Η συνέντευξη που ακολουθεί,
δόθηκε στις 21 του Οκτώβρη 1984 και δημοσιεύθηκε στο έκτο τεύχος του περιοδικού
Comity, Φλεβάρης 1985, των εκδόσεων Albany Student Press του πολιτειακού
πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχει κάποια δόση πραγματικότητας
στην άποψη πως τα ΜΜΕ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας, ότι δηλαδή εάν
κατηγορούμε τα ΜΜΕ, στην πραγματικότητα κατηγορούμε το μέσο αντί του μηνύματος;
ΤΣΟΜΣΚΥ: Λοιπόν, νομίζω ότι στην ιδέα πως τα
ΜΜΕ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας υπάρχει πολλή αλήθεια, αλλά όχι ακριβώς με
τον τρόπο που το θέτουν. Δεν απεικονίζουν με ακρίβεια την κοινωνική
πραγματικότητα. Μάλλον η αλήθεια σ' αυτόν τον ισχυρισμό έγκειται στο ότι τα ΜΜΕ
τείνουν να παρουσιάζουν και να ερμηνευουν την κοινωνική πραγματικότητα μέσα σ'
ένα πλαίσιο, που στο μεγαλύτερο μέρος του έχει στηθεί από την εγχώρια εξουσία.
Αυτό αληθεύει σε κάθε κοινωνία, αλλά στη δική μας κοινωνία σημαίνει, τελικά, το
επιχειρηματικό σύστημα και τους στενά συνδεδεμένους μ' αυτό κρατικούς
υπαλλήλους, το ίδιο το εκτεταμένο και περίπλοκο ιδεολογικό σύστημα (στο οποίο
περιλαμβάνονται μεγάλα τμήματα της κατεστημένης ιντελλιγκέντσιας, τα σχολεία
κλπ). Αυτά συνθέτουν ένα πλαίσιο το οποίο μπορούμε εύκολα να αποκαλέσουμε
σύστημα κατήχησης, που αντανακλά την κοινωνική εξουσία και μέσα στο οποίο τα
ΜΜΕ δουλεύουν πολύ αποτελεσματικά, συχνά ασυνείδητα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τείνουν οι οργανισμοί των ειδήσεων
να οδηγούνται σε κάποιας μορφής συστηματική ανάλυση ή τα πάντα εξαρτώνται από
την ατομική ιδιοσυγκρασία και κρίση, κάτι που διαφέρει από περίπτωση σε
περίπτωση και εμποδίζει οποιασδήποτε μορφής γενική λογική;
ΤΣΟΜΣΚΥ: Ω, πιστεύω ότι υπάρχει μια γενική
λογική. Υπάρχει κάτι που μπορείς να το αποκαλέσεις κομματική γραμμή. Λοιπόν,
πρώτα απ' όλα υπάρχουν διαφορές. Παραδείγματος χάριν ένας τοπικός δημοσιογράφος,
που ας πούμε δουλεύει πάνω στη διαφθορά της αστυνομίας, σίγουρα υπόκειται σε
κάποιας μορφής πιέσεις, πιθανόν ο αρχισυντάκτης να γνωρίζει κάποιον τοπικό
επιχειρηματία ή κάτι τέτοιο, όμως βασικά είναι μάλλον ελεύθερος να κάνει αυτό
που θέλει, δηλαδή η πίεση της κατήχησης δεν είναι τόσο μεγάλη.
Από την άλλη πλευρά, όταν περνάς σε
ζητήματα μεγαλύτερου ενδιαφέροντος, που αφορούν την πραγματική εξουσία στη χώρα
ζητήματα γύρω από την εξωτερική πολιτική, τη στρατιωτική πολιτική της χώρας
κλπ, ή γενικά ζητήματα οικονομικής πολιτικής, πράγματα που πραγματικά επηρεάζουν
τους ανθρώπους -, σ' αυτή την περίπτωση ανακαλύπτει κανείς ότι οι πιέσεις του
συστήματος κατήχησης, αυτής της κομματικής γραμμής, γίνονται πολύ μεγάλες και
υπάρχουν ελάχιστοι άνθρωποι που μπορούν να παρεκκλίνουν (ακόμη και να το
αντιληφθούν). Πιστεύουν ότι μάλλον είναι αντικειμενικοί, αλλά μπορείς εύκολα να
δείξεις ότι λειτουργούν μέσα σ' ένα πλαίσιο κοινά αποδεκτών προϋποθέσεων που
απέχει πολύ από το να είναι αντικειμενικό, και συχνά απέχει πολύ και από την αλήθεια.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα
παράδειγμα του πόσο εκλεπτυσμένο μπορεί να είναι κάτι τέτοιο. Την Κυριακή 7
Οκτώβρη, στο ένθετο περιοδικό των Times υπήρχε ένα μάλλον ενδιαφέρον άρθρο του
Thomas Friedman, ο οποίος είναι ένας πολύ καλός δημοσιογράφος, ένας από τους
καλύτερους. Ήταν ένα άρθρο σχετικά με τον κίνδυνο του εξτρεμισμού στη Μέση
Ανατολή. Κι έγραφε ότι υπάρχει αυτό το μετριοπαθές κέντρο όπου βρίσκεται η
ελπίδα, αλλά όμως υπάρχουν και τα εξτρεμιστικά άκρα που με το καιρό παίρνουν το
πάνω χέρι. Πιστεύουν στη βία κ.ο.κ.
Λοιπόν, εντάξει. Έννοιες όπως
μετριοπαθής και εξτρεμιστής δεν είναι και τόσο καθορισμένες- εξαρτάται από ποια
πλευρά το βλέπεις. Όλοι θεωρούν τους εαυτούς τους μετριοπαθείς και όλους τους
άλλους εξτρεμιστές. Έτσι έχει ενδιαφέρον να δεις πώς χρησιμοποιούνται οι
έννοιες. Και έτσι βλέπεις ποιες είναι οι υπονοούμενες προϋποθέσεις. Λοιπόν οι
έννοιες χρησιμοποιούνται όπως το περίμενες. Οι εξτρεμιστές είναι οι Χομεϊνικοί,
οι Σιίτες που βομβάρδισαν τους πεζοναύτες, και στο Ισραήλ η Καχάν. Οι
μετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόμμα και βεβαίως οι Ενωμένες
Πολιτείες. Η PLO, παρεμπιπτόντως, είναι εξτρεμιστική. Ο Αραφάτ είναι ένας
εξτρεμιστής, αλλά οι μετριοπαθείς είναι το ισραηλινό Εργατικό Κόμμα και οι
κυβερνήσεις Ρέηγκαν.
Λοιπόν, αυτό έχει ενδιαφέρον γιατί
σου λέει ποιες είναι οι υπονοούμενες προϋποθέσεις. Οι
υπονοούμενες προϋποθέσεις είναι ότι οι άνθρωποι που απορρίπτουν την πιθανότητα
ενός πολιτικού διακανονισμού, ο οποίος θα βασίζεται στην αρχή πως οι και οι δύο
λαοί έχουν το δικαίωμα του εθνικού αυτοκαθορισμού, τόσο οι Ισραηλινοί όσο και
οι Παλαιστίνιοι, οι άνθρωποι που απορρίπτουν κάτι τέτοιο είναι οι μετριοπαθείς,
ενώ οι άνθρωποι που προωθούν την παραπάνω λύση, όπως η PLO,
είναι οι εξτρεμιστές.
Τώρα, όλα αυτά βγάζουν νόημα αν αποδεχθείς την έντονα ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ πως οι Παλαιστίνιοι δεν πρέπει να
έχουν τα ανθρώπινα δικαιώματα που αποδεχόμαστε για τους Εβραίους. Αν πιστεύεις
ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Εβραίοι είναι ανθρώπινα όντα με δικαίωμα στον εθνικό
αυτοκαθορισμό και ότι οι ιθαγενείς πληθυσμοί τουλάχιστον έχουν αυτό το
δικαίωμα, τότε η θέση της PLO είναι η μετριοπαθής, και του Εργατικού Κόμματος
και των Αμερικανών η εξτρεμιστική. Στην πραγματικότητα, ακόμη και ομάδες στο Ισραήλ
όπως η «Ειρήνη Τώρα», δεν πάνε τόσο μακρυά όσο η PLO, που υποστηρίζει την πολιτική
διευθέτηση μέσω της ύπαρξης δύο κρατών. Έτσι υπονοείται στη συζήτηση μια ρατσιστική
προυπόθεση. Επίσης υπονοείται στη συζήτηση
μια ακόμη πιο κρίσιμη προϋπόθεση, ότι τα γεγονότα είναι εντελώς άσχετα.
Παραδείγματος χάριν, το γεγονός ότι η PLO έχει σαν πρόταση την ύπαρξη δύο κρατών,
θεωρήθηκε άσχετο, το γεγονός ότι οι Ενωμένες Πολιτείες απέρριψαν την πρόταση
και το Εργατικό Κόμμα επίσης την απέρριψε, θεωρήθηκαν άσχετα.
Παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον η
χρήση της έννοιας «τρομοκράτης» ή «εξτρεμιστής», όσον αφορά τους ανθρώπους που
προβαίνουν σε βίαιες ενέργειες στο Λίβανο. Από την πλευρά τους δεν είναι τρομοκρατία,
είναι αντίσταση. Είναι πολύ παράξενο που επιθέσεις σ' έναν στρατό κατοχής
αποκαλούνται τρομοκρατικές ενέργειες. Αποκαλούνται έτσι μόνο από τους στρατούς
κατοχής. Έτσι, παραδείγματος χάριν, όταν αποκαλούμε την επίθεση εναντίον των
πεζοναυτών στο Λίβανο «τρομοκρατία», αυτό εκφράζει προϋποθέσεις που σίγουρα θα
πρέπει να εξετασθούν. Θέλω να πω, ότι για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, οι
πεζοναύτες βρίσκονταν εκεί απλώς για να ολοκληρώσουν την ισραηλινή εισβολή. Οι
ενέργειες εναντίον τους συνιστούν αντίσταση. Αλλά αυτά είναι ζητήματα που δεν μπορούν
καν να εμφανιστούν στον αμερικανικό τύπο.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον με το
άρθρο του Friedman είναι πως είναι πολύ πειστικό και δίνει την εντύπωση της
μετριοπάθειας, αν και ενσωματώνει αρχές που είναι βαθιά ρατσιστικές και οι
οποίες θεωρούν άσχετα οποιαδήποτε ιστορικά δεδομένα. Αυτός είναι στην πραγματικότητα
ο τρόπος με τον οποίο δουλεύει η προπαγάνδα.
Και είναι κατά πολύ πιο
αποτελεσματικός απ' το να χτυπάς τους ανθρώπους στο κεφάλι με το ρόπαλο.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα άλλο
παράδειγμα. Ας πάμε στην Κεντρική Αμερική. Τα μεγάλα νέα αυτής της εβδομάδας
είναι ότι ο Ντουάρτε προσφέρθηκε ν' αρχίσουν συνομιλίες. Έτσι διαβάζουμε το ένα
πρωτοσέλιδο μετά το άλλο για τη δραματική πρόταση του Ντουάρτε κλπ, κλπ.
Λοιπόν, στην πραγματικότητα το ζήτημα είναι μάλλον διαφορετικό. Η πρόταση για
διαπραγματεύσεις ήταν από καιρού μια πρότασητων ανταρτών, και στην
πραγματικότητα επαναλαμβανόταν συνεχώς από τον περασμένο Μάη, ώσπου και ο Ντουάρτε,
στο τέλος, άσχετα για ποιο λόγο, αποφάσισε να συμφωνήσει. Λοιπόν αυτή είναι μια
μάλλον διαφορετική εικόνα. Και στην πραγματικότητα, αν διαβάσεις προσεχτικά,
μπορείς κάποιες φορές να το δεις, και πάλι όχι στους New York Times, δεν έχω
δει τίποτα σχετικά μ' αυτό στους New York Times. Αλλά στην αναφορά του Ασσοσιέτεντ
Πρες για την πρόταση του Ντουάρτε, τουλάχιστον απ' ότι δημοσίευσε η Boston
Globe, όταν φτάνεις στην εικοστή τρίτη παράγραφο του δημοσιεύματος, βρίσκεις
μια παρατήρηση που λέει ότι το ράδιο Venceremos, το ραδιόφωνο των ανταρτών,
ανακοίνωσε πως ο Ντουάρτε αποδέχεται την
πρόταση των ανταρτών. Λοιπόν, εντάξει, αν είσαι πραγματικά ένας φανατικός
αναγνώστης του τύπου, θα δεις ότι ολόκληρη η ιστορία είναι διαφορετική. Αλλά
για τον περισσότερο κόσμο, και για την ιστορία, έχουμε να κάνουμε με την υπέροχη
πρόταση του Ντουάρτε.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Αυτό μου φέρνει στο μυαλό ένα άλλο
παράδειγμα. Η υποτιθέμενη ροή όπλων από την Νικαράγουα στο Ελ Σαλβαδόρ, δέχθηκε
πρόσφατα ένα αρκετά δεινό χτύπημα από έναν πρώην αξιωματούχο της CIA.
ΤΣΟΜΣΚΥ: Ναι, από τον David MacMichael.
Ακόμη και ο Πρεσβευτής δήλωσε πως πείστηκε ότι η ροή των όπλων από τις αρχές
του 1981 έχει μειωθεί στο ελάχιστο.
Αλλά βλέπεις, εδώ υπάρχει κάτι
ακόμη πιο βαθύ. Παρατήρησε τον τρόπο με τον οποίο τίθεται η
ερώτηση. Σου δείχνει κάτι για τον τύπο. θέλω να πω, κοίτα, έχουμε τους
Αργεντινούς αντιπροσώπους, τα ισραηλινά όπλα, τους Γερμανούς, έχουμε τα
καταφύγια στην Ονδούρα. Θέλω να πω ότι όλα αυτά δουλεύουν ανοιχτά. Στην πραγματικότητα
διεξάγουμε έναν πόλεμο εναντίον της Νικαράγουα.
Αλλά το μόνο ερώτημα που
επιτρέπεται να θέσεις, είναι αν οι Νικαραγουανοί στέλνουν μερικά όπλα στους
αντάρτες.
Τώρα, το θέμα είναι πως αν οι
Νικαραγουανοί δεν στέλνουν όπλα στους αντάρτες, αυτό συμβαίνει γιατί έχουν
φοβηθεί. Πρέπει να στέλνουν όπλα στους αντάρτες. Όλοι πρέπει να τους στέλνουν όπλα.
Ακριβώς όπως εσύ στέλνεις όπλα στους Αφγανούς αντάρτες.
Φαντασθείτε πως βρισκόμαστε στη
Σοβιετική Ένωση και διεξάγεται μια μεγάλη συζήτηση για το αν στην
πραγματικότητα φτάνουν όπλα στους Αφγανούς αντάρτες από τη CIA, μέσω Πακιστάν.
Λοιπόν, η απάντηση είναι πως έτσι πρέπει να γίνεται. Πρέπει να δώσεις όπλα στο
λαό να αμυνθεί εναντίον μιας συμμορίας εγκληματιών που υποστηρίζεται από μια
ξένη δύναμη, η οποία προσπαθεί να μακελέψει αυτόν το λαό. Αλλά δεν μπορείς να
θέσεις αυτό το ερώτημα στη Σοβιετική Ένωση, και δεν μπορείς να θέσεις αυτό το
ερώτημα εδώ. Έτσι ακόμη και οι περιστερές έχουν πιαστεί στην παγίδα.
Ακόμη και οι περιστερές έχουν παγιδευτεί
στο να συζητούν αν οι Νικαραγουανοί δίνουν ή δεν δίνουν όπλα. Το ζήτημα όμως
είναι πως μάλλον είναι σωστό να τους δίνουμε όπλα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Φαίνεται να υπάρχει μια διαβρωτική
ηδονιστική φιλοσοφία σ' αυτή τη χώρα, η επιθυμία να διασκεδάζεις παρά να πληροφορείσαι.
Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ έχουν ευθύνη για τη δημιουργία αυτού του ηδονισμού, ή
είναι κάτι που αναπτύχθηκε φυσιολογικά;
ΤΣΟΜΣΚΥ:Λοιπόν, αισθάνομαι ότι υπήρξε μια
τεράστια προσπάθεια, μια συγκεντρωμένη τεράστια προσπάθεια, που κατευθύνθηκε ιδιαιτέρως
εναντίον της νεολαίας περίπου από το 1970 και μετά, ώστε να πεισθούν οι
άνθρωποι πως είναι ηδονιστές. Και ναρκισσιστές.
Υπήρξε μια φοβερή προσπάθεια να
πεισθούν οι νέοι άνθρωποι ότι είναι ναρκισσιστές. Έτσι υπάρχουν όλες οι μορφές
αυτής της λατρείας του ναρκισσισμού και όλοι λένε «πρώτα ΕΓΩ», κ.ο.κ.
Λοιπόν, ξέρεις, τέτοιες τάσεις
πάντοτε υπήρξαν, αλλά υπήρχαν
επίσης και οι αντίθετες τάσεις,
τάσεις για συμπάθεια, αλληλεγγύη,
φροντίδα, κ.ο.κ. Και είναι πολύ
σημαντικό να βγουν αυτά έξω από τη συνείδηση του ανθρώπου. Στην πραγματικότητα
η καθαρή συνέπεια αυτής της προπαγανδιστικής εκστρατείας ήταν να πεισθούν οι
νέοι άνθρωποι πως αν δεν είναι ναρκισσιστές, είναι παράξενοι.
Έτσι, ακόμη κι αν είχαν αισθήματα
φροντίδας και συμπάθειας, ήταν καλύτερο να τα καταπιέσουν, γιατί αυτό δεν
ταίριαζε με τη γενιά τους. Και νομίζω ότι αυτό δούλεψε.
Αναμφίβολα οι άνθρωποι νοιάζονται
για την ευημερία τους, αλ-
λά τα ανθρώπινα όντα είναι
περίπλοκα πλάσματα, έχουν πολλές τάσεις και ενδιαφέροντα. Και ο' αυτά είναι που
πρέπει να δίνουμε έμφαση. Έχει ενδιαφέρον το πώς παρουσιάστηκε αυτή η εκστρατεία.
Παρουσιάστηκε λες και ήταν ένα περιγραφικό δεδομένο. Αλλά στην πραγματικότητα
αυτό ήταν μια απόπειρα πειθούς και παρακίνησης. Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που στ'
αλήθεια φοβήθηκαν τη δεκαετία του '60, όταν άλλοι άρχισαν να δείχνουν
ενδιαφέρον, να ενεργοποιούνται πολιτικά κλπ. Αυτό ήταν επικίνδυνο.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Και τα ΜΜΕ ήταν αποτελεσματικά;
ΤΣΟΜΣΚΥ: Ω, πιστεύω ότι ήταν πολύ
αποτελεσματικά. Και πιστεύω ότι μεγάλο μέρος της Αριστεράς συνέβαλλε σ' αυτό,
με όλο της το ναρκισσισμό κλπ. Υπάρχει μια ιστορία που συνεχίζεται και η Αριστερά
επίσης συμβάλλει, λέγοντας ότι ο ακτιβισμός πέθανε τη δεκαετία του 70. Αυτό δεν
είναι αλήθεια. Υπήρχε πιθανόν περισσότερος ακτιβισμός τα χρόνια της δεκαετίας
του 70 απ' ότι υπήρχε τη δεκαετία του '60: έχεις το φεμινιστικό κίνημα, το
οικολογικό κίνημα κι όλα αυτά τα πράγματα. Αυτά είναι δημιουργήματα της
δεκαετίας του 70, αλλά είναι επικίνδυνα, έτσι συνεπώς πρέπει να προσποιείσαι
ότι δεν υπάρχουν.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Και αυτή βασικά είναι μια
συντονισμένη προσπάθεια;
ΤΣΟΜΣΚΥ: Εντάξει, δεν θέλω να πω ότι είναι
μια συνομωσιακή απόπειρα. Απλά βρίσκονται πολλά κοινά συμφέροντα πίσω της.
Δημοσίευση σχολίου