πρόζα πριν
την ταφή ενός νεκρού
σκηνοθετική δοκιμή :
Μερσίνα Ιωακείμ
....έλαμπε με λόγια, κι ύστερα έπεφτε
σε μιαν άγρια γαλήνη
ΜΙΑ ΠΑΡΤΙΔΑ ΣΚΑΚΙ, // Τ.Σ.ΕΛΛΙΟΤ, Η ΕΡΗΜΗ ΧΩΡΑ // μτφρ. Γ. Σεφέρης
ΤΑ
ΠΡΟΣΩΠΑ :
Ο ΑΠΡΙΛΗΣ
Ο ΦΛΗΒΑΣ Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ
Η ΔΕΣΠΟΣΥΝΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΒΑΡΤΩΝ
Η ΚΥΡΙΑ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ
Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ
Η ΕΡΗΜΗ ΧΩΡΑ
Ο ΚΟΣΤΑΝΤΙΝ ΓΑΒΡΙΛΟΒΙΤΣ ΤΡΕΠΛΙΕΒ
ΧΟΡΟΣ
[Η Μεγάλη Ρόδα του λούνα παρκ υποστασιοποιεί θεατρικά
τον ΤΡΟΧΟ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ. Το δρώμενο λαβαίνει χώρα μπροστά της. Νύχτα. Η ΈΡΗΜΗ ΧΩΡΑ
προβάλλεται στο έδαφος ως εικόνα[βλ. φωτο] - οι φωτισμοί μεγιστοποιούν τη σκιά
του ΤΡΟΧΟΥ και οριοθετούν τον χώρο που συμβαίνουν τα γεγονότα. Ηθοποιοί και
θεατές έχουν τη δυνατότητα κινήσεων χωρίς περιορισμό, ακόμα, και να ανεβούν
στον ΤΡΟΧΟ, να μιλήσουν από κει ενδεχόμενα. Ανάμεσα στις σκιές υπάρχει η παλιά
βάρκα -ναυάγιο, που Ο ΦΛΗΒΑΣ Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ καθέλκυσε στη στεριά. Ένας ναύτης
υπάρχει με τ' όνομά του [φωτο].
Ο ΧΟΡΟΣ και Ο ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ, καθώς και Ο
ΤΡΕΠΛΙΕΒ κρατούν βαλσαμωμένους γλάρους σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Ο
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ κάνει σπονδές ρίχνοντας λάδι και κρασί στο ναυάγιο-τάφος, - μια
νεκρική ταφή της θάλασσας. Η ΔΕΣΠΟΣΥΝΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΒΑΡΤΩΝ ντύνεται ΣΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΕΙΚΟΝΑ με τον τρόπο της εικονογραφίας [βλ.φωτο] συνοδευόμενη από τον ΤΡΕΠΛΙΕΒ].
ΕΙΚΟΝΑ ΠΡΩΤΗ : Η ΑΠΩΛΕΙΑ
[κάθε που ο χορός υμνωδεί Ο ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ επιτελεί τις
σπονδές κατά πώς περιγράφτηκαν]
Ο ΑΠΡΙΛΗΣ : .....εγώ πάλι δεν πίστευα στα
θαύματα, γι' αυτό υιοθέτησα την ήττα, περιέφερα την πείνα μου όπως οι νύχτες
του ύστατου χαιρετισμού - μια
μέρα κοιτάζοντας στα μάτια τον Ντόριαν Γκρέι - θα πω, ''είσαι ακατάλληλος για
την αιώνια ομορφιά'', - απαντώ, οι θεοί είναι νεκροί.....
Ο ΦΛΗΒΑΣ Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ [4*]:....ναι - κληροδότησαν τη
διαίρεση, - τη μοίρα καθώς αθεράπευτη, - πρόκειται να κρατήσουν εντάφια την
αλήθεια [παύση]- ''Μίλησέ μου για τον έξω κόσμο, τι έχουν απογίνει οι άλλοι, τι
χρειάζεται να μη στεγνώσουν οι χυμοί της ζωής;; πότε θα πάψει η λυπημένη
απαντοχή μας'' [επαναλαμβάνει τη φράση στα εισαγωγικά πολλές φορές αρχίζοντας
αργά και καταλήγοντας γρήγορα]- απεύθυνα χαιρετισμό στο χρυσό χρώμα της δύσης :
''θα ήθελα να ήμουν κάποιος άλλος απόψε'',
Η ΔΕΣΠΟΣΥΝΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΒΑΡΤΩΝ [1]: ......ο Προμηθέας
άνοιξε τη λερή καμπαρντίνα κι έδειξε το συκώτι του, ο Γκοτιέ πάλευε για μια
βιώσιμη λύση sur le marbre d' un escalier [2] -θα περιοριστούμε στα ποιήματα που
υποφέρουν το χρόνο, τα δικά μας θα χαθούν παραχρήμα, θα καταλάβουμε πως η ζωή
δεν αρκεί, άλλωστε δεν επαινεί την ευτοκία,- αβέβαιη και μακρινή όντας, οι
κραυγές θα σέρνονται στη νύχτα σαν τους μονόφθαλμους τυχαίους εραστές, -οι
κραυγές μας,- κάθε νύχτα - θα πεθαίνουν
Η ΚΥΡΙΑ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ [3] : .....ο κόσμος δεν έχει νόημα
ή σχέδιο τετελεσμένο, έτσι επικυρώνεται η ελευθερία του ή πάλι κάποιος που
γυρίζει ένα πρωί κι ανακαλύπτει την παράλογη ευτυχία των άλλων ''ήσουν λιγότερο
δυστυχισμένος'', θα μου πει, - για όσο χρόνο μάς έχει απομείνει, τα σκηνοθετικά τεχνάσματα με το
ξεγύμνωμα της γυναίκας στις δημόσιες τουαλέτες, μεγάλα επίπεδα τοπία στο βάθος το
ντεκολτέ της Σταυρόγκινα αμειδίαστες λίμνες και αρυτίδωτοι χερσότοποι, - φώναζα
δυνατά : ''Φιόντορ Μιχαήλοβιτς,
Φιόντορ Μιχαήλοβιτς'', αλλά δεν άκουγε [μεγάλη παύση]
Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ : .....ούτε ο νεκρός με τις
γαλότσες παρουσιάστηκε- σαν τη δικαιοσύνη που δεν αποδόθηκε ή τη μικρή
υπηρέτρια κυνηγημένη ανάμεσα σε πράγματα ασήμαντα για να κρατήσει τα μεγάλα
μυστικά του σπιτιού και το κοινωνικό μου κύρος, - και τώρα, σύντροφοι, έγινε
φανερό, οι θεοί που ήταν νεκροί γυρίσαν με το μέρος των τοκογλύφων ή εκείνες οι
φαντασιώσεις των τρελών, που υπνοδοχούνται μέσα μας μέχρι να οδηγηθούμε στα
έσχατα, στην Αμετάκλητη Κρίση, - η κατοικία μου ήταν όπως τα πρωινά όταν κάτι
μάς κάνει να στερηθούμε ακόμα περισσότερο
Η ΚΥΡΙΑ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : ........είσαι ακίνδυνος, δεν
βλέπεις την αλήθεια γύρω σου- τα παιδιά έχουν κοιμηθεί στις αγκαλιές ή τρίβουν
τα μάτια τους - στο βρυχηθμό της φωτιάς το λουλούδι γίνεται κόκκινο, εκεί ακουμπάνε τους ανθρώπους για να
ξεχάσουν, - εσύ-, ζεις χωρίς ν' αφήνεις ίχνη - η σιωπή αντηχεί στον
ορίζοντα έτσι το μυρμήγκι δεν ξέρει κατά πού πέφτει η φωλιά του μια γεύση από χώμα στα παλιά αυλάκια-
αφουγκράζεσαι τη νύχτα τη μάννα γη μου -
σκοτώνεις σαύρες στα λασπόνερα, - και τις τρως, σε είδα- η ύπαρξη του χρόνου
πριν την αρχή του - προέρχεσαι από μια γραμμή παιδιών που δεν έχουν
τέλος.
Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ :......ίσως γι' αυτό θυμάμαι την
εκτέλεση, λόγια αόριστα πάνω στην ταραχή μας και στο τέλος ανακάλεσαν, τι;; και
για ποιον;; - αλλά η μεγάλη μέρα πέρασε αργά γι' αυτό ο ταχυδρόμος ήρθε με
καθυστέρηση και τα μεσάνυχτα είπε συλλαβιστά ''οι γιατροί μου απαγορεύσαν να
μιλώ'' κι από τότε τις νύχτες κοιτούσε ξεδιάντροπα όταν έκανε το μπάνιο της η
λησμονημένη γριά σαν να ξόρκιζε τον τυφλό Οιδίποδα που επέμενε με τη βροχή να
πίνει μόνος [παύση]
Ο ΦΛΗΒΑΣ Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ [4*] : ....ή τα παράθυρα ήταν
κλειστά ή άλλοτε πάλι έβρισκε έναν δρόμο για να φυγαδεύει τους βαρυποινίτες σα
να 'ρχιζε εντός ολίγου η παρέλαση.
Ο ΑΠΡΙΛΗΣ : .....έτσι δεν μπορέσαμε ν' αρνηθούμε,
ήρθε κι ο άλλος με την αιώνια ευγνωμοσύνη κι από μια άποψη φαινόταν να δείχνει
πραγματική κατανόηση, ''αργήσατε'', μου λέει, αλλά το σούρουπο ήταν πιο
σκοτεινό όπως μια υπόθεση που αργεί να κάνει την εμφάνισή της και την επαύριο
έπρεπε να θυμηθώ όνομα κι επίθετο
Ο ΦΛΗΒΑΣ Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ [4*]: .... μ' αυτό τον τρόπο
αρχίζουν οι μεγάλες επικλήσεις κι οι ασθενείς έμεναν για πάντα αβοήθητοι, γιατί
αλίμονο αν μαθαίνανε σε ποια στιγμή αναχωρούμε.
Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ : .......πώς ήταν, λοιπόν, οι
σύντροφοι που χάθηκαν στην θάλασσα;;
Ο ΦΛΗΒΑΣ Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ : ......τους ονειρεύτηκα επειδή
υπάρχουν απότομα σε χρώματα πορφυρά- μια έκταση ζωής ανυπολόγιστης, όσο η ζωή
των άλλων - κάθε έρημος κρύβει αυτό που προπορεύεται, αυτό που θα μάς μιλήσει
σύντομα για την ιδέα του μεσημεριού
Η ΕΡΗΜΗ ΧΩΡΑ : .......Ηe offers succulent cooking [5]
H KΥΡΙΑ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : ......Τhe door has a creaking latch [6][μεγάλη παύση]
ΕΙΚΟΝΑ ΔΕΥΤΕΡΗ : ΤΟΠΙΟ ΜΕ ΓΛΑΡΟΥΣ
Ο ΚΟΣΤΑΝΤΙΝ ΓΑΒΡΙΛΟΒΙΤΣ [7].....είναι όλοι
εκτυφλωτικοί, ξέρει ο Αντόν Πάβλοβιτς [8] - τσιμπολογούν τα παπούτσια των
ναυαγών, ακούν τις αναπνοές τους, η ιδέα του αίματος μεγαλώνει τη δίψα και το
αλάτι τσούζει τα μάτια, - χωρίς γαλήνη, χωρίς ολάκερο ουρανό - με σημάδια μισά
η μποτίλια στο πέλαγο περικλείει τα φώτα κάποιου πλοίου σε μεγαλύτερη απελπισία
απ' ό,τι όλοι μαζί - έτσι τελειώνουν τη ζωή τους, - η παιδική ηλικία παίρνει
αναβολή......
Ο ΑΠΡΙΛΗΣ : .....''έχω πολλούς οχτρούς εδώ'', μου
λέει, ''ανάμεσα στ' ανδρείκελα ο Πύργος [9] γκρεμίζεται : το Στόμα
Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ : ......η Παλάμη [10]
Η ΚΥΡΙΑ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : .....σε σχήμα αγχόνης τα σύννεφα
ή τ' αφηρημένα ποιήματα, αυτοί οι αρσενικοί θεοί με το άρωμα των υακίνθων, ο
Ρεμπό ευχαρίστως θα μιλούσε για δημαγωγούς - είναι νεκροί έχουν λησμονήσει το
ξημέρωμα, τα θαλασσοπούλια περικυκλώνουν όπου άφησαν περιττώματα - έχει και μια
ιδεαλιστική πλευρά ο Ήλιος του Μεσονυκτίου, μαθαίνοντας την αλήθεια από δεύτερο
χέρι, όπως το πιστόλι στα καταχθόνια σχέδια των Φεγγαριών, νυχτερινοί
επισκέπτες σαν τον ΤΡΕΠΛΙΕΒ [παύση]
Ο ΦΛΗΒΑΣ Ο ΦΟΊΝΙΚΑΣ : ......[ειρωνικά] κάποτε θα
νικήσει η θαμπή όψη της λήθης, θα μιλήσουμε - και μ' αυτή μας την πράξη θ'
ανεβάσουμε κι άλλο το μεγάλο ηθικό ύψος την τελευταία μας εκζήτηση, σύντροφοι
Η ΚΥΡΙΑ ΣΟΖΟΣΤΡΙΣ : .....θάναι καλοκαίρι όταν συμβεί
το έγκλημα, το 'λεγε ο Βurroughs και στα μισά του δρόμου θ' αρνιέσαι να
καταλάβεις πού πας - άλλη υποταγή όπου τα δέντρα σήκωσαν στην πλάτη τους τη
νύχτα δεν μπορεί, οι φίλοι σου περάσανε απέναντι - στη βασιλεία των ουρανών
[γελάει δυνατά]
[μπαίνει Ο ΧΟΡΟΣ, φορώντας μάσκες είτε όχι
[απιθώνουν τους βαλσαμωμένους γάρους στην βάρκα-ναυάγιο], πολύ πυκνά ο ένας
δίπλα στον άλλο, το αρχαίο κείμενο εκφέρεται όχι καθαρά, κάπως τραγουδιστά,
κάποτε με αντίστιξη των φωνών- είναι που χάθηκε η μνήμη των πραγμάτων και τ'
αρχαία μέτρα,- μα ωστόσο εύηχο]
ΧΟΡΙΚΟ : εξ ων δε η γένεσίς εστι τοις ούσι, και την
φθοράν εις ταύτα γίνεσθαι κατά το χρών διδόναι γαρ αυτά δίκην και τίσιν
αλλήλοις κατά την του χρόνου τάξιν [11] [μπαίνει ο ΤΡΕΠΛΙΕΒ μεθυσμένος]
ΤΡΕΠΛΙΕΒ : [αφήνει τον δικό του γλάρο να πέσει στο
εσωτερικό της βάρκας]......οι πιο φιλόδοξοι καταπίνουν τον εμετό τους, -
ειπώθηκαν τα πάντα - γράφεις για σένα κι επιμένεις στα μικρά ξέφωτα επειδή
εκεί ενδίδεις, η ιστορία της κτηνωδίας καθώς πλαγιάζει κανείς- σάς έχω
γνωρίσει αύριο -στην αυτοεκπληρούμενη προφητεία σας,- ομολόγησε ο
Burroughs ή o Roth [μεγάλη παύση] ''οι συγγραφείς είναι Νεκροί και τα
γραφτά τους Μεταθανάτια''[το επαναλαμβάνει ουρλιάζοντας πολλές φορές][Ησυχία.
Παύση]- ''ήμουν ερωτευμένος'', με κοίταξαν σαν τη σύφιλη σαν την πανούκλα -στόλιζα
δέντρο τα Χριστούγεννα στο αυτοκίνητο, - χρωστώ ακόμα 2000 χιλιάδες ρούβλια,
όπως ο Μεντβεντένκο [12], συνήθως οι θεοί γίνονται τραπεζίτες με την βοήθεια τ'
ουρανού, ο Ζιντ έβαλε τα κλάματα - κι ο Προμηθέας μ' ένα φτερό απ' τον αετό του
έγραψε την ιστορία της Γης, πριν την έλευση του Μεσσία[13]
ΧΟΡΙΚΟ : εξ ων δε η γένεσίς εστι τοις
ούσι, και την φθοράν εις ταύτα γίνεσθαι κατά το χρών διδόναι γαρ αυτά δίκην και
τίσιν αλλήλοις κατά την του χρόνου τάξιν
Η ΔΕΣΠΟΣΥΝΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΒΑΡΤΩΝ :- οι προσευχές μας
έχουν διάρκεια, λοιπόν, τα πρόσωπα στρέφονται κατά τον άνεμο, η Αντιγόνη
ήταν μια πόρνη στα Εξάρχεια, σάς αγαπώ, τρωκτικά μου [παύση]
ΧΟΡΙΚΟ : εξ ων δε η γένεσίς εστι τοις
ούσι, και την φθοράν εις ταύτα γίνεσθαι κατά το χρών διδόναι γαρ αυτά δίκην και
τίσιν αλλήλοις κατά την του χρόνου τάξιν
Η ΔΕΣΠΟΣΥΝΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΒΑΡΤΩΝ :- οι προσευχές μας
έχουν διάρκεια, λοιπόν, τα πρόσωπα στρέφονται κατά τον άνεμο, η Αντιγόνη
ήταν μια πόρνη στα Εξάρχεια, σάς αγαπώ, τρωκτικά μου [παύση]
ΧΟΡΙΚΟ
: ......
οι προσευχές μας έχουν διάρκεια, λοιπόν, τα πρόσωπα
στρέφονται κατά τον άνεμο, η Αντιγόνη ήταν μια πόρνη στα Εξάρχεια, σάς
αγαπώ, τρωκτικά μου [μουσική κρουστών]
ΧΟΡΙΚΟ : .....εγώ πάλι δεν πίστευα στα
θαύματα, γι' αυτό υιοθέτησα την ήττα, περιέφερα την πείνα μου όπως οι νύχτες
του ύστατου χαιρετισμού - μια μέρα κοιτάζοντας στα μάτια τον Ντόριαν Γκρέι
- θα πω, ''είσαι ακατάλληλος για την αιώνια ομορφιά'', - απαντώ, οι θεοί
είναι νεκροί...
τέλος//Αυλαία // Σκοτάδι //Φως
ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] υπονοώντας την Οφηλία, βλ. Ηistoriae solemnis
του ιδίου// ακόμη, ''....η Μπελλαντόνα, η Δέσποινα των Βράχων, η δέσποινα των
καταστάσεων....'', Τ.Σ.Έλλιοτ, ''Η έρημη χώρα'', μτφρ. Γ. Σεφέρης, Ίκαρος 2009
Ζ' ανατύπωση
[2] επάνω στα μαρμάρινα σκαλιά, στ. του Γκοτιέ στο
''Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ'' [Ο. Γουάιλντ], [εφημ. ''Αγορά'', μτφρ. Αγγελική
Κοκκίνου, αχρονολ.]
[3] η κυρία Σόζοστρις, διάσημη χαρτομάντισσα, Τ.Σ.Έλλιοτ,
ο.π.
[4*] βλ. Τ.Σ.Έλλιοτ, ο.π.
[5] προσφέρει εύγευστα φαγητά [Έζρα Πάουντ, Χιού
Σέλγουιν Μώμπερλυ, Εστία, 1987, μτφρ. Χάρης Βλαβιανός]
[6] το μάνταλο της πόρτας σιγοτρίζει [Έζρα Πάουντ
ο.π.]
[7] Ο Κοσταντίν Γαβρίλοβιτς Τρέπλιεβ, στον ''Γλάρο''
του Τσέχωβ
[8] Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχωβ
[9] ο Πύργος των Ταρό
[10]
ο Τροχός του Κάρμα
[11] Αναξίμανδρος απ. 1 : ......απ' όπου γεννιόνται
τα πάντα εκεί και καταλήγουν πεθαίνοντας, όπως επιβάλλει η αναγκαιότητα γιατί
λογοδοτούν και επανορθώνουν το ένα στο έλλο για την αδικία που διέπραξαν,
σύμφωνα με την τάξη του χρόνου
[12] πρόσωπο στον ''Γλάρο'' του Τσέχωβ
[13] Αντρέ Ζιντ, Ο Προμηθέας Ελεύθερος Δεσμώτης,
Καστανιώτης, 2010, μτφρ. Γεωργία Ζακοπούλου
Δημοσίευση σχολίου