Μία από τις παρενέργειες της προσφυγικής κρίσης είναι και η αναθεώρηση της εικόνας που έχουμε για τη Δανία και τη Σουηδία. Η πρώτη αποφασίζει να κατάσχει χρήματα και τιμαλφή των προσφύγων. Η δεύτερη ετοιμάζεται για μαζικές απελάσεις.
Η σχέση μεταξύ της Σουηδίας και της Δανίας είναι αρκετά σύνθετη. Για μεγάλο μέρος της ιστορίας τους, η Σουηδία ήταν πιο φτωχή, πιο μιλιταριστική και λιγότερο κοντά στον πολιτισμό της Γερμανίας και της Γαλλίας. Τον 20ο αιώνα, όμως, αυτό άλλαξε: Η Δανία κατελήφθη στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ η Σουηδία επωφελήθηκε από την ουδετερότητά της και επέτρεψε σε γερμανικά στρατεύματα τη δίοδο για να πολεμήσουν στη Νορβηγία και τη Φινλανδία.
Η γόνιμη γη της Δανίας αποδείχθηκε ότι άξιζε λιγότερο από την ξυλεία και τα μεταλλεύματα της Σουηδίας, που αποτέλεσαν τις πρώτες ύλες για εταιρείες οι οποίες γρήγορα έγιναν ισχυρές πολυεθνικές. Οι Σουηδοί άρχισαν να βλέπουν υποτιμητικά τους γείτονές τους, όπως έκαναν άλλωστε και με τον υπόλοιπο κόσμο. Οι Δανοί, πάλι, θεωρούσαν τους Σουηδούς σνομπ. Στο εσωτερικό της ίδιας της Σουηδίας, η επαρχία Σκόνε, που βρίσκεται απέναντι από τη Δανία, ανέπτυξε μια ταυτότητα (και μια προφορά) πολύ διαφορετική από εκείνη της Στοκχόλμης.
Τις δεκαετίες του '50 και του '60, η Σουηδία δέχθηκε μεγάλο αριθμό Φινλανδών μεταναστών που έψαχναν για δουλειά στα εργοστάσια. Τη δεκαετία του '70, άρχισε να δέχεται και πολιτικούς πρόσφυγες, πρώτα Κούρδους και στη συνέχεια Λατινοαμερικανούς. Η γενναιοδωρία απέναντι στους πρόσφυγες έγινε σιγά-σιγά μέρος της εικόνας που καλλιεργούσε η Σουηδία. Η εικόνα αυτή δεν ήταν εντελώς ακριβής: Όταν μετακόμισα εκεί, στα μέσα της δεκαετίας του '70, θυμάμαι την τότε νύφη μου να λέει ότι εκείνη δεν θα παντρευόταν ποτέ έναν ξένο. Δεν νομίζω ότι πέρασε ποτέ από το μυαλό της ότι εγώ είχα κάνει ακριβώς αυτό, όταν παντρεύτηκα την αδελφή της.
Εκείνες τις μέρες, η Σουηδία και η Δανία έδειχναν να πλημμυρίζουν από πλούτο που θα έφτανε για όλους. Και οι δύο χώρες άσκησαν μια αυταρχική μορφή σοσιαλδημοκρατίας που βασιζόταν στην ισονομία. Και οι δύο αντιμετώπιζαν σοβαρά την ισότητα των γυναικών. Και στις δύο κυριαρχούσε η άποψη ότι το να είσαι γονέας είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μπορεί να σου συμβεί.
Τα προβλήματα άρχισαν στα τέλη της δεκαετίας του '80, όταν τα χρήματα και για τις δύο οικονομίες άρχισαν να τελειώνουν. Οι σοσιαλδημοκράτες, που κυβερνούσαν, ακολούθησαν μια πολιτική αυστηρής λιτότητας - από πολλές απόψεις, οι Σουηδοί Σοσιαλδημοκράτες είναι πιο δεξιοί από τους Τόρις, όπως και οι Σουηδοί Συντηρητικοί είναι πιο αριστεροί από μεγάλο μέρος του Εργατικού Κόμματος σε ό,τι αφορά τη μέριμνά τους για την κοινωνική συνοχή.
Η οικονομική κρίση συνέπεσε με μια μεγάλη ροή προσφύγων από τον πόλεμο στα Βαλκάνια και τα δύο γεγονότα προκάλεσαν μεγάλες εντάσεις: Σημειώθηκαν ταραχές σε διάφορες επαρχιακές πόλεις και μια μέρα ένας ανισόρροπος ελεύθερος σκοπευτής (τον οποίο χλεύαζαν στο σχολείο επειδή η μητέρα του ήταν Γερμανίδα και τα μαλλιά του ήταν σκούρα) άρχισε να πυροβολεί τυφλά, ανθρώπους με σκούρο δέρμα στη Στοκχόλμη.
Η κρίση πέρασε, αλλά οι εντάσεις παρέμειναν. Η ροή προσφύγων συνεχίστηκε, κυρίως από τη Μέση Ανατολή και τη Σομαλία. Οι νέοι μετανάστες συγκεντρώθηκαν σε δορυφορικές πόλεις που χτίστηκαν τη δεκαετία του '60 γύρω από τις μεγάλες πόλεις. Οι επιδόσεις τους στο σχολείο και την αγορά εργασίας ήταν χαμηλότερες από εκείνες των ντόπιων. Αλλά η επίσημη Σουηδία αγνόησε το πρόβλημα.
Στο Πανεπιστήμιο Λουντ, τέσσερις νέοι άνδρες από το Σκόνε αποφάσισαν τότε να μετατρέψουν μια μικρή νεοναζιστική ομάδα σε πολιτικό κόμμα. Όλα τα επίσημα κόμματα τους αγνόησαν. Την ίδια ώρα, στη Δανία, τα αισθήματα κατά των μεταναστών φούντωναν και διείσδυαν τόσο στη Δεξιά όσο και στην Αριστερά. Το Συντηρητικό Κόμμα στη Σουηδία, αντίθετα, ήταν απολύτως νεοφιλελεύθερο, εξακολουθούσε να πιστεύει ότι οι σουηδικές επιχειρήσεις χρειάζονταν τους μετανάστες και χαρακτήριζε τους «Σουηδούς Δημοκράτες» φασίστες - όπως έκαναν άλλωστε όλοι στη Στοκχόλμη.
Οι Σουηδοί θεωρούσαν ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας ότι δεν ήταν ρατσιστές σαν τους Δανούς και δεν είχαν πρόβλημα με τους πρόσφυγες. Όταν ο μύθος αυτός διαλύθηκε πέρυσι, με τους «Δημοκράτες» να αυξάνουν συνεχώς τη δημοτικότητά τους και το σύστημα υποδοχής των προσφύγων να καταρρέει, η χώρα μπήκε σε μια περίοδο άγχους και σύγχυσης. Η περίοδος αυτή συνεχίζεται και το κλίμα βαραίνει όλο και περισσότερο.
Οι Δανοί, πάλι, απολαμβάνουν ένα θέαμα το οποίο είχαν ευχηθεί. Είναι αποφασισμένοι να μη γίνουν σε καμιά περίπτωση η χωματερή των προσφύγων που απορρίπτει η Σουηδία. Έτσι εξηγείται και η θεατρική αθλιότητα των μέτρων που λαμβάνουν σήμερα για τους πρόσφυγες.
Θα πρέπει πάντως να σημειώσουμε ότι ακόμη και η δανική κυβέρνηση ακολουθεί μια πολιτική λιγότερο σκληρή από εκείνη του Λονδίνου. Η Ιστορία θα γράψει ότι τόσο οι Δανοί όσο και οι Σουηδοί προσπάθησαν πραγματικά, μια εποχή, να ανακουφίσουν τη δυστυχία λιγότερο τυχερών χωρών.
Του Άντριου
Μπράουν
(Πηγή: The Guardian)
Δημοσίευση σχολίου