“Financial Times”: “Οι εθνικές Κυβερνήσεις των χωρών-μελών και τα όργανα της Ε.E. στις Βρυξέλλες δεν μπορούν πλέον να σταθούν στο ύψος των πολυάριθμων προκλήσεων, που εμφανίζονται από κάθε κατεύθυνση”

-“Οι παθητικές κυβερνώσες ελίτ, οι ανούσιες δημόσιες εκδηλώσεις και το κυρίαρχο αίσθημα μιας επικείμενης καταστροφής, που απεικονίζονται στο αριστούργημα του Καβάφη, χρησιμεύουν το 2016 ως ένα καμπανάκι για την Ευρώπη”.

Αφιερωμένο στην μεγάλη κρίση και τους κινδύνους, που διέρχεται σήμερα η Ε.Ε, είναι μακροσκελές άρθρο, το οποιο δημοσιεύεται στην βρετανική εφημερίδα “Financial Times”. 

Το δημοσίευμα αναφέρεται και σε ποίημα του Έλληνα ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, το οποίο είναι σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρο για την κατάσταση στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, όπως γράφεται στο άρθρο, στο ποίημα «Περιμένοντας τους Βαρβάρους» του 1898, ο Έλληνας ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης περιγράφει μια πολιτεία, που εφευρίσκει ή διογκώνει μυστηριώδεις απειλές από το εξωτερικό για να ενισχύσει τις απαρχαιωμένες δομές εξουσίας της.

Οι παθητικές κυβερνώσες ελίτ, οι ανούσιες δημόσιες εκδηλώσεις και το κυρίαρχο αίσθημα μιας επικείμενης καταστροφής, που απεικονίζονται στο αριστούργημα του Καβάφη, χρησιμεύουν το 2016 ως ένα καμπανάκι για την Ευρώπη, αναφέρει στο δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα.

“Η νόσος πηγαίνει πολύ πιο μακριά και βαθιά από την Ε.Ε., η οποία δεν έχει την ευθύνη, για ότι συμβαίνει ή δεν συμβαίνει στην Ευρώπη”

Στην συνέχεια, δε, αναφέρει τα εξής:: “Είτε αφορά την τρομοκρατία, την μετανάστευση, τον εγχώριο πολιτικό εξτρεμισμό, την ενότητα της ευρωζώνης, την ανεργία, την ελλιπή οικονομική ανάπτυξη ή ακόμα και την στρατιωτική άμυνα της Ευρώπης, οι εθνικές Κυβερνήσεις και τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, φαίνεται, πως δεν μπορούν να σταθούν στο ύψος των πολυάριθμων προκλήσεων, που εμφανίζονται από κάθε κατεύθυνση.
Αυτό πρέπει να ανησυχεί, όχι μόνον τους Ευρωπαίους, αλλά και τους φίλους τους στην Αμερική και στην Ασία.
Η νόσος πηγαίνει πολύ πιο μακριά και βαθιά από την Ε.Ε., η οποία δεν έχει την ευθύνη, για ότι συμβαίνει ή δεν συμβαίνει στην Ευρώπη.

“Παρά το γεγονός, πως είναι μια ομάδα εύπορων δημοκρατιών, με 28 κράτη-μέλη και με πάνω από 500 εκατομμύρια κατοίκους, η Ε.Ε. είναι καταδικασμένη να είναι πάντα κάτι λιγότερο από το σύνολο των μερών της”

Είναι κατά ένα μέρος ζήτημα της πτώσης της Ευρώπης σε παγκόσμια επίπεδο, που καθιστά δύσκολη την διαχείριση προβλημάτων, ακόμα και στην δική της γειτονιά.
Είναι επίσης ζήτημα πολιτικής, οικονομικής, πολιτικής και τεχνολογικής αλλαγής στις δυτικές κοινωνίες συνολικά. Οι αλλαγές αυτές διαταράσσουν καθιερωμένες μορφές ζωής, υπονομεύουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των πολιτών για τις Κυβερνήσεις τους και αποδυναμώνουν την δυνατότητα των τελευταίων να δράσουν αποφασιστικά.
Σε κάθε περίπτωση, η Ε.Ε. είναι το επίκεντρο της ανησυχίας. Η ανεπαρκής αντίδραση της στις διαδοχικές κρίσεις που ξέσπασαν έχουν δημιουργήσει την εντύπωση, πως, παρά το γεγονός, πως είναι μια ομάδα εύπορων δημοκρατιών, με 28 κράτη-μέλη και πάνω από 500.000.000 κατοίκους, η Ε.Ε. είναι καταδικασμένη να είναι πάντα κάτι λιγότερο από το σύνολο των μερών της.

“Μια ορδή από κότες είναι ένας σχηματισμός μάχης, σώμα με σώμα, αν συγκριθεί με την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της Ε.Ε.”

Οι εκκλήσεις από πολιτικούς ηγέτες για μια πιο αποτελεσματική και ενοποιημένη Ε.Ε. – και ήταν πολλές το 2015 – αποδεικνύονται συχνά απλά ωραία λόγια χωρίς πρόθεση να γίνουν πράξη.
Οι θλιβερές προσπάθειες της Ε.Ε. για μια αμυντική συνεργασία δείχνουν πολύ παραστατικά το πρόβλημα. Ο ίδιος ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε τον περασμενο Οκτώβριο: «Μια ορδή από κότες είναι ένας σχηματισμός μάχης σώμα με σώμα, αν συγκριθεί με την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της Ε.Ε.».
Αυτό δεν σημαίνει, πως η Ε.Ε. βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Όπως έδειξαν κατά την διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης και όπως δείχνουν και τώρα στην μεταναστευτική και προσφυγική κρίση, οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν προσπαθήσει και έχουν δοκιμάσει μια μέθοδο για την αντιμετώπιση έκτακτων προβλημάτων.

“Όπως η κρίση της ευρωζώνης χώρισε την νομισματική ένωση σε Βόρειους και Νότιους Ευρωπαίους, η προσφυγική κρίση χωρίζει την Ε.Ε. ανάμεσα στα παλιότερα ευρωπαϊκά κράτη- μέλη και στα νεότερα”

Βρίσκουν, όμως, λύσεις, που είναι προσωρινές, ελάχιστα ικανοποιητικές και οι οποίες έχουν σχεδιαστεί κυρίως για να κρατήσουν ζωντανή την Ε.Ε.
Στο πνεύμα αυτό, οργάνωσαν τρεις πανάκριβες διασώσεις για την Ελλάδα, αλλά αρνήθηκαν να “πιάσουν τον ταύρο από τα κέρατα” και να προχωρήσουν σε μια ουσιαστική διαγραφή του ελληνικού χρέους.
Δημιούργησαν μια ατελή τραπεζική ένωση, η οποία έχει κοινή εποπτεία και κοινό μηχανισμό εκκαθάρισης προβληματικών τραπεζών, αλλά δεν έχει κοινή εγγύηση καταθέσεων. Και στις δύο περιπτώσεις, το εμπόδιο είναι οι πιέσεις από τις εθνικές Κυβερνήσεις και ειδικά την Γερμανία.
Όπως η κρίση της ευρωζώνης χώρισε την νομισματική ένωση σε Βόρειους και Νότιους Ευρωπαίους, η προσφυγική κρίση χωρίζει την Ε.Ε. ανάμεσα στα παλιότερα ευρωπαϊκά κράτη- μέλη και στα νεότερα, από το κεντρικό και ανατολικό τμήμα της.

“Είναι σημαντικό, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης να αντισταθούν στον πειρασμό να φανταστούν, πως θα ήταν καλύτερα σε μια ένωση 15 ή λιγότερων μελών, όπως στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου”

Το σύστημα Σένγκεν για ελεύθερη μετακίνηση εντός των εσωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων, το θεμέλιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης, έχει ήδη κατακερματιστεί. Για να μην υψωθούν ξανά τα εμπόδια, που χώριζαν τις δύο πλευρές της Ευρώπης πριν το 1989, είναι σημαντικό, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης να αντισταθούν στον πειρασμό να φανταστούν, πως θα ήταν καλύτερα σε μια ένωση 15 ή λιγότερων μελών, όπως στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Για να αποτραπεί η πλήρης διάλυση της Συνθηκης του Σένγκεν, η Ε.Ε. εναποθέτει τις ελπίδες της και 3 δισεκατομμύρια ευρώ στην Τουρκία, για να συγκρατήσει το κύμα των εισερχόμενων προσφύγων και μεταναστών από την Μέση Ανατολή, την Βόρειο Αφρική και πιο πέρα. Η Ε.Ε. προτείνει επίσης την δημιουργία μιας ισχυρής συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής.

“Η πιο ύπουλη απειλή για την δημοκρατία προέρχεται από την προθυμία αξιοσέβαστων κεντροδεξιών Ευρωπαίων πολιτικών να δανειστούν την ρητορική και τις πολιτικές των άκρων”

Το πιο σοβαρό ερώτημα για την Ε.Ε. το 2016 θα είναι, ποιες συνέπειες θα προκύψουν, αν κανένα από τα μέτρα αυτά δεν αποδειχθεί αποτελεσματικό και αν μια ευρωπαϊκή πόλη αντιμετωπίσει μια τρομοκρατική επίθεση, όπως αυτή στο Παρίσι στις 13 Νοεμβρίου.
Ένας σχετιζόμενος κίνδυνος είναι, παρά την επιτυχία των παραδοσιακών δημοκρατικών κομμάτων να νικήσουν το Εθνικό Μέτωπο στις περιφερειακές εκλογές στην Γαλλία στις 13 Δεκεμβρίου, οι ακροδεξιοί λαϊκιστές να πλησιάσουν ακόμα περισσότερο στην εξουσία.
Αλλά μια πιο ύπουλη απειλή για την δημοκρατία προέρχεται από την προθυμία αξιοσέβαστων κεντροδεξιών Ευρωπαίων πολιτικών να δανειστούν την ρητορική και τις πολιτικές των άκρων. Η πρακτική αυτή διαβρώνει τον δημόσιο διάλογο υποσχόμενη εύκολες λύσεις σε πολύπλοκα προβλήματα.

“Η Ε.Ε. μπορεί να μην διαλυθεί, αλλά να κυλήσει σε μια παρακμή, με τις πολιτικές και γραφειοκρατικές ελίτ να συνεχίζουν να παρακολουθούν τις πρακτικές μιας ομοσπονδίας, χωρίς εξουσία και σημασία”

Μετά την ίδρυσή της το 1957, με την Συνθήκη της Ρώμης, η
Ε.Ε. φαίνεται να είναι τους επόμενους 12 με 24 μήνες πιο ευάλωτη από κάθε άλλη φορά σε μια σειρά από επικίνδυνα χτυπήματα και αναταράξεις.
Όλα είναι δυνητικά μοιραία για την ενότητα της Ε.Ε. – όχι λιγότερο το δημοψήφισμα της Βρετανίας, για το αν θα μείνει στην ένωση – άλλα όχι αναγκαστικά και για την επιβίωση της.
Όπως και το φανταστικό κράτος του Καβάφη, ή όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, που άντεξε για 1.000 χρόνια, προτού την βγάλει από την δυστυχία της ο Ναπολέοντας το 1806, η
Ε.Ε. μπορεί να μην διαλυθεί, αλλά να κυλήσει σε μια παρακμή, με τις πολιτικές και γραφειοκρατικές ελίτ να συνεχίζουν να παρακολουθούν τις πρακτικές μιας ομοσπονδίας, χωρίς εξουσία και σημασία. Δεν είναι ένα αποτέλεσμα, το οποίο θα ήθελε οποιοσδήποτε Ευρωπαίος με κοινό νου. Αλλά δεν είναι πλέον αδιανόητο”…

Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.