Σαν σήμερα, στις 26 Ιουλίου 1894 γεννήθηκε ο
Άλντους Χάξλεϋ, ο συγγραφέας του απελπιστικά προφητικού βιβλίου επιστημονικής
φαντασίας «Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος» και αυτού που είπε: «Μόνο ένα μεγάλο
λαϊκό κίνημα υπέρ της αποκέντρωσης της εξουσίας και της αυτοοργάνωσης μπορεί να
σταματήσει τη σημερινή τάση προς ολοκληρωτισμό. Ένα πραγματικά αποτελεσματικό
ολοκληρωτικό κράτος θα είναι αυτό στο οποίο το ισχυρό διευθυντήριο των
πολιτικών αρχηγών και της στρατιάς των μάνατζερ ελέγχουν έναν πληθυσμό σκλάβων
χωρίς να χρειάζεται να ασκήσουν εξαναγκασμό, γιατί θα τους αρέσει η σκλαβιά
τους. Και το να τους αρέσει η σκλαβιά τους έχει ανατεθεί από τα σημερινά
ολοκληρωτικά κράτη σε υπουργεία προπαγάνδας, στους εκδότες και τους μηντιάρχες
και στους δασκάλους και καθηγητές.»(1962, ένα χρόνο πριν πεθάνει ο Α.Χ.)
Η οικογένεια του Άλντους Χάξλεϋ παρουσιάζει
ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς από αυτή αναδείχτηκαν πολλοί αξιόλογοι επιστήμονες,
γιατροί, λογοτέχνες, νομπελίστες και εκπαιδευτικοί. Παππούς του ήταν ο διάσημος Τόμας Χάξλεϋ βιολόγος και αγνωστικιστής ο οποίος υπήρξε και
ενεργός υποστηρικτής του Δαρβίνου, εξ ου και το παρατσούκλι του "το μπουλντόγκ του
Δαρβίνου" (Darwin's Bulldog).
Ο Θαυμαστός καινούργιος κόσμος του Α. Χ. είναι ο
«Brave New World» (Σαίξπηρ: «Τρικυμία»), που αναφέρεται, όπως επισημαίνει ο
Τεοντόρ Αντόρνο, στον Νέο Κόσμο, την Αμερική, το εργαστήρι για την κοινωνία του
μέλλοντος.
Ο νέος «θαυμαστός κόσμος» είναι μια ταξική
κοινωνία που υφίσταται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, όπου δεν υπάρχει οικογένεια,
έχει απαλειφθεί η ιστορική μνήμη και υπάρχει ένας γενικευμένος ηδονισμός ως
τρόπος ζωής. Όλα είναι ρευστά και δεν υπάρχει καμία δέσμευση καθώς ‘Όλοι
ανήκουν σε όλους’. Η αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους δεν γίνεται με φυσικό
τρόπο αλλά στα κρατικά εργαστήρια, με τη μέθοδο του κλωνισμού, και ανάλογα με
την ποσότητα οξυγόνου που παρέχεται στα έμβρυα παράγονται πέντε τύποι ανθρώπων:
οι Άλφα, οι Βήτα, οι Γάμμα, οι Δέλτα και οι Έψιλον. Δεδομένου λοιπόν ότι οι
ικανότητες και η ευφυΐα προκαθορίζονται, ο καθένας κάνει τη δουλειά για την
οποία είναι βιολογικά προορισμένος και έτσι οι αποτυχίες και οι διαψεύσεις
ανήκουν στο παρελθόν.
Ο ηδονισμός είναι το νόημα και ο τρόπος ζωής των
όντων αυτού του νέου κόσμου. Το σεξ είναι ελεύθερο και μάλιστα η πολιτεία το
προπαγανδίζει με το σύνθημα «οι πάντες ανήκουν στους πάντες»(η κοινοκτημοσύνη
σε όλο της το μεγαλείο), παρέχοντας μάλιστα και νέες μορφές ηδονής. Όλοι
παίρνουν ένα ναρκωτικό που αποκαλείται «σόμα» και τους δημιουργεί αισθήματα
ευφορίας. Στην κοινωνία τούτη έχουν εξαλειφθεί οι αρρώστιες. Δεν υπάρχει πόνος,
πείνα και δυστυχία. Άρχοντας αυτού του παγκόσμιου κράτους των νέων ηλιθίων
είναι κάποιος Μουσταφά Μοντ. Αυτός είναι ο δεύτερος κεντρικός ήρωας, αλλά είναι
Άγριος, ένα κατάλοιπο του σαιξπηρικού κόσμου(δηλαδή ο τελευταίος «άνθρωπος»),
που δεν αντέχει την κοινωνία των αυτομάτων και αυτοκτονεί.
Το 1908 ο Άντους Χάξλεϋ γράφεται στο Κολλέγιο Ήτον. Τότε προσβάλλεται από κερατίτιδα και τυφλώνεται. Το όνειρό
του να γίνει κι αυτός επιστήμονας παίρνει τέλος. Ωστόσο αντιμετωπίζει το
δυστυχές αυτό γεγονός με γενναιότητα. Μαθαίνει τη μέθοδο Braille και επίσης βρίσκει κάποια παρηγοριά στο πιάνο
στο οποίο είχε ήδη αποκτήσει ιδιαίτερη ικανότητα. Την ίδια χρονιά πεθαίνει η
μητέρα του. Από το 1913 φοιτά στο Balliol College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Στα φοιτητικά του χρόνια επιτυγχάνει την μερική
ίαση της της τυφλότητάς του. Και λίγο πριν το τέλος των σπουδών του θα γνωρίσει
την Λαίδη Ottoline Morrell, στο φιλολογικό σαλόνι της οποίας σύχναζαν πρόσωπα όπως ο Ντ. Χ. Λώρενς, ο Μπέρτραντ Ράσελ, ηΚάθριν Μάνσφιλντ και ο Τζον Μίντλετον Μάρεϋ. Εκεί επίσης γνώρισε και ερωτεύτηκε την πρώτη του γυναίκα
Maria Nys, που ήταν βελγίδα πρόσφυγας.
Ο Άλντους Χάξλεϋ αποφοίτησε από την Οξφόρδη με
διάκριση και άρχισε να ψάχνει τρόπους βιοπορισμού του. Το 1917 δούλεψε για
λίγους μήνες στο Γραφείο Πολέμου και το 1918 δίδαξε στο Ήτον. Πηγαίνει στο Λονδίνο
όπου αρχίζει να δημοσιογραφεί σε λογοτεχνικές στήλες, όπως στην Athenaeum που
εξέδιδε ο Τζ.Μ.Μάρεϋ. Κάποια από τα άρθρα αυτά εκδόθηκαν το 1923 στη συλλογή
"On The Margin". Το 1918 παντρεύεται την αγαπημένη του Μαρία Νις και
δύο χρόνια αργότερα γεννιέται ο γιός τους Μάθιου. Μετά τα "Crome
Yellow" και "Antic Hey" ο Χάξλεϋ έγινε αρκετά γνωστός οπότε
εγκατέλειψε την δημοσιογραφία και το Λονδίνο για πιο ηλιόλουστους τόπους, όπου
θα γράψει τη μεγάλη δυστοπία του!
Χάξλεϋ
ή Όργουελ;
Τελικά, ποιος, άραγε, έχει δίκιο, ο Χάξλεϊ ή ο
Όργουελ; Διερωτάται ο Νιλ Πόστμαν στο βιβλίο του "Τηλεόραση, ο πολιτισμός
του θανάτου". Ο τελευταίος θεωρούσε την τηλεόραση ως κρίσιμο εργαλείο για
το νέο πολιτισμό και το νέο ολοκληρωτισμό. Κι αυτό γιατί η τηλεόραση συνιστά
μία «μεταφορά»(metaphora), και η μεταφορική λειτουργία της συνίσταται στους
συμβολισμούς των πληροφοριών της, τις πηγές, την ποιότητα και την ταχύτητα της
ενημέρωσης και το περιβάλλον μέσα στο οποίο παράγονται οι ειδήσεις. Με την
μεταφορική της λειτουργία η τηλεόραση ποιεί πολιτισμό, διότι μεταβάλλει ριζικά
τον τρόπο και το περιεχόμενο του δημόσιου διαλόγου· «έναν πολιτισμό που
απομυζούν τα χάχανα» και ο νηπιακός λόγος των δημόσιων συζητήσεων, έναν
πολιτισμό συνεχών κύκλων ευτελούς ψυχαγωγίας και γι’ αυτό ικανό να εξαλείψει
τον πολιτισμό. Ο Νιλ Πόστμαν παραδέχεται ότι υφίστανται οι πολιτισμοί-φυλακές
και οι μηχανισμοί ελέγχου της σκέψης όπως ακριβώς τις περιέγραψε ο Όργουελ, ότι
ο σύγχρονος πολιτισμός χαρακτηρίζεται από την υπερπληροφόρηση που «πνίγει» την
αλήθεια μέσα στο «θόρυβο» και τη σύγχυση - γεγονός που καθιστά άχρηστη την
απαγόρευση- καταλήγοντας στην καταξίωση της κοινοτοπίας, των «σκουπιδιών» και
του ανεξάντλητου χάχανου. Σήμερα, βασανιζόμαστε, όπως ο πληθυσμός στο «Θαυμαστό
Καινούργιο Κόσμο» του Χάξλεϋ, όχι γιατί γελάμε αντί να σκεφτόμαστε, αλλά γιατί
δεν ξέρουμε ούτε γιατί γελάμε ούτε για ποιο λόγο έχουμε σταματήσει να
σκεφτόμαστε.
«Σκέπτομαι» έγραφε για τις ΗΠΑ ο Νόρμαν
Μέιλερ(Μάγισσα τέχνη) ότι «αυτή την πλούσια και ισχυρή χώρα… αυτή την εταιρική
γη δίχως ενστικτώδη αντίδραση στην αισθητική που τώρα διέδιδε σε ολόκληρο τον
κόσμο, τη χειρότερη εφαρμοσμένη αισθητική στην ιστορία του κόσμου… αυτή τη
λαίμαργη δημοκρατία που κατέψυξε το φαΐ της προτού το κάψει... αυτή τη
σαδιστικά επαναστατημένη Δημοκρατία που τις άρεσαν τα πέτσινα, τα
σαδομαζοχιστικά... ναι, αυτή η Αμερική, η τρομοκρατημένη, κάλλιστα χρειαζόταν
την τηλεόραση - είμαι εδώ για να σε νεκρώσω, το χρειάζεσαι!»
Για την τηλεόραση τα πάντα είναι η στιγμή, όλα
είναι στιγμιαία και ταυτόχρονα. Το πνεύμα δεν είναι πια παρά η οργανωμένη
νοημοσύνη, η δεξιοτεχνία, η άσκηση καθώς και η ευτελής χρησιμοθηρική εξυπνάδα.
Η κουλτούρα ως καλλιέργεια δεν είναι παρά μια επίφαση που χρησιμεύει ως άλλοθι
έναντι των βαρβάρων, που είναι οι απόκληροι, οι μετανάστες. Η τηλεόραση
διχοτομεί απόλυτα τη φαντασία, που χάνει τις αποχρώσεις, παύοντας να είναι
φαντασία. Απομένει έτσι μόνο ο δαιμονισμός που είναι «η μιλιά της
βουβαμάρας»(Κίκεργκωρ) του αποβλακωμένου και χειραγωγημένου ιδιώτη και ο ζωώδης
ηδονισμός ως το νόημα της ζωής του, όπως είχε προβλέψει ο Άλντους Χάξλεϊ, αυτός
που είπε ότι "Μπορεί αυτός ο κόσμος να είναι η κόλαση κάποιου άλλου
πλανήτη."
Του Γ. Χ. Π.
Δημοσίευση σχολίου