εν ολίγοις, όταν οι κυβερνητικές δαπάνες και οι εισπράξεις διαφέρουν, το «δημοσιονομικό βάρος» στην κοινωνία μπορεί να μετρηθεί βάσει του τι από τα δύο είναι μεγαλύτερο συνολικά
Απόδοση: Μιχάλης Γκουντής
Εισαγωγή
Για χρόνια, οι συγγραφείς των δημόσιων οικονομικών αναζητούσαν τον «ουδέτερο φόρο», δηλαδή το σύστημα φορολογίας που θα κρατούσε ανέπαφη την ελεύθερη αγορά. Το αντικείμενο αυτής της αναζήτησης είναι εντελώς χιμαιρικό. Για παράδειγμα, οι οικονομολόγοι έχουν συχνά επιδιώξει την ομοιομορφία των φόρων, έτσι ώστε κάθε πρόσωπο ή τουλάχιστον κάθε άτομο στο ίδιο εισόδημα να πληρώνει το ίδιο ποσό φόρου. Αλλά αυτό είναι εγγενώς αδύνατο, όπως έχουμε ήδη δει από την απόδειξη του Calhoun ότι η κοινότητα είναι αναπόφευκτα διαιρεμένη σε φορολογούμενους και φορο-καταναλωτές, οι οποίοι, φυσικά, δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι πληρώνουν φόρους. Για να επαναλάβω την εύστοχη ανάλυση του Calhoun (βλ. Σημείωση 6 παραπάνω):
«Δεν μπορεί να ισχύει κάτι άλλο. Εκτός αν αυτό που συλλέγεται από κάθε άτομο με τη μορφή φόρων του επιστραφεί σε εκταμιεύσεις, γεγονός που θα καθιστούσε τη διαδικασία άχρηστη και παράλογη».
Εν συντομία, οι κυβερνητικοί γραφειοκράτες δεν πληρώνουν φόρους. Καταναλώνουν τα φορολογικά έσοδα. Εάν ένας ιδιώτης που κερδίζει εισόδημα 10.000 δολαρίων πληρώνει 2.000 δολάρια σε φόρους, ο γραφειοκράτης που κερδίζει 10.000 δολάρια δεν πληρώνει πραγματικά 2.000 δολάρια σε φόρους. Το ότι υποτίθεται ότι πληρώνει είναι απλώς μια λογιστική φαντασίωση.1Στην πραγματικότητα αποκτά εισόδημα $ 8.000 και δεν πληρώνει καθόλου φόρους.
Κρατικές δαπάνες και διαστρέβλωση της αγοράς
Όχι μόνο οι γραφειοκράτες θα είναι φορολογικοί καταναλωτές, αλλά, σε μικρότερο βαθμό, και άλλα ιδιωτικά μέλη του πληθυσμού. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση φορολογεί 1.000 δολάρια από τους ιδιώτες, οι οποίοι θα είχαν ξοδέψει τα χρήματα σε κοσμήματα και τα χρησιμοποιεί για να αγοράσει χαρτί για κυβερνητικά γραφεία. Αυτό προκαλεί μια μετατόπιση της ζήτησης μακριά από τα κοσμήματα και προς το χαρτί, μια μείωση της τιμής των κοσμημάτων και μια ροή πόρων από τη βιομηχανία κοσμημάτων. αντίθετα, οι τιμές του χαρτιού θα τείνουν να αυξάνονται και οι πόροι θα εισρεύσουν στη βιομηχανία χαρτιού. Τα εισοδήματα θα μειωθούν στη βιομηχανία κοσμημάτων και θα αυξηθούν στη βιομηχανία χαρτιού.2 Ως εκ τούτου, η βιομηχανία χαρτιού θα είναι, σε κάποιο βαθμό, δικαιούχος του κρατικού προϋπολογισμού: της διαδικασίας φορολογίας και δαπανών της κυβέρνησης. Αλλά όχι μόνο η βιομηχανία χαρτιού, καθώς τα νέα χρήματα που εισπράττουν οι εταιρείες χαρτιού θα καταβληθούν στους προμηθευτές τους και στους αρχικούς ιδιοκτήτες συντελεστών παραγωγής και ούτω καθεξής, καθώς οι διακυμάνσεις προσκρούουν σε άλλα τμήματα της οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, η βιομηχανία κοσμημάτων, χωρίς έσοδα, μειώνει τις απαιτήσεις της για συντελεστές παραγωγής. Έτσι, τα βάρη και τα οφέλη της διαδικασίας φορολογίας και δαπανών διαχέονται σε ολόκληρη την οικονομία, με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στα σημεία πρώτης επαφής: βιομηχανία κοσμημάτων και χαρτιού.3
Ο καθένας στην κοινωνία θα είναι είτε καθαρά φορολογούμενος είτε φορολογικός καταναλωτής και αυτό σε διαφορετικούς βαθμούς, και ο προσδιορισμός του πού βρίσκεται κάποιο συγκεκριμένο άτομο ή βιομηχανία στη διαδικασία διανομής αφορά τα δεδομένα κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης. Η μόνη βεβαιότητα είναι ότι ο γραφειοκράτης ή ο κυβερνητικός πολιτικός λαμβάνει το 100 τοις εκατό του κυβερνητικού του εισοδήματος από φορολογικά έσοδα και δεν πληρώνει καθόλου γνήσιους φόρους σε αντάλλαγμα.
Επομένως, η διαδικασία φορολογίας και δαπανών θα διαστρεβλώσει αναπόφευκτα την κατανομή των παραγωγικών συντελεστών, τους τύπους παραγόμενων αγαθών και το μοτίβο απόκτησης εισοδήματος σε σχέση με αυτό που θα ίσχυε στην ελεύθερη αγορά. Όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο φορολόγησης και δαπανών, δηλαδή όσο μεγαλύτερος είναι ο κρατικός προϋπολογισμός, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η στρέβλωση. Επιπλέον, όσο μεγαλύτερος είναι ο προϋπολογισμός σε σχέση με τη δραστηριότητα της αγοράς, τόσο μεγαλύτερο είναι το βάρος της κυβέρνησης για την οικονομία. Ένα μεγαλύτερο φορτίο σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι πόροι της κοινωνίας εξαναγκαστικά απορροφώνται από τους παραγωγούς στις τσέπες της κυβέρνησης, και στους προτιμώμενους αποδέκτες επιδοτήσεων από την κυβέρνηση. Εν ολίγοις, όσο υψηλότερο είναι το σχετικό επίπεδο της κυβέρνησης, τόσο πιο περιορισμένη είναι η βάση των παραγωγών, τόσο μεγαλύτερη είναι η «λεία» εκείνων που απαλλοτριώνουν τους παραγωγούς. Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της κυβέρνησης, τόσο λιγότεροι πόροι θα χρησιμοποιηθούν για να ικανοποιηθούν οι επιθυμίες εκείνων των καταναλωτών που συνέβαλαν στην παραγωγή και οι περισσότεροι πόροι θα χρησιμοποιηθούν για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες των μη παραγωγών καταναλωτών.
Μεμονωμένη και συνολική εξέταση των φόρων και δαπανών
Υπήρξαν πολλές αντιπαραθέσεις μεταξύ των οικονομολόγων σχετικά με τον τρόπο προσέγγισης της ανάλυσης της φορολογίας. Οι παλιομοδίτικοι Μαρσαλλιανοί επιμένουν στην προσέγγιση της«μερικής ισορροπίας» να εξετάζουν μόνο έναν συγκεκριμένο τύπο φόρου, μεμονωμένα, και στη συνέχεια να αναλύουν τα αποτελέσματά του. Οι Walrasians, πιο μοντέρνοι σήμερα (όπως και επεσήμανε ο πρόσφατος Ιταλός εμπειρογνώμονας για τα δημόσια οικονομικά Antonio De Viti De Marco), επιμένουν ότι οι φόροι δεν μπορούν να εξεταστούν απομονωμένοι, ότι μπορούν να αναλυθούν μόνο σε συνδυασμό με το τι κάνει η κυβέρνηση με τα έσοδα . Σε όλα αυτά, το ποια θα ήταν η «αυστριακή» προσέγγιση, αν είχε αναπτυχθεί, παραμελείται. Ισχυρίζονται ότι και οι δύο διαδικασίες είναι ορθές και αναγκαίες για την πλήρη ανάλυση της διαδικασίας φορολόγησης. Εν συντομία: το επίπεδο των φόρων και των δαπανών μπορεί να αναλυθεί και να συζητηθούν τα αναπόφευκτα αναδιανεμητικά και στρεβλωτικά αποτελέσματά του. Και, στο πλαίσιο αυτού του συνόλου φόρων, οι μεμονωμένοι τύποι φόρων μπορούν στη συνέχεια να αναλυθούν μεμονωμένα. Ούτε οι μερικές ούτε οι γενικές προσεγγίσεις πρέπει να αγνοηθούν.
Υπήρξε επίσης μια μεγάλη αναποτελεσματική διαμάχη σχετικά με το ποια δραστηριότητα της κυβέρνησης επιβάλλει βάρος στον ιδιωτικό τομέα: τη φορολογία ή τις κρατικές δαπάνες. Είναι πράγματι μάταιο να τα διαχωρίσετε, καθώς είναι και τα δύο στάδια της ίδιας διαδικασίας επιβάρυνσης και ανακατανομής. Επομένως, ας υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση φορολογεί τη βιομηχανία μπισκότων κατά ένα εκατομμύριο δολάρια για να αγοράσει χαρτί για κυβερνητικά γραφεία. Οι πόροι ενός εκατομμυρίου δολαρίων μετατοπίζονται από τα μπισκότα στο χαρτί. Αυτό γίνεται σε δύο στάδια, ένα είδος διπλού χτυπήματος στην ελεύθερη αγορά: πρώτον, η βιομηχανία μπισκότων γίνεται φτωχότερη αποσπώντας τα χρήματά της. Τότε η κυβέρνηση χρησιμοποιεί αυτά τα χρήματα για να βγάλει χαρτί από την αγορά για δική της χρήση, εξάγοντας έτσι πόρους σε δεύτερο στάδιο. Και οι δύο πλευρές της διαδικασίας είναι ένα βάρος. Κατά μία έννοια, η βιομηχανία μπισκότων είναι υποχρεωμένη να πληρώσει για την απόσπαση χαρτιού από την κοινωνία. Τουλάχιστον, φέρει το άμεσο βάρος της πληρωμής. Ωστόσο, ακόμη και αν δεν εξετάσουμε το πρόβλημα της «μερικής ισορροπίας» του τρόπου ή του εάν οι φόροι αυτοί«μετατοπίζονται» από τη βιομηχανία μπισκότων σε άλλους ώμους, πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι δεν είναι η μόνη που πληρώνει. Οι καταναλωτές χαρτιού σίγουρα πληρώνουν με την αύξηση των τιμών χαρτιού.
Δαπάνες και φόροι
Η διαδικασία μπορεί να φανεί σαφέστερα, εάν εξετάσουμε τι συμβαίνει, όταν οι φόροι και οι κυβερνητικές δαπάνες δεν είναι ίσες, όταν δεν είναι απλά όψεις του ίδιου νομίσματος. Όταν οι φόροι είναι μικρότεροι από τις δημόσιες δαπάνες (και παραλείποντας το δανεισμό από το κοινό προς το παρόν), η κυβέρνηση δημιουργεί νέα χρήματα. Είναι προφανές ότι οι κυβερνητικές δαπάνες είναι το κύριο βάρος, δεδομένου ότι αναλογικά υψηλότερη ποσότητα πόρων απορροφάται. Στην πραγματικότητα, όπως θα δούμε αργότερα όταν εξετάσουμε τη δυαδική παρέμβαση του πληθωρισμού, η δημιουργία νέων χρημάτων είναι ούτως ή άλλως μια μορφή φορολόγησης.
Αλλά τι συμβαίνει στην σπάνια περίπτωση που η φορολογία είναι υψηλότερη από τις δημόσιες δαπάνες; Ας υποθέσουμε ότι το πλεόνασμα είτε είναι αποθεματικό χρυσού της κυβέρνησης είτε ότι το χρήμα ρευστοποιείται μέσω αποπληθωρισμού (βλ. παρακάτω). Επομένως, υποθέστε ότι 1.000.000 δολάρια προέρχονται από τη βιομηχανία μπισκότων και μόνο 600.000 δολάρια δαπανώνται σε χαρτί. Στην περίπτωση αυτή, το μεγαλύτερο βάρος είναι εκείνο της φορολογίας, το οποίο πληρώνει όχι μόνο για το χαρτί που αποσπάται, αλλά και για τα χρήματα που έχουν αποθηκευτεί ή καταστραφεί. Ενώ η κυβέρνηση εξάγει μόνο πόρους αξίας 600.000 δολαρίων από την οικονομία, η βιομηχανία μπισκότων χάνει 1.000.000 δολάρια από δυνητικούς πόρους και αυτή η απώλεια δεν θα πρέπει να ξεχαστεί στην προσπάθεια άθροισης των επιβαρύνσεων που επιβάλλονται από τη δημοσιονομική διαδικασία της κυβέρνησης. Εν ολίγοις, όταν οι κυβερνητικές δαπάνες και οι εισπράξεις διαφέρουν, το «δημοσιονομικό βάρος» στην κοινωνία μπορεί να μετρηθεί βάσει του τι από τα δύο είναι μεγαλύτερο συνολικά.
Καθώς η φορολογία δεν μπορεί να είναι ομοιόμορφη, η κυβέρνηση στη δημοσιονομική της διαδικασία φορολογίας και δαπανών παίρνει αναπόφευκτα καταναγκαστικά από τον Πέτρο να δώσει στον Παύλο («ο Παύλος», βεβαίως είναι και η ίδια). Εκτός από τη στρέβλωση της κατανομής των πόρων, επομένως, η διαδικασία του προϋπολογισμού ανακατανέμει τα εισοδήματα ή, μάλλον, κατανέμει τα εισοδήματα. Για την ελεύθερη αγορά δεν διανέμεται εισόδημα. Τα εισοδήματα αυτά προκύπτουν φυσικά και ομαλά από τις διαδικασίες παραγωγής και ανταλλαγής της αγοράς. Έτσι, η ίδια η έννοια της «διανομής» ως κάτι ξεχωριστό από την παραγωγή και την ανταλλαγή μπορεί να προκύψει μόνο από τη δυαδική παρέμβαση της κυβέρνησης. Συχνά υποστηρίζεται, για παράδειγμα, ότι η ελεύθερη αγορά μεγιστοποιεί την ωφέλεια όλων και τις ικανοποιήσεις όλων των καταναλωτών, μόνο «με δεδομένη μια ορισμένη διανομή εισοδήματος». Αλλά αυτή η κοινή πλάνη είναι εσφαλμένη. Δεν υπάρχει «υποτιθέμενη διανομή» στην ελεύθερη αγορά χωριστά από τις εθελοντικές δραστηριότητες παραγωγής και ανταλλαγής κάθε ατόμου. Το μόνο δεδομένο στην ελεύθερη αγορά είναι το δικαίωμα ιδιοκτησίας κάθε ανθρώπου στο δικό του πρόσωπο και στους πόρους που βρίσκει, παράγει ή δημιουργεί ή που αποκτά με εθελοντική ανταλλαγή για τα προϊόντα του ή ως δώρο από τους παραγωγούς τους.
Υπάρχουν πολλοί οικονομολόγοι που θεωρούν την «ελεύθερη αγορά» ως απαλλαγμένη μόνο από τριγωνική παρέμβαση. Μια τέτοια δυαδική παρέμβαση, όπως η φορολογία, δεν θεωρείται παρέμβαση στην καθαρότητα της «ελεύθερης αγοράς». Οι οικονομολόγοι της Σχολής του Σικάγου – με επικεφαλής τον Frank H. Knight – ήταν ιδιαίτερα ικανοί στο να χωρίσουν την οικονομική δραστηριότητα του ανθρώπου και να περιορίσουν την «αγορά» σε ένα στενότερο πλαίσιο. Μπορούν έτσι να ευνοήσουν την «ελεύθερη αγορά» (επειδή αντιτίθενται σε τέτοιες τριγωνικές παρεμβάσεις όπως ο έλεγχος των τιμών), υποστηρίζοντας δραστικές δυαδικές παρεμβάσεις σε φόρους και επιδοτήσεις για «αναδιανομή» των εισοδημάτων που καθορίζει αυτή η αγορά. Εν ολίγοις, η αγορά πρέπει να παραμείνει «ελεύθερη» σε μια σφαίρα, ενώ να υπόκειται σε διαρκή παρενόχληση και ανασχηματισμό με εξωτερικό εξαναγκασμό. Η ιδέα αυτή υποθέτει ότι ο άνθρωπος είναι κατακερματισμένος, ότι ο «άνθρωπος της αγοράς» δεν ασχολείται με αυτό που συμβαίνει στον εαυτό του ως «υποκείμενος στην κυβέρνηση» άνθρωπος. Αυτός είναι σίγουρα ένας μη επιτρεπτός μύθος, τον οποίο μπορούμε να ονομάσουμε «φορολογική ψευδαίσθηση» – την ιδέα ότι οι άνθρωποι δεν υπολογίζουν αυτό που κερδίζουν μετά τους φόρους, αλλά μόνο πριν από τους φόρους. Εν ολίγοις, αν ο Α κερδίσει 9.000 δολάρια ετησίως στην αγορά, ο Β 5.000 δολάρια και και ο Γ 1.000 δολάρια, και η κυβέρνηση αποφασίζει να συνεχίσει να αναδιανέμει τα εισοδήματα, έτσι ώστε ο καθένας να κερδίζει 5.000 δολάρια, τα άτομα που γνωρίζουν αυτό δεν πρόκειται να παραδεχτούν ότι εξακολουθούν να κερδίζουν αυτό που είχαν πριν. Πρόκειται να λάβουν υπόψη τους φόρους και τις επιδοτήσεις.
Συμπέρασμα
Επομένως, βλέπουμε ότι η δημοσιονομική διαδικασία του κράτους είναι μια αναγκαστική μετατόπιση των πόρων και των εισοδημάτων από τους παραγωγούς στην αγορά σε μη παραγωγούς. Είναι επίσης μια καταναγκαστική παρέμβαση στις ελεύθερες επιλογές των ατόμων από εκείνους που αποτελούν την κυβέρνηση. Παρακάτω, θα αναλύσουμε λεπτομερέστερα τη φύση και τις συνέπειες των κρατικών δαπανών. Αυτή τη στιγμή, ας τονίσουμε το σημαντικό σημείο ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί με κανένα τρόπο να είναι παραγωγός πόρων. Όλα αυτά που ξοδεύει, όλα όσα διανέμει γενικά, πρέπει πρώτα να τα αποκτήσει ως έσοδα, δηλαδή πρέπει πρώτα να τα αποσπάσει από τον «ιδιωτικό τομέα». Ο μεγάλος όγκος των εσόδων της κυβέρνησης, η ίδια η φύση της εξουσίας και της ουσίας της, είναι η φορολογία, στην οποία παραπέμπουμε στην επόμενη ενότητα. Μια άλλη μέθοδος είναι ο πληθωρισμός, η δημιουργία νέων χρημάτων, το οποίο θα συζητήσουμε πιο κάτω.4
***
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου