Το «βρόμικο 2005» σε 12 ασφαλιστικά ταμεία - Ποιοι τα έφαγαν.

Έγραφαν το 2007 οι εφημερίδες.

Ζημιές πολλών δεκάδων εκατομμυρίων «γράφουν» ήδη τα ασφαλιστικά ταμεία, οι διοικήσεις των οποίων άρχισαν από το 2005 να τζογάρουν τα αποθεματικά τους σε ομόλογα υψηλού ρίσκου. Οι πρώτες απώλειες καταγράφηκαν από το υπουργείο Απασχόλησης λίγους μήνες αργότερα. Ωστόσο, η κυβέρνηση επέδειξε ολιγωρία -τουλάχιστον- αφήνοντας τους διοικητές να συνεχίσουν τις επενδύσεις αυτές για ενάμιση χρόνο ακόμη, για να τις απαγορεύσει μόλις την περασμένη Τρίτη και μόνο υπό την πίεση των πρόσφατων αποκαλύψεων για την Ακρόπολις ΑΧΕΠΕΥ.

Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Η», σε αυτό το διάστημα, από τον Ιούλιο του 2005 έως το Μάρτιο του 2007, οι λογιστικές ζημιές δώδεκα Ταμείων από επενδύσεις μόνο 190 εκατ. ευρώ και σε τρία μόνο ομόλογα ειδικού τύπου ανέρχονται σε 50 εκατ. ευρώ περίπου. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, δεκαπέντε οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης έχουν τοποθετήσει μέρος των αποθεματικών τους σε δέκα τουλάχιστον ειδικά ομόλογα υψηλού ρίσκου, συνολικού ύψους 1,8 δισ. ευρώ, που εξέδωσε τα τελευταία χρόνια το ελληνικό δημόσιο.

Ζημίες 50 εκατ. ευρώ «μετρούν» ήδη 12 ασφαλιστικά ταμεία από επενδύσεις που πραγματοποίησαν μόνο το 2005 και μόνο σε τρία από τα ομόλογα υψηλού ρίσκου που εξέδωσε το Δημόσιο την τελευταία τριετία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Η», ο πυρετός του τζόγου κατέλαβε αίφνης τις διοικήσεις των ασφαλιστικών οργανισμών τον Ιούλιο του 2005.

Μέσα σε μια εβδομάδα, από τις 6 έως τις 13 Ιουλίου, το ελληνικό δημόσιο, μέσω του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, εκδίδει τρία ειδικά ομόλογα, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων είναι ότι κανένα δεν έχει κέρδη για τους κατόχους του:

1. Το πρώτο με κωδικό (ISIN) XS0223064139, ύψους 400 εκατ. ευρώ και διάρκειας 20 ετών, εκδίδεται την 6η/7/2005. Ανάδοχοι είναι η ΒΝΡ, η Eurobank και η Εθνική Τράπεζα. Δέκα ταμεία διαθέτουν συνολικά 77 εκατ. ευρώ από τα αποθεματικά τους για να «μπουν» στο συγκεκριμένο ομόλογο. Το ΤΣΑΥ και το ΤΑΠ - ΟΤΕ επενδύουν από 15 εκατ. ευρώ, το ΤΑΝΠΥ 10 εκατ. ευρώ, το ΤΕΑΠΟΖ και το ΤΕΑΠΟΚΑ από 8 εκατ. ευρώ. Μικρότερα ποσά, από 2 έως 6 εκατ. ευρώ, τοποθετούν τα υπόλοιπα ταμεία. Η τιμή αυτού του ομολόγου σήμερα είναι 20% χαμηλότερη. Στην αγορά, η τιμή αγοράς είναι 80% και η τιμή πώλησης 82% της ονομαστικής αξίας. Τα ταμεία «γράφουν» λογιστικές ζημίες 15,4 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 3 εκατ. ευρώ το ΤΣΑΥ και το ΤΑΠ - ΟΤΕ και 2 εκατ. ευρώ το ΤΑΝΠΥ.

2. Το δεύτερο ομόλογο εκδίδεται την επομένη ημέρα, 7 Ιουλίου 2005, με αναδόχους την Alpha Bank και τη Deutsche Bank. Εχει κωδικό XS0223870907, είναι ύψους 250 εκατ. ευρώ και 20ετούς διάρκειας. Τέσσερα ταμεία επενδύουν συνολικά 46 εκατ. ευρώ στο ομόλογο, εκ των οποίων το ΤΑΞΥ 30 εκατ. ευρώ και το ΤΣΑΥ 10 εκατ. ευρώ. Σήμερα η τιμή του συγκεκριμένου ομολόγου έχει υποχωρήσει κατά 30,65%. Ετσι, το ΤΑΞΥ έχει ζημία 9,1 εκατ. ευρώ και το ΤΣΑΥ 3 εκατ. ευρώ, ενώ το σύνολο των λογιστικών ζημιών και των τεσσάρων ταμείων από την επένδυσή τους στο συγκεκριμένο ομόλογο ξεπερνά τα 14 εκατ. ευρώ.

3. Στις 13 Ιουλίου εκδίδεται το τρίτο ομόλογο με κωδικό XS0224227313. Είναι 15ετούς διάρκειας και ύψους 250 εκατ. ευρώ, με ανάδοχους την HSBC και τη Morgan Stanley. Το ΤΑΞΥ επενδύει 50 εκατ. ευρώ και το ΤΣΑΥ 10 εκατ. ευρώ, ενώ αλλά δύο ταμεία, το ΤΕΑΥΕΤ και το ΤΑΠ - ΟΤΕ, τοποθετούν 2 και 5 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Σήμερα η αξία των ομολόγων που αγόρασαν και τα τέσσερα έχει υποχωρήσει κατά 29,5% ή περίπου 20 εκατ. ευρώ, από 67 εκατ. ευρώ σε 47,2 εκατ. ευρώ.

Συνολικά, στα τρία ομόλογα, δώδεκα ταμεία επένδυσαν 190 εκατ. ευρώ. Η σημερινή αποτίμηση της αξίας των ομολόγων που αγόρασαν έχει μειωθεί σε 140,7 εκατ. ευρώ, δηλαδή οι λογιστικές ζημίες φτάνουν περίπου τα 50 εκατ. ευρώ.

Κορύφωση...
Ωστόσο, το πάρτι των τοποθετήσεων σε ειδικού τύπου ομόλογα κορυφώθηκε το 2006 και συνεχίστηκε το 2007, μέχρι τη στιγμή που ξέσπασε το σκάνδαλο με την «Ακρόπολις ΑΧΕΠΕΥ» και αποκαλύφθηκε το ειδικό ομόλογο που εκδόθηκε από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, από το 2005 έως τις αρχές του 2007 εκδόθηκαν τουλάχιστον 10 ειδικά ομόλογα, συνολικού ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ και ένα σημαντικό μέρος εξ αυτών κατέληξε στα χαρτοφυλάκια περίπου 15 ταμείων. Κι ενώ οι διοικήσεις των ταμείων τζόγαραν επί τριετία τα χρήματα των ασφαλισμένων, η κυβέρνηση αποφάσισε μόλις προχθές να τις απαγορεύσει μέχρι νεωτέρας.

Ωστόσο, δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν γνώριζε τα αποτελέσματα αυτών των επενδύσεων. Στην τελευταία έκδοση του υπουργείου Απασχόλησης για την κινητή και την ακίνητη περιουσία των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, που προλογίζει ο ίδιος ο υπουργός Σ. Τσιτουρίδης, καταγράφονται τόσο οι συγκεκριμένες τοποθετήσεις όσο και οι λογιστικές ζημίες που εμφανίζουν, και οι οποίες στο τέλος του 2005, (δηλαδή 5 μήνες μετά την πραγματοποίησή τους) ανέρχονταν σε 6% έως 10,9%.

Αντί, λοιπόν, να κινητοποιηθεί και να πάρει άμεσα μέτρα, άφησε κι άλλα ταμεία να «μπουν» σε τέτοια υψηλού ρίσκου προϊόντα, ρευστοποιώντας, μάλιστα, άλλα απλά, αλλά εγγυημένης απόδοσης ομόλογα. Για παράδειγμα, στις 19 Απριλίου 2006 εκδόθηκε 15ετές ομόλογο, ύψους 250 εκατ. ευρώ, με κωδικό XS0251384904, με αναδόχους την Alpha Bank και τη Morgan Stanley, στο οποίο το ΤΕΑΠΟΚΑ επένδυσε 2 εκατ. ευρώ.

Ομόλογο στα αζήτητα
Σήμερα το ομόλογο αυτό δεν τιμολογείται καν στην αγορά, είναι δηλαδή στα αζήτητα, όπως και τα άλλα δύο 15ετή με κωδικούς XS025573935 και XS025653429 που εκδόθηκαν την 31η Μα_ου και την 9η Ιουνίου του ίδιου χρόνου, αφού η εμπορευσιμότητά τους είναι ανύπαρκτη.

Άλλωστε, η χαμηλή εμπορευσιμότητα είναι χαρακτηριστικό αυτού του τύπου των ομολόγων.

Το παράδοξο είναι ότι εξαιτίας της ολιγωρίας -τουλάχιστον- της κυβέρνησης επιτράπηκε στα ασφαλιστικά ταμεία να επενδύσουν σε προϊόντα που διαπραγματεύονται σε τόσο ρηχή αγορά και των οποίων οι αποδόσεις εξαρτώνται από πολλούς ευμετάβλητους παράγοντες. Για παράδειγμα, σε δύο από τα τρία ομόλογα ειδικού τύπου του 2005, η απόδοση είναι καθορισμένη στα δύο πρώτα χρόνια και για τα επόμενα προσδιορίζεται από τη διαφορά του επιτοκίου δανεισμού 10ετίας και 2ετίας σε ευρώ και σε δολάρια πολλαπλασιασμένη επί έναν συντελεστή. Σήμερα που η διαφορά μεταξύ των δύο επιτοκίων είναι αρνητική η απόδοση των ομολόγων αυτών είναι μηδενική, με αποτέλεσμα η τιμή τους να έχει υποχωρήσει σημαντικά.

Στέλεχος dealing room πιστωτικού ιδρύματος με μεγάλη δραστηριότητα στην ελληνική αγορά ομολόγων τόνιζε ότι τέτοια προϊόντα τα αγοράζουν συνήθως οι τράπεζες, αλλά και αυτές κάνοντας αντιστάθμιση κινδύνου.

Τα ασφαλιστικά ταμεία δεν έχουν ούτε το προσωπικό ούτε τους μηχανισμούς για να διαχειριστούν τον κίνδυνο που έχουν τα νέα σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Γι αυτό και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν επιτρέπονται τέτοιου είδους τοποθετήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι η Ιταλία που εξέδωσε τέτοια ομόλογα έθεσε ως όρο ότι δεν θα πουληθούν εντός της χώρας.

Αντιθέτως, στην Ελλάδα, ο ΟΔΔΗΧ και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους παριστάνουν τους Πόντιους Πιλάτους και νίπτουν τας χείρας τους για το εάν αυτά τα ομόλογα καταλήγουν στα χαρτοφυλάκια των ταμείων, ενώ η κυβέρνηση ανακάλυψε μόλις πριν από δύο 24ωρα και μετά τη χιονοστιβάδα των αποκαλύψεων ότι υπάρχει ένα ανεπαρκές θεσμικό πλαίσιο που επιτρέπει στις διοικήσεις, στις τράπεζες και τις χρηματιστηριακές να τζογάρουν τα χρήματα των ασφαλισμένων κατά το δοκούν.

Το παρελθόν
Επίσης, άφησε να εννοηθεί ότι τα ταμεία επιδίδονταν σε τέτοιου είδους επενδύσεις και επί ΠΑΣΟΚ. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ στο παρελθόν τα ταμεία δεν επένδυσαν σε σύνθετα προϊόντα. Εως το 2005 όλα τα ομόλογα που είχαν στην κατοχή τους οι ασφαλιστικοί οργανισμοί ήταν απλοί τίτλοι σταθερού επιτοκίου.

Οι πρώτες επενδύσεις σε δομημένα ομόλογα έγιναν τον Φεβρουάριο του 2005 από το Ταμείο Υγείας Δικηγόρων Επαρχιών με 2 εκατ. ευρώ και ακολούθησαν πολλά άλλα με πολύ μεγαλύτερα ποσά.

Οι πρόεδροι των 12 ταμείων

ΤΑΝΠΥ: Ταμείο Ασφαλίσεως Ναυτικών Πρακτόρων και Υπαλλήλων, Βαβολουσάκης Β.

ΤΣΑΥ: Ταμείο Συντάξεως και Αυτασφαλίσεως Υγειονομικών, Κωστάκης Σπ.

ΤΕΑΥΕΚ: Ταμείο Επικουρικής Ασφαλίσεως Υπαλλήλων Εμπορικών Καταστημάτων, Παπακωνσταντίνου Β.

ΤΠΕΑΠΙ: Ταμείο Πρόνοιας & Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Ιπποδρομιών, Μακαρούνης Παν.

ΤΕΑΠΟΖ: Ταμείο Επικουρικής Ασφαλίσεως Προσωπικού Οινοποιίας Ζυθοποιίας, Χατζηιωάννου Απ.

ΤΕΑΥΕΤ: Ταμείο Επικουρικής Ασφαλίσεως Υπαλλήλων Εμπορίου Τροφίμων, Βερυκοκίδης Στ.

ΤΕΑΠΟΚΑ: Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, Χρηστίδης Κ.

ΕΤΕΧ: Επικουρικό Ταμείο Ελληνικής Χωροφυλακής, Τσεκούρας Γ.

ΤΑΠ ΟΤΕ: Ταμείο Αρωγής Προσωπικού ΟΤΕ, Τσίνας Κ.

ΤΑΑ: Ταμείο Αρωγής Αστυνομικών, Δημοσχάκης Αναστ.

ΤΑΞΥ: Ταμείο Ασφάλισης Ξενοδοχοϋπαλλήλων, Ιορδανόπουλος Ελ.