Αυτό που δεν είδε ο Τσίπρας

Η Πορτογαλία χρησιμοποιείται συχνά σαν πρότυπο για να στηλιτευτούν τα δημοσιονομικά αδιέξοδα στην Ελλάδα. Ωστόσο, η κοινωνική πραγματικότητα τρεις μήνες πριν από τις εκλογές είναι κάθε άλλο παρά ρόδινη.

Ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Πέδρο Πάσους Κοέλιο παρακολουθεί με μέγιστο ενδιαφέρον τις τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα. Το δημοσιονομικό αδιέξοδο της Ελλάδας λειτουργεί για τον ίδιο ως ένα είδος απόδειξης για την ορθότητα της πολιτικής του, μόλις τρεις μήνες πριν από τις βουλευτικές εκλογές στη χώρα του. «Η στρατηγική της αυστηρότητας και της αξιοπιστίας ήταν ορθότατη», δήλωσε ο κ. Κοέλιο ενώπιον του πορτογαλικού κοινοβουλίου το βράδυ της Τετάρτης.

Το πακέτο χρηματοδοτικής στήριξης ύψους 78 δις ευρώ που έλαβε το 2011 η Πορτογαλία από την ΕΕ απέτρεψε μεν την επαπειλούμενη χρεοκοπία, συνοδεύτηκε ωστόσο από δέσμη σκληρών μέτρων λιτότητας και μεταρρυθμίσεων της συντηρητικής κυβέρνησης Κοέλιο. Από τον Μάιο του 2014 η φτωχότερη χώρα της δυτικής Ευρώπης βρίσκεται και πάλι εκτός μνημονίου. Μετά από τρία χρόνια ύφεσης, που στοίχισε στην πορτογαλική οικονομία 6,5% του ΑΕΠ της, το 2014 έκλεισε με ρυθμό ανάπτυξης 0,9%, ενώ καταγράφηκε και μείωση της ανεργίας (σήμερα στο 13,2%).

«Εξοντώνονται τα δικαιώματα των εργαζομένων»

O πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Πέδρο Πάσους Κοέλιο

Η Πορτογαλία χαρακτηρίζεται συχνά «υποδειγματικός μαθητής» από τις Βρυξέλλες, από ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και μερίδα ΜΜΕ. Επίσης χρησιμοποιείται κατά κόρον ως απόδειξη επιτυχίας της πολιτικής λιτότητας προκειμένου να επισημαίνονται λάθη στην εφαρμογή αντίστοιχων προγραμμάτων στην Ελλάδα. Ωστόσο, η ιστορία επιτυχίας, το περίφημο success story της Πορτογαλίας έχει πολλές σκιές. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο κοινοβούλιο την Τετάρτη, λίγα τετράγωνα πιο μακριά ένας σημαντικός αριθμός αστέγων ετοιμαζόταν να περάσει άλλη μία νύχτα στο πεζοδρόμιο. «Δεν έχουμε δει ποτέ τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων που υποφέρουν εδώ», λέει ένας τραπεζικός υπάλληλος.

Η βελτίωση των μακροοικονομικών δεδομένων δεν έγινε αισθητή στην καθημερινότητα των πολιτών. Η κρίση στη χώρα «δεν έχει ξεπεραστεί σε καμία περίπτωση», δήλωσε πριν από μερικές εβδομάδες ο Εουγκένιο Φονσέκα, πρόεδρος της καθολικής ανθρωπιστικής οργάνωσης Caritas στην Πορτογαλία, τονίζονται ότι οι αιτήσεις για παροχή βοήθειας εξακολουθούν να αυξάνονται ακατάπαυστα. Παρότι η οικονομική κατάσταση της χώρας έχει βελτιωθεί, η πολιτική λιτότητας δεν έχει γίνει ηπιότερη. Οι περισσότερες αυξήσεις φόρων και περικοπές διατηρούνται. Η μέση σύνταξη δεν υπερβαίνει τα 361 ευρώ μηνιαίως. Ο γνωστός κοινωνιολόγος Μποαβεντούρα Σόουζα Σάντος λέει εμφανώς εκνευρισμένος: «Τα δικαιώματα των εργαζομένων εξοντώνονται ολοένα περισσότερο». Οι συνθήκες στη χώρα μοιάζουν με αυτές που επικρατούσαν πριν από την Επανάσταση των Γαρυφάλλων το 1974, σχολιάζει ο Πορτογάλος επιστήμονας.

«Ωρολογιακή βόμβα» η Πορτογαλία

Η Πορτογαλία έλαβε 78 δις €. Σήμερα βρίσκεται εκτός μνημονίου αλλά η κρίση συνεχίζεται.

Ωστόσο, η κριτική ασκείται και από άλλα μέτωπα. Το ΔΝΤ προειδοποίησε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας θα πρέπει οπωσδήποτε να επιταχυνθεί. Δεδομένης της όξυνσης της οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα, ειδικοί στο εσωτερικό και το εξωτερικό επισημαίνουν ολοένα συχνότερα τους κινδύνους μετάδοσης της κρίσης στην Πορτογαλία, υπογραμμίζοντας ότι, με ένα χρέος της τάξης του 130% του ΑΕΠ, η χώρα είναι τόσο ευάλωτη όσο καμία άλλη στην Ευρώπη. Ο οικονομικός αναλυτής Μάθιου Λιν, σε άρθρο του στο διαδικτυακό πόρταλ marketwatch.com για την Πορτογαλία, έκανε λόγο για «ωρολογιακή βόμβα».

Πέρα όμως των οικονομικών κινδύνων που απειλούν την Πορτογαλία, υπάρχουν και οι πολιτικοί. Στις εκλογές του προσεχούς φθινοπώρου ο Πάσους Κοέλιο ενδέχεται να εισπράξει την αποδοκιμασία των ψηφοφόρων. Παρότι στη χώρα δεν υπάρχει κόμμα αντίστοιχο του ισπανικού Podemos, ο σοσιαλιστής ηγέτης της αντιπολίτευσης Αντόνιο Κόστα, που θεωρείται μία μετριοπαθέστερη εκδοχή του επικεφαλής του Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας, αναδεικνύεται σε σοβαρή απειλή της εξουσίας του Κοέλιο.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Intercampus, που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη, ο 53χρονος πρώην δήμαρχος της Λισαβόνας, ο οποίος έχει επανειλημμένα επαινέσει την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, προτιμάται από το 42,3% των ψηφοφόρων. Την ίδια ώρα ο Πορτογάλος πρωθυπουργός συγκεντρώνει μόλις το 31,6% του εκλογικού σώματος.

Άρης Καλτιριμτζής (dpa)