''Κι εσύ, Ελευθέριε Βενιζέλε, βουτυρωμένη φέτα του
Περικλή, πεσμένη χάμω από την μεριά του βουτύρου''
FERNANDO PESSOA, ULTIMATUM [*]
...αυτοί
οι αφηγητές ναυαγίων, ως επί το πλείστον δίχως θύμηση, παρά μόνο για τις
έμμονες ιδέες τους, - when it goes slow, do you feel slow?[1]- ένα κομμάτι
αφηρημένης θάλασσας - δεν θυμάμαι τον άντρα που μίσησε ο Τζόυς ούτε την αιτία,
ήξερε τ' όνομά του ο Κανέτι[2] - απότομες παραμορφωτικές διαθλάσεις του
μοντερνισμού do you really have to identify with a motor car[3], μια μέρα του
φθινοπώρου θα κατηφορίσω τα βουλεβάρτα - θα ήθελα να ξεχάσω ό,τι συνέβη πίσω
από την φουτουριστική νοσταλγία,- δεν είμαι ή μάλλον είμαι, κάτι σαν τις
αλληγορικές φάρσες των συμβολιστών στις αρχές του αιώνα - ''παρακαλώ, από δω''
-, ο αστυνόμος Ανταμσμπέρ, προερχόταν από άλλο αφήγημα, όταν με έπιαναν κρίσεις
βήχα έφτυνα αίμα, προσπαθούσα να ξεφύγω σπασμωδικά, - το νερό σταμάτησε να
τρέχει, - ήταν ξαφνικό -, ''γιατί γελάς, σου 'στριψε ή τάχεις μαζί μου ;;'' -
ένιωθα έναν πόνο στο δεξί μάτι, - κάτι εμπόδιζε να είναι εγκάρδιος μαζί μας, το
μόνο κακό ήταν η μυρωδιά- παραδεχόταν,- ''καληνύχτα'', - η Ντόνα Μαρία ντας
Βιρτούδες -
άνθρωπος διχασμένος, δικτάτορας και δαίμονας μαζί, κατέληξε
φυτεύοντας μια σφαίρα στο κεφάλι ή μάλλον άνοιξε το στόμα και πυροβόλησε βαθιά
στον ουρανό - παντού ίδιος, απομίμηση εκείνης της ταραγμένης νύχτας ''πιο
αχρείος, με γοήτευε'', ο Άλβαρο ντε Κάμπος ισχυριζόταν πόσο γελοία είναι η
ερωτική ποίηση είτε τα ερωτικά γράμματα, - ο τρόμος του να μην ξεπέσει ασθενής
σε λαϊκό νοσοκομείο - στο φάκελο των ασθενών, κατά κανόνα, γράφουν λάθος
διάγνωση - μονολογούσε ''δεν θα κλάψω άλλο πια- η μοίρα ό,τι κι αν κλώθει'' -
Νοβάλις- ποιος ξέρει αν πράγματι, δεν μ' ενδιέφερε - ''από την χτεσινή του
ομορφιά τι έχει απομείνει;;'', ''κράτησα το ημίψηλο και τα πανάκριβα παλιά
βιβλία του'', ''έψαξα επίσης τις μπότες με το πανάκριβο δέρμα, ανίκανος να
νιώσω το όνειδος της μεγάλης έλλειψης'' - το καλύτερο ήταν η εικόνα με
τους βάλτους - λαμπρή φωτογραφία του ύστερου ρομαντισμού, ανέγγιχτης
μεγαλοπρέπειας, - προϊστορικής - η ησυχία της απόλυτης εγκατάλειψης, πρόκειται
για αφετηρία;; ή επιστροφή στο σημείο εκκίνησης;; - το μυαλό κολυμπά ανάμεσα
στο λασπωμένο έδαφος και το φως της μέρας, -πάντα υπάρχει κάτι που αξίζει να
αναφερθεί, οι αετοί μας έχουν μια λύπη σαν την Ανάσταση σε ξένους τόπους.
...Keats,
Ode to a Nightingale, η γοητεία της κατοικίας στο νούμερο 15, είχα παρατήσει το
σπίτι στην διάθεση πολλών, με εξέπλητταν τα βαθιά γεράματα, τα καλλιεργημένα
επιτεύγματα και η λογοτεχνική αγριότητα του Πεσσόα, στο Ultimatum, - ένας
γέρικος γλάρος που μάς φλομώνει με πεπρωμένα ισχνά ή άτεχνα κατά παραγγελία -
καταλαβαίνετε -, φεύγω , - για ένα άλλο ταξίδι, οι συνάφειες της αγωνίας είναι
ασύμβατες χωρίς προυποθέσεις, το πλέον ακατανόητο, - δεν θα γινόταν να την
χάσει - το λέω μοιρολογώντας τον Κοκτώ "Στο πανηγύρι την έχασα"
ΚΟΚΤΩ
: ...από τότε που είστε νεκρή η ομορφιά σας μεγαλώνει, κυρία, ....
Η
ΝΕΚΡΗ : ...ένα συμπίλημα ερωτικών εικόνων - τα πρωινά έχουν μια κούραση, μια
αφαίρεση....
ΚΟΚΤΩ
: .....ή το ακατανόητο, -όπως η γοητεία μιας γυναίκας που φεύγει από κοντά μας
ξαφνικά, σαν περιώνυμη εκδίκηση
Η
ΝΕΚΡΗ : ...ζητούν συγνώμη οι ανιστόρητοι- κυρίως οι μη σοφιστές...
ΚΟΚΤΩ
: ...δεν θα ήταν η κυρία που μιλούσε, μα οι δεισιδαίμονες γείτονες, - τ'
ομορφότερο σπίτι στο Bentwood, - της Μονρόε.-//
...έσερνα
πάντα μια καρέκλα πίσω μου κι έτσι η γειτονιά φαινόταν πιο έρημη ή μια σακούλα πλαστική που μας γλυτώνει απ' τα μπαστούνια των τυφλών που βολιδοσκοπούν το
μέλλον, κλείδωνα, λοιπόν, τον άρρωστο και τη γριά με τα βαμμένα μαλλιά στο
μπαλκόνι απλώνοντας μια αγωνία μεγάλη σαν ακατοίκητη πόλη, ''ποιος είστε'', μου
λέει ο θυρωρός, ''εγώ'', του λέω , ''αλλά έχω μετατραπεί σε φάντασμα για να
είμαστε εν ειρήνη'', άλλωστε όλα γινόταν για το τζάμι μιας βιτρίνας που έκρυβε
το σφριγηλό έλεος και την άλλη μέρα το ξέραν όλοι, όπως η παλιά ερωμένη που
τυλίγεται τη θλίψη της υπολογίζοντας τα ονόματα των δρόμων που έχουν χαθεί, και
ποιος το αναγνωρίζει, ''εσείς'', μου λέει πάλι, ''χαθήκατε, τόσο ξαφνικά
ανάμεσα στην αβεβαιότητα και τον πόθο, αλλά τώρα θα έρθει εκείνη'' και με κοίταξε
σαν κοινότοπη εκτόπιση όπως όταν όλα κυκλοφορούν αθόρυβα ενώ ελάχιστοι
γνωρίζουν, κι η μοναξιά είναι οφθαλμαπάτη σαν το παλιό ορφανοτροφείο που
κρύβεται στα σύννεφα, - έπειτα σωπαίνω, γυρίζει κάποιος ξαφνικά από μια
αξεπέραστη εξορία, κι εγώ δεν έχω τι να πω, ακούω τη φωνή μου πιο βραχνή όπως
άλλες εποχές και τότε μπορώ να προφέρω την πραγματική μου ζωή, ''φεύγετε;;;'',
μου λένε, ''ναι'', τους λέω, ''μα ήρθε εκείνη που περιμένατε ντυμένη πρόχειρα
στο σπίτι, μ' ένα μωρό ηλικιωμένο σαν φαντασία που εξεδήμησε''- ''αύριο,
αύριο'', φωνάζαν δυνατά, κι εγώ έδινα την εντύπωση πως τα πάντα θ' αρχίζαν το
βράδυ, όπως κανείς φροντίζει τον εαυτό του για να γνωριστεί καλύτερα με τους
υπόλοιπους και φεύγει μ'ένα παιδικό παιχνίδι λιγότερο - παλαιάς κοπής- μήπως
προλάβει τα Χριστούγεννα ή ένα κονιάκ ενώ διασχίζει το ανεκπλήρωτο, αλλά κάποτε
ήρθε εκείνος, συνέχισε μια ομιλία χωρίς λόγια, με άπειρους στροβιλισμούς στις
μύτες - τ' ανθρώπινα σημάδια ήταν η Μεγάλη Νύχτα.
ΚΟΚΤΩ
: .....είπατε γλάρος ;; Η πρώτη σελήνη μετά την αιχμαλωσία έχει ένα γαλάζιο
φως.....
Η
ΝΕΚΡΗ : .....δεν υπάρχουν ναυαγοσωστικά εκείνες τις ώρες, - ο Προμηθέας
ενθουσιάζεται με κάθε επικείμενη ομορφιά, σε τέτοιες περιπτώσεις δανείζεται
αξεσουάρ φίλων, - τις φτερούγες για παράδειγμα του αετού που τον επισκέπτεται
[παύση]
ΚΟΚΤΩ
: .....έψαχνε ένα όνομα για την σχεδία του, η Ανζέλ είχε μετατραπεί στο μεταξύ
σε ανθοπώλιδα,
αντιδρούσε
ο Ζιντ[6] -
, μια τέτοια υπόθεση, θα μείωνε το ενδιαφέρον του εκδότη,
-έλεγε...
Η
ΝΕΚΡΗ : ...κοιτάζω το άσπονδο ταβάνι, ενώ εκείνος μοιράζει μεζέδες από
συκώτι στο πουλί - ένας άχρονος γέρος που απαντάει σε πνεύματα σκυφτός, μιλάει
με νεύματα σ' ένα θέατρο τσέπης - απ' αυτά που είναι τα ενδιαφέροντά σας....
ΚΟΚΤΩ
: ....περιμένω το πρόσχημα του καθρέφτη να δώσει το σύνθημα, μέσα στη νύστα σε
μια γωνιά του μυαλού, - σαν άμμος παλιά περιμένει ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς :
''Ποιος είναι ο αδερφός σου;;'', μου λέει, ''οι ιστορίες σιωπής γεννήθηκαν
βραχνά, ξεπουλήθηκαν τά μεσημέρια - εδώ είναι ένα μέρος που δεν υπάρχει'', ''το
ξέρω'', απάντησε αχνά, ''αλλά εγώ θα τον περιμένω....''
....έπειτα
όταν εξαφανίστηκε πλανιόταν η δυστυχία όπως το φόρεμα της νεαρής υπηρέτριας -
γεμάτο θλιμμένα πουάν από τις εξεγέρσεις στο μακρινό Βλαδιβοστόκ , ή οι
αμφίβολες σκιές όταν καραδοκούν γιατί κι αυτό ακόμα αποτελεί μια νοσταλγία
αδάπανη παρακολουθώντας το πλήθος, - ο Μεγάλος Απών, - η Φωνή, - :
''Φιοντόρ
Μιχαήλοβιτς, από δω, από δω,- μη σάς απασχολεί ο γυρισμός, θα είναι όλα
οπως τ' αφήσαμε''- ασήμαντες ιστορίες που μ' ακολούθησαν μέχρι την Ανάσταση ή
το Μεγάλο Ξημέρωμα, - εκείνες που τόσο βοηθήσαμε ανάμεσα στην περιπλάνηση,
το αφηρημένο όνειρο ή την αναπάντεχη μυρωδιά της νύχτας.
τέλος
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[*]
Fernando Pessoa, Ultimatum, Αρμός, 2009, μτφρ. Γ. Σουλιώτης
[1]
όταν κινείται αργά, νιώθεις αργός;; [Ελίας Κανέτι, Πάρτι κι αερομαχίες, 2010,
Καστανιώτης, μτφρ. Α. Παύλου//αγγλικά στο κείμενο με μτφρ.
[2]
πρέπει στ' αλήθεια να ταυτίζεσαι μ' αυτόν τον τρόπο με μηχανή αυτοκινήτου
[Ελίας Κανέτι, ο.π.]
[3]
Ελίας Κανέτι, ο.π.
[4]
Ζαν Κοκτώ, Θέατρο τσέπης, Άγρα, 2005, Ναχμίας Βίκος
[5]
Marianne Oswald, [Μαριαν Οσβλαντ - Εντιθ Πιαφ], Διαδίκτυο, //βλ. Φώτη
Μισόπουλου, Το Κοσμικό Αυγό, Διαδίκτυο
[6]
Αντρέ Ζιντ, Ο Προμηθέας ελεύθερος Δεσμώτης, Καστανιώτης, 2010, μτφρ. Γ.
Ζακοπούλου [αναφορά στην ηρωίδα Ανζέλ σε μετα-λογοτεχνικό επίπεδο]
Δημοσίευση σχολίου