Πως με τους εξοπλισμούς η Τουρκία κερδίζει χωρίς πόλεμο - Γιώργος Μαργαρίτης

Τα οπλικά συστήματα σχεδιάζονται συνήθως τον καιρό της ειρήνης. Προφανώς όμως η χρήση τους ανάγεται στον καιρό του πολέμου. Πρόκειται για μια αντίφαση που σχετικοποιεί τον πολύ πλούσιο διάλογο σχετικά με την αξία του ενός, ή του άλλου όπλου. Στην ουσία οι εξοπλισμοί σχεδιάζονται στη βάση υποθέσεων πάνω στο τι θα είναι και με τι θα μοιάζει ο επερχόμενος πόλεμος, στον οποίο θα κληθούν τα σημερινά όπλα να αποδείξουν την χρησιμότητα και την αξία τους. Πρόκειται για παιχνίδι υποθέσεων όπου η φαντασία καλείται να καλύψει τα ανοίγματα και τα κενά. 

Στην στρατιωτική ιστορία περισσεύουν τα παραδείγματα όπου, στην έναρξη του πραγματικού πολέμου, οπλικά συστήματα υψηλού κόστους και υψηλών προσδοκιών απογοήτευσαν με τις επί του πραγματικού πεδίου της μάχης επιδόσεις τους. Αντίθετα, υπάρχουν επίσης άφθονα παραδείγματα όπου, οπλικά συστήματα που θεωρήθηκαν ξεπερασμένα ή αναποτελεσματικά στον καιρό της ειρήνης μεταβλήθηκαν σε βασικά όπλα των εμπολέμων στον πραγματικό πόλεμο. Στον τελευταίο, η φαντασία, η τόσο απαραίτητη στον καιρό της ειρήνης, παραχωρεί τη θέση της στην πραγματικότητα. Και οι κανόνες της τελευταίας είναι σαφώς πιο ουσιαστικοί.

Ετούτη η μικρή θεωρητική εισαγωγή θα μπορούσε να αποτελέσει προοίμιο σε μια γενική συζήτηση περί εξοπλιστικών προγραμμάτων. Η πρόθεσή μας, όμως, δεν είναι αυτή. Στο παρόν σημείωμα θα επικεντρώσουμε σε όσα η δια των εξοπλισμών πολιτική μπορεί να πετύχει στον καιρό της ειρήνης. Τον τρόπο δηλαδή που οι εξοπλισμοί διαμορφώνουν και υπαγορεύουν πολιτικό αποτέλεσμα, χωρίς να χρειαστεί η εν θερμώ χρήση τους, η έναρξη ενός πολέμου με άλλα λόγια. 

Ας ξεκινήσουμε από τη μακρινή Κίνα. Ακούγονται πολλά για την στρατηγική της τελευταίας, όπως αυτή εκφράζεται στους σχεδιασμούς του «ένας δρόμος, μια ζώνη» ή, αν θέλετε, πιο ποιητικά, στην αναβίωση του αρχαίου «δρόμου του μεταξιού». Η περί αυτών των σχεδιασμών φιλολογία απασχολεί υπέρμετρα τον ευρωπαϊκό χώρο, καθότι οι βασικές αιχμές τους καταλήγουν, ξεκινώντας από την Κίνα, στον ευρωπαϊκό χώρο. Καταλήγουν ή από την πλευρά της ασιατικής ενδοχώρας, ή από την πλευρά της Μεσογείου και των λιμανιών της (μέσα σε αυτά ο Πειραιάς).

Ζωτικός χώρος ο Ειρηνικός

Στην ουσία όμως, μια επιδερμική έστω ματιά στα οικονομικά μεγέθη της κινεζικής εξάπλωσης, θα πιστοποιούσε ότι τα ζωτικά συμφέροντα της Κίνας –και ως εκ τούτου οι βασικοί στρατηγικοί στόχοι της εξωτερικής της πολιτικής– βρίσκονται στην μεγάλη λεκάνη που περιβρέχεται από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Πραγματικά, στους δέκα πρώτους πελάτες της Κίνας, στο διεθνές εμπόριο, οι επτά βρίσκονται στον ευρύτερο χώρο του μεγάλου ωκεανού ενώ στους δέκα πρώτους τροφοδότες της, σε πρώτες ύλες κυρίως, οι επτά επίσης βρέχονται από την ίδια θάλασσα.

Στις ακτές του Ειρηνικού Ωκεανού εξάλλου έχει από καιρό μεταφερθεί η ικμάδα -και τα συνακόλουθα κέντρα- του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Οι αριθμοί πιστοποιούν ότι ο «ζωτικός χώρος» της Κίνας βρίσκεται στον βαθύ γειτονικό της ωκεανό και όχι στα προς τη Δύση απλωμένα πλοκάμια του «νέου δρόμου του μεταξιού». Ετούτη η οικονομική πραγματικότητα υπαγορεύει τις στρατιωτικές επιλογές της Κίνας. 

Βασικός στόχος της είναι η έξοδος κατ’ αρχή, η ισότιμη παρουσία στη συνέχεια, ίσως η κυριαρχία αργότερα, στην βαθιά, βαθυγάλαζη, ανοικτή θάλασσα, στον Ωκεανό. Ο στόχος αυτός δεν είναι εύκολος στην πραγματοποίησή του. Η γεωγραφία αποτελεί το πρώτο εμπόδιο ενώ το δεύτερο είναι η ναυτική ισχύς των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Στην πρώτη περίπτωση το αρχιπέλαγος της Ιαπωνίας, τα νησιωτικά συμπλέγματα γύρω από την Ταϊβάν, οι Φιλιππίνες, η νότια Κινεζική Θάλασσα, μεσολαβούν ανάμεσα στην Κίνα και στον στρατηγικό της στόχο. Ο συνδυασμός με τη ναυτική ισχύ των αντιπάλων της κάνει το πρόβλημα ακόμα πιο δυσεπίλυτο.

Όπλα απαγόρευσης

Για να αντιμετωπίσει ετούτη την κατάσταση η Κίνα ανέπτυξε και αναπτύσσει μια σειρά οπλικά συστήματα τα οποία χονδρικά θα ονομάζαμε όπλα «απαγόρευσης». Πρόκειται κυρίως για πυραυλικά όπλα μεγάλου βεληνεκούς -ικανά να πλήξουν στόχους πέρα από το νησιωτικό «φραγμό» που περιβάλει τις κινεζικές ακτές, στρεφόμενα ενάντια σε στόχους επιφανείας, σε στόλους δηλαδή ή σε πολεμικά πλοία των αντιπάλων της. 

Το οπλοστάσιο περιλαμβάνει βαλλιστικούς πυραύλους (DF-21D, DF-26) ικανούς να πλήξουν θαλάσσιους στόχους με υπερηχητική ταχύτητα (στην τελική φάση) σε αποστάσεις ως και 2.000 χλμ, καθώς και μια σειρά από όπλα μικρότερου βεληνεκούς (200 ως 400 χλμ), υπερηχητικά στην φάση επίθεσης (ως και 6 φορές την ταχύτητα του ήχου) (CM-401, Yj-12, YJ-18 κλπ.) που μπορούν να εκτοξευθούν από πλοία, υποβρύχια, αεροπλάνα ή βάσεις ξηράς. 

Στην ουσία το οπλοστάσιο αυτό δημιουργεί μια ζώνη απειλής για οποιαδήποτε ναυτική παρουσία γύρω και πίσω από τη ζώνη των νησιωτικών συμπλεγμάτων που περικλείουν την Κίνα. Καθώς οι απειλές αυξάνονται όσο η αντίπαλη ναυτική παρουσία πλησιάζει προς την Κίνα ή προς τα στρατηγικά αρχιπελάγη, δημιουργείται μια αίσθηση -ή μια κατάσταση- υψηλού κινδύνου, όπου η όποια ναυτική κυριαρχία ακυρώνεται κάτω από το βάρος πειστικών απειλών. 

Η κινεζική στρατηγική απομονώνει με τον τρόπο αυτό τα νησιωτικά συμπλέγματα τα οποία, γεωγραφικά, την απομονώνουν. Αντιστρέφει το γεωγραφικό μειονέκτημα δηλαδή, ακυρώνοντας το συμπλήρωμά του: τη ναυτική ισχύ των αντιπάλων της. Το αποτέλεσμα αυτό δημιουργεί, παράγει, πολιτική κατάσταση. Δημιουργώντας μια κατάσταση κινδύνων και αβεβαιότητας πέρα από την πρώτη γραμμή ανάσχεσης του αντιπάλου, ακυρώνει τη στρατηγική της σημασία και σπρώχνει τη ναυτική του υπεροχή βαθιά μέσα στον ωκεανό, εκεί όπου η υπεροχή του είναι σχεδόν ακίνδυνη για την Κίνα. 

Ακυρώνει το μέτωπο, αν θέλετε, και μεταφέρει την αναμέτρηση βαθιά μέσα στη θαλάσσια ενδοχώρα του αντιπάλου. Καθιστώντας επικίνδυνη την αντίπαλη κυριαρχία στις γειτονικές θαλάσσιες ζώνες δημιουργεί ένα στρατηγικό κενό, μια γκρίζα ζώνη στην κατεύθυνση που την ενδιαφέρει. Αυτού του είδους η εκ των πραγμάτων «συγκυριαρχία» ανοίγει τον δρόμο για την αυριανή απλή και καθαρή κυριαρχία της Κίνας στον ωκεανό που ζωτικά την ενδιαφέρει.

Στόχος η Ανατολική Μεσόγειος

Ας γυρίσουμε, όμως, πίσω στις θερμές θάλασσες της δικής μας γειτονιάς για να συνδέσουμε τα όσα συμβαίνουν στην μακρινή Κίνα με τα όσα άμεσα μας αφορούν, στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην εδώ περίπτωση το διακύβευμα δεν αφορά ολόκληρο ωκεανό, αλλά μια κλειστή, ως πολύ κλειστή, θάλασσα. 

Η εμμονή της Τουρκίας στην απόκτηση του συστήματος S-400 υποκρύπτει μια στρατηγική μεθόδευση ανάλογη -τηρουμένων των μεγεθών- με την αντίστοιχη της Κίνας. Σε αντίθεση με τα όσα συμβαίνουν στον Ειρηνικό, το πρόβλημα της τουρκικής πολιτικής εστιάζεται στον εναέριο χώρο και όχι στις θάλασσες. Ο λόγος είναι προφανής. Η αμφισβήτηση της κυριαρχίας στον αέρα είναι αυτή που, στο στενό χώρο Αιγαίου-Ανατολικής Μεσογείου, θα δημιουργήσει στρατηγικό και άρα πολιτικό αποτέλεσμα. 

Τα «άγνωστα», ως προς το δυτικό οπλοστάσιο, ρωσικά συστήματα θα δημιουργήσουν ένα πλέγμα απειλών σε ό,τι πετάει ανάμεσα σε 40 ως και 400 χλμ από τις τουρκικές ακτές. Απειλές οι οποίες θα πολλαπλασιάζονται όσο πλησιάζει ο όποιος αντίπαλος τις τουρκικές ακτές. Το σύστημα S-400 περιλαμβάνει πυραύλους των οποίων η εμβέλεια ξεκινά από τα 40 χλμ (9M96E) και φθάνει τα 380-400 (40N6E). Στην ουσία δημιουργεί διαδοχικούς φραγμούς στα αντίπαλα εναέρια μέσα. 

Το πολιτικό αποτέλεσμα είναι ανάλογο με εκείνο που πετυχαίνει η Κίνα στις γειτονικές της θάλασσες μόνο που εδώ αφορά τον αέρα. Η απομόνωση των γειτονικών στην Τουρκία νησιών και νησιωτικών συμπλεγμάτων, η δημιουργία «επικίνδυνης ζώνης» βαθιά μέσα στην Ανατολική Μεσόγειο, παράγει πολιτικό αποτέλεσμα. Η δημιουργία γκρίζας ζώνης στον αέρα ακυρώνει ντε φάκτο την κυριαρχία «ενοχλητικών γειτόνων» ή όποιας, μεγάλης έστω, δύναμης θέλει να υπαγορεύσει πολιτικές λύσεις στην περιοχή. Η έννοια της «κυριαρχίας» γίνεται με τον τρόπο αυτό ασαφής και ο δρόμος για τους επόμενους σταθμούς της πολιτικής διεκδικήσεων έχει διάπλατα ανοίξει.

Το ελληνικό «θα πάρουμε»

Στις ΗΠΑ -βασικό αντίπαλο της Κίνας- η συζήτηση για τον τρόπο αντιμετώπισης της κινεζικής στρατηγικής έχει κορυφωθεί, χωρίς να διακρίνονται λειτουργικές απαντήσεις. Θα ήταν υπερβολικό να ζητήσουμε από τις ελληνικές πολιτικές -ή και στρατιωτικές, στενά δεμένες με τις πρώτες- ελίτ να διαμορφώσουν στρατηγικές αντιμετώπισης των κινήσεων των γειτόνων. 

Στην προεκλογική πανδαισία ακούγεται ότι θα πάρουμε και φρεγάτες και F-35 και υποβρύχια και πυραύλους. Αυτό το παρανοϊκό και ασύνδετο «θα πάρουμε» προβάλλεται λες και ψάχνουμε δώρα για πεντάχρονα παιδιά. Περί των προβλημάτων και των στρατηγικών εθνικής άμυνας καμία κουβέντα. Ενοχλητικά πράγματα όλα αυτά όταν πρέπει να κρατήσει ευχαριστημένους κανείς και τους ψηφοφόρους και τους διάφορους «φίλους και συμμάχους» -πωλητές όπλων- ταυτόχρονα. 

Η Τουρκία αγοράζει όπλα για να πετύχει πολιτικό και στρατηγικό αποτέλεσμα σε καιρό ειρήνης. Μάλιστα, χωρίς να χρειαστεί το όποιο σύστημα να αποδείξει την αξία του στην μάχη. Μήπως, λέω μήπως, αντί να οικτίρουμε συνεχώς τους γείτονες θα πρέπει να αρχίσουμε να μαθαίνουμε από αυτούς. Τα περί όπλων και πολιτικής τουλάχιστον, τα βασικά…

slpress.gr

Γκρεμίζουν(;) όσα οι ίδιοι έχτισαν – Στις ΗΠΑ «νομοθετούν» νέα κατάσταση σε Αιγαίο - Δημήτρης Μηλάκας

Σύμφωνα με τα «μαντάτα» που έρχονται από την Ουάσιγκτον, «με ένα διακομματικό νομοσχέδιο “πακέτο”, που τοποθετεί την Ελλάδα στο επίκεντρο του στρατηγικού ενδιαφέροντος των ΗΠΑ, οι Αμερικανοί γερουσιαστές Μπομπ Μενέντεζ (Δημοκρατικός) και Μάρκο Ρούμπιο (Ρεπουμπλικανός) επιδιώκουν να παγιώσουν το ενδιαφέρον της αμερικανικής διπλωματίας για την Ανατολική Μεσόγειο».

Επειδή κάποιοι παραδοσιακοί αλλά και άλλοι όψιμοι εγχώριοι οπαδοί της μετατροπής της χώρας σε αμερικανικό προτεκτοράτο έχουν ήδη αρχίσει να πανηγυρίζουν ζητωκραυγάζοντας υπέρ της ελληνοαμερικανικής στρατηγικής σχέσης, αξίζει τον κόπο να δούμε προσεκτικά ποια ακριβώς είναι η κατάσταση στην περιοχή και για ποιους λόγους θέλουν να «αλλάξουν» οι Αμερικανοί.

Το εν λόγω νομοσχέδιο, πέραν των προθέσεων της υπερδύναμης να περιγράψει «διά νόμου» τα τρέχοντα συμφέροντά της, αποτελεί ταυτόχρονα και μια έμμεση παραδοχή αποτυχίας (ή επείγουσας ανάγκης αναδίπλωσης) της μέχρι τώρα πολιτικής της στην περιοχή. Κι αυτό διότι η κατάσταση που επιδιώκει να αναθεωρήσει το νομοσχέδιο είχε διαμορφωθεί κατά κύριο λόγο από πάγιες θέσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. 

Η αμερικανική ανάγκη

Σε γενικές γραμμές στον Νόμο για την Εταιρική Σχέση Ασφάλειας και Ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο του 2019 μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται:

·                     Άρση της απαγόρευσης πώλησης όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία.

·                     Πρόβλεψη ότι μέσα σε 90 ημέρες από την επικύρωσή του ο ΥΠΕΞ θα πρέπει να υποβάλει λίστα στο Κογκρέσο με τον αριθμό των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

·                     Αναφορά ότι η ασφάλεια των εταίρων της Αμερικής, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, είναι σημαντική για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

·                     Χαρακτηρισμός της Ελλάδας ως πολύτιμου μέλους του ΝΑΤΟ και πυλώνα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο.

·                     Στήριξη στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ.

·                     Διατύπωση της αντίθεσης από Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και ΗΠΑ σε οποιαδήποτε ενέργεια που θα ανατρέπει τη σταθερότητα, θα παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στο Αιγαίο.

Αυτά λοιπόν λένε σήμερα ότι επιθυμούν να αλλάξουν στην περιοχή οι Αμερικανοί. Ωστόσο οι αλλαγές που διατυπώνονται στο προς ψήφιση νομοσχέδιο περιγράφουν την κατάσταση που οι ίδιοι διαμόρφωσαν στην περιοχή εδώ και δεκαετίες.

Προφανώς η αμερικανική ανάγκη για αναθεώρηση της πολιτικής τους στην περιοχή προκύπτει από την τρέχουσα διαδικασία αποδόμησης των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Όσο η Άγκυρα δραπετεύει από την επιρροή της Ουάσιγκτον τόσο οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη στρατιωτικής αναδίπλωσης στο ελληνικό «οικόπεδο». Η διά νόμου αλλαγή της αμερικανικής οπτικής στην περιοχή προφανώς αξιοποιείται και ως απειλή στο πλαίσιο του παζαριού που κάνει η αμερικανική διοίκηση με την Άγκυρα. 

Η «τάξη» της Ουάσιγκτον

Η διαμορφωμένη μέχρι και τώρα κατάσταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο είναι –δεν πρέπει να το ξεχνάμε– αμερικανικό έργο. Δεν πρέπει ειδικά αυτοί που σήμερα πανηγυρίζουν να ξεχνούν ότι:

1. Σε έκθεση του αμερικανικού Ινστιτούτου Rand, η οποία συντάχθηκε για λογαριασμό του αμερικανικού Πενταγώνου και διέρρευσε στον Τύπο τον Δεκέμβριο του 1992, διαβάζουμε:

«Οι ΗΠΑ ως υπερδύναμη πρέπει να προσπαθήσουν να ενισχύσουν τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας στην Ευρώπη, τη Μ. Ανατολή και την Ασία. Κάθε κίνηση προς μία νέα αμυντική ευρωπαϊκή δομή που θα εξαιρεί την Τουρκία, ή θα στρέφεται εναντίον των συμφερόντων της στο Αιγαίο, θα συνεισφέρει στην αποσταθεροποίηση των Βαλκανίων και θα στρέφεται εναντίον της σύγκλισης Τουρκίας και δυτικών συμφερόντων. Την ίδια στιγμή θα έθετε κρίσιμα διλήμματα στις ΗΠΑ σε σχέση με το Αιγαίο και τη Μ. Ανατολή».

2. Η «θεσμική» κατοχύρωση των όσων προέκυψαν («γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο) από την ελληνοτουρκική κρίση στις νησίδες των Ιμίων και από την αμερικανική «πυροσβεστική» διαμεσολάβηση ανατέθηκε στο ΝΑΤΟ. Η νέα δομή του ΝΑΤΟ διαμόρφωσε ενιαίο αμυντικό χώρο Ελλάδας - Τουρκίας στο Αιγαίο. Η δομή αυτή οδήγησε σε στρατιωτική διχοτόμηση του Αιγαίου υπό ΝΑΤΟϊκό μανδύα, δηλαδή στη στρατιωτική συγκυριαρχία Ελλάδας - Τουρκίας στο Αιγαίο υπό ΝΑΤΟϊκή επιδιαιτησία.

3. Η χώρα μας, μετά την υπογραφή σχετικής συμφωνίας το 1996 με τη Γεωγραφική Υπηρεσία των ΗΠΑ (National Imagery and Mapping Agency / NIMA / USA) συμμετέχει στο πρόγραμμα κατάρτισης ψηφιακών / διανυσματικών χαρτών (VMAP) κλίμακας 1:250.000.

Κατά τη σύνοδο της Διευθύνουσας Επιτροπής VMAP, τον Μάιο του 2001, η αμερικανική προεδρία επέβαλε στην ελληνική πλευρά την απόφαση να μην εμφανίσει τα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας στον ψηφιακό χάρτη που έχει αναλάβει να καταρτίσει. Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία της αμερικανικής πλευράς, η αναθεώρηση των χαρτών αυτών έγινε κατόπιν εντολής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο δεν γνωρίζει δήθεν την ύπαρξη συνθηκών που καθορίζουν τα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας αποδεκτών και από τις δύο χώρες.

Επιπλέον, ως αμερόληπτος τρίτος, η Αμερική δεν επιθυμεί να λάβει θέση επί των διισταμένων εν προκειμένω απόψεων Ελλάδας και Τουρκίας.

4. Οι Αμερικανοί λειτουργώντας παρασκηνιακά υπονόμευσαν το δόγμα περί ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας - Κύπρου. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από απόρρητο τηλεγράφημα του ελληνικού ΥΠΕΞ την εποχή της ισχυρής Ελλάδας του Σημίτη:

«Κατά τη σημερινή επίσκεψη του Αμερικανού επιτετραμμένου προς τον κ. υφυπουργό, ο κύριος Cleverly ανέφερε ότι εδόθησαν οδηγίες να τεθεί στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο σε Αθήνα, Λευκωσία και Άγκυρα ο αμερικανικός προβληματισμός για ενδεχόμενο τυχαίο και χωρίς πρόθεση ατύχημα κατά τη διάρκεια της επικείμενης άσκησης “Νικηφόρος”». Οι ελληνικές κυβερνήσεις καθησύχασαν τις αμερικανικές ανησυχίες καταργώντας ασκήσεις και δόγμα.

5. Στις αρχές του Μαΐου του 2009, σύμφωνα με τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ Τζέιμς Τζέφρι συναντιέται με τον στρατηγό Χασάν Ισγκίζ και του αναφέρει ότι αρκετά επιχειρήματα της τουρκικής πλευράς για το καθεστώς στο Αιγαίο έχουν βάση.

6. Τον Ιούνιο του 2009 η Χίλαρι Κλίντον στέλνει εμπιστευτικό τηλεγράφημα στην Αθήνα σημειώνοντας ότι οι Αμερικανοί δεν μπορούν να βοηθήσουν αν η Ελλάδα «συμπεριφέρεται µε προκλητικά επιθετικό τρόπο, όπως µε το να επιλέγει για στρατιωτικές ασκήσεις νησιά τα οποία βάσει συνθηκών είναι αποστρατιωτικοποιημένα».

7. Σε τηλεγράφημα τον Ιανουάριο του 2009 ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Άγκυρα Τζέιµς Τζέφρι αναφέρει πως οι ισχυρισμοί πως µε βάση διάφορες συμφωνίες του 1930 και τη Συνθήκη του Παρισιού το Αιγαίο έχει μοιραστεί ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία είναι «ασαφείς». Σημειώνει επίσης ότι η Ελλάδα έχει «υπερβολικές διεκδικήσεις επί της υφαλοκρηπίδας, που προκύπτουν από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας». Καταλήγει ότι η διένεξη για την υφαλοκρηπίδα «αποτελεί έναν πραγματικό λόγο διεκδίκησης των δικαιωμάτων της Τουρκίας στο Αιγαίο σε περίπτωση που βρεθεί πετρέλαιο ή φυσικό αέριο».

Απ’ όλα αυτά είναι φανερό ότι οι ΗΠΑ βιάζονται να αναδιαμορφώσουν τα δεδομένα στην περιοχή. Το ερώτημα που προκύπτει ωστόσο είναι αν και σε ποιον βαθμό η ελληνική κυβέρνηση έχει διαπραγματευτεί τη συμμετοχή της χώρας στους νέους αμερικανικούς σχεδιασμούς ή απλώς ακολουθεί τις εντολές πανηγυρίζοντας...

topontiki.gr

Φόβος, άγχος, πείνα: Μέσα καθυπόταξης των λαών. - Προκόπης Μπίχτας

Σύμφωνα με την επιστήμη της ψυχοπαθολογίας ο φόβος είναι ένα αίσθημα με εντοπισμένη αιτία. «Φοβάμαι το αεροπλάνο», «φοβάμαι το κενό», «φοβάμαι το λιοντάρι» κ.λ.π. Μόλις παρουσιαστεί το αίτιο του φόβου, ο οργανισμός τίθεται σε ετοιμότητα: εκκρίνεται αδρεναλίνη, οι καρδιακοί παλμοί αυξάνονται, οι αισθήσεις οξύνονται, η κούραση εξαφανίζεται. Για μια στιγμή ή για περισσότερη ώρα το άτομο καταπλήσσεται, δηλ. ακινητοποιείται στη θέση του, «παγώνει». Αυτό είναι μια αντίδραση που έρχεται από τα πανάρχαια χρόνια, όταν ο άνθρωπος «πάγωνε» στη θέση του, στη θέα ενός επικίνδυνου θηρίου ώστε να μη γίνει αντιληπτός. Μόλις περνούσε η στιγμή της καταπληξίας, ο άνθρωπος το έβαζε στα πόδια ή αμυνόταν όταν ήταν αποκλεισμένη κάθε οδός διαφυγής. Η άμυνά του ήταν σπασμωδική, χωρίς σχέδιο και είχε σαν σκοπό περισσότερο να βρει τρόπο να ξεφύγει και λιγότερο να τρέψει το θηρίο σε φυγή, ή να το σκοτώσει. 

Όταν η έκκριση της αδρεναλίνης ξεπερνάει ορισμένο όριο η καρδιά δεν αντέχει και επέρχεται ο θάνατος («πέθανε από φόβο»). 

Η πρόκληση φόβου στους λαούς έχει πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των εκμεταλλευτικών καθεστώτων. Ο φόβος της αστυνομίας, του στρατού, της σύλληψης, του χτυπήματος έχει σαν σκοπό τον εκφοβισμό και την αδρανοποίηση των καταπιεσμένων. Οι σειρήνες στην διαδήλωση, οι καπνοί, οι χειροβομβίδες κρότου-λάμψης, τα χημικά, τα χτυπήματα από τους αστυνομικούς, οι προσαγωγές και οι συλλήψεις αποσκοπούν στο να διαλύσουν τους συμμετέχοντες λόγω του φόβου που προκαλούν και να τους αποθαρρύνουν από το να συμμετέχουν στην επόμενη διαδήλωση. Τα ΜΜΕ αναλαμβάνουν τον ρόλο να σπείρουν τον φόβο στους τηλεβλεψίες και να καταστείλουν τυχόν πρόθεσή τους να συμμετέχουν σε τέτοιου είδους δράσεις δείχνοντας συνεχώς, για μέρες και νύχτες εικόνες βίας και καταστροφής. 

Το άγχος συγγενεύει με τον φόβο και δημιουργεί τις ίδιες αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά έχει κάποιες πολύ σημαντικές διαφορές: η αιτίες που προκαλούν το άγχος είναι απροσδιόριστες. Είναι μια επικρέμουσα απειλή κάποιου κακού, χωρίς το υποκείμενο να ξέρει τι είδους είναι, πότε θα έρθει το κακό και με ποιο τρόπο. Το άγχος, σε διάκριση από τον φόβο μπορεί να διαρκέσει για πολύ χρόνο. Μετά από κάποιο χρονικό όριο προκαλεί ψυχική και σωματική κούραση, κατάθλιψη και ένα μόνιμο αίσθημα αδυναμίας για την αντιμετώπιση της απειλής. Το άτομο πονάει συναισθηματικά και οργανικά «έχει ένα πλάκωμα στο στήθος». Το «πλάκωμα» είναι κυριολεκτικό. Υπάρχει η αίσθηση ενός βάρους που εμποδίζει την κίνηση και την αναπνοή. Το άτομο κυριολεκτικά καταρρέει οργανικά και συναισθηματικά, εμφανίζει κενά μνήμης, χάνει την αίσθηση του χρόνου και του προσανατολισμού και γίνεται αδιάφορο για την τύχη του και την τύχη των αγαπημένων του προσώπων. Γίνεται ανίκανο να προβεί σε κάθε ενέργεια, ακόμα κι αν αυτή θα είναι στιγμιαία και προς το άμεσο συμφέρον του. Το παρατεταμένο άγχος οδηγεί σε παραίτηση από όλα, συχνά οδηγεί σε αυτοκτονικό ιδεασμό και, κάποτε, στην αυτοκτονία. 

Εδώ και 9 χρόνια η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού βρίσκεται σε κατάσταση άγχους. Η συνεχής υποβάθμιση του βιοτικού του επιπέδου, ο αποκλεισμός από τα στοιχειώδη μέσα διαβίωσης και, συχνά, από κάθε τρόπο επιβίωσης (ακόμα και γιαγιάδες και παππούδες συλλαμβάνονται επειδή προσπαθούν να επιζήσουν), η ανησυχία για το μέλλον, ο συνεχής, ατελείωτος βομβαρδισμός από νέα μέτρα που τον καταστρέφουν, η αέναη προδοσία από πολιτικές δυνάμεις στις οποίες είχε εναποθέσει ελπίδες, ο φραγμός οποιασδήποτε διεξόδου κ.λ.π. τον έχουν οδηγήσει σε κατάσταση απεισίας, κατάθλιψης και αδράνειας. 

Οι διανοούμενοι των εκάστοτε κυβερνώντων ξέρουν καλά ότι με το παρατεταμένο άγχος, όχι μόνο αδρανοποιείτε ένας λαός, αλλά δυσπιστεί ακόμα και σε ειλικρινείς δυνάμεις που προτείνουν τρόπους διεξόδου. 

Την διατήρηση και αύξηση του άγχους δημιουργούν ΚΑΙ τα ΜΜΕ, βομβαρδίζοντας τον λαό με κάθε είδους νέες απειλές, κοινωνικές και φυσικές καταστροφές, δυστυχήματα (προτιμούνται τα πολύνεκρα), επιδημίες κ.λ.π.. Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ και χρόνια, η τηλεόραση δεν έχει αναφερθεί ούτε σε ένα αισιόδοξο νέο. 

Η πείνα είναι το ακραίο μέσο καθυπόταξης. Η πείνα δεν είναι, απλώς, ένα αίσθημα που ταλαιπωρεί το στομάχι. Μετά από μερικές μέρες νηστείας ή ελλιπούς διατροφής το αίσθημα της πείνας του στομαχιού υποχωρεί και αρχίζει η πραγματική πείνα. Πεινάει το κάθε ένα, ξεχωριστό κύτταρο του οργανισμού, που απαιτεί τα απαραίτητα συστατικά για την ζωή και αναπαραγωγή του. Αν αυτό διαρκέσει αρκετά, επέρχονται αλλοιώσεις των κυττάρων, αρχίζοντας από τα κύτταρα του εγκεφάλου. Αλλοιώνονται δευτερεύοντα κέντρα στα οποία έχει αποθηκευτεί κάθε έννοια ανθρώπινης συμπεριφοράς, που έρχεται σαν αποτέλεσμα του ανθρώπινου πολιτισμού. Χιλιάδες χρόνια πολιτισμού σβήνονται ακαριαία. Ο πεινασμένος δεν μπορεί να σκεφτεί και να αισθανθεί οτιδήποτε, παρά μόνο την πείνα των κυττάρων του. Είναι ανίκανος ακόμα και να κλάψει για την κατάστασή του. Είναι κυριευμένος από την πείνα των ζόμπι που θέλουν, επιθυμούν να τραφούν, στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου και δεν ενδιαφέρονται για τίποτε άλλο. 

Υπάρχουν μαρτυρίες από την περίοδο 1941-1942 της γερμανοϊταλικής κατοχής για ανθρώπους που έφαγαν εμετούς Γερμανών φαντάρων και για μάνες που έκρυψαν μια φλούδα πατάτας από τα παιδιά τους για να την φάνε αυτές. 

Οι Γερμανοί, εκείνα τα χρόνια, εφάρμοσαν την τακτική της πείνας στις χώρες που πίστευαν ότι θα βρουν αντίσταση. Την εφάρμοσαν κατά κόρον στην Ελλάδα και την κατεχόμενη Γαλλία. 

Σήμερα, η δολοφονική Ε.Ε. η κυβέρνηση, η αξιωματική αντιπολίτευση και ολόκληρη η μνημονιακή βουλή εφαρμόζουν τις τακτικές του φόβου, του άγχους και της πείνας. Οι χιλιάδες πεινασμένοι στους δρόμους, οι άστεγοι, οι φοβισμένοι, οι καταθλιπτικοί και οι αυτόχειρες δεν είναι συνέπειες μόνο της οικονομικής κρίσης. Αποτελούν σχεδιασμένες, συνειδητές τακτικές για να κάμψουν κάθε ελεύθερο φρόνημα και να αποκλείσουν κάθε πιθανότητα αντίδρασης του ελληνικού λαού. 

Στην περίοδο της γερμανοϊταλικής κατοχής την λύση έδωσε η εμφάνιση της Εθνικής Αντίστασης. Σήμερα θα την δώσει η ένωση των πληττομένων σε κοινό μέτωπο για την ανατροπή αυτής της κατάστασης, αν οι διάφορες ιδεολογικές αγκυλώσεις και μικροπολιτικές σκοπιμότητες επιτρέψουν αυτή την ένωση. 

ΣΗΜ.: Για τους επιστημονικούς ορισμούς χρησιμοποιήθηκε το βιβλίο «Η ψυχοπαθολογία της πείνας, του φόβου και του άγχους» των ψυχιάτρων Φώτη Σκούρα, Απόστολου Χατζηδήμου, Ανδρέα Καλούτση, Γιώργου Παπαδημητρίου. – Εκδόσεις ΟΔΥΣΣΕΑΣ.

Ο ιός Έμπολα «κρύβεται» μέσα στα κινητά τηλέφωνά μας - Ελένη Μπέλλου

Μπορεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) να αρνήθηκε να χαρακτηρίσει την συνεχιζόμενη έξαρση του ιού Έμπολα ως «παγκόσμια κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης», όμως όπως και να αναφέρει κανείς την κατάσταση, η αλήθεια είναι ότι η ασθένεια έχει φέρει την ανθρωπότητα στα όρια της κι απαιτείται επείγουσα κινητοποίηση από όλους μας. Αυτό που όλοι μπορούμε να κάνουμε είναι ταυτόχρονα άμεσο κι έμμεσο, καθώς δεν αφορά τον ίδιο τον ιό Έμπολα καθ'αυτό αλλά... το εσωτερικό των κινητών μας.

Από τις 13 Απριλίου, ο ιός έχει προσβάλει 1.251 άτομα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, σκοτώνοντας 803 ανθρώπους, δηλαδή το 64% των μολυσμένων. Παρά το γεγονός ότι σχεδόν 100.000 άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί με ένα εμβόλιο που είναι κατά 97,5% αποτελεσματικό, τα κρούσματα όχι μόνο αυξάνονται αλλά κι εξαπλώνονται σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή, μια εξέλιξη η οποία εκπλήσσει συνεχώς τους διεθνείς εμπειρογνώμονες στον τομέα ελέγχου της επιδημίας. Το ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι πολλοί από τους νεκρούς του Εμπολά δεν ζήτησαν ποτέ ιατρική φροντίδα, παραμένοντας άγνωστοι στις αρχές έως ότου πέθαναν στα σπίτια τους, περιτριγυρισμένοι από τους φίλους και τα μέλη των οικογενειών τους που εκτέθηκαν στον ιό, θέτοντας βάσεις για την περαιτέρω επέκταση της επιδημίας.

Αυτό συμβαίνει σε μια ατμόσφαιρα θυμού, πολεμικής, δυσπιστίας και βίας που όλο και περισσότερο αποζητά τη διεθνή ανταπόκριση της υγειονομικής κοινότητας. Το Βόρειο Κίβου, η κύρια εστία της μόλυνσης, υπήρξε πολεμική ζώνη από το 1994, όταν εκατοντάδες Χούτου κατέφτασαν εκεί από τη Ρουάντα, φοβούμενοι τα αντίποινα των Τούτσι, το 75% του πληθυσμού των οποίων σφαγιάστηκε σε μία από τις πλέον πρόσφατες γενοκτονίες. Ο στρατός της Ρουάντα σάρωσε την περιοχή το 1996, προκαλώντας μια γενικευμένη σύρραξη στην οποία ενεπλάκησαν πολλά αφρικανικά έθνη και ο οποίος στοίχησε τελικά περισσότερες από 6 εκατομμύρια ζωές. Παρόλο που ο πόλεμος τερματίστηκε επίσημα το 2003, οι μάχες δεν σταμάτησαν ποτέ στο Βόρειο Κίβου, όπου μέχρι και σήμερα δρουν περίπου 120 ένοπλες ομάδες.

Αν και οι Αμερικανοί έχουν διαδραματίσει μικρό ρόλο σε αυτή την επιδημία, επειδή το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ απαγορεύει στους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους του να επέμβουν στην επικίνδυνη περιοχή του Βόρειο Κίβου, η παγκόσμια απάντηση ήταν επιθετική και έξυπνη. Τα προηγούμενα λάθη στην αντιμετώπιση επιδημιών έχουν διορθωθεί σε μεγάλο βαθμό, όπου έχει να επιδείξει τολμηρή ηγεσία, υπάρχει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο και παρά τη συνεχή απειλή βίας, εκατοντάδες λειτουργοί της υγείας από όλο τον κόσμο βρίσκονται στην περιοχή. Ωστόσο, η επιδημία συνεχίζει να εξαπλώνεται και στην ερώτηση προς τον ΠΟΥ γιατί δεν κηρύσσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η απάντηση είναι «σε τι θα ωφελήσει αυτό;».

Όπως σημειώνει το Foreign Policy, υπάρχει μία λογική στην απάντηση αυτή. Εκτός από το ενδεχόμενο να χαλαρώσουν οι αμερικανικές οδηγίες για τον περιορισμό επιστημόνων στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης της νόσου και η προσφορά μερικών εκατομμυρίων δολαρίων από την Παγκόσμια Τράπεζα, τα οφέλη από μια κήρυξη έκτακτης ανάγκης είναι λιγότερα από τις συνέπειες. Οποιαδήποτε ενδεχόμενη αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή θα προσκαλούσε την αντίδραση των ανταρτών, πιθανώς κλιμακώνοντας τον πόλεμο. Επιπλέον, πολλοί ντόπιοι πολίτες είναι ήδη πεπεισμένοι ότι ολόκληρη η κρίση του Έμπολα δημιουργήθηκε από διεφθαρμένους αξιωματούχους στην μακρινή πρωτεύουσα του Κονγκό, την Κινσάσα, για να εξυπηρετήσει σκοτεινούς σκοπούς. Μια στρατιωτική κλιμάκωση, λοιπόν, απλώς θα επιβεβαίωνε τις θεωρίες συνωμοσίας τους.

Εντούτοις, υπάρχει μία δέσμη ενεργειών που θα μπορούσε άμεσα να εισηγηθεί η διοίκηση Τραμπ, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η G-20 και οι διευθύνσεις διεθνούς εμπορίου σε χώρες με σημαντικές εγκαταστάσεις ανάπτυξης και παραγωγής κινητών τηλεφώνων και φορητών υπολογιστών. Αυτές οι ενέργειες δεν αφορούν τίποτε άλλο από τα τεράστια ορυκτά πλούτη στα εδάφη του Βόρειου Κίβου, τα συμφέροντα γύρω από τα οποία ενισχύουν τις πωλήσεις όπλων σε όλες τις αντιμαχόμενες δυνάμεις της περιοχής και αποτελούν βασικό κίνητρο για την συνεχιζόμενη βία.

Τι σημαίνει αυτό; Οι συγκρούσεις φαίνεται να έχουν ενταθεί στο Βόρειο Κίβου, παράλληλα με την εντυπωσιακή παγκόσμια ανάπτυξη στην αγορά των κινητών τηλεφώνων, η οποία έχει καταστήσει το ορυκτό μετάλλευμα κοβάλτιο, πιο πολύτιμο από το χρυσό, το ουράνιο και τα διαμάντια που παράγει ο γεωλογικός παράδεισος του Κονγκό. Το κοβάλτιο είναι ένα εξαιρετικά ανθεκτικό στη θερμότητα υλικό που χρησιμοποιείται στα κυκλώματα των κινητών μας, των λάπτοπ μας ακόμη και στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Το 80% του κοβαλτίου εξορύσσεται από το Κονγκό, κι έτσι εξηγείται η βία που έχει ξεσπάσει στην περιοχή, ειδικά μετά το 2018, που αυξήθηκε και η παγκόσμια ζήτησή του.

Συχνά το κοβάλτιο αναφέρεται ως το «μέταλλο των συρράξεων», έχοντας ίδιο βάρος με τα «ματωμένα διαμάντια». Όπως υπενθυμίζει το Foreign Policy, πριν από εννέα χρόνια, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εξέδωσε απόφαση, ζητώντας τον τερματισμό του εμπορίου συγκρουσιακών ορυκτών και ορίζοντας ότι «όλα τα κράτη θα πρέπει να δημοσιεύουν τακτικά τις πλήρεις καταστάσεις εισαγωγών και εξαγωγών φυσικών πόρων συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, του κοβαλτίου, του βολφραμίτη, της ξυλείας και του άνθρακα και να ενισχύσουν την καταπολέμηση των περιφερειακών εγκληματικών δικτύων που εμπλέκονται στην παράνομη εκμετάλλευση των πόρων αυτών».

Από το 2010 ακολούθησε μια σειρά νέων ψηφισμάτων σχετικά με το θέμα. Οι χώρες της Αφρικής, καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κίνα στη συνέχεια δεσμεύτηκαν να απαγορεύσουν την αγορά και τη χρήση του κογκολέζικου κοβαλτίου. Το 2016, μάλιστα, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) εξέδωσε αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές για την εξόρυξη και την αγορά κοβαλτίου από περιοχές που έχουν πληγεί από συγκρούσεις.

Μετά την οικονομική κρίση του 2008, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ενέκρινε τον νόμο ο οποίος απαιτούσε συγκεκριμένα από τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας, να ανιχνεύουν την προέλευση των ορυκτών που χρησιμοποιούν, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα προέρχονται από το Βόρειο Κίβου. Έτσι, εταιρείες όπως η Microsoft, η Apple, η Tesla, η Dell και ολόκληρη η παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού υποσυστημάτων, υποχρεώθηκαν να επιδείξουν την απαιτούμενη σπουδή για να διασφαλίσουν ότι γνωρίζουν την προέλευση των ορυκτών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των προϊόντων τους και να δεσμευτούν ότι δεν προέρχονται από την εμπόλεμη ζώνη του Κονγκό. Το 2015, η Κίνα υιοθέτησε παρόμοια μέτρα.

Ωστόσο, ο έλεγχος των εταιρικών πρακτικών στην αγορά κοβαλτίου αποκάλυψε χαμηλά επίπεδα πραγματικής συμμόρφωσης. Δεδομένου ότι περίπου το 80% της παγκόσμιας προσφοράς κοβαλτίου βρίσκεται στα εδάφη του Βόρειου Κίβου, είναι δύσκολο να καταλάβουμε πώς η βιομηχανία ηλεκτρονικών θα μπορούσε να συνεχίσει την παγκόσμια επέκτασή της χωρίς να αγοράσει ορυκτά από εκεί. Κάπως έτσι, το 2017 ο Τραμπ ήρε τους περιορισμούς της απόφασης των Ηνωμένων Εθνών, υπό τις πιέσεις των τεχνολογικών εταιριών – κολοσσών που ισχυρίστηκαν ότι οι αγορά μεταλλευμάτων εκτός Κονγκό θα τους κόστιζε 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Μερικοί ερευνητές ισχυρίστηκαν μάλιστα ότι η εφαρμογή των περιορισμών των Ηνωμένων Εθνών αύξησε στην πραγματικότητα την ανομία και τη βία στα μεταλλεία του Βόρειου Κίβου, χρεοκοπώντας τις εγκατεστημένες επιχειρήσεις.

Που μας οδηγούν όλα αυτά; Όπως σημειώνει το Foreign Policy, το κοβάλτιο, ο χρυσός, τα διαμάντια και άλλα μεταλλεύματα μπορεί να μην αποτελούν τις μοναδικές πηγές χρηματοδότησης των ένοπλων ομάδων του Βόρειου Κίβου, αλλά είναι σίγουρα σημαντικές συνιστώσες της χρηματοδότησης τους. Τι πρέπει να γίνει; Οι ΗΠΑ, η G-20 και ο ΟΟΣΑ θα πρέπει να εξετάσουν αμέσως το εμπόριο ορυκτών και να περιορίσουν τη χρήση τους στην ηλεκτρονική βιομηχανία. Η Ιαπωνία, δε, που πρόκειται να φιλοξενήσει την επικείμενη διάσκεψη κορυφής της G-20, θα πρέπει να θέσει το εμπόριο κοβαλτίου σε άμεση συνάρτηση με την επιδημία του Έμπολα.

Και μπορεί να είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι το κινητό που έχουμε στα χέρια μας πυροδοτεί τη βία και μια επιδημία στην άλλη άκρη του κόσμου, αλλά αυτό είναι η πραγματικότητα. Για κάθε κινητό που κατασκευάζεται κι αγοράζεται, κάποιος σκοτώνεται στο Κονγκό και μπορεί να είναι εργαζόμενος στις υγειονομικές δομές που έχουν αναλάβει να αντιμετωπίσουν τον Έμπολα, στην χώρα που μαστίζεται από την ασθένεια.

Ας το σκεφτούμε αυτό, πριν αγοράσουμε το νέο μοντέλο κινητού, που μόλις κυκλοφόρησε στην αγορά...

tvxs.gr