....ένας
τοίχος από γκρίζο φως
ΓΟΥΙΛΙΑΜ
ΦΩΚΝΕΡ
......ψόφια
μικρά πουλιά που δεν είχαν μπει στον κόπο να πετάξουν, δεν είχαν προλάβει -/
έχω την ευκαιρία - να παίξω μια παρτίδα σκάκι με τον Τσβάιχ - θα προτιμούσα
blide - για να οξύνω την αίσθηση της απομόνωσης, της εκούσιας τυφλότητας, ανήκω
στα 2655 άτομα της διαπιστευμένης κομματικής νομενκλατούρας, - πολλοί από μας θα μείνουν στο Σπίτι της Κυβέρνησης, είμαι φίλος με τον Μπόρις Ζμπάρσκι -
ταριχευτή και υπεύθυνο του μαυσωλείου του Λένιν,
- με τον Τσβάιχ δεν
κοιταζόμαστε ποτέ στα μάτια όσο διαρκεί η παρτίδα -, αφιερώνουμε αρκετό χρόνο,
τι πιο φυσικό, λοιπόν, να παίξουμε κάποιο ''τυφλό'' παιχνίδι -/ έβαζα λίγο
φαγητό στο δάχτυλο προσπαθώντας να εκπαιδεύσω κάποιο από τ' αμίλητα πουλιά στο
κλουβί τους, - με γοήτευε, βέβαια, ο τρόπος να σκέφτεται και να σχεδιάζει
στρατηγικές πριν το άνοιγμα
-και σαν φίλος του Ζμπάρσκι έχω τον τρόπο να ταριχεύω καθε ιδεοπληξία ή ιδεοληψία, και ιδεολογία ακόμα, - /παρά τη μικρή της έκταση μια παρτίδα - μια μινιατούρα, οπως λέμε- είναι αξιοθαύμαστη όσο και το κομψό περιεχόμενο ενός μικρού βιβλίου ή κι απλά ενός διηγήματος που με συνοπτικό τρόπο μάς μεταφέρει στο χώρο ενός αιφνιδιαστικού πραγματικού, - υπήρχε, βέβαια, και ο Ναούμ Ραμπιτσέφ, διευθυντής του Μουσείου Λένιν που είχε ανοιχτό στην ίδια σελίδα πάντα το ''Πώς δενότανε τ' ατσάλι'' του Νικολάι Οστρόφσκι - ''Μάνα έδωσα όρκο να μην κάνω έρωτα με κανένα κορίτσι όσο η μπουρζουαζία δεν θα έχει εξαλειφθεί απ' την επιφάνεια της γης'' [1*]
ή
φανταστείτε ένα μικρό σκυλί που μοιράζεται ένα άγνωστο θέαμα με μας, - το τρένο
έφευγε, έσκυψα στο παράθυρο, στον παγωμένο αέρα και κοίταζα πίσω, δεν ήμουν πια μια οντότητα, όσο ένας
τρόπος να υπάρχω και να υφίσταμαι - και
πάνω απ' το σώμα το ερειπωμένο πρόσωπο, ενός σταχανοβιστή - ''Κύριοι, θα σταματήσουμε εδώ, δεν
δέχομαι συμβουλές από κανέναν'', είπε ο άγγελος -
είχε
αρχίσει η δίκη του Μπουχάριν,- ''υπήρχαν πάνω από 500 διαμερίσματα κάθε
μεγέθους''[1*] και αντίστοιχοι άγγελοι - ''και πολλοί κομισάριοι, αξιωματικοί
του κόκκινου στρατού, πράκτορες της πολιτικής αστυνομίας, συγγραφείς,
δραματουργοί, διευθυντές εργοστασίων, συγγενείς του Λένιν αλλά και του Στάλιν,
ένα σύνολο οικογενειών που συνοδεύονται από υπηρέτριες, νταντάδες και
γκουβερνάντες και που μοιράζονται ο,τιδήποτε χρειάζεται μια ζωή σε αυτάρκεια :
παιδικό σταθμό σχολείο κινηματογράφο θέατρο μπακάλικα κομμωτήριο[1*] -/ ο ίδιος
ο Τσβάιχ με γνώρισε στον Μίρκο Τσέντοβιτς αυτόν τον εκκεντρικό πρωταθλητή
κόσμου στο σκάκι, που έμοιαζε έγκλειστος πριν ακόμα υπάρξει έγκλειστος πάνω στη
σκακιέρα,
-ο
Μίρκο ήταν σαδιστικός ασκούσε μια πρωτόγονη γοητεία στις γυναίκες της
πρώτης θέσης - αυτές ήξερα μόνο επί του παρόντος κι εγώ- καταπιάστηκα να
τον ερμηνεύσω αλλά παραιτήθηκα γρήγορα, - ''στην ουσία ποιος γράφει αυτό
που θέλει ;;'', αντέταξε ο νεώτερος της παρέας - ''οι πολίτες πρέπει να
κλειδωθούν στα σπίτια τους''- παντού υπήρχε ένας δόλος και μια πλάνη, κάτι σαν
Θεός
- κανείς δεν κατάλαβε πώς και ποιος Τον κουβάλησε μέσα στην νύχτα, προχώρησα
προς την ξύλινη πόρτα αφήνοντας κάτω την ομπρέλα, η γη ήταν γυμνή, πήγα
στο σωρό με τα ξύλα, ο Τσβάιχ ταξίδευε για την Λατινική Αμερική[2*] - όλα φαινόταν δικαιοσύνη - ''ο
αρχιτέκτονας Μπόρις Ιοφάν είχε εγκατασταθεί στο διαμέρισμα 426 του 11ου ορόφου
με τη γυναίκα του και τα παιδιά του''[1*], εγώ έμενα σ' ένα διαμέρισμα του 6ου
ορόφου, ένας ασήμαντος ανταποκριτής της Πράβντα που είχε υποσχεθεί πολλά στον
εαυτό του για το Κόμμα, - μου πήρε καιρό να μάθω τους 23 θυρωρούς και τα 49
ασανσέρ, χανόμουν εύκολα και ξέφευγα την προσοχή απ' τους 124 φρουρούς και τους
διορισμένους 34 πυροσβέστες, - επικρατούσε μια πυρετώδης ετοιμασία για το
σοβιετικό περίπτερο της διεθνούς έκθεσης του Παρισιού, και οι σωσίες, ήταν
πολλοί όσοι και τα σημαντικά πρόσωπα
-ο Νικήτα Χρουστσόφ, πρώτος γραμματέας
του κόμματος στη Μόσχα, ο Σεργέι Μιτόνοφ αρχηγός της ΓκεΠεΟύ, ο Οσίπ Πιατνίτσκι
γραμματέας της Κομιντέρν [1*], - οι σωσίες, βέβαια, κάποτε χάνονται, - τότε ψάχνεις με το μάτι μια βολική γωνιά να τελειώσεις το κρασί σου, συνήθως είναι περασμένα μεσάνυχτα και σκέψου δε σε γνωρίζει κανείς - η μπουκάλα κυκλοφόρησε από χέρι σε χέρι, από στόμα σε στόμα, ο τελευταίος αφού ήπιε την πέταξε ψηλά στον αέρα, ο Τσβάιχ ήταν σπάνιος κι εξαιρετικά διάσημος, το ''Αμόκ'' είχε πουλήσει πάνω από 3,2 εκατομμύρια αντίτυπα, το διαμέρισμά μου ήταν μικρό - μόλις 60 τ. μ. - άλλωστε η επιφάνεια της κάθε κατοικίας, δηλαδή του κάθε διαμερίσματος, και η θέση του ανάμεσα σε άλλα κομματικά στελέχη πρόδιδαν την αντιστοιχία στο Κόμμα ή στην κυβέρνηση [1*],
ο Τσβάιχ θ' αυτοκτονούσε με τη
γυναίκα του Λόττε τον Φεβρουάριο του 1942, θ' αφήναμε μια παρτίδα που παίζαμε
δι' αλληλογραφίας οριστικά στη μέση όπου τα μαύρα από τη θέση τους ήταν
καλύτερα - και ήμουν μαύρος - όμως τώρα πια δεν είναι παρά μια παλιά ιστορία, η
φωνή έσβηνε λίγο λίγο το ρολόι προχωρούσε τα μάτια έκλειναν, πολλοί μπολσεβίκοι
μετά το θάνατο του Λένιν το 1924 ''εξαντλημένοι από τον πολύχρονο εμφύλιο και
την Επανάσταση είχαν κάνει αίτηση να πάνε στο Κισλοντόβσκ ή σε κάποιο άλλο
σανατόριο, ενώ ήταν πολλοί εκείνοι που είχαν υποκύψει στην κατάθλιψη'' - μετά
το 1924 κάθε ελπίδα για μια επανάσταση στη Γερμανία είχε χαθεί οριστικά, - για
τον Τσβάιχ ο Μίρκο Τσέντοβιτς είχε καταλάβει τα όρια και τη φρίκη του
καταναγκαστικού εγκλεισμού της φυλακής μέσα στα αδυσώπητα όρια και τις
συντεταγμένες της σκακιέρας -απλά μερικές φορές ο χρόνος είναι συλλαβιστός,
κομματιαστός κι εμείς πρέπει ν' απολογηθούμε για όλες τις ατέλειες - πολύ αργά,
και το λάδι στη λάμπα χαμήλωνε, αναζητώ τους πραγματικούς μου φίλους ανάμεσα
στους νεκρούς ή τους αγέννητους, ''οι υπόλοιποι είμαστε το θέατρο σκιών, εμείς
οι υπόλοιποι ζωντανοί'' - ''θυμήσου το Κινγκς Χέντ'', μου έλεγε, ''ο δήμιος του
βασιλιά Καρόλου γευμάτισε εκεί μετά το τέλος - πήρε μια φέτα κρέας - ύστερα
έστριψε στον άδειο δρόμο, -
-η
σιωπή- κλείδωσε σαν γρανάζι που είχε σφηνώσει [3*], μπορούσα πάντως να
χρησιμοποιήσω τακτικά τα γήπεδα τέννις στον περβάλλοντα χώρο του Σπιτιού της
Κυβέρνησης, τα γυμναστήρια και τις βιβλιοθήκες, - η παιδικη ηλικία των παιδιών
της νομενκλατούρας υπήρξε ονειρική [1*], το 1937 ήρθε η καλπάζουσα σχιζοφρένεια
του καθεστώτος, τα πρώτα θύματα ήταν οι παλιοί μπολσεβίκοι, οι μαζικές
συλλήψεις και εξώσεις αρχίζουν να πληθαίνουν στο Σπίτι της Κυβέρνησης, σιγά
σιγά η ονειρεμένη παιδική ηλικία έπαιρνε την κατεύθυνση για κάποιο
ορφανοτροφείο, ''ο διευθυντής του Μουσείου Λένιν αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι
την επαύριο της 13ης επετείου του θανάτου του Βλαντιμίρ Ίλιτς, αμέσως μετά την
ομιλία του''[1*], άλλα πάλι παιδιά παρέμεναν κοντά σε συγγενείς ελπίζοντας πως
θα γλύτωναν τις εκκαθαρίσεις κάποιοι μεγαλύτεροι σε ηλικία, ο Στέφαν και η
Λόττε είχαν φτάσει σε μια ορεινή κωμόπολη στα βόρεια του Ρίο ντε Τζανέιρο, θ'
αυτοκτονούσαν εκεί, - το μέλλον της Ευρώπης γινόταν πιο σκοτεινό, η δική μου
γνωριμία με μια νεώτερη στην ηλικία ναυάγησε γρήγορα, λεγόταν κάπως - είχε ένα
όνομα απρόφερτο που έμοιαζε με πόλη - σάς περιέγραφα τους σωσίες των επιφανών
κομματικών στελεχών, λίγο φλύαρα, αλλά δεν σάς έχω εξομολογηθεί - είχα πεθάνει
στο μεταξύ στην απόσταση ανάμεσα σε μια ελπίδα και στη γόπα ενός τσιγάρου, -
ζωντάνευα μόνο για να φέρω το ποτήρι στο στόμα κι αμέσως μεταβαλλόμουν και πάλι
σε άγαλμα - το φως ερχόταν όπως πιστεύαμε - την κατάλληλη στιγμή - ή τώρα ή
ποτέ - έγινα μόνιμος κάτοικος ενός ασήμαντου επαρχιακού μουσείου, μάλλον
καλύτερα- ήρθε στα χέρια μου ένα μικρό βιβλίο - δεν ξέρω να διαβάζω καλά τη
γλώσσα αυτή, διέσχιζα το αμμοχάλικο και στεκόμουν εκεί που στεκόταν και οι
άλλοι,
τα παιχνίδια της σκιάς δεν έρχονται μόνο απ' τα παράθυρα, οι κινήσεις μου μοιάζουν αυτόματες, τ' όνομά μου χαραγμένο πολύ χαμηλά - ο χορός μου μιας ανάπηρης μαριονέτας, σπασμωδικός και ηλίθιος, άλλωστε είμαι κι εγώ νεκρός.- Πρέπει ν' αφήσω γι' απόψε ετούτη τη γραφή.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
[1*]
Το Αιώνιο Σπίτι http://www.lifo.gr/articles/almanac/168368
το blog του Σπύρου Στάβερη
[2*]
[Stefan Zweig], Γιατί αυτοκτόνησε ο συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ
http://www.iefimerida.gr/news/330937/giati -aytoktonise-o-syggrafea...
[3*]
Λώρενς Ντάρελ, Αλεξανδρινό κουαρτέτο, Μεταίχμιο, μτφρ. Μαριάννα Παπουτσοπούλου,
2009
Δημοσίευση σχολίου