, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Νίκος Παναγιωτόπουλος.

«Πράγματι, γνωρίζουμε πως η "τρέχουσα τιμή" της ανεργίας, του αποκλεισμού, προσμετράται, όπως έδειξε ο Μπουρντιέ, ακόμη σε πόνο, οδύνη, με βία που μπορεί να κατευθυνθεί τόσο ενάντια στους άλλους, παίρνοντας διάφορες μορφές κακοποίησης και βιαιοπραγίας, όσο και εναντίον του ίδιου μας του εαυτού, με τη μορφή του αλκοολισμού, των ναρκωτικών, της κατάθλιψης κ.λπ. Το τίμημα της τεράστιας ανεργίας, της αθλιότητας, της χωρίς όρια εκμετάλλευσης, του αποκλεισμού, της απανθρωπιάς, το τίμημα της επιλογής να δένουμε, όπως έλεγε ο Λάιμπνιτζ, περισσότερα σκυλιά με λιγότερα λουκάνικα, είναι η εγκατάσταση μιας υπόγειας μορφής εμφυλίου πολέμου. Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, όταν η σημερινή κρίση και η οικονομιστική λογική της διαχείρισής της επιχειρεί να καταστήσει πιθανή και ανεχτή την εμπειρία της έλλειψης μέλλοντος σε ευρύτατα στρώματα. Οι πολιτικές ισοπέδωσης των εργασιακών σχέσεων που έως τώρα γνωρίζαμε δεν ακυρώνουν μόνο τη δυνατότητα ύπαρξης πολλών ανθρώπων (και βέβαια την αξιοπρεπή ύπαρξη πολύ περισσότερων), ακυρώνουν, επίσης, και το λόγο ύπαρξής τους, τους αποστερούν, με άλλα λόγια, τη ζωτικής σημασίας ψευδαίσθηση της λειτουργίας τους, της αποστολής που οι ίδιοι οφείλουν να έχουν».

Μεταναστευτικά ρεύματα

Στο «δράμα των ανθρώπων» εστιάζει και ο συνεργάτης της «Ε», καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII, Κώστας Βεργόπουλος, υπογραμμίζοντας ότι στο παρελθόν, σε κρίσιμες καταστάσεις δημιουργήθηκαν μεταναστευτικά ρεύματα: προς στην Αμερική μετά τη χρεοκοπία, επί Τρικούπη και προς την Αυστραλία μετά τον Εμφύλιο.

«Η λαϊκή αγανάκτηση μπορεί να πάρει άγριες μορφές, ακόμα και καταστροφικές, ανεξάρτητα από πολιτικές προοπτικές. Ο λαός θέλει να τιμωρήσει ή να εκδικηθεί πολιτικούς και ολόκληρο το σύστημα που τον έχει φέρει σε κρίσιμη κατάσταση. Αυτό όμως δεν προσδιορίζει πού θα στραφεί στην επόμενη φάση», εκτιμά ο ίδιος ενώ φέρνει ιστορικά παραδείγματα: «Η χρεοκοπία επί βασιλείας Λουδοβίκου και τα μέτρα λιτότητας οδήγησαν στη Γαλλική Επανάσταση. Δεν ήταν όμως σαφές εξαρχής πού θα οδηγούσε η Επανάσταση, καθώς ένα χρόνο μετά το ξέσπασμά της, το 1790, οι επαναστάτες έδωσαν τα χέρια με το βασιλιά και συμφιλιώθηκαν, προσωρινά όπως αποδείχτηκε. Επομένως το αποτέλεσμα κάθε φορά εξαρτάται από τον εκάστοτε συσχετισμό δυνάμεων. Στην Ιταλία το 1920, πάλι, την πολύ μεγάλη κοινωνική δυσαρέσκεια κατόρθωσε να καρπωθεί ένα άτομο που προερχόταν από την αριστερά, ο Μουσολίνι, ο οποίος έκανε δικτατορία που κράτησε 20 χρόνια. Το ίδιο συνέβη με τον Χίτλερ, ο οποίος, ως εθνικός σοσιαλιστής, ανταποκρίθηκε στο αίτημα του λαού που ζητούσε προστασία μπροστά στην οικονομική κρίση και ακολούθησε κι αυτός τη μέθοδο του συντεχνιακού κράτους».

Τι συνέβη στην Ελλάδα σε πολύ κρίσιμες περιόδους; «Στη διάρκεια της Κατοχής ο κόσμος πέρασε στην άλλη πλευρά, στο ΕΑΜ, και αυτό οδήγησε στα γεγονότα που όλοι ξέρουμε. Η αριστερά τότε έχασε το τρένο της Ιστορίας, όχι γιατί συνετρίβη στρατιωτικά, αλλά γιατί ήταν σε πλήρη σύγχυση στο πολιτικό πεδίο», συνεχίζει ο Κ. Βεργόπουλος, ο οποίος επιθυμεί να διαλύσει, όπως λέει, ένα μύθο: ότι σε περιόδους κρίσης η κοινωνία στρέφεται προς τον συντηρητισμό.

«Ο κόσμος στρέφεται προς ριζοσπαστικές λύσεις» τονίζει. «Είναι έτοιμος να δεχτεί όχι μόνο αριστερές, αλλά και δεξιές ριζοσπαστικές λύσεις. Εγκειται στην ικανότητα των πολιτικών δυνάμεων να μπορέσουν να εκφράσουν αυτή την επιθυμία του κόσμου. Στην Ελλάδα οι αριστερές λύσεις έχουν μεγαλύτερη κοινωνική απήχηση, αλλά είναι αδιαμόρφωτες κι αυτό μπορεί να αποβεί μοιραίο. Καθώς βρισκόμαστε σε μια ιστορική στιγμή, οι ευθύνες της αριστεράς είναι πολύ μεγάλες, αλλά δεν έχουμε και καμία εγγύηση ότι θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Προς το παρόν παραμένει αδρανής και εσωστρεφής».

Υγιής και νοσηρός εαυτός

Ο πανεπιστημιακός και συγγραφέας Βασίλης Καραποστόλης εκτιμά πως σε περιόδους κρίσης αποκαλύπτονται τα βαθύτερα στοιχεία της ψυχοσύνθεσης ενός λαού, καθώς και οι διαφορές του με άλλους. Μάλιστα, συγκρίνει τους Γερμανούς με τους Ελληνες. Ενώ αυτοί μετακυλίουν προς τα έξω τον υποβιβασμό τους, εμείς στρεφόμαστε εναντίον το εαυτού μας. Και εξηγεί:

«Πώς αντέδρασαν οι Γερμανοί στην ταπείνωση που γνώρισαν μετά την ήττα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο; Αρχισαν αμέσως την προσπάθεια να ανασυντάξουν εκείνο ακριβώς που είχε διαλυθεί: το στάτευμά τους. Στον οικονομικό τομέα, έχοντας χάσει το χρήμα που διέθεταν (εξαιτίας του πολέμου όσο και του κραχ του '29), επέλεξαν να καταδιώξουν εκείνους ακριβώς που έμοιαζαν ταυτισμένοι με το χρήμα, τους Εβραίους. Ταπεινωμένη και χωρίς πόρους, η Γερμανία πίστεψε ότι έπρεπε να εκμηδενιστούν άλλα κράτη και φυλές ώστε να αποκατασταθεί η τάξη στον πλανήτη, θεμέλιο της οποίας θεωρούσε τη δική της υπεροχή.

Αντιθέτως, είναι χαρακτηριστικό ότι η μεγαλύτερη ταπείνωση την οποία υπέστη η Ελλάδα, το 1922, δεν μετατράπηκε σε δράση εναντίον κάποιων εξωτερικών υπαιτίων. Το αγκάθι βυθίστηκε στη σάρκα του έθνους. Οι τυφεκισμοί των ενόχων στο Γουδί ήταν η πράξη με την οποία οι Ελληνες έδειξαν ότι στο διχασμό δίνουν μια "καθαρκτική" αποστολή. Θέλουν πάση θυσία να χωριστεί ο εαυτός τους σε δύο μέρη, το υγιές και το νοσηρό και με την αποβολή του νοσηρού μέρους να μείνει καθαρό εσαεί το άλλο. Πρόκειται βέβαια για αυταπάτη. Μετά την Καταστροφή του '22 αποκαλύφθηκε ένα είδος ντροπής, φάνηκε ότι ένα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού ένιωσε πως ήταν κατώτερου ποιού (ηθικού και ψυχικού) απ' αυτό που ήθελε να είναι. Επρεπε λοιπόν να διορθωθεί η εικόνα του στα ίδια του τα μάτια και διάλεγε τις δίκες και τις εκτελέσεις για να το πετύχει», λέει ο Β. Καραποστόλης. Και καταλήγει:

Ξεπεσμός και εξύψωση

«Μας καταδιώκουν πιο πολύ οι ενοχές απ' ό,τι τους Γερμανούς. Γι' αυτό, άλλωστε, στην Ελλάδα εκδηλώνεται κατά καιρούς μια ισχυρή ανάγκη για εξιλέωση. Το 1940 ήταν η κορυφαία απόδειξη αυτής της ανάγκης. Ενας ολόκληρος λαός, αποκρούοντας ενωμένος την ιταλική εισβολή, θέλησε να εξιλεωθεί για τους διχασμούς στους οποίους είχε παραδοθεί στο παρελθόν».

Υπάρχουν όμως αισιόδοξες προβλέψεις για να υπερβεί η κοινωνία το αδιέξοδο όπου οδηγείται; «Κάθε κρίση την ακολουθεί ένα αίσθημα ξεπεσμού και κάθε ξεπεσμό μια ανάγκη για επανεξύψωση», λέει ο Β. Καραποστόλης. «Το ζήτημα σήμερα είναι αν θα μπούμε και πάλι στον κύκλο της αυτοκαταδίκης και αλληλοεξόντωσης ή θα βρούμε τα απαραίτητα σημεία ενότητας έξω από τον κύκλο. Τα ψυχικά γνωρίσματα ενός λαού δεν αλλάζουν εύκολα, αυτό δείχνει η ιστορία του πολιτισμού, και οι Ελληνες δεν έχουν ισχυρή τάση (ή και την ικανότητα) να επιτίθενται εναντίον κάποιων "κατώτερων". Τουλάχιστον όμως ας μην επιτίθενται οι μισοί εναντίον των άλλων μισών με αφορμή ή και με το πρόσχημα ότι πρέπει επιτέλους να γίνει αυτοκριτική. Αλλο αυτοκριτική και άλλο η αυταρέσκεια της μεμψιμοιρίας. Αλλο να ζητάμε την τιμωρία κάποιων διεφθαρμένων και άλλο να γίνεται πεποίθηση ότι η διαφθορά είναι "μέσα στο αίμα μας". Το χειρότερο είναι αυτό: να μας αρέσει να διαμαρτυρόμαστε γι' αυτό που ποτέ δεν αλλάζει».

Οταν ένα κράτος δεν μπορεί να προσφέρει συλλογικό όραμα, όταν έχει χάσει το ηθικό και την ηθική του, αναπόφευκτο είναι να εντείνεται η κρίση της πολιτικής και ο αντικοινοβουλευτισμός, εκτιμά ο Ν. Παναγιωτόπουλος. Πιστεύει επίσης ότι δεν αποκλείεται «να υπάρξει έξαρση του "εθνικού" και του "πατριωτικού" σε αντίθεση με το "ξένο", όπου θα εκφράζεται η θέληση να επιβεβαιωθεί ο έλεγχος του επιμερισμού κρατικών πηγών κοινωνικής και οικονομικής ενέργειας, καθώς και η αξίωση να δοθεί προτεραιότητα στους "καθαρούς Ελληνες". Και βέβαια, αυτή η πολύ βαθιά δυσαρέσκεια είναι εξαιρετικά πιθανό να ενισχύσει τις δημαγωγικές πολιτικές, οι οποίες θα επιδιώξουν να αυξήσουν τις δυνάμεις τους».

Αντιθέτως, μετά την οργή και την απογοήτευση κι αφού περάσουμε μια περίοδο «πένθους», ο Γ. Σκαμπαρδώνης βλέπει να αναδύεται «ένα λυτρωτικό αίσθημα αυτοσυνείδησης, που ελπίζω θα οδηγήσει σε μια νέα πίστη. Η πίστη για επιβίωση και το κίνητρο να νικήσεις αυτή την κατάσταση δίνει μια στόχευση, μια κοινή γραμμή, έναν προσανατολισμό, που οδηγεί τον ελληνισμό σε ψυχική σύγκλιση». *

τρία βαριά χαρτιά - του φώτη μισόπουλου

ΜΑΙΡΗ : Δε στο είπα πως είναι μυγιάγγιχτοι ;;

Τ.Κ. : Η θέση τους είναι στο μουσείο

ΤΡΟΥΜΑΝ ΚΑΠΟΤΕ

...περιστοιχία  από τάφους κι επιτύμβια, έχει νόημα να φτιάξουμε την ποίηση για πάντα,- την εποχή που ένας διάφανος λαιμός θα περιέχει την Αναχώρηση, τη στραμμένη αντίρρηση κατά τον Γυρισμό - πρέπει να θυμηθείς τις σωστές λέξεις έρχεται στο δέρμα η μυρωδιά από το φως, ακόμα κι η αφιέρωση της γυναίκας - ήταν άνθρωπος καλής μαρτυρίας, θα λένε - μου είπε ότι το ποίημα έγινε με μια μονοκοντυλιά,- καιρός να δοκιμάσω τη ζωή μου,- η απόσταση είναι τώρα απλωμένη, φοβισμένες ματιές ανάμεσα στην ομίχλη και στα ίχνη του σκύλου που προπορεύεται - Rhapsody on a Night - τα λόγια ή τα μάτια ήταν κλειστά όπως η έρημος, γι' αυτό αν δείτε στο δρόμο, εκείνον, με τα πλήκτρα στο μέτωπο, είναι που μόλις δραπέτευσε από το άσυλο - ή έντονη μυστική προσήλωση  με πήγαινε καμιά φορά στο χρώμα ή στο άρωμα που φανερώθηκε- παλιά αγάλματα που αναζήτησα μάταια στο μέρος με τα λιόδεντρα την άλλη μέρα, - γίνεται καλύτερη η τέχνη μας με τόσες ιστορικές ανακρίβειες, - οι κρεμασμένοι κοιτούσαν από συνήθεια δυτικά η ίδια μοναξιά που περιμένει να μάς φοβίσει, η βροχή κι ο  άνεμος έδερναν μια ασυνάρτητη κατοικία - συνοψίζω τώρα την σκηνή με την ανοιγμένη εξώπορτα, έγινα φίλος με τον Εγκούτσι, πηγαίνουμε παρέα σε σπίτια με κοιμισμένα κορίτσια [1] έπειτα κάθε πρωί διαβάζουμε την χαμένη μας λίμπιντο σ' ένα πρόχειρο Purgatorio- μετά τον ύπνο - ήταν εκείνη που έβαζε μόνο λίγη βανίλια πίσω από τ' αυτιά της, έκρυβε σκόπιμα τ' όνομα που την αποκαλούσαν, ''αν σάς απογοητεύσουμε λίγο, να δείξετε κατανόηση'', όπως ο Οδυσσέας όταν με κάποιο υπερωκεάνιο αναχωρεί για την Βαλτιμόρη - πόσο δύσκολο να καθορίσει κανείς τα ουσιαστικά στοιχεία μιας υποταγής, ''τι θα γινόταν αν τη συναντούσα στο δρόμο;;'', έλεγαν πως ήταν ποιήτρια, ''νομίζω πως έβρεχε χτες'', είπε, η μαγεία του δέρματος γεμάτη γεωγραφίες, η θάλασσα όταν αντανακλά όλους τους ετοιμοθάνατους ύπνους, με κάποια ιδιορρυθμία αγκαλιάζει τους ίσκιους, - αυτή η μεγάλη χαρτομάντισσα που λέει ο Έλιοτ, η μαντάμ Σόζοστρις θα μάς έλεγε το μέλλον αρκεί να βρίσκαμε μιαν έρημη χώρα για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφές. 

....μόνο ο Τρούμαν Καπότε άκουγε ''μουσική για χαμαιλέοντες''[3],-εμείς, εγώ δηλαδή, εγκατέλειψα το σχολείο πολύ νωρίς, το σκηνικό το φτιάχνουμε αναπάντεχα, δούλευε σ' ένα νάιτ κλαμπ και ήταν περασμένα μεσάνυχτα, στον ''Τιτανικό'' - γυμνή, κοιμόταν πιο πέρα, / ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΩΝΗ : .....αντιπαθεί τoν καπνό του τσιγάρου/ η χαρτομάντισσα μιλούσε μια γλώσσα ξέχειλη, η μυρωδιά των μαλλιών της ήταν η υπερβολική οικειότητα που καταρρέει ενοχλητική, μερικές κοπέλες κοιμόταν ντυμένες, ανάλογα με τον ύπνο τους,- γινόταν αλησμόνητες, - /ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΩΝΗ : ....να με ψάξετε, θα σάς δω σε μια ώρα περίπου / ο Εγκούτσι παλινδρομούσε ανάμεσα στη φωτογραφία δίπλα του, χωρίς κορνίζα, και τις ψηλές γόβες του ιστορημένου φετιχισμού δίπλα του -στο αόριστο έλεος των αγνώστων,- καθόταν στην άκρη του κρεβατιού και ήταν νέα, κοιταχτήκαμε, τώρα που γράφω αυτές τις λέξεις είναι σα να κλέβω αρχαία χειρόγραφα από προφητείες Ταρό, η Σόζοστρις μιλούσε αργά όπως μια φωνή περνάει αλώβητη πάνω από παλιά κοιμητήρια,/ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : ...πρέπει να δω τον Αυτοκράτορα ή την Μεγάλη Ιέρεια, αναγκάστηκα να ζήσω κατά μήκος ενός ποταμού - οι Καιροί ήταν κρυμμένοι, δε φαινόταν να κυλάει τίποτα- ούτε μια σταγόνα - κι αυτή στη θέση της- / σαν κάποιος που λαγοκοιμάται ή ένα αξίωμα του Ηράκλειτου ότι οι άγγελοι τις βαθιές νύχτες μάς κρύβουν σκόπιμα στα ριζά του κήπου για να μιλήσουμε με γαλήνη,/ ΕΓΚΟΥΤΣΙ : .....μήπως έχουμε κάποιο φάντασμα κοντά μας;;, ελάχιστες πυγολαμπίδες σ' ένα συσκοτισμένο κόσμο, /είπα, ''σουρουπώνει'', ήθελε να μοιραστεί με κάποιον το θέαμα, σπάνια υπάρχει μια νύχτα που δε ξεσηκώνει το σύμπαν ή ένα μη-νέφος στην ποίηση του Αuden -Το suffer the loss they were afraid of, yes, /holders of one position, wrong for years [4]-θα της χάριζα μια ρίμα ακόμα, ένα τρελό γλυκό, γλυκύτατο κέφι- ένα φιλί από αυτά που καυτηρίαζε ο Δάντης, στην κατάταξη για την Κόλαση,-τα χαρτιά της τράπουλας ήταν κολλημένα, άκαμπτα, σκληρά, -αρνιόταν την πρόγνωση και την εξομολόγηση, /ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : Their fate must always be the same as yours [5],/ με βοηθούσε να συλλογίζομαι την ύπαρξη ή την αθωότητα ενός ανθρώπου-στ' αλήθεια.

...οι συνομιλίες του παρελθόντος μετέφεραν τη φρίκη, τα χορικά ξεκινούσαν με τον οίκτο, εννοώ την ποίηση που ξεπαγιάζει σε μικρά άφθονα ποιήματα, οι ποιητές φτιάχνουν μιαν άλλη γλώσσα όπως οι μετανάστες, πηγαίνουν σε κάποια χώρα άγνωστη, πίσω απ' τον ακατοίκητο δρόμο που περπατώ κάθε μέρα - πρέπει να ήταν πριν απ' τον πόλεμο ή λίγο μετά, -υπάρχει πάντα μια παγκόσμια θλίψη χωρίς έλεος-, ή ο πρόλογος ενός επιστήθιου φίλου-, επέμενα σ' ένα γοητευτικό άδειο με λίγο φως, την αυτοθυσία του τραγωδού που δεν συναντούσα, / ΕΓΚΟΥΤΣΙ : ......δικαιούμαι ένα μυστήριο μια αντιπαροχή ένα αντίδωρο, εκείνο το γυμνό σώμα που συλλαβίζει όλα τα αδιάβαστα ή διαβασμένα βιβλία μέχρι το ταβάνι - είδατε πόσο ανήσυχα είναι τα πουλιά σήμερα, τις περισσότερες φορές τα βρίσκει κανείς νεκρά απροειδοποίητα συρρικνωμένα σε μια ολότελα προσωπική κι ανεξιχνίαστη μυθολογία - τα πουλιά- είναι ιδιοφυή εμείς δεν πετάμε είμαστε ήδη αλλοτριωμένοι απ' τη φύση απέναντι σ' αυτό / σάς είπα, μου αρέσει εκείνο το μισοσκότεινο κενό  με τα στραβά αμπαζούρ, / ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : .....στο ημίφως, λοιπόν, θα υπάρξουν, τρία βαριά χαρτιά - ο Βασιλιάς που θα μοιάζει με τον Τρελό- θα 'ρθει αφού πεθάνει ο προηγούμενος ηγεμόνας, η Μεγάλη Ιέρεια κρατώντας αγκαλιά τη Σελήνη και την Καμήλα,- θα φύγουν κάποιοι για την Έρημο όπως η Μαίρη Σάντσεζ - απρόσωπη φίλη του συγγραφέα [6], ο Βασιλιάς σέρνει το χορό τυλιγμένος ρουμπίνια και γεράνια, ο Βερχοβένσκι [7] σκέφτηκε την ομοιότητα κι έκλεισε το μάτι, / ΒΕΡΧΟΒΕΝΣΚΙ :......Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς, ''ο Νικολάι Σταυρόγκιν μοιάζει με τον πρίγκηπα Χάρρυ στον Ερρίκο τον Δ',- λίγο πριν γίνει βασιλιάς'' [8]/ έπειτα πλησίαζε η ώρα της προσευχής και τα φαντάσματα καταλαβαίνουν- επιδεινώνεται η ετυμηγορία της κρίσης ή μιας απρόσμενης αυτοχειρίας, ''εσείς'', μου λέει, ''πότε ήρθατε;;'', ''εγώ δεν έφυγα ποτέ'', της είπα, ''μόνο άλλαξα γειτονιά για να προσέχουν καλύτερα τους αποτυχημένους στίχους του τυφλού, είμαι το βιολί του μονόχειρα'' [9] κι από κείνη τη μέρα βοηθούσα τη χαρτορίχτρα, κουβαλώντας τους θορύβους στην πλάτη μήπως και βρισκόταν η πιο αδιόρατη λεπτομέρεια. 

......οι χτύποι του ρολογιού σταματούν όπως όταν τελειώνουν τα χρόνια, η ώριμη στιγμή της απώλειας - δε βρίσκεις νόημα σ' ένα ποίημα, οι άνθρωποι έρχεται η μέρα που κοιτάζονται στο χαρτί και στον καθρέφτη χωρίς να φοβούνται, εκεί στο Σπίτι θαρρείς κι απλώνεται παντού η σάρκα που άφησα στο παρελθόν αλύτρωτη, με τρυφερά παραμιλητά θα οδηγήσει άλλα στιλπνά σώματα στην υπεκφυγή, πρόσωπα ρευστά, κορμιά χυμένα σαν τις ακρογιαλιές, φωνές ''εκ στόματος νηπίων'' είναι που επιστρέφεις από 'να ταξίδι μακρινό και γράφεις για κείνη την μοναχική πορεία μέσα στον Αύγουστο, - τελευταίος Αύγουστος- η μαντάμ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ ΚΑΙ Η ΈΚΣΤΑΣΗ ΤΗΣ, παλιό ταχυδρομείο που καταφεύγει στην ανεπάρκεια στην επιείκεια της λήθης και μετά στην επανεύρεση : ......''θα περάσεις μαζί της πάνω απ' την Άβυσσο ενοποιώντας παλιές διάνοιες, αυτή η Γυναίκα θα είναι ένα κομμάτι μαργαριταριού Σελήνης θα μυρίζει αλόη και καμφορά ''θα προσπίπτει παρά τους πόδας του Θεού'', θα διαβάσεις τους πάπυρους ενοποιώντας τις διάνοιες -στο μαύρο και στο λευκό - ένα πρωί ο Σκύλος που σάς αγάπησε θα φροντίσει την Άρτεμη στα όνειρα στο Φως και στο Σκοτάδι της Εκάτης'', [10]/ μερικοί αναχωρούσαν από μια θεολογία αναπολήσεων ή ελαττωμάτων - ξανά οι χτύποι του ρολογιού στην αλμύρα της θάλασσας / ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : ....είμαι νεκρή σάς λέω, έχουν πουληθεί τα πάντα κι ο Αυτοκράτορας κι οι γυναίκες του κι οι φωνές που έρχονται από το λόφο αναμετριέμαι με την παρακμή καθώς εγκαταλείπουν οι στιγμές,- όλες οι στιγμές τη σφραγισμένη πόρτα κατά το τοπίο / ΕΓΚΟΥΤΣΙ : .....ο αναγνώστης απορρυθμίζεται - είμαι ο Τρελός - ο Ιερός Αρποκράτης θα σέρνω τον χορό αιώνες την αέρινη ματαιότητα της ύπαρξης- ήμουν σαν ακίνητος, κι αυτό παρακαλώ να το σημειώσετε - λησμόνησα να ζήσω ως έπρεπε - ακούμπησα στα κάγκελα μιας γέφυρας που με πηγαίνει απέναντι , αλλά πού;; - εκείνη ήρθε κοντά μου ανάμεσα στο αγιόκλημα και το φράχτη στο γρασίδι που ήταν τεφρό στην πάχνη έξω απ' το σύνορο, έξω απ' το σπίτι, στο παράθυρο με μια θέση δανεική στον άγνωστο τοίχο./ Αναχώρηση. Αποβάθρες .// 

ΤΕΛΟΣ

ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Γιασουνάρι Καβαμπάτα, Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσιών, Καστανιώτης, 2010, μτφρ. Εύη Κουκούμπιανη-Πολυτίμου  [ο Εγκούτσι αποτελεί ήρωα του έργου]

[2] η κ. Σόζοστρις διάσημη χαρτομάντισσα στην Έρημη Χώρα του Έλιοτ

[3] Μουσική για χαμαιλέοντες, τίτλος έργου του Τρούμαν Καπότε

[4] Nα υποφέρουν την απώλεια που φοβούνταν, ναι/ φρουροί μιας μόνης θέσης, για χρόνια λανθασμένης -W.H.Auden- στο Seamous Heaney, Η κυβέρνηση της γλώσσας, Πατάκης, μτφρ. Ερωτόκριτος Μωραίτης, 2008

[5] To πεπρωμένο τους ίδιο με το δικό σου θάναι [W.H.Auden, ο.π/ Seamous Heaney]

[6] Τρούμαν Καπότε, Μιας μέρας δουλειά- περ. Η λέξη- μτφρ. Ρούμπη Θεοφανοπούλου, οχτώβρης 84, τ. 38

[7] Βερχοβένσκι, πρόσωπο στους ''Δαιμονισμένους'' του Φ.Μ.Ντοστογιέφσκι

[8] ο.π.

[9] Βιολί για μονόχειρα- τίτλος ποιητικής συλλογής του Τ. Λειβαδίτη

[10] Israel Regardie, H Καββάλα και τα σύμβολά της, Ιάμβλιχος 1991, μτφρ. Απόστολος Κοντός

Deutsche Welle: Σε τεταμένο κλίμα η τουρκική άσκηση «Θαλάσσιος Λέων»

Από την Κυριακή μέχρι την Τρίτη διεξάγεται στο Αιγαίο η τουρκική άσκηση «Θαλάσσιος Λέων». Δεν διεξάγεται πρώτη φορά ωστόσο το ζήτημα έρευνας και διάσωσης εντείνει τη διαμάχη για τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο.

Η επίσπευση των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία μπορεί να περιόρισε τους κινδύνους ενός θερμού επεισοδίου ή ατυχήματος στο Αιγαίο, ωστόσο οι συνεχιζόμενες ασκήσεις σε όλο και πιο διευρυμένες περιοχές του Αιγαίου δείχνουν ότι η θεωρία των γκρίζων ζωνών δεν αφορά μόνο τη προεκλογική ρητορική.

Την Τετάρτη η Άγκυρα εξέδωσε Navtex δεσμεύοντας μεγάλο μέρος του Αιγαίου και μάλιστα για πρώτη φορά με συμμετοχή και τουρκοκυπριακού σκάφους. Αφορμή η άσκηση έρευνας και διάσωσης με την ονομασία «Θαλάσσιος Λέων» που θα πραγματοποιηθεί το χρονικό διάστημα 13 - 15 Μαΐου.

Δεν πρόκειται για άσκηση που γίνεται πρώτη φορά. Ωστόσο το ζήτημα έρευνας και διάσωσης, είναι αυτό που εντείνει τις διεκδικήσεις και την διαμάχη για τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο. Η άσκηση θα διεξαχθεί στην τουρκική περιοχή έρευνας-διάσωσης και στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου. Θα παραβρεθούν ξένοι παρατηρητές από 18 χώρες και 26 παρατηρητές από διάφορους τουρκικούς φορείς και υπηρεσίες.

Επιδιώκει η Άγκυρα να δημιουργήσει τετελεσμένα;

Στο μεταξύ η Τουρκία ανακοίνωσε τη διεξαγωγή της άσκησης «Beayz Firtina 2018», δηλαδή «Λευκή Καταιγίδα 2018». Οι τουρκικές αρχές καλούν μάλιστα ναυτιλιακές αρχές και εμπορικά και αλιευτικά σκάφη μεγαλύτερα των 300 κόρων, να συνεργασθούν με το Ναυτιλιακό Κέντρο του τουρκικού ναυτικού με έδρα την Σμύρνη.

Η ανακοίνωση για πραγματοποίηση διαδοχικών στρατιωτικών ασκήσεων, καθώς και η δέσμευση μεγάλου μέρους του Αιγαίου από την Άγκυρα ανησυχεί έντονα την Αθήνα που πιστεύει ότι η Τουρκία επιδιώκει τη συντήρηση της έντασης για να δείχνει ότι αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

Μήπως η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει τετελεσμένα και να εξαναγκάσει την Ελλάδα να καθίσει συζητήσει εν τέλει τις γκρίζες ζώνες που υιοθετεί η Άγκυρα; Σύμφωνα πάντως με διπλωματικές πηγές δεν αποκλείεται το ίδιο σκηνικό να συνεχιστεί και μετά τις τουρκικές προεδρικές εκλογές στις 24 Ιουνίου.

Πηγή: Deutsche Welle

Τα ξένα ΜΜΕ για το θρίαμβο του ΠΑΟΚ στον τελικό

Ο πορτογαλικός και ο ισπανικός Τύπος κατά κύριο λόγο ασχολήθηκαν με τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος, λόγω Βιεϊρίνια και Χιμένεθ αντίστοιχα. Τα κορυφαία ΜΜΕ της Ισπανίας, η Marca και η As, έκαναν αναφορά στο ότι ο προπονητής της ΑΕΚ δεν κατάφερε να κάνει το νταμπλ, ενώ η El Desmarque στάθηκε στις μάσκες του Σαββίδη, με τις οποίες πανηγύρισαν οι παίκτες του ΠΑΟΚ.

Στην Πορτογαλία, βασικό θέμα ήταν το γκολ του Βιεϊρίνια, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο πανηγύρισε, κλωτσώντας μία διαφημιστική πινακίδα.

Αναλυτικά ό,τι γράφουν...

As: "Ο ΠΑΟΚ πήρε το Κύπελλο Ελλάδος και απέτρεψε το νταμπλ του Χιμένεθ. Οι παίκτες του Λουτσέσκου ήταν ανώτεροι των αντιπάλων τους. Ο Βιεϊρίνια πέτυχε το 1-0 με φάουλ και με την ΑΕΚ ξεχασμένη στην επίθεση, ο Πέλκας σημείωσε το τελικό 2-0"

Marca: "Ο ΠΑΟΚ πήρε το Κύπελλο Ελλάδος, νικώντας την ΑΕΚ του Μανόλο Χιμένεθ"

El Desmarque: "Ο ΠΑΟΚ κατέκτησε το Κύπελλο και το πανηγύρισε με μάσκες του προέδρου Σαββίδη"

A Bola: "Ο Βιεϊρίνια πέτυχε γκολάρα, κλώτσησε πινακίδα και ο ΠΑΟΚ πήρε το Κύπελλο"

Mais Futebol: "Ο Βιεϊρίνια έδωσε το Κύπελλο στον ΠΑΟΚ και κατέληξε να κλωτσάει μια πινακίδα"

sport24.gr