ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ.

Η παρουσία των Ελλήνων της Βραζιλίας και όλων των

 Ελλήνων της Νοτίου Αμερικής, ΄δεν έχει γίνει μέχρι

 σήμερα στόχος σοβαρής μελέτης.

 

Λίγα πράγματα ξέρουμε για αυτούς τους πρωτοπόρους μετανάστες.

Η Ελλάδα μας, τα Βαλκανικά κράτη, καθως και άλλη η Ευρώπη, πάντοτε, και κατά διαστήματα, έχουν υποστεί μεγάλες θεομηνίες, καταστροφές, και άγριους πολέμους.

Συνέπεια αυτών των γεγονότων είναι, η κατά καιρούς ομαδική μετακίνησης χιλιάδων ανθρώπων, και το ξερίζωμα τους από την πατρίδα , και τα ιερά χώματα των προγόνων τους.

Οι περισσότεροι Έλληνες της Βραζιλίας, υπάγονται σε αυτήν την περίπτωση Πολλοί πρόκοψαν, έκαναν περιουσίες, έκαναν οικογένειες μόρφωσαν τα παιδιά τους. Άλλοι όμως, μη δυνάμενοι να αντιμετωπίσουν τις ανυπέρβλητες αντιξοότητες (οικονομικές,γλωσσικές κ.τ.λ ) χάθηκαν στην ανωνυμότιτα χωρίς να αφήσουν ίχνη.

Οι ιστορίες, σχετικά με αυτούς τους μετανάστες, ειναι αμέτρητες, και λυπηρές. Μέχρι σήμαρα, υπάρχουν συγγενείς, που αναζητούν αυτά τα αγαπημένα, χαμένα, πρόσωπα.

Τα λίγα ιστορικά στοιχεια που υπάρχουν, αναφέροντε γαί πολύ λίγα άτομα, που ομως διακρίθηκαν στην Δημόσια Ζωή της Βραζιλίας.

Με την άφιξη της Αυτοκρατορικής οικογένειας της Πορτογαλίας, τον δέκατο όγδοο αιώνα, αναφέρονται ως πρώτοι Έλληνες, διδάσκαλοι παιδαγωγοί, για την μόρφωση των πριγκίπων, αλλά δυστυχώς προς το παρών τουλάχιστον δεν γνωρίζουμε τα ονόματά τους. Την ιδία περίπου εποχή, ο Ζοαν Μπατιστα Καλόγερος με την συζηγό του Ιουλία, ηρθαν απο την Κέρκυρα, και εγκατεστάθηκαν στην πόλη του Ρίο ντέ Ζανέιρο .

Με τον ερχομό της Αυτοκρατορικής οικογενείας στην Βραζιλία, χρειάστηκε να γίνουν στην πόλη του Ρίο ντέ Ζανέιρο πολλές ανακαινίσεις, και μεγάλα έργα, οπως κατεδαφίσεις, κατασκευή σιδηροδρομικών γραμμών, οικοδόμηση εκατοντάδων οικισμών, διότι τον ερχομό της Βασιλικης οικογένειας ακλούθησαν περισσότερα απο δεκαπέντε χιλιάδες άτομα, μεταξύ ευγενών και άλλων.

Σ΄αυτά τα έργα έλαβαν μέρος πολλοι Ελληνες . Στην κατεδάφιση του λόφου ``Μόρο ντού Καστέλο``π.χ έλαβαν μερος ειδικευμένοι δύτες( εσκαφανδρίστες) Ελληνες. Στην κατασκευή της πρωτης σιδηροδρομικής γραμμής μεταξυ του Ρίο ντέ Ζανέιρο- Πετρόπολις έλαβαν μερος οι αδελφοί Καλόγεροι, γιοι του Ζοάν Μπατίστα.

Στην κατασκεύ αλλης σιδηροδρομικής γραμμής , μεταξύ Mαδέιρα- Μαμορέ στην Πολιτεια ,που τωρα ονομάζεται Ροντόνια,στην περιοχη του Αμαζωνα ελαβαν μέρος χιλιαδες εργάτες εκ των οποιων οι περισσότεροι ηταν Ελληνες απο την Κρήτη.

Αυτο το έργο, μετα από χρόνια εργασίας, λογω τις άγριες φυσικες συνθηκες, και ανυπέρβλητα εμπόδια, προπάντων της ελωνοσιας,και τον κίτρινο πυρετό, εγκατελήφθηκε. Εκεί εχασαν την ζωή τους χιλιάδες άνθρωποι, οι περισσότεροι των οποίων Ελληνες.

Πολοί απο τους απογώνους τους ζουν ακόμα σ΄αυτά τα μέρη Στο νότο της Βραζιλίας, οι πρώτοι Ελληνες εγκατεστάθηκαν στην πόλη Φλοριανόπολη της Πολιτείας Σαντα Κατερίνα και Παραναγκουά, της Πολιτείας του Παρανά. Αυτοί οι πρώτοι Ελληνες αποικιστές κατάγωνταν απο το Καστελοριζο, (Μεγιστη) των Δωδεκανήσων Στην Φλοριανόπολη πήγε η οικογένεια του καπετάνιου Σαββα Νικολάου Σαββα.

Στο λιμάνι και ομόνιμη πόλη Παραναγκουά εγκατεστάθηκε η οικογένεια του Σαββα Ιωαννίδη. Αυτές οι πόλεις , είναι παραθαλάσσιες, με πολλές παραλίες, ήσυχη Θάλασσα ,ωραία κλιμα, και άφθονη αλιεία. Τους θύμιζαν τον τόπο τους, τα Ελληνικα νησια, και αποφάσισαν να εγκατασταθούν εκεί οπου βρήκαν ενα κατάλληλο, και φιλόξενο παριβάλον για τις επαγκελματικές τους απασχολήσεις.

Ο Σάββας Ιωαννιδης, αργοτερα εγινε Τιμητικός Πρόξενος. Ετσι αντιπροσώπευε το κυριώτερο λιμάνι του περασμένου αιώνα, οπου υπήρχαν εγκαταστάσεις για αναφοδιασμό και επισκευή των εμπορικών πλοιων που κατεφθηνονταν .στις πολεις του Ρίο ντέλ Πλάτα στην Αργεντινη. Στην αρχή λιγες οικογενειες υπήρχαν σ΄αυτές τις πόλεις.

Με τον καιρό ομως, και εξαιτίας της πολιτικής και οικονομικής αναταραχής που επικρατούσε στην Ευρώπη, και αλλες οικογένειες, κυρίως συγγενείς απο τα νησιά ηρθαν και εγκατεστάθηκαν στα ιδια μέρη Η παρουσία των Ελληνων στη Βραζιλια ,δεν είναι οπως αναφέραμαι πιο πάνω, ακριβώς προσδιωρισμένη, αλλά θα μπορούσαμε να τις χωρίσουμε σε τρείς περιόδους:

Η πρώτη ειναι εκεινη που αναφεραμε στην αρχη, δηλαδή oi πρωτοποροι που αναφερονται στα μέσα του περασμενου αιώνα και προτιμησαν τα μαγάλα κέντρα οπως Ρό ντέ Ζανέιρο και Σαο Πάολο Σ΄αυτήν την εποχή περιλαμβάνονται και η πρώτη αποστολή εργατών για την κατασκευή της γραμμής ``Mαδέιρα- Μαμορέ` και η παρουσία των πρώτων Ελληνων στις νότιες παραθαλάσσιες πολεις Φλοριανοπολι και Παραναγκουά.

Η δεύτερη περίοδος αποτελητε απο ενα μεγαλλητερο νούμερο ατόμων, που κατευθυνθηκαν στα μεγαλα αστικά κέντρα οπως : Σ άο Παολο, Ρίο ντέ Ζανέιρο, Nιτερόι, και αλλα ,οπου ασχοληθηκαν κυριως με το εμπόριο. Απο αυτή την εποχή ειναι αξιο παρατηρησεως, το ενδιφέρον των Ελληνων να δωσουν καλλιυτερη και ανώτερη μορφωση στα παιδιά τους με την εγκραφή τους σε διάφορα ανώτερα μορφωτικά ιδρύματα.

Ετσι αρχίζει να διμηουργήται μια τάξης Ελλήνων με ανωτερη σπουδή και μόρφωση, γεγονός που εγινε πιο έντονο κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Η πιο δυναμική εποχή είναι η πεταπολεμική, μετά το 1950, οπότε μαζικές ομάδες Ελληνων ηρθαν στην Βραζιλία και κυρίως στο Σάο Πάολο, Ρίο ντέ Ζανέιρο Πόρτo Αλέγκρι Κουριτίμπα, Μπέλο Οριζόντε Σαλβαντόρ, Bραζίλια (νεα πρωτευουσα της Βραζιλιας υπο κατασκευή).

Η παρουσια των Ελληνων ηταν μαγάλη ηδη απο το 1957, και έλαβαν ενεργό μερος στην ανοικοδομηση της καινούργιας πρωτεύουσας κατα διαφόρους τρόπους. Οι πρώτοι Ελληνες εκγατεστάθηκαν σε πρόχειρες παράκγες διοτι δεν υπήρχε τιποτα πιο κατάλληλο οπου θα μπορούσαν να μεινουν !

Ολλοκληρη η περιοχη ηταν ενα απέραντο οροπέδιο με λίγη βλάστιση χωρίς ιχνος ανθρωπινης παρουσίας στον περιγυρο δακαδων χιλιομέτρων Αυτοι οι πρώτοι Ελληνες, ασχολήθηκαν με τον αναφοδιασμο ( τροφιμα ρουχισμό) και οτι αλλο αναγκαίο για τους εργατες, και ανακγες των ιδιων, διοτι οι περισσοτεροι πήγαν με τις οικογενειές τους. Ταξιδευαν σε παμπάλαια αυτοκίνητα η φορτηγά, χιλιάδες χιλιομερτα (Σάο Πάολο – Βραζίλια) η δεκάδες χιλιολετρα για να βγάλουν άμμο απο τα πιο κοντινά ποταμια, την οποία προσέφεραν για την κατασκεύη της νέας πρωτέυουσας.

Αξιζει να σημειωθή οτι ολλα τα υληκα για την κατασκευή της νέας πρωτεύσας μεταφερόταν αεροπορικώς. Τα μεταφορικά μεσα των Ελληνων, ( παμπάλαια αυτοκινητα η φορτηγά ) τις περισσοτερες φορές, πάθεναν αβαριες οποτε εμεναν στην ερημιά μέρες η και βδομάδες, αναλόγως την βλάβη του οχηματος,και προσευχομενοι να περάση κανεις να τους βοηθήση σε αλλες μακρυνές και μεγαλες πολεις της χωρας, οπως Πόρτο Αλέγκρι, Μπέλο Οριζόντε, Σαλβαντόρ, Κουριτίμπα (οπου οι περισσότεροι Ελληνες καταγόταν απο την Ρουμανια) το Ελληνικό στηχειο ειναι παρών Επισης στο εσωτερικό της χωρας οπου καλλιεργείτο ο καφές.

Με το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, οι συνθήκες του εξωτερικού εμποριου της Βραζιλίας πήραν ρυθμό ανόδου, γεγονός που αρκετοί Ελληνες το επωφεληθηκαν, και διμιούργισαν σταθερες και κερδοφόρους επιχειρήσεις.

Εν τω μεταξύ, οι Ελληνες αρχισαν να οργανώνονται σε Κοινότητες, Πολιτηστικά κέντρα, Εκκλησίες, Σχολεία κτλ. Οι γυναίκες Ελληνιδες ενώθηκαν, και ιδρυσαν διάφορες φιλανθρωπικές Οργανωσεις, με επικαιφαλή επι πολλα χρονια στο Σαο Παολο, την ακούραστη και αξέχαστη, κυρία Πιπινα !! Επίσης ενας ιδεαλιστής και μορφωμενος Ελληνας, ο αξέχαστος Βασιλειος Σκαρλάτος, την εποχή του 1960 ιδρυσε το μοναδικό μεχρι σήμερα ραδιοφωνικό πρόγραμμα .

Ειχε μεγάλη επιτυχία , και το περίμεναν με λαχτάρα να τ` ακούσουν καθε Κυριακή οι νιοφερμενοι μετανάστες Πρωτα μεταδιδετο από τό Ράδιο Σαντο Αμάρο, και μετα οπο το Ράδιο Νοβε ντε Ζούλιο. Σε αυτό το ραδιοφωνικό προγραμμα εδωσε την συνεργασία της η επίσης νεοφερμένη νεαρά μετανάστης, Λελουδα Παπαλαμπροπουλου (Λινα Πανος).

Διστυχώς παρ `ολλες τις προσπάθειες και σκληρή δουλεια, αυτή η ωραία προτοβουλεια δεν μπόρεσαι να κρατιθή για πολλά χρόνια Ολλα αυτά εγιναν με μεγάλες θυσίες και σκληρή δουλεία ορισμένων πρωτοπόρων ιδεαλιστών, δεδομένου οτι δεν υπήρξε, ουτε υπάρχει μέχρι σήμερα καμία βοήθεια απο το επισημο Ελληνικό Κράτος.

Σήμερα υπάρχουν δώδεκα Ελληνικές Κοινότητες, οι οποιες υπάγονται στην Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων της Βραζιλίας. Πρωτη εκκλησία της Βραζιλίας θεωρείτε η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Φλοριανόπολι.Κτήστικε απο την οικογένεια του καπετάν Σαββα στα μεσα του περσμένου αοώνα.

Ανακαινήσθηκε και υπάρχει μέχρι σήμερα. Δεύτερη λέγεται η εκκλησία του Σάο Πάολο. Αυτη η εκκλησια κτιστηκε σε οικόπεδο που εδωρισε ο αείμνηστος Κυριος Παπατσανακης.

Μεχρι τοτε δεν υπηρχε Ελληνικη Ορθοδοξος Εκκλησια. Η Κοινότητα των Συρίων και αργώτερα των Αρμενίων ειχαν προσφερει τις εκκλησιες τους και άλλους χώρους ( Σαλονια κ,τ.λ.) οπου οι Ελληνες διεξειγαγαν τις διάφορες Θ ρησκευτικές και Πολιτιστικές τους εκδηλώσεις. Τρίτη Εκκλησια λεγεται του Ρίο ντε Ζανέιρο, και μετά σιγα- σιγά οι υπόλιοπες. Πρέπει, δυστηχως, να σημειωθή, οτι πολλοί Ελληνες απο τους πρώτους που εφθασαν στην Βραζιλία, για λόγους οικονομικούς η γλωσσικές δυσκολίες, δεν κατώρθωσαν να ανταποκριθούν στην καινούργια πραγματικότητα της χωρας υποδοχής, και εμειναν στην ανωνυμία μακριά απο το Ελληνικό στοιχείο.

Γενικά ομως οι Ελληνες ενσωματώθηκαν ευκολα στο καινούργιο περιβάλον, χωρις να χάσουν την Εθνική τους Ταυτότητα, Ηθη και Εθιμα, και την Πιστη τους στην Ορθοδοξία.

Απο τους Ελληνες που διεπρεψαν στην δημόσια ζωή της Βραζιλίας αναφέρουμε τον Ζοάν Μπατίστα Παντιά Καλόγερος Παντιά Καλόγερος υπήρξε ο Μοναδικός Πολιτης στην ιστορία της Χωρας που εγινε `` Υπουργός του Υπουργειου Πολέμου της Βραζιλιανης Δημοκρατίας `` Ανακαινησε τον Βραζιλιανο στρατό φέρνοντας στην χώρα, μετα το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, Γαλλική αποστολή, και διμηούργισε τα πρώτα κινητά φυλάκια στα σ΄υνορα για την προστασία της αχανης χωρας.

Αργωτερα εγηναν μόνιμες εστίες προστασίας. Βαθύς γνώστης των διπλωματικών γεγονότων,αφησε μια γιγαντιαία εργασία επι πολλων θεμάτων,και ειδηκά την `` Εξωτερική Πολιτηκή της Αυτοκρατορίας`` και ``Νομοθεσία για τα Ορυχεία της Βραζιλίας``.

Το εργο αυτό είναι κλασσικό. Γράφτικε στην αρχή του αιώνα, αλλα πολλοί , ανατρέχουν σε αυτό μέχρι των ημερών μας. Ηταν μελος της αποστολής στην συνθήκη των Βερσαλιών , οπου εγνωρισε τον Eπιτάσιο Πεσόα. ο οποίος εξελέγει αργότερα Προεδρος της Δημοκρατίας, απο το 1914 εως το 1922. Εδιαλεξε δε τον Παντιά Καλόγερο ως Υπουργό του Υπουργίου Πολέμου.

Αυτό το υπουργείο αργοτερα με το σύνταγμα του 1946, επωνομάσθηκε, Υ πουργείον Σρατιωτικών. Ως βουλευτής του Mινας Ζεράις,πήρε μέρος στην Συνταγματική Συνέλευση του 1933. Υπηρξε Υπουργός της Γεωργίας, και Υπουργός του Εθνικού Ταμείου. Το εργο του ``Ρές Νόστρα’’ φαναιρώνει εναν βαθυ γνώστη της εθνικής πραγματικότιτας της εποχης του.

Με το εργο του ``Pολίτικα Μονετάρια ντο Βραζιλ’’εβαλε τις βασεις για την οικονομική ισορροπια του κρατους, σε μια εποχή που η Βραζιλία ηταν δέσμια σε ανυπέρβλητες , οικονομικές και πολιτικές δυσκολίες , σχετικα με την εξαγωγή του καφέ, ο οποίος ηταν το 90% του προιοντος εξαγωγής.

Αλλες οικογενειες που ηρθαν στην Βρασιλία στην αρχή του περασμένου αιώνα, το 1841 περίπου,ηταν η οικογενεια του Αθηναίου Οθωνα Λεάνδρου, γεώλογοι, ο πατέρας των οποίων, αργότερα υπήρξε Δήμαρχος της Nιτερόι Την ιδια εποχή ,περίπου το 1849, ηρθαν οι εμποροι Ραλλη και Ροδοκανάκη.

Αλλος γνωστος Ελληνας που πρερει να αναφέρουμε , στα μεσα του περασμένου αιώνα , ειναι ο Κωνστντίνος Παλαιολόγος Ελευθεριάδης, γιός μεταναστη που πάστωνε σαρδέλες στην περιοχή Aνγκρα ντος Ρέις, υπήρξε διακεκριμενος δημοσιογράφος. Εγραψε πολλά βιβλία και ιδρυσε πολλά περιοδικά οπως το ‘’ Σιγγάρα. ‘’

Εγινε διευθηντής του περιοδικού “ O Κρουζέιρο“.Και τα δυο, ανηκοντα στο πανίσχυρο συγκρότημα ` Ντιάριος Ασοσιάτος` . Δικηγόρος , υπηρξε αντιπρόσωπος και πληρεξούσιος του ΙΑΡΒ (Ινστιτούτο ντε Αποζενταντορία ε Ρενσάον ντος Βανκάριος) Στο νότο της χώρας, ο Γεώργιος Λακερδίς , γεννημένος στην πόλη Pαραναγκουά, αλλά με πολιτική εδρα στην Πολητεια της Σάντα Καταρίνα ,εξελεγει βουλευτής επι δυο συνεχεις περιόδους, απο το 1948-1954.

Μετά με απόλυτη πλειοψηφία εγινε Κυβερνιτης της Πολιτείας. Δυστηχώς, μετα καιρό , και εν πλήρη εξάσκηση της πολιτικής του καριέρας, επεβίωσε σε αεροπορικό διστυχημα στην πόλη της Κουριτίμπας Ο Γεωργιος Λακερδίς, ηταν δικηγόρος, και εγινε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσυνης.

Πριν παρει το διπλωμα του δικηγόρου, ειχε σπουδάσει, και εξήσκησε το επ΄σγγελμα του Ιατρού, για λιγο χρονικό διάστημα, διοτι το πάθοςτου ηταν η πολιτική. Η καταγωγή του ηταν απο το Καστελόριζο. Αφισε ενα αξιόλογο εργο στην πολιτική.Στον χώρο της λογοτεχνίας, ιδρυσε το λογοτεχνικό φυλάδιο στην εφημερίδα ‘’ A Mανιά ‘’, περιοδικό που κυκλοφόρισε για πολλά χρόνια, και χρηματοδώτισε και ανέδειξε πολλά ονόματα τόσο στην λογοτεχνηα, οσο και στις τέχνες της Βραζιλίας.

Αυτό το ιστορικό σημείωμα για την παρουσια των Ελλήνων στην Βραζιλία, ειναι πολλυ συντομο και ατελές. Ασφαλώς υπηρξαν πολλοί αλλοι Eλληνες που διακριθηκαν στα πιο διαφορετικά επαγγέλματα, και επιστήμες. Δυστηχώς ομως προς το παρων δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία που να μπορούν να μας αποδείξουν το αντίθετο.

Πάντως όλοι οι Έλληνες που ήρθαν σε αυτήν τη φιλόξενη χώρα, είναι κάθε ένας, με την ιστορία του, ένας Ήρωας ! ``Ειναι πολύ δύσκολο να ξαναφυτρώση ενα φυτό που ξεριζώθηκε, από τα χώματα που σπάρθηκε!!