Γιατί η τυφλή λογική του κέρδους υπονομεύει
όλα όσα η κοινωνία του χρήματος θεωρεί περιττά, δηλαδή σχολεία, μουσεία και
σπουδές.
Τον κώδωνα του
κινδύνου για την ελευθερία, τη δημοκρατία, την Παιδεία και τον πολιτισμό
εξαιτίας της υποβάθμισης των ανθρωπιστικών σπουδών κρούει ο διακεκριμένος
συγγραφέας, ακαδημαϊκός δάσκαλος και μελετητής της Αναγέννησης Νούτσιο Ορντινε
που βρίσκεται στην Ελλάδα και έδωσε διάλεξη στο Μέγαρο Μουσικής σε συνεργασία
με το Κοινωφελές Ιδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Εργου (ΚΙΚΠΕ) με θέμα "Σε
τι είναι χρήσιμη μια άχρηστη γνώση".
Το βιβλίο του
Νούτσιο Ορντινε Η χρησιμότητα του άχρηστου κυκλοφόρησε με μεγάλη
επιτυχία σε 18 γλώσσες. Στα ελληνικά από την Αγρα σε μετάφραση Ανταίου
Χρυσοστομίδη.
Σε συνέντευξή
του ο Νούτσιο Ορντινε δηλώνει τον έντονο προβληματισμό του για το μέλλον του
ανθρώπου.
«Είμαστε ενώπιον μιας επιδημίας που
εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό ακριβώς το καλοκαίρι προκάλεσε
κατακραυγή στην Ιαπωνία μια επιστολή του υπουργού Παιδείας Χακουμπούν Σιμομούρα
με την οποία ζητούσε από τους πρυτάνεις να κλείσουν ή να μετατρέψουν τα τμήματα
εκείνα που δεν είναι “χρήσιμα” έτσι ώστε να δυναμώσουν μόνο οι φυσικές και
τεχνολογικές επιστήμες.
Πρόκειται για
πολιτική επιλογή που μπορεί να οδηγήσει στην πολιτιστική αυτοκτονία. Σήμερα,
δυστυχώς, θεωρούνται “άχρηστες” οι γνώσεις που δεν ευνοούν άμεσα κέρδη.
Όμως
συχνά ο κόσμος των πανεπιστημιακών έχει αποδεχθεί την κατάσταση και παρατηρεί
παθητικά αυτή την πτώση. Να γιατί αποφάσισα να γράψω αυτό το “Μανιφέστο”.
Πρέπει να αντιδράσουμε πριν να είναι πολύ αργά» λέει ο καθηγητής και συνεχίζει «Με
τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις πολλές χώρες προσπαθούν να
“επαγγελματοποιήσουν” τα προγράμματα σπουδών στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.
Ζητάνε από μαθητές που έχουν μόλις κλείσει τα 13 τους χρόνια να επιλέξουν
ένα επάγγελμα και να συνεχίσουν τη φοίτησή τους σκεπτόμενοι μόνο τη θέση
εργασίας.
Δεν αντιλαμβάνονται ότι η υποταγή της Παιδείας και της εκπαίδευσης
στις απαιτήσεις της αγοράς είναι μια ήδη χαμένη μάχη.
Πώς μπορεί
κανείς να εναρμονίσει την ταχύτητα των μεταβολών της αγοράς με τους αργούς
χρόνους της εκπαίδευσης;
Έτσι όχι μόνο
δεν λύνεται το πρόβλημα της απασχόλησης, αλλά υπάρχει κίνδυνος να διαφθαρούν οι
φοιτητές που εγγράφονται στο πανεπιστήμιο με την επιθυμία να αποκτήσουν ένα
πτυχίο για να κερδίσουν χρήματα.
Κανένα επάγγελμα δεν μπορεί να ασκηθεί συνειδητά χωρίς
γενική παιδεία. Δεν σπουδάζει κανείς για να αποκτήσει ένα κομμάτι χαρτί που θα
εξαργυρώσει στην αγορά εργασίας».
Σε άλλο σημείο της συνέντευξής του λέει: «Σε
μια κοινωνία όπου μετρούν μόνο τα χρήματα, ένα σφυρί αξίζει περισσότερο από ένα
ποίημα ή ένα κουτάλι από έναν πίνακα.
Έχουμε χάσει
κάθε ενδιαφέρον για το αφιλοκερδές. Κατά συνέπεια και την αγάπη για τα πράγματα
που κάνουν την καρδιά μας να πάλλεται. Ο Μονταίνιος μας θυμίζει ότι δεν είναι η
κατοχή των πραγμάτων που κάνει ευτυχισμένο τον άνθρωπο αλλά η απόλαυσή
τους.
Αν ένα μουσείο ή μια αρχαιολογική ανασκαφή παράγουν κέρδος δεν είναι
κακό. Μπορεί όμως η αξία του Κολοσσαίου ή του Παρθενώνα να υπολογιστεί με βάση
τα έσοδα; Κι αν ένα πολύ σημαντικό μουσείο δεν παράγει κέρδος, θα πρέπει να το
κλείσουμε; Και οι βιβλιοθήκες και τα Αρχεία του κράτους (που δεν είναι πηγή
οικονομικού πλούτου) τι μέλλον θα έχουν σε μια κοινωνία βασισμένη σ’ αυτές τις
αρχές;».
Σχετικά με την
κρίση που βιώνουμε η προσέγγισή του είναι αφοπλιστική: «Η κρίση που βιώνουμε
δεν είναι μόνο οικονομική: είναι κυρίως ηθική. Η δικτατορία του ωφελιμισμού
έχει αλλοιώσει τη λειτουργία της Ευρώπης. Μπορεί άραγε η ευρωπαϊκή ταυτότητα να
περιοριστεί με βάση την παράμετρο “ποιος πληρώνει τα χρέη και ποιος δεν τα
πληρώνει”; Είναι δυνατόν να σκεφτεί κανείς μια Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα, την
Ιταλία ή την Ισπανία; Πώς μπορεί να λειτουργήσει ένα κοινοβούλιο στο οποίο η
αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών ποδοπατείται καθημερινά από τα ιδιαίτερα
συμφέροντα κάθε μεμονωμένου κράτους; Χρειάστηκε να πεθάνουν χιλιάδες άνθρωποι
στη Μεσόγειο για να καταλάβουμε ότι το ζήτημα των προσφύγων δεν είναι πρόβλημα
αποκλειστικά ελληνικό ή ιταλικό. Πώς είναι δυνατόν να μην έχει διαμαρτυρηθεί
κανείς για το σκάνδαλο της προφανούς σύγκρουσης συμφερόντων της Γερμανίας: είναι θεμιτό να ωθείς την ελληνική
κυβέρνηση να πουλήσει την περιουσία της και έπειτα να συναινείς στο ξεπούλημα
όλων των ελληνικών αεροδρομίων σε μια γερμανική επιχείρηση; Δεν είναι δίκαιο να
πληρώνουν την κρίση μόνον οι πιο αδύναμοι και οι ανυπεράσπιστοι. Η διαφθορά και
η φοροδιαφυγή είναι οι αληθινές αιτίες της οικονομικής καταστροφής πολλών
χωρών. Καταπολεμούνται όμως μόνο μερικώς με τους καλούς νόμους. Πρέπει να
εκπαιδεύσουμε τις νέες γενιές στις αξίες της αλληλεγγύης, στον σεβασμό του
κοινού καλού. Ενώ οι κυβερνήσεις, αντιθέτως, κάνουν περικοπές στα κονδύλια
για την Παιδεία, τον πολιτισμό και τη βασική επιστημονική έρευνα. Επενδύω στη
μόρφωση και στον πολιτισμό σημαίνει ενδυναμώνω τη δημοκρατία και την ελευθερία,
ελπίζω σε έναν μελλοντικό κόσμο καμωμένο από ανθρώπινα όντα ικανά να
ανθίστανται στη διαφθορά και ελεύθερα από τα δεσμά του εγωισμού».
Δημοσίευση σχολίου