Δεύτερη πύλη εισόδου εικάζεται από
αρχαιολόγους ότι βρέθηκε στο μεγαλειώδες ταφικό μνημείο του λόφου Καστά στην
Αμφίπολη, η οποία αποκαλύφθηκε μετά από καταρρακτώδεις βροχές.
Οι αρχαιολόγοι εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο
να πρόκειται για μια δεύτερη πύλη εισόδου στο ταφικό μνημείο και προσπαθούν αν
εξακριβώσουν ότι δεν πρόκειται για τυχαία βαθιά ρωγμή.
Ο όγκος του μνημείου
κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι δεν μπορεί (αν και τεραστίων διαστάσεων για
μακεδονικό τάφο) τα 25 μέτρα του ταφικού μνημείου που ήδη αποκαλύφθηκαν να
είναι το μόνο κατασκεύασμα στα έγκατα του λόφου Καστά.
Σε πέντε άτομα αντιστοιχεί το σκελετικό
υλικό που βρέθηκε στην Αμφίπολη.
Η γυναίκα είναι 60 ηλικίας χρονών και
έχει ύψος 1,57 μ, οι δύο άνδρες εκτιμάται ότι είναι 35 – 45 χρονών.
Ο πρώτος άνδρας έχει ύψος 1,68 μ, ο
δεύτερος άνδρας 1,62 – 163 μ. Επίσης, ένα νεογέννητο και ένα άτομο σε καύση.
Τα 550 περίπου οστά
Τα σκελετικά κατάλοιπα του ταφικού
μνημείου, από τον λόφο Καστά Αμφίπολης, αντιστοιχούν σε 550 περίπου οστά,
θρυμματισμένα και ακέραια, ένα κρανίο σε αρκετά καλή κατάσταση, από το
οποίο λείπουν τα οστά, που συνθέτουν το πρόσωπο και μία σχεδόν ακέραιη κάτω
γνάθο. Δεν βρέθηκαν δόντια, εκτός από μία τερηδονισμένη ρίζα δεξιού
δεύτερου προγόμφιου, η οποία βρισκόταν μέσα στη κάτω γνάθο και
εμφανίζει προχωρημένο ακρορριζικό απόστημα.
Από τα 550 οστά, που καταμετρήθηκαν, τα
157, τα οποία προέκυψαν κατόπιν προσεκτικής ανάταξης από διαφορετικά
θραύσματα διάσπαρτων οστών, καταγράφηκαν συστηματικά σε βάση δεδομένων
και έγινε προσπάθεια απόδοσης τους σε επιμέρους άτομα.
Επιπλέον, αναγνωρίστηκαν οστά ζώων,
κάποια από τα οποία φαίνεται να ανήκουν σε μακρά οστά ιπποειδούς. Τα οστά των
ζώων θα μελετηθούν από ειδικό ζωοαρχαιολόγο.
Ο ελάχιστος αριθμός των ατόμων, που
ταυτοποιήθηκαν από τα διαγνωστικά σκελετικά κατάλοιπα αντιστοιχεί σε πέντε
άτομα, τέσσερα εκ των οποίων αποδίδονται σε ενταφιασμούς και ένα σε
καύση.
Οι νεκροί των ενταφιασμών διακρίνονται:
Σε μία γυναίκα (άτομο), σε δύο άνδρες μέσης ηλικίας (άτομα 2 και 3) και σε ένα
νεογέννητο άτομο.
Ατομο 1: Γυναίκα
Η γυναίκα, μπορεί με ασφάλεια να
τοποθετηθεί στο ηλικιακό διάστημα άνω των 60 ετών. Ο προσδιορισμός του
φύλου έγινε βάσει συγκεκριμένων δεικτών, που αφορούν: 1) στα οστά της
πυέλου (λεκάνης) (αριστερή μείζων ισχιακή εντομή, δεξιά πρωτιαία αύλακα,
αριστερό και δεξιό ισχιακό κύρτωμα λαγώνια ακρολοφία, σώμα και άκανθα
ισχιακού), 2) στα οστά του κρανίου (μεσόφρυο, υπερόφρυα τόξα, κλίση του μετωπιαίου,
μετωπιαία ογκώματα, κάτω κροταφική γραμμή, μαστοειδείς αποφύσεις, ινιακό
έπαρμα), 3) στην κάτω γνάθο (γένειο, γωνία κάτω γνάθου, κλάδοι),4) στη
μορφολογική διάπλαση των οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Ο προσδιορισμός της ηλικίας βασίστηκε:
1) σε τμήμα της αριστερής ηβικής σύμφυσης (πρόσθιο τμήμα της λεκάνης), 2)
στο βαθμό συνοστέωσης των κρανιακών ραφών, 3) στην έντονη προθανάτια απώλεια
των οπίσθιων δοντιών και στις δύο πλευρές της κάτω γνάθου, 4) στην παρουσία
μεταβολικών νοσημάτων, όπως είναι η οστεοπόρωση και η μετωπιαία υπερόστωση
(Hyperostosis Frontalis Interna: πάχυνση των τοιχωμάτων του κρανίου, εσωτερικά
του μετωπιαίου οστού, η οποία είναι συνήθως ασυμπτωματική και συνδέεται με
ορμονικές διαταραχές που εμφανίζονται συχνά σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση),
5) στις έντονες εκφυλιστικές αλλοιώσεις, κυρίως στη σπονδυλική στήλη και στις
οστεοποιήσεις ενθέσεων και χόνδρων στα μακρά οστά και στις πλευρές.
Σε ό,τι αφορά το ανάστημα της
ηλικιωμένης γυναίκας, μετά από τη συνδυαστική εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων
στις μετρήσεις των μακρών οστών, εκτιμάται στα 157 εκ.
Στο γυναικείο σκελετό φαίνεται ότι
αποδίδονται τα περισσότερα οστά που βρέθηκαν στον κιβωτιόσχημο τάφο, από τα 7,8
μ. από την κορυφή του θαλάμου και κάτω, δηλαδή 1 μ. πάνω από το δάπεδό του
κιβωτιόσχημου.
Ατομα 2 και 3 : Δύο άνδρες, 35 έως 45
ετών.
Τα δύο άτομα (2 και 3), από τα τέσσερα,
που είχαν δεχτεί ενταφιασμό, μπορούν με ασφάλεια να αποδοθούν σε άνδρες, βάσει:
1) των ανατομικών σημείων στα οστά της
πυέλου (λεκάνης) (αριστερό και δεξιό ηβικό οστό και ειδικότερα κοιλιακό τόξο,
υποηβική κοιλότητα και μέση επιφάνεια των οστών, αριστερή πρωτιαία αύλακα,
αριστερό και δεξιό ισχιακό κύρτωμα, αριστερή και δεξιά κοτύλη, μορφολογία ιερού
οστού για το άτομο 2 και δεξιό ισχιακό κύρτωμα και μορφολογία ιερού οστού για
το άτομο 3)
2) της μορφολογικής διάπλασης των μακρών
οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Οι δύο άνδρες είναι σχετικά κοντά
ηλικιακά, στην κατηγορία των 35 έως 45 ετών: Ο ένας, στις αρχές και ο δεύτερος,
προς το τέλος της κατηγορίας αυτής.
Ο προσδιορισμός της ηλικίας για το άτομο
2 βασίστηκε: (Ενδεικτική εκπροσώπηση οστών Ατόμου 2 με φωτογραφίες οστών στην
κεντρική φωτογραφία).
1) στις δύο ηβικές συμφύσεις (πρόσθιο
τμήμα της λεκάνης),
2) στις εκφυλιστικές αλλοιώσεις της
ωτοειδούς επιφάνειας της αριστερής πυέλου (η περιοχή της λεκάνης που αρθρώνεται
με το ιερό οστό),
3) στην πλήρη συνοστέωση των επιφύσεων
των στερνικών άκρων και στις δύο κλείδες.
Ο προσδιορισμός του ηλικιακού εύρους για
το άτομο 3, βασίστηκε στη δεξιά ηβική σύμφυση.
Τα θανάσιμα τραύματα του νεότερου άνδρα
Σημειώνεται ότι ο σχετικά νεαρότερος από
τους δύο άνδρες (άτομο 2) φέρει ίχνη τομών (cut marks) στην αριστερή άνω
θωρακική μοίρα, σε δύο πλευρές και αυχενικό σπόνδυλο, καθώς και στην κάτω
επιφάνεια του στερνικού άκρου της αριστερής κλείδας. Ταυτίζονται πιθανόν με
επιθετικά χτυπήματα-τραυματισμούς, που θα πρέπει να έγιναν εξ επαφής με αιχμηρό
όργανο π.χ. μαχαιρίδιο, και προκάλεσαν το θάνατο του, καθώς δεν διακρίνονται
ενδείξεις επούλωσης.
Ο δεύτερος άνδρας (άτομο 3), λίγο
μεγαλύτερος σε σχέση με τον πρώτο, έχει ενδείξεις εγκάρσιου, πλήρως
επουλωμένου, κατάγματος στη δεξιά του κερκίδα, σχετικά κοντά στο δεξιό καρπό.
Επιπλέον, και οι δύο άνδρες παρουσιάζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθρίτιδας
και σπονδυλαρθρίτιδας σε διαφορετικά σημεία των σκελετών τους.
Σε ό,τι αφορά το ανάστημα των ανδρών
μετά από τη συνδυαστική εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων στις μετρήσεις των μακρών
οστών, εκτιμάται στα 168 εκ. για το άτομο 2 και στα 162-163 εκ. για το άτομο Το βρέφος
Το τέταρτο άτομο είναι ένα νεογέννητο
βρέφος (νεογνό). Ο προσδιορισμός της ηλικίας βασίστηκε στις μετρήσεις μήκους
και πλάτους του αριστερού βραχιονίου και της αριστερής κάτω γνάθου. Ο
προσδιορισμός του φύλου σε αυτό το άτομο δεν κρίνεται δυνατός καθώς τα
μορφολογικά χαρακτηριστικά διάκρισης φύλου στα οστά των νεογνών δεν είναι σαφή.
Τα καμένα οστά και η τυμβωρυχία
Το πέμπτο άτομο εκπροσωπείται από
ελάχιστα θραύσματα, μόλις εννέα (9), κυρίως μακρών οστών, που φέρουν όλες τις
παραμορφώσεις (εγκάρσιες μικρορωγμές και μερικές φορές έντονη παραμόρφωση) αλλά
και τους αποχρωματισμούς (υπόλευκο και μπλε/γκρι) που συναντώνται στις
περιπτώσεις πλήρους καύσης σαρκωμένου νεκρού και ανήκει πιθανότατα σε
ενήλικο άτομο.
Η γενική εικόνα εύρεσης των σκελετικών
καταλοίπων συνηγορεί στην αναμόχλευση τους από ανθρωπογενή επέμβαση, η οποία
φαίνεται ότι αφορούσε τόσο στο εσωτερικό του χώρου 4, όσο και στο εσωτερικό του
κιβωτιόσχημου τάφου.
Δημοσίευση σχολίου